پاسخ وزیر اقتصاد به اظهارات اخیر همتی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری صداوسیما از باشگاه خبرنگاران جوان؛ آقای فرهاد دژپسند درباره صحبت‌های روز جمعه همتی در جریان برگزاری مناظره انتخاباتی درباره فروش اوراق دولتی گفت: اوراق دولتی کارکرد جمع کردن ندارد و جنس اوراق دولت با اوراقی که ابزار پولی محسوب می‌شود، متفاوت است.

 

وی افزود: قبل از افزایش نرخ بهره بین بانکی میزان فروش اوراق به ۷۹۰۰ میلیارد تومان رسیده بود که بعد از افزایش نرخ بهره بین بانکی کم کم میزان فروش اوراق کم شد.

 

وزیر اقتصاد گفت: نکته دیگر افزایش نرخ سود سپرده‌ها به یکباره در آن زمان بود که این هم اثر خود را بر بازار سرمایه گذاشت و باعث ریزش شاخص بورس شد.

 

دژپسند درباره اختلافش با وزیر نفت گفت: اصلا چنین چیزی نبوده است. اختلاف میان سازمان خصوصی سازی و شرکت پخش و پالایش بر سر اینکه متولی این صندوق کدام نهاد باشند، بود. در نهایت این اختلاف چند ساعت بیشتر طول نکشید. پس مشکلی نبوده و این اظهار نظر‌ها صحیح نیست.

 

وی در ادامه اظهار کرد: فکر می‌کنم مطالبی که در مناظره مطرح شد، غالبا فشار جلسه سنگین بوده و با عصبانیت آن نکات را مطرح کردند و به همین دلیل بسیاری از مطالب نادرست مطرح شد. همتی عضو شورای عالی بورس است و اعضای شورای عالی بورس اگر دیدگاهی برای بهبود شرایط بورس دارند، بهترین حالت این است که در شورا آن را بیان کنند.

 

دژپسند در ادامه با اشاره به نامه آقای همتی در سال گذشته افزود: زمانی که آن نامه به وزارت اقتصاد آمد؛ دو بحث وجود دارد. اینکه بازار سرمایه را نسبت به سایر بازار‌ها مرجع بشماریم، مانند بازار ارز و سکه. زیرا بازار سرمایه یک مجرایی است برای تبدیل سپرده‌های خرد به یک فرآیند.

 

دژپسند تاکید کرد: از نیمه دوم اردیبهشت هرکس عرایض بنده را دنبال کرده باشد، کاملا متوجه است که بر سه عنصر تاکید می‌کردم؛ مطالعه، مشاوره و معامله. ضمن اینکه گفته می‌شد که بعضی از دارایی‌ها فروخته و به سهام تبدیل می‌شود، من توصیه کردم که از این کار اجتناب کنید و پرتفوی خود را به صورت ترکیبی داشته باشید. همچنین باید در نظر داشت که بازار سرمایه، یک بازار ریسکی است.

 

او ادامه داد: نکته بعدی این است که آیا با همه این موارد تکلیف از ما ساقط است؟ خیر. ما به عنوان متولی و یکی از اعضای شورای عالی بورس از بهمن ماه سال ۹۸ اتخاذ تدابیری را برای مدیریت بازار آغاز کردیم. یعنی، چون می‌دانستیم تقاضا رو به افزایش است، به دنبال پیشنهاد‌هایی بودیم که به بازار کمک کند. پس ما مصوبات لازم را برای افزایش عرضه در بازار که این تقاضا را پوشش دهد تصویب شد.

 

این مقام مسئول افزود: ما هم نمی‌خواستیم از طریق سرکوب بازار صورت بگیرد. زیرا یک دیدگاه این بود که دامنه نرخ بهره را به منفی و مثبت دو کاهش دهیم. بنده با مشورتی که با اعضای شورای عالی بورس داشتم با این موضوع مخالفت کردم. دلیل اصلی‌اش این بود که اختیار قانونی به هیئت مدیره بورس داده نشده بود. دلیل دیگر این بود که مصوبه باید ۷۲ ساعت قبل منتشر می‌شد، آخر روز چهارشنبه ابلاغ شد. دلیل سوم این است که جنس بازار سرمایه اینطور است که باید نقد شوندگی بالایی داشته باشد. در ابتدای جلسه شورای عالی بورس همین تصمیم مقرر شد که هیات مدیره بورس نمی‌تواند چنین کاری را انجام دهد و باید به شورای عالی بورس بیاید.

 

دژپسند اظهار کرد: در اوایل سال ۹۹ به دلایلی بهره بین بانکی کاهش پیدا کرد. این کاهش سبب شد که علائم داده شود و مراجعه به بازار سرمایه بیشتر شود. در تمام دنیا بازار دارایی‌ها از نرخ بهره علامت می‌گیرند. مراجعه به بازار سرمایه زیاد شد و بعد از مدتی با یک شیب تند افزایش پیدا کرد. بعضی از صاحب نظران قائل به این هستند که دولت باید اوراق منتشر می‌کرد و این نقدینگی را جمع می‌کرد. باید این را تذکر دهم که اوراق دولت کارکرد جمع کردن نقدینگی ندارد.

 

وزیر اقتصاد ادامه داد:، زیرا این پول با اوراق دولت حبس نمی‌شود، پولی که با اوراق می‌آید دوباره باید به گردش در بیاید. آنکه می‌خواهد حبس کند، اوراق ناظر بر سیاست‌های پولی به عنوان ابزار پولی است و جنس اوراق دولت با اوراقی که به عنوان ابزار پولی مطرح می‌شود، متفاوت است؛ بنابراین متولی بازار پول باید در اینجا از اوراقی که ابزار پولی است، استفاده می‌کرد.

 

این مقام مسئول بیان کرد: نکته دوم این است که انتشار اوراق در دولت به موجب قوانین و مقررات صورت می‌گیرد. قبل از اینکه شیب نرخ بهره بین بانکی افزایش پیدا کند، در جمع بازار پول و بازار سرمایه میزان فروش اوراق به ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده بود. بعد از اینکه نرخ بهره بالا رفت، فروش ما نیز کم شد؛ بنابراین ما تلاش کردیم حتی اوراق بودجه ابزاری که بود، بخشی از نقدینگی که به بازار سهام فشار می‌آورد، به آن سمت هدایت کنیم. البته نکته دیگری وجود دارد که اوراق کمتر خریدار حقیقی دارد، برخلاف ادعای آقایان، سهام در آن زمان محل مراجعه سرمایه‌گذاران حقیقی بود و آقایان باید به این تفکیک دقت کنند، متاسفانه زمانی که گرفتار مسائل سیاسی می‌شوند از این بحث‌ها غافل می‌شوند.

 

وی در ادامه تصریح کرد: برای اینکه از ناپایداری بازار سهام مانع شویم، سعی کردیم دوره‌ای که تقاضا زیاد است مجوز‌های قانونی و مورد نیاز را برای پوشش تقاضا از طریق عرضه اولیه، افزایش سرمایه و افزایش شناوری تامین کنیم. یکی از عواملی که در روند معکوس بازار سرمایه تعیین کننده بود، همین افزایش نرخ بهره بین بانکی است. نکته‌ای که در کنار این وجود دارد، افزایش نرخ سود سپرده‌هاست. یعنی آن زمان علامت داده شد و یکساله‌ها از ۱۵ درصد به ۱۶ درصد افزایش پیدا کرده و دو ساله‌ها نیز ۱۸ درصد تعریف شده است. براساس مذاکراتی که با رئیس کل بانک مرکزی داشتیم، قرار شد مصوبه‌ای که می‌گیریم را اعلام نکنیم. اجرای آن را نیز با تفاهم با شما می‌گذاریم، اما بعدا اعلام کردند که متاسفانه این مورد نیز اثر گذار بود.

 

او در ادامه اظهار کرد: یک قانونی داشتیم که از سال ۹۴ این قانون تصویب شده بود که صندوق توسعه ملی یک درصد از ورودی منابع خود را به سپرده‌گذاری در صندوق تثبیت بازار اختصاص دهد که تا آن زمان اجرا نشد. اما اکنون زمان مناسبی بود که پیگیری کردیم و از یک نهاد بالا دستی مجوز گرفتیم که به صندوق توسعه ملی تکلیف شود. متاسفانه یکی از مشکلات این بود که در اجرای این مصوبه نه اینکه همکاری نشد، مقاومت شد. علت آن‌ها این بود که اگر این را اجرا می‌کردیم، باید دلار را تبدیل به ریال می‌کردیم. ابتدا گفتند که این، منابع ورودی صندوق توسعه و ریالی است. در صورتی که همه خبر دارند منابع ورودی ارز و دلار است.

 

دژپسند افزود: نکته دوم این است که اگر منابع ریالی بوده چرا حالا که نزدیک انتخابات است، گفتند ما ۲۰۰ میلیون دلار را تبدیل می‌کنیم و می‌دهیم؛ بنابراین اگر ریالی بوده این کار خلاف قانون بوده و اگر دلاری بوده پس چرا همان زمان انجام نشده است. یعنی زمانی که بازار به این منابع نیاز داشت، این کار انجام نگرفت و به مشکلات دامن زد.

این مقام مسئول در پاسخ به اینکه گفته می‌شود در طول یک سال سه بار رئیس سازمان بورس تغییر کرد، افزود: به نظر من چیزی که گفته می‌شود، بیشتر به طنز شبیه است. زیرا رئیس اسبق زمانی نارضایتی‌اش از ادامه در بورس جرقه خورد که در یکی از جلسات برای جلوگیری از رشد سریع شاخص در بازار رئیس سازمان بورس پیشنهاد داده بود که شرکت‌هایی که تعهد شناوری دارند و انجام نداده‌اند، تنبیه شوند. در آنجا میان رئیس اسبق و رئیس کل بانک مرکزی اختلاف ایجاد می‌شود و به تندی گراییده می‌شود.

 

او ادامه داد: این عوامل سبب می‌شود که تا حدودی دلسردی ایجاد شود. زمانی که شاپور محمدی رفت، شرایط محیطی به طوری بود که با وجود اصرار ما دیگر نمی‌توانست ادامه دهد. رئیس دوم که آمد هم به لحاظ تحصیلات و پیشینه حدود ۱۰ سال رئیس بورس تهران بوده است. اما مجدد فشار‌های محیطی زیاد شد و عدم همکاری‌ها بورس در برگشت تعادل با بورس سبب شد ایشان دلخور شده و پاییز ۹۹ اعلام استعفا کرد، اما من نپذیرفتم و پذیرش رسمی را عملیاتی نکردم. اما خیلی از او خواهش کردم که بماند و شرایط طوری بود که نتوانست بماند و رفت. اما دست ما پر بود و جایگزین او را انتخاب کردیم.

 

دژپسند در پاسخ به اینکه برخی از افراد از کد‌ها و حقوقی‌هایی می‌گویند که منابع زیادی را خارج کردند و به نوعی عامل زیان بوده اند، گفت: این‌ها را ما تجربه کرده‌ایم. حقوقی و حقیقی را نباید دشمن هم قرار دهیم. این‌ها دو بال بازار سرمایه هستند. زمانی که بازار نیاز به عرضه داشت، آن حقوقی‌ها آمدند و عرضه کردند. برای اینکه عرضه کنند و از رشد فزاینده و نجومی شاخص جلوگیری کنند. اما اینکه بازار متعادل نشد، دلیل دیگری دارد. برخی از اقدامات، فرمایش‌ها و سخن‌ها اعتماد مردم به بازار را هدف قرار داده و بی اعتمادی نسبت به بازار شکل گرفته باشد، آن زمان تفاوت پیدا می‌کند و فشار عرضه زیاد می‌شود.

این مقام مسئول در پاسخ به اینکه علت اصلی ریزش‌های سال قبل چه بود؟ بیان کرد: یک سری از عوامل اقتصادی هستند؛ مانند نرخ بهره بین بانکی و یا عدم پوشش تقاضا برای زمانی که عرضه فراهم است و بخشی از بنگاه‌ها نیز دچار قیمت‌های حبابی بودند و باید تخلیه می‌شدند. برخی از بحث‌ها نیز محیطی است مثل فضای روانی منفی. زمانی که ما با گفته‌های خود دل مردم را خالی می‌کنیم به عنوان مثال در تیر ماه بعضی‌ها هشدار می‌دهند که اقتصاد شرایط خوبی ندارند، اما شاخص بورس صعودی است. پاسخ این بود که بنگاه‌های بورسی، بنگاه‌های ممیز و منتخب هستند و بنابراین شرایط آن‌ها متفاوت است. در آن زمان کسی این را نمی‌پذیرفت.

 

او افزود:، اما سه ماه بعد زمانی که سود نیمه اول سال اعلام شد، خود همان افراد گفتند که طبق این سودآوری شرکت‌ها، این سهام ارزندگی دارد. ما از ابتدا این را می‌دانستیم، اما علنی نمی‌کردیم. به این علت که نمی‌خواستیم به تقاضا در بورس دامن بزنیم، اما در جلسات بورسی اعلام می‌کردیم. حالا سوال این است که آیا ضعفی در خود بورس وجود نداشت؟ حتما وجود داشت. در بعضی از روز‌ها می‌گفتیم که هسته معاملات مشکل دارد یا در روز‌هایی برای صدور کد بورسی مشکل داشتیم و یا یک روز مقررات خیلی تغییر پیدا کرد همان عبارت چهارشنبه‌های بی قرار؛ بنابراین هم عوامل اقتصادی بوده و هم همکاری‌های نهادی بوده است.