پخش زنده
امروز: -
تلاش دولت ترکیه برای ارتباط حداکثری با آمریکا و روسیه موجب ایجاد پارادوکس در سیاست خارجی این کشور شده است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه روز چهارشنبه در دیدار همتای روسی خود تاکید کرد کشورش برای تداوم آرامش در سوریه به همکاری با روسیه ادامه خواهد داد. موضع گیری که بیش از پیش نمایانگر پارادوکس سیاسی در سیاست خارجی ترکیه است.
دو راهی روسیه یا آمریکا
روابط ترکیه و آمریکا طی دو سال گذشته، بر سر موضوعاتی همچون حمایتهای همه جانبه آمریکا از کردها که ترکیه آنها را گروههای تروریستی میخواند، اختلافات شدید در خصوص خریدهای تسلیحاتی ترکیه از روسیه بویژه سامانه دفاع هوایی اس ۴۰۰ ، مداخله ترکیه در افغانستان و همچنین ماجرای تاریخی ارامنه فراز و فرودهای زیادی داشته است موضوعی که این کشور را بر سر دو راهی غرب و شرق قرار داده است.
ترکیه و بحران لیبی
لیبی از سال ۲۰۱۱ میلادی در پی خیزش مردمی علیه حکومت "معمر قذافی" و حمله نظامی نیروهای «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی» (ناتو) با هدف برکناری قذافی دیکتاتور وقت این کشور، با تنشهای سیاسی و درگیریهای نظامی بسیار گستردهای روبهرو بوده است و در نهایت به ۲ بخش شرقی و غربی تقسیم شد که در بخش غربی با مرکزیت طرابلس دولتی موسوم به وفاق ملی به ریاست «فایز السراج» بر سر کار آمد که مورد تأیید و حمایت سازمان ملل متحد و برخی کشورها از جمله ترکیه، قطر و ایتالیا است و در بخش شرقی و جنوب نیز «خلیفه حفتر» ژنرال بازنشسته ارتش بر امور مسلط شده است که از سوی کشورهایی مانند عربستان، روسیه، فرانسه، مصر، امارات متحده عربی، یونان و قبرس حمایت میشود. این صف بندیهای بین المللی و منطقهای در بحران لیبی و مداخلات آشکار بازیگران، این کشور را بر لبه پرتگاه قرار داده و منابع و زیرساختهای این کشور ثروتمند نفتی را ویران کرده است اما "رجب طیب اردوغان" در این باره تاکید کرده است که حضور ترکیه در لیبی به دعوت دولت قانونی و مورد تایید جامعه جهانی این کشور و براساس توافقهای همکاری نظامی انجام گرفته است.
ترکیه و بحران سوریه
انقلاب تونس در ژانویه ۲۰۱۱ میلادی، موجبات سرایت ناآرامیها به دیگر کشورهای خاورمیانه و شمال افریقارا فراهم کرد. نارضایتیها سرانجام در فوریه ۲۰۱۱ میلادی به سوریه رسید؛ و از ماه اوترقابت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای به منظور کسب قدرت در سوریه آغاز شد. از جمله کشورهای تاثیرگذار در بحران سوریه، ترکیه میباشد، حزب عدالت و توسعه از سال ۲۰۰۲ میلادی، سیاست به حداقل رساندن تنش با همسایگان را، در دستور کار خود قرار داد. اما با شروع بحران داخلی سوریه، روابط آنکارا و دمشق مجددا تیره شد و اکنون ترکیه برای برکناری بشار اسد تلاش میکند. از سویی دیگر ترکیه برای تکمیل سیاست تبدیل شدن به کانون انرژی، به دولتی کاملا هم سو در سوریه نیاز دارد، زیرا سوریه دروازه ورود ترکیه به خاورمیانه است. سوریه با زمامداری بشار اسد با لغو قرارداد خط لوله انتقال گاز عرب از قطر به ترکیه نشان داد شریک قابل اعتمادی برای ترکیه نیست و به همین جهت از شروع بحران سوریه، آنکارا سیاست حذف اسد را در پیش گرفت.
ترکیه و بحران افغانستان
مقامات سیاسی و نظامی ترکیه آشکارا اعلام کرده اند که تمایل دارند، حتی پس از خروج نیروهای نظامی آمریکایی از خاک افغانستان، در این کشور بمانند. اگر چه ترکیه در چهارچوب ماموریتهای پیمان نظامی ناتو، نیروهای خود را به افغانستان اعزام کرده، اما شواهد نشان میدهد که افغانستان، برای سیاستمداران ترکیه، بسیار مهمتر از آن است که صرفاً به عنوان یک منطقه ماموریتی ناتو قلمداد شود.
کشوری آسیایی یا اروپایی
ترکیه یکی از کشورهای مهم منطقه خاورمیانه و قاره اروپا است. این کشور از شمالغربی با بلغارستان، از غرب با یونان، از شمالشرقی با گرجستان، از شرق با ارمنستان، آذربایجان و ایران، از جنوبشرقی با عراق و سوریه و از جنوب با دریای مدیترانه و به تبع آن با قبرس همسایه است. ترکیه به نوعی فصل مشترک قارههای آسیا و اروپاست و به همین دلیل فرهنگ آن هم تلفیقی از هر دو فرهنگ شرق و غرب کره زمین است. ترکیه کنونی در دوران باستان، تحت حکومت دولت شهرهای متعدّدی مانند لودیه و ایونیا قرار داشت. تا اینکه در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، این دولتها توسّط کورش بزرگ هخامنشی منقرض شد و ترکیه زیر سلطه هخامنشیان درآمد. پس از یورش اسکندر در سال ۳۳۳ پ. م. آسیای کوچک به دست سلوکیان افتاد؛ و پس از اندکی رومیان جای آنها را گرفتند. ترکیه جزو کشورهای توسعهیافته ردهبندی میشود و نظام آن جمهوری است که در سال ۱۹۲۳ به رهبری مصطفی کمال پاشا (آتاترک) جانشین امپراتوری عثمانی شد. امپراطوری عثمانی به دلیل شکست در جنگ اول جهانی از هم پاشید و مورد تهاجم بریتانیا و متحدانش واقع شد. در همین زمان مصطفی کمال پاشا مقاومت ملی را علیه این کشورها طراحی کرد که در نتیجه آن جمهوری ترکیه بنا شد. ترکیه در سال ۱۹۴۶ میلادی عضو سازمان ملل متحد شد و در سال ۱۹۵۲ به ناتو پیوست. این کشور عضو جنبی اتحادیه اروپا است و یکی از اعضای اکو نیز به شمار میآید.
دموکراسی و حزبی گری
دموکراسی در ترکیه بر پایه مجلس استوار شده است. رئیس حکومت دراین کشور رئیسجمهور است. مجلس رئیسجمهور را برای مدت هفت سال انتخاب میکند، اما نیازی نیست که رئیسجمهور از اعضای مجلس باشد. در کشور ترکیه نخستوزیر را هم در این کشور اعضای مجلس انتخاب میکنند و معمولا هم رئیس حزبی که بیشترین کرسی را در مجلس دارد انتخاب میشود. تعداد نمایندگان مجلس ترکیه ۵۵۰ نفر است که از طریق حزبهای مختلف در ۸۵ ناحیه انتخاباتی معرفی شدهاند، در انتخابات شرکت میکنند. حزبها برای حضور در مجلس ملی باید حداقل ۱۰ درصد آرا را به دست آورند. رجب طیب اردوغان رئیسجمهور کنونی ترکیه است. وی در ۱۴ مارس ۲۰۰۳ به عنوان بیست و هفتمین نخستوزیر این کشور انتخاب شد. او رهبر حزب عدالت و توسعه ترکیه است.
اقتصادی مدرنیته و سنتی
اقتصاد در ترکیه ترکیبی از اقتصاد مدرن و سنتی بر پایه کشاورزی است. در حال حاضر ۳۵ درصد از نیروی کار این کشور در بخش کشاورزی مشغول به کارند. اقتصاد ترکیه با سرعت در حال خصوصیسازی است با این حال هنوز دولت در بخشهایی، چون بانکداری، حملونقل و ارتباطات دولت نقش اصلی را ایفا میکند. تولید ناخالص داخلی این کشور ۶۴۰.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ میلادی بود. ۲۴.۷۹ میلیون نفر از جمعیت این کشور شاغل هستند. نرخ بیکاری ۱۰.۲ درصد است. ۲۰ درصد از مردم این کشور در سال ۲۰۰۲ میلادی زیر خط فقر زندگی میکردند و نرخ تورم در این کشور در سال ۲۰۰۶ میلادی ۱۰.۵ درصد بود. تنباکو، کتان، زیتون، جغندر قند و مرکبات مهمترین محصولات کشاورزی این کشور است. مهمترین محصولات صادراتی این کشور پوشاک، مواد غذایی، منسوجات و تجهیزات حمل و نقل است. شرکای تجاری در صادرات ترکیه را کشورهای آلمان ۱۱.۳ درصد، انگلیس ۸ درصد، ایتالیا ۷.۹ درصد، آمریکا ۶ درصد، فرانسه ۵.۴ درصد و اسپانیا ۴.۴ درصد تشکیل میدهد. مهمترین محصولات وارداتی این کشور ماشینآلات، مواد شیمیایی، سوخت و تجهیزات حمل و نقل است. مهمترین شرکای تجاری ترکیه در واردات روسیه ۱۲.۸ درصد، آلمان ۱۰.۶ درصد، چین ۶.۹ درصد، ایتالیا ۶.۲ درصد، فرانسه ۵.۲ درصد، آمریکا ۴.۵ درصد و ایران ۴ درصد است. یکی از مهمترین منابع اقتصادی ترکیه گردشگری است که گردش مالی فراوانی برای این کشور به همراه دارد. شایان ذکر است که شرایط اقتصاد ترکیه به دلیل شیوع ویروس کرونا و بحران سیاسی داخلی وخیم شده است.
وحدت مذهبی و قومیت گرایی
در کشور ترکیه علاوه بر قوم ترک که ۸۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل میدهند، گروهی از کردها در جنوب شرقی و شرق کشور زندگی میکنند که نزدیک به ۲۰ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل میدهند. بقیه جمعیت، گروههای ترکهای آذربایجانی در شمالشرق، لازها در شمال، عربها در جنوب و ارمنیها در استانبول هستند. میانگین سنی مردم این کشور ۲۸.۶ سال و امید به زندگی ۷۲.۸۸ سال است. زبان رسمی این کشور ترکی است. بیش از ۹۹درصد مردم این کشور مسلمان هستند.