خیزش طالبان و افزایش نگرانی در پایتخت های روسیه و چین

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداوسيما به نقل از پایگاه اینترنتی بلومبرگ، با اقدام دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا برای خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان، پس از تقریبا دو دهه ثبات، توازن قدرت در جنوب آسیا بر هم می‌خورد و پیشروی سریع طالبان برای کنترل افغانستان، زنگ خطر را از روسیه تا چین به صدا درآورده است. این هفته دسته کم ۱۰۰۰ سرباز افغان به تاجیکستان گریختند که باعث شد این کشور (تاجیکستان) ۲۰۰۰۰ سرباز اضافی را برای محافظت از مرزهایش بسیج کند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تلاش کرد از طالبان اطمینان بگیرد که به مرز‌های کشور‌های آسیای مرکزی، که زمانی بخش‌هایی از اتحاد جماهیر شوروی سابق بودند، احترام بگذارد. پاکستان، کشور همسایه افغانستان گفته است که مرزهایش را به روی آوارگان باز نمی کند.

وانگ یی وزیر امور خارجه چین، نیز هفته گذشته هشدار داد مهمترین کار در افغانستان "حفظ ثبات و جلوگیری از جنگ و هرج و مرج" است. چین قصد دارد هفته آینده برای گفتگو درباره این کشور به آسیای میانه سفر کند. وانگ ونبین سخنگوی وزارت امور خارجه چین، روز جمعه عقب نشینی آمریکا را از افغانستان "عجولانه" خواند و گفت: واشنگتن باید به تعهدات خود برای "جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امن تروریسم" پایبند باشد. وانگ ونبین در کنفرانس خبری در پکن گفت: "آمریکا در خارج کردن نیروهایش از افغانستان عجله و مردم افغانستان را در یک وضعیت نابسامان رها کرده است، که این ریاکاری را در زمینه دفاع از دموکراسی و حقوق بشر، بیشتر آشکار می‌کند." بایدن روز پنج شنبه تاکید کرده بود که نیرو‌های نظامی آمریکا به اهداف خود در افغانستان دست یافته اند و تا ۳۱ اوت، در آستانه بیستمین سالگرد آغاز این جنگ که در آن ۲۴۴۸ نیروی نظامی آمریکا کشته و یک تریلیون دلار هزینه شده است، افغانستان را ترک خواهد کرد. البته این جنگ برای مردم افغانستان و کشور‌های همسایه ادامه دارد و به ویژه پروژه‌های کریدور اقتصادی چین و پاکستان را به ارزش ۶۰ میلیارد دلار تهدید می‌کند.

طالبان به شکل چشمگیری تسلط خود را بر خاک افغانستان گسترش داده است

فن هونگدا استاد موسسه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین المللی شانگ‌های گفت: "احتمال دارد هرج و مرج در افغانستان به کشور‌های دیگر سرایت کند و به یک آشوب منطقه‌ای منجر شود. " او گفت: "چین نمی‌خواهد نقش آمریکا را بر عهده بگیرد، اما امیدوار است صلح و ثبات منطقه‌ای را تسریع کند، زیرا در این منطقه منافعی دارد." براساس داده‌هایی که مجله لانگ وار جمع آوری کرده است، طالبان در ماه‌های اخیر به شکل چشمگیری تسلط خود را بر خاک افغانستان گسترش داده است و دولت تحت حمایت آمریکا کمی بیش از ۲۰ درصد از خاک این کشور را تحت کنترل دارد. این گروه شورشی ۲۰۴ ولسوالی از ۴۰۷ ولسوالی در افغانستان را در اختیار دارد. گروه طالبان در اوایل مه کنترل ۷۳ ولسوالی را در اختیار داشت. دولت افغانستان در حال حاضر تنها ۷۴ ولسوالی را تحت کنترل دارد. بقیه ولسوالی‌ها هنوز تحت کنترل کامل هیچ کدام نیست و هم اکنون محل نبرد دو طرف است. در حال حاضر، مقامات در کابل هنوز همه ۳۴ مرکز استان را تحت کنترل دارند، در حال حاضر بر سر کنترل دو مرکز در نزدیکی مرز‌های چین، پاکستان، تاجیکستان و ترکمنستان نبرد در جریان است. وزارت دفاع افغانستان در هفته‌های اخیر حملات هوایی علیه جنگجویان طالبان را افزایش داده است.

خیزش سریع طالبان پس از ۲۰ سال جنگ با آمریکا، خطر سقوط دولت و ارتش افغانستان رابه همراه دارد، سناریویی که آخرین بار در دهه ۱۹۹۰ و پس از خروج اتحاد جماهیر شوروی از این کشور اتفاق افتاد. در حالی که آمریکا می‌خواهد از قدرت گرفتن دوباره القاعده در افغانستان مانع شود، پیامد‌های آن برای شش کشور همسایه این کشور -و همچنین کشور‌های مجاور مانند هند که به طور مکرر هدف حملات جهادی قرار گرفته اند- بسیار وخیم است. خطر‌ سرایت این درگیری‌ها در ماه آوریل زمانی که یک خودروی بمب گذاری شده در هتلی لوکس در شهر کویته پاکستان، در فاصله نه چندان دور از مقر‌ طالبان در جنوب افغانستان، منفجر شد، خود را نشان داد. گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP) مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این حمله نشان داد که دولت‌ها در این منطقه احتمالا برای محافظت از دیپلمات‌های برجسته و بازرگانان با مشکل مواجه می‌شوند.

تهدیدات برای منطقه قابل توجه هستند
فرید ماموندزی سفیر افغانستان در هند گفت: "طالبان با نزدیک به ۲۰ گروه تروریستی که در سراسر منطقه از روسیه تا هند فعالیت می‌کنند، ارتباط نزدیک دارد. فعالیت‌های آنها از قبل در میدان قابل مشاهده و تهدید قابل توجهی برای منطقه است." پاکستان، که در دهه ۱۹۹۰ به طالبان کمک کرد تا به قدرت برسد، اکنون نگران احیای دوباره گروه تحریک طالبان پاکستان است، گروهی که مسئول کشته شدن ۷۰۰۰۰ غیرنظامی در این کشور از زمان حمله آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ است. در ترکیبی از عملیات نظامی پاکستان و حملات هواپیما‌های بدون سرنشین آمریکا این گروه آسیب‌های جدی دیده است، اما ممکن است از هر فرصتی برای حمله به پروژه‌های چینی برای تأثیرگذاشتن بر سیاست در اسلام آباد استفاده کند. دکتر اسفندیار میر، عضو مرکز امنیت و همکاری بین المللی در دانشگاه استنفورد، گفت: "این گروه‌ها می‌خواهند به پاکستان صدمه بزنند و این حملات بیشترین آسیب را وارد می‌کنند. اوضاع در افغانستان عامل مهمی برای امنیت کریدور اقتصادی چین و پاکستان است. "

اهداف چینی، هدف بسیار خوب برای حملات طالبان است
چین با اقتصادی که از زمان حمله آمریکا به افغانستان حدود ۵ برابر رشد کرده است، یک هدف بسیار خوب برای حملات طالبان است. برای نشان دادن اهمیت رابطه بین پکن و اسلام آباد، ارتش پاکستان هزاران نیروی ویژه را برای محافظت از پروژه‌های کریدور اقتصادی چین و پاکستان در سراسر کشور مستقر کرده است. به گفته گوتام موخوپادایا سفیر پیشین هند در افغانستان و سوریه و میانمار، احتمالا افغانستان به رهبری طالبان موجب می‌شود روابط بین چین و پاکستان از یک طرف و آمریکا و هند از طرف دیگر تحکیم یابد و روسیه و ایران هم بسته به تهدیدها، سیاست‌های خود را تنظیم می‌کنند. موخوپادایا گفت:"منطقه به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، اما بقیه جهان از این تغییر توازن سیاسی، افراط گرایی و خشونت در امان نخواهند بود."

آوارگان افغانی در حال فرار از این کشور هستند
با ادامه پیشروی طالبان، مردم افغانستان برای به دست آوردن امنیت نسبی از شهر‌ها به روستا‌ها فرار می‌کنند. پاکستان انتظار دارد ۵۰۰۰۰۰ آواره از افغانستان به این کشور فرار کنند. مقامات پاکستان گفته اند این آوارگان را در اردوگاه‌های مرزی نگه می‌دارند. به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار پناهجوی ثبت شده افغان در پاکستان حضور دارند.