هیچ واکسنی به طور کامل موثر و بدون عارضه نیست

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز مازندران، پژوهشگران کمیته ساماندهی تحقیقات کووید ۱۹ و دانشگاه علوم پزشکی مازندران نتایج تحقیقات خود در باره عوارض واکسن‌های موجود در ایران و راه‌های کاهش عوارض ناشی از آن‌ها را اعلام کردند.

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد، هیچ واکسنی به طور کامل موثر و یا بدون عارضه نبوده، اما عوارض آن‌ها بسیار ناچیز و گذرا است.

در این خلاصه گزارش آمده است، تاکنون ۱۵ واکسن توسط حداقل یک مقام نظارتی ملی برای استفاده عمومی در کشور‌ها مجاز شده و بسیاری از کشور‌ها برنامه‌های توزیع مرحله‌ای تزریق واکسن را با توجه به محدودیت تعداد واکسن‌های موجود یا اولویت افرادی که بیشتر در معرض خطر و انتقال بیماری هستند، مانند کارکنان سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی آغاز و در ایران هم واکسیناسیون کرونا در مرحله نخست برای کارکنان سیستم‌های بهداشتی درمانی و گروه‌های در معرض خطر شروع شده است.

واکسن‌های دارای مجوز استفاده در ایران شامل واکسن‌های اسپوتنیک وی، آسترازنکا، سینوفارم و بهارات بوده وهر کدام از آنها، اثربخشی متفاوتی را در مراحل کارآزمایی بالینی از خود نشان داده و اثربخشی هر کدام در برابر گونه‌های مختلف (واریانت) ویروس کرونا متفاوت است.

بر اساس پژوهشگران کمیته ساماندهی تحقیقات کووید ۱۹، مهمترین عوارض قابل پیش بینی بعد از تزریق واکسن شامل:

 

_ عوارض موضعی (درد، خارش، تورم، قرمزی و احساس گرما در محل تزریق).

 

_ عوارض سیستمیک (تب، لرز، سردرد، احساس کسالت و خواب، سرگیجه، بدن درد، خستگی، ضعف و بیحالی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست و درد مفصلی).

 

_ واکنش‌های آلرژیک (تنفس سخت، راش‌های سراسری پوستی و تند شدن ضربان قلب)، عوارض جدّی و کمیاب مانند شوک آنافیلاکسی (شدیدترین واکنش آلرژیک).

_ عوارض موضعی و عوارض سیستمیک از شایع‌ترین عوارض مشاهده شده بعد از دریافت واکسن نسبت به بقیه موارد است.

سرگیجه، احساس گیجی، لرزش، تعریق، یبوست، سرفه، بی اشتهایی، بزرگی غدد لنفاوی، شوک وازووگال (نوعی ضعف که در نتیجه تحریک عصب واگ و هنگامی که به سَنکُوپ یا غِش منجر شود) و شوک آنافیلاکسی از دیگر عوارض واکسن است که کمتر مشاهده شده و در اصطلاح به آن "ناشایع" گفته می‌شود.

خوشبختانه شمار زیادی از دریافت‌کنندگان واکسن نیز هیچ نوع عارضه "شایع یا ناشایع" مربوط به واکسن کرونا را تجربه نخواهند کرد.

در بیشتر مواقع عوارض ناشی از واکسن کووید ۱۹، به طور معمول از ۱۲ ساعت تا کمتر از هفت روز بعد از تزریق واکسن متغیر رُخ داده و در موارد بسیار نادر امکان دارد، برخی عوارض یک ماه بعد از واکسیناسیون خود را نشان دهد.

 

* گرفتن شرح حال از افراد در باره هرگونه حساسیت به واکسن‌های قبلی تزریق شده یا حساسیت به دریافت دُز قبلی واکسن کووید ۱۹

* در مورد احتمال عوارضی که ممکن است در زمان کوتاه به دنبال تلقیح واکسن رخ دهد، مانند شوک وازووگال و شوک آنافیلاکسی، لازم است کسانی که واکسینه شده اند حداقل به مدت ۱۵ دقیقه بعد از دریافت واکسن در مرکز مربوطه بمانند.

* برای جلوگیری و کنترل شوک وازووگال: افراد به صورت ایستاده واکسینه نشده و به شکلِ خوابیده و یا نبود امکانات، واکسیناسیون نشسته انجام شود.

* پوشیدن لباس تمیز و خنک برای جلوگیری از آلودگی احتمالی محل تزریق واکسن و تحمّل بالا رفتن دمای بدن.

* نوشیدن مایعات به میزان زیاد و با مشاهده بروز تب استفاده از مُسَکِّن‌های ضد التهابی غیر استروئیدی برای کنترل آن و آنتی‌هیستامین‌ها برای عوارض موضعی می‌توانند در کاهش عوارض موثر باشند.

* با مشاهده عوارض نادر مانند خونریزی اُرگان‌های مختلف بدن، آمبولی، شوک آنافیلاکسی و یا سوپر اینفکشن محل تزریق، گسترش قرمزی یا حساسیت به لمس در محل تلقیح واکسن بعد از ۲۴ ساعت و یا عوارض ناشی از واکسن به صورت نگران‌کننده‌ای تشدید و بعد از چند روز از بین نرود، دریافت کنندگان واکسن بایستی به مراکز درمانی مراجعه و تحت معالجه قرار گیرند.

به گفته پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مازندران؛ برخی علائم بعد از دریافت واکسن ممکن است بروز کنند که ارتباطی با ماهیت واکسن نداشته باشند، مانند اینکه همزمان با دریافت واکسن در دوره کُمون و بدون علامت بیماری بوده و علائم بارز بیماری کووید ۱۹ که ارتباطی با دریافت واکسن ندارد (تب، تنگی نفس، سرفه، اختلال بویایی و چشایی، میالژی و علایم گوارشی) را تجربه کنند، این افراد برای تشخیص بیماری کرونا باید آزمایش دهند.

در این گزاره برگ عنوان شده است، عوارض جانبی ناشی از واکسن‌ها به طور معمول مانند عوارض موضعی و عوارض سیستمیک، در تعداد زیادی از دریافت کنندگان واکسن خفیف رُخ داده و این عوارض بیشتر خود به خود و یا با مصرف مسکن‌های ضد التهابی غیراستروئیدی بهبود می‌یابند.

محققان کمیته ساماندهی تحقیقات کووید ۱۹ و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی مازندران اعلام کرده اند: اگرچه واکسن‌های مختلف اثربخشی متفاوتی در برابر گونه‌های مختلف کرونا ویروس دارند، اما همه واکسن‌های مورد استفاده در ایران، ایمنی‌زایی و ایجاد مصونیت نسبتا بالایی را در فاز سه کارآزمایی‌های بالینی از خود نشان داده‌و حداقل عوارض جانبی را دارا هستند.