پخش زنده
امروز: -
به بهانه‌ی روز جهانی صنایع دستی:
زنجان است و هنر دست هنرمندانش ، که شهره‌ی آفاق است
حدود هشت هزار نفر در استان زنجان در بیش از ۶۰ رشته‌ی صنایع دستی به صورت مستقیم اشتغال دارند.
به گزارش گروه علمی فرهنگی خبرگزاری صدا و سیمای مرکز زنجان ؛ ۲۰ خردادماه مصادف با ۱۰ ژوئن به‌عنوان روز جهانی صنایع‌دستی ، فرصتی برای توجه به فعالان و دست‌اندرکاران این عرصه است.
هر محصول صنایع‌دستی در حقیقت شناسنامه‌ی فرهنگ و هویت ایرانی بوده و صادرات صنایع‌دستی علاوه بر ارزآوری ، در حقیقت صادرات فرهنگ ایرانی است.
زنجان جزو استان‌های نخست کشور از حیث تنوع صنایع است و هنرمندان و صنعتگران این استان ، در ۶۴ رشته صنایع دستی ، محصولات و فرآورده‌های خود را تولید و روانه ی بازار می‌کنند.
یافته‌های باستان شناسی به دست آمده از این استان بر قدمت انواع صنایع دستی در این منطقه گواهی می‌دهد.
از مهم ترین صنایع دستى استان زنجان می‌توان به چاقوسازی ، ملیله کارى ، مسگرى ، چارق دوزی و فرش بافى اشاره کرد.
چاقوسازی:
چاقو سازی در زنجان که با مهارت خاصی به دست استادان این صنعت ساخته می‌شود با ویژگی‌هایی همچون ظرافت ، تناسب ، تنوع ، قدرت برش و تیغه از شهرت فراوانی بر خوردار است.
با کشف مجموعه‌ی منحصر به فرد مرد نمکی ، پیشینه‌ی تاریخی این صنعت در زنجان ، از هجده قرنِ پیش، به طور قطع مشخص است.
از انواع چاقو‌های زنجان می‌توان چاقوی قلم تراش ، چاقوی کشاورزی و قلمه زنی ، کارد و چاقو‌های آشپزخانه ، چاقوی قصابی ، انواع شمشیر ، ساتو ر، چاقوی شکاری و صحرائی ، قندشکن و دشنه را نام برد.
ملیله کاری:
زیباترین، ظریف‌ترین، فاخرترین و پربهاترین هنر فلز‌کاری زنجان ملیله‌کاری با سابقه‌ی تاریخی چند هزارساله است که با ثبت این اثر فاخر از بهمن‌ماه ۹۸ توسط سازمان جهانی صنایع‌دستی، تمام جهان، زنجان را به‌عنوان شهر جهانی ملیله می‌شناسند.
ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی، به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده ، اما در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط کشور نیز رواج یافت.
سرویس‌های چایخوری و شربت خوری ، جعبه‌ی جواهرات و دسته‌ی چاقو ، عمده‌ترین محصولات تولیدی تا این دوران بوده اند. هنرمندان زنجانی در سال‌های بعد، به تدریج بر انواع این دست ساخته‌های های زیبا افزودند.
ملیله زنجان و اصفهان ، از لحاظ ساختار، ریز نقش‌ها و عیار نقره ب مصرفی از یکدیگر متمایز می‌شوند.
عیار نقره‌ی مصرفی در اصفهان۹۰ تا ۹۵ و شاید هم کمتر باشد، اما در زنجان، نقره‌ی مصرفی با خلوص۹/ ۹۹ معروف به عیار ۱۰۰ استفاده می‌شود.
به لحاظ کیفیت ساخت ، ملیله‌ی اصفهان دارای نقوش بزرگتر نسبت به ملیله‌ی زنجان است و غنای ریز نقوش ، زیبایی و ظرافت کار آن با ملیله‌ی زنجان برابری نمی‌کند.
ملیله‌ی زنجان با توجه به طرح‌ها و نقش‌های اصیل و خصوصا" ظرافت زیاد آن ، در مجموع ، از کیفیت بالایی برخوردار است.
مسگری:
صنعت دستی مس در زنجان به بیش از هزار سال قبل و به دوره ساسانیان باز می‌گردد.
قدمت استفاده از مس بر اساس مدارک باستان‌شناسی به ۹ هزار و ۵۰۰ سال پیش می‌رسد و پیشینه‌ی مسگری در ایران حداقل به ۵ هزار سال سال پیش برمی‌گردد.
با توجه به کشف کوره‌ی ذوب مس در سگزآباد قزوین واقع در تپه‌ی قبرستان و نزدیک بودن این منطقه از لحاظ جغرافیایی به زنجان و نیز وجود معادن بزرگ مس در منطقه نظیر معدن مس رشیدآباد می‌توان به قدمت استفاده از این فلز در زنجان پی برد.
در دوران معاصر و اندکی قبل از آن ، شنیدن واژه‌ی مس و مسگری در اذهان عمومی، تداعی کننده‌ی زنجان و بازار مسگران آن بوده است و خوشبختانه صنعت مس و مسگری در استان زنجان پس از سال‌ها احیا شده و علاوه بر ساخت ظروفی که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت، تنوع و خلاقیت، تا حدودی چاشنی تولیدات جدید شده است.
چارق دوزی:
بر اساس کشفیات باستان شناسی (چکمه‌ی چرمی مرد نمکی شماره ۱) می‌توان ریشه صنایع چرمی در استان زنجان را حداقل در ۲ هزار سال قبل جست.
قدمت هنر چاروق دوزی احتمالاً به دوره‌ی ساسانی و اوج تزئینات آن به دوره‌ی صفوی می‌رسد که زیبایی و تنوع طرح و نقوش آن ، چشم هر هنرشناسی را شیفته‌ی نقوش انتزاعی و اصیل خود می‌کند.
خاستگاه این هنر دراستان زنجان ، شهر سلطانیه بوده و از آن منطقه به زنجان منتقل شده است.
از انواع چاروق‌های تولید شده‌ی استان در طی دوره‌های مختلف تاریخی می‌توان به انواع کنفی ، تمام پوست ، کشاورزی ، تمام چرم ، توری و پرده بند اشاره کرد.
چاروق‌های توری و پرده بند منحصرا در شهر زنجان تولید می‌شود و چاروق‌های چرمی بنا به تقاضای مشتری قابلیت تبدیل به انواع روفرشی با تزیینات فوق العاده ظریف را دارد.
فرش زنجان
استان زنجان یکی از قطب‌های فعال قالیبافی در سطح کشور است.
در استان زنجان از گذشته بسیار دور یک نوع قالی شبیه به خرسک در منطقه قیدار، با رج شمار بالا و یک پود کلفت بافته می‌شد که در این نوع فرش، پود نازک استفاده نمی‌شده است.
این نوع فرش ، در حقیقت سنتی‌ترین فرش دستبافت استان محسوب می‌شود ، که اکثر روستاییان ، با بافت این نوع زیرانداز آشنایی کامل داشته‌اند.
نوع دیگری از قالی که خاص استان زنجان بوده است ، قالی با نقش «شاه بلاغی» و غلط ماهی، که هر دو نقشه به شکل ذهنی اجرا می‌شده و از نظر کیفیت از خرسک‌های اولیه ریزتر بافته می‌شود.
رایج‌ترین نوع قالی پشمی در استان زنجان ، نوع فرش دستبافت طرح افشار ، با رج شماره حدود ۳۰ الی ۴۰ رج است.
این نوع قالی ریزبافت ، از آذربایجان غربی وارد استان زنجان شده است.
صنعتگران قالی‌باف در شهرستان‌های زنجان و طارم ، گرماب و روستا‌های تابعه‌ی آن بیشتر این نوع قالی را تولید می‌کنند.
بافنده‌های این نوع قالی ، بیشتر ساکنین شهر زنجان هستند.
فرش‌های صادراتی زنجان از بهترین جلوه‌های فرهنگی این استان هستند ، به طوری که فرش بافان این خطه هنر ومهارت خود را در راستای تکامل هنر سرزمینشان قرار داده اند و از آن به عنوان منبع در آمد نیز استفاده می‌کنند.
طرح‌هایی که در فرش زنجان استفاده می‌شود عبارتند از: ریز ماهی و ماهی درهم و نقشه‌ی قلتوق ، بیجار و افشار.
نظر شما