صندوقهای اشتغال، یاریگر معیشت در آذربایجان شرقی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز آذربایجان شرقی، برآوردها نشان می دهد در حال حاضر برای ایجاد یک شغل ساده برای کارگران صنعتی، حداقل 500 میلیون تومان اعتبار لازم است. در حالی که با وام قرض الحسنه 5 میلیون تومانی یک صندوق محلی، برای سرپرست یک خانواده شغل ایجاد شده است.

اقتصادهای کوچک، درمان درد رکود
کمک به معیشت خانوار، کارآفرینی و اشتغال پایدار در کنار رفع نیازهای مردم به برخی کالاها و مواد غذایی از مهمترین مزیتهای صندوقهای خرد محسوب می شوند.
صندوق قرض الحسنه پایگاه بسیج خواهران 14 معصوم (علیه السلام )روستای اخی جهان شهرستان آذرشهر با نخستین سپرده به مبلغ 15 میلیون ریال در سال 97 فعال شده است.

مسئول این صندوق می گوید: هم اکنون اعضای صندوق 200 نفر شده اند و کل سپرده ها 4 هزار میلیارد ریال است و حداکثر 5 برابر سپرده، تسهیلات اشتغال به اعضا داده می شود و کارمزد هم ندارد.

پدر یک خانواده 4 نفری می گوید: حتی قدرت مالی برای مهاجرت به شهرهای نزدیک را هم نداشتم که بتوانم کارگری یا دست فروشی کنم. 5 میلیون تومان وام گرفتم و یک دار قالی زدم. یک نفر پشتیبان داریم که مواد اولیه را تامین می کند و تولیدات ما را نیز به فروش می رساند.

او ادامه می دهد: در اتاق منزل کار می کنم و همسرم و پسر بزرگم هم به کمک می آیند ولی کم کم برای راه اندازی یک کارگاه کوچک اقدام کرده ایم.
بانوی میانسالی که به دلیل از کار افتادگی همسرش در خرج روزانه نیز درمانده بود، تعریف می کند: سه میلیون تومان وام گرفتم و یک دستگاه کوچک تولید رشته آش در انباری خانه ام نصب کردم. بعد از 2 سال توانستم همسایه ام را هم مشغول کار کنم و البته دخترم را هم به خانه بخت فرستادم.

سرهنگ شریفی، فرمانده سپاه آذرشهر می گوید: دراین شهرستان 48 صندوق قرض الحسنه فعال داریم که در قالب 790 فقره تسهیلات اشتغالزایی با مبلغ 2 هزار میلیارد تومان برای 255 نفر از اهالی شغل ایجاد کرده است.

جهادی برای ایجاد اشتغال
سری به بناب می زنیم. جایی که صندوق قرض الحسنه روستایی توانسته برای 3 هزار و 600 نفر اشتغال ایجاد کند. در یکی از کارگاههای دوخت، 50 خانم مشغول کارهستند.
به گفته مسئول کارگاه، بیش از 100 کارآموز هم دارند که بعد از دریافت کارت مهارت می توانند در سراسر شهرستان اقدام به راه اندازی کسب و کار کوچک خود کنند.

مسئول بسیج سازندگی سپاه ناحیه بناب می گوید: با ایجاد 48 صندوق موفق شده ایم به 1 هزار و 400 نفر وام اشتغال پرداخت کنیم. این وام ها ضامن نمی خواهد و اعضا ضامن یکدیگر هستند. محدودیت خاصی هم وجود ندارد و در زمینه های مختلف دامداری ، باغبانی، عشایر بیش از 35 میلیارد ریال تسهیلات پرداخت شده است.

نمونه های فراوانی از این دست در مناطق مختلف استان وجود دارند. کسب و کارهای کوچکی مثل گلخانه یک خانواده 5 نفره در جلفا، کارگاه چوب بری با 10 نیروی کار جوان در مرند، کارگاه کشبافی با 9 نفر اشتغال و مجموعه دوخت لباس در اطراف تبریز، نه تنها می توانند رونق تولید را در روستاها و شهرها محقق کنند بلکه در کاهش مهاجرت به کلانشهرها و جلوگیری از شکل گیری مشاغل کاذب و مزاحم نقش اساسی دارند.

 

 

کارآفرینی دانش آموختگان
برای اینکه جوانان بعد از کسب مدرک تحصیلی بتوانند در رشته های تخصصی خود مشغول به کار شوند، کمر همت بستن دانشگاهها و ارتباط گیری با اصناف و صنایع ضروری است.

مدیر مرکز کارآفرینی دانشگاه هنر اسلامی تبریز می گوید: بیش از 60 کارگاه صنایع دستی و هنری به همت دانشجویان و دانش آموختگان ایجاد شده که برای حداقل 300 نفر شغل ایجاد کرده است.

کاوه توضیح می دهد: در این کارگاهها کسب و کار به صورت علمی و به روز راه اندازی می شود و در بعضی موارد علاوه بر خود متولیان برای چند نفر دیگر هم کارآفرینی می شود. مثلا در یک کارگاه قالیبافی 5 بافنده نیز مشغول به کار شده اند.

احیای یک صنعت با کارگاههای کوچک
حوله بافی در آذربایجان شرقی قدمتی 100 ساله دارد. اما این واحدها از دهه 90 تا کنون با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که باعث شده با ظرفیت‌های کم به تولید خود ادامه ‌دهند. موانع و مشکلات پیش رو، باعث شده سرمایه گذاران بخش خصوصی تمایلی برای سرمایه گذاری در این بخش نداشته باشند.

رئیس انجمن تخصصی صنایع نساجی آذربایجان شرقی می گوید : 40 درصد صنایع نساجی استان یعنی چیزی در حدود 200 کارگاه مختص حوله بافی است که همه آنها بخش خصوصی هستند . حدود 98 درصد واحدها واحدهای کوچک بوده و تنها 2 درصد واحدهای بزرگ به شمار می‌روند که بیش از 500 نفر نیروی کار دارند.

مدیر یکی از این تولیدکننده های بزرگ حوله در استان معتقد است: گران شدن مواد اولیه، بی ثبات بازار در سالهای اخیر، نوسان ارز و تسهیلات پرداختی با سود بالا توسط بانک‌ها را از مهم‌ترین مشکلات صنعت حوله است و با این حساب وضعیت کارگاههای کوچک نیازی به توضیح ندارد.

بر اساس اطلاعاتی که کسب کرده ایم راهی روستای قاضی جهان شهرستان آذرشهر در نزدیکی تبریز می شویم.
دارنده یکی از کارگاههای حوله بافی می گوید: سال قبل صنعت حوله بافی قاضی جهان نفس های آخر خود را می کشید. همه ما دست از تولید شسته بودیم و دنبال کسب و کاری دیگر می رفتیم. او ادامه می دهد : 50 کارگاه داشتیم که همیشه با خریداران عمده، دارایی و مالیات ، بیمه درگیر بودند و یک به یک تعطیل شد و فقط 10 واحد ماند.

وی می افزاید: تا اینکه صندوق کارآفرینی امید با یک برنامه اساسی به کمک ما آمد.با راهنمایی کارشناسان صندوق یک شرکت تعاونی تشکیل دادیم تا بتوانیم از حمایت برخوردار شویم.

حیدرزاده، کارشناس اقتصادی صندوق کارآفرینی امید استان می گوید: در این مورد به خصوص، مدل تامین مالی گروهی تعریف شده و با مبلغ 5 میلیارد تومان 28 واحد کوچک و متوسط حوله بافی با 100 نفر اشتغال پایدار توانسته اند به چرخه تولید بازگردند.

امیرزاده، تولید کننده توضیح می دهد: وام ها به هر یک از صاحبان کارگاهها واریز می شود .بعد ما همه مبالغ را در تعاونی تجمیع می کنیم تا امکان خرید عمدا مواد اولیه با قیمت پایین تر فراهم شود. این برای ما قدرت خرید بیشتر و همچنین ارزش افزوده بالایی دارد.
به گفته یکی دیگر از تولیدکنندگان تنها با 200 میلیون تومان یک شیفت کاری با 10 نفر فعال شده و امسال هم اگر حمایت ادامه یابد ، امکان 2 برابر شدن تولید و اشتغال وجود دارد.

وقتی بزرگتر به کمک کوچکترها می آید
تغيير فناوري توليد در دهه‌هاي اخير و فاصله‌ گرفتن از توليد انبوه در صنايع بزرگ و گرايش به سمت توليد انعطاف ‌پذير در صنايع کوچک و متوسط، هر چند توانايي رقابت فعاليت‌هاي صنعتي کوچک را افزايش داده و منجر به انتقال فعاليت‌هاي اقتصادي از صنايع بزرگ به سمت صنايع کوچک شده، اما اين موضوع به معنای حذف صنايع بزرگ نیست.

بلکه روند حرکت، به سوي تعامل هر چه بيشتر اين دو با يکديگر است. به گونه‌اي که تقسيم کار ميان صنايع کوچک و بزرگ به شکلي صورت پذيرفته که آنها به جاي رقابت با هم، يکديگر را کامل مي‌کنند.

همتی، مدیرعامل یک کارخانه نساجی می گوید : ما بخش مهمی از تولیدات خود را در مجموعه کارگاههای کوچکی که احیا کرده ایم ، انجام می دهیم.
او ادامه می دهد: واحدهای کوچکی در اطراف تبریز داشتیم که نتوانستند با نوسانات قیمت ارز و شرایط ناپایدار سالهای اخیر خود را وفق دهند و ناگزیر تعطیل شدند.ما آنها را شناسایی و با یک برنامه مشترک به چرخه بازگرداندیم.
به گفته همتی حالا هیچ سفارشی نیست که نتوانیم قبول کنیم و نیمی از تولیدات حوله کارخانه به روسیه، بلاروس ،عراق، قطر، کویت، افغانستان، ارمنستان، اوکراین، کانادا صادر می شود.

تکمیل زنجیره تولید
واحدهای صنعت نساجی، زنجیروار به هم متصل هستند ورونق هر یک عامل رونق دیگری است.حوله بافی تنها یکی از حلقه های زنجیره نساجی است و حلقه قبل از آن تولید نخ است.
سراغ یکی از تولیدکنندگان این بخش می رویم. حامدی می گوید: انواع نخ تک لا، دو لا برای حوله بافی تولید می شود و همچنین بخش پارچه بافی هم داریم.

وی اضافه می کند: در مجموع 150 نفر شاغل هستند و رونق دوباره حوله بافی، نه تنها تکمیل زنجیره تولید را به ارمغان آورده بلکه امنیت شغلی کارگران نیز بالا رفته است چون مطمئن هستند مشتری دائمی داریم.
او توضیح می دهد: هر چه کارگاهها بیشتر باشد بهره وری بیشتر می شود و حجم تولید رابطه مستقیم با افزایش ارزش افزوده هم دارد.

 

کیفیت، بزرگ و کوچک ندارد
شاید این ذهنیت در عموم مردم وجود داشته باشد که کارگاههای کوچک استاندارد یا کیفیت مناسبی برای مالاهای خود ندارند.اما این دیدگاه سنتی باید از سلایق و خریدها رخت بربندد.

محمدپور، مدیرکنترل کیفی می گوید: ما همواره سعی کرده ایم محولات خود را با استاندارد جهانی ارائه کنیم. چون نه تنها مردم کشور لایق بهترین کالاها هستند، بلکه امروزه تولید بدون نگاه به صادرات امکان پذیر نیست.
او می گوید: 60 درصد محصولات ما به کشورهای مختلف صادر می شود.

فرهنگ مصرف، پیشران تولید
مصرف کالای باکیفیت داخلی از ضروریات تحقق اقتصاد مقاومتی است که علاوه بر افزایش اشتغالزایی و ارزش افزوده در کشور، از خروج ارز و واردات جلوگیری می‌کند. مصرف کالای داخلی راهی برای جلوگیری از خروج سرمایه و رونق صنعتی در داخل کشور محسوب می‌شود.

به عبارت دیگر هر چقدر هم که برای رونق تولید تلاش شود، بدون وجود بازار پایدار داخلی و مشتری های خارجی امکان ادامه کار وجود ندارد. این همان مشکلی است که به ویژه تولیدکنندگان خرد را آزار می دهد.

سالار یکی از آنهاست که می گوید: در حالی که تولیدات ما هم قیمت مناسب دارند و هم توان رقابت با تولیدات خارجی، اما برخی مصرف کنندگان ترجیح می‌دهند بیشتر هزینه کنند تا محصول خارجی خریداری کنند.
او معتقد است تولید کننده به وظیفه خود عمل می کند، متقابلا مسئولان و رسانه ها هم باید ارزش و جایگاه این تلاشها را در جامعه معلوم کنند و مردم به خرید تولیدات ایرانی هر چند از کارگاههای کوچک راغب شوند.

به روزرسانی فناوری و فروش
پروینی می گوید: برخورد سنتی با صنعت، بستر نامناسب فضای کسب و کار و عدم توجه به استفاده از فناوری نوین از دلایل کاهش میزان واحدهای تولیدی کوچک در استان است.

مسئولان استان تلاش می‌کنند تا واحدهای تعطیل شده بازگشایی شوند اما تا زمانی که منابع محدود باشند این مسائل به طور مطلوب قابل حل نیست.در این شرایط سخت، دولت باید حمایت کند تا ارزش افزوده بالایی ایجاد شود.

او ادامه می دهد: علاوه بر منابع مالی در بخش توزیع محصولات، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اینترنتی باید گسترش پیدا کند تا باید بهره وری واحدهای تولیدی افزایش پیدا کرده و تولیدات صادرات محور باشد.

امیدهای کارآفرینی
به گفته مدیر صندوق کارآفرینی امید استان آذربایجان شرقی در سال گذشته 2561 فقره تسهیلات قرض الحسنه در سال 1399 توسط صندوق اعطا شده است که اعتباری بالغ بر 931 میلیارد ریال را شامل می شود.

کریم زاده می افزاید: همچنین در سال 1399 تعداد 1657 فقره تسهیلات اشتغال به مبلغ 847 میلیارد ریال در استان شرقی پرداخت شده که موجب ایجاد و تثبیت اشتغال برای 2 هزار نفر از جویندگان کار شده است.

يک مطب دندانپزشکی و يک واحد پرورش مرغ گوشتی در شهرستان چاراويماق، طرح توليد محصولات کشاورزي گلخانه ای در شهرستان ورزقان، طرح تولید پوشاک در قالب یک روستا یک محصول، گلخانه به مساحت 3000 متر مربع و کارگاه تولید ظروف آلومینیومی در هریس تنها نمونه هایی از ظرفیتهایی است که با یک همت جمعی به عرصه اقتصاد رسیده است.

 

 

توسعه اشتغال خرد، اولویت اقتصاد
پایدارکردن کسب و کارهای خرد و کوچک و پرداخت تسهیلات ابزاری به آنها مهمترین عامل برای دستیابی به اهداف اقتصادی در کشور است.
یک کارشناس امور اقتصادی با بیان این مطلب می گوید : هزینه‌های ایجاد شغل در کشور بالاست و بهترین و زودبازده ‌ترین بخشی که بتوان از طریق آن اشتغال بیشتری ایجاد کرد حمایت از کسب و کارهای خرد و کوچک است.

محصولات غذایی و صنایع دستی خوبی در روستاها تولید می‌شود که با ایجاد تنوع در ساخت، این نوع محصولات جنبه صادراتی هم پیدا خواهد کرد.

چشم اندازهای کوچک اما روشن
اجرای طرح‌های اقتصاد مقاومتی در قالب مشاغل خانگی و کارگاه‌های تولیدی کوچک، به سرمایه و مکان آنچنانی نیاز نداشته و در صورت برنامه‌ریزی صحیح و حمایت مسئولان ، می شود از افراد جویای کار، کارآفرینانی فعال ساخت .
در استانی همچون آذربایجان شرقی که نه تنها مرکز صنایع شمال غرب بلکه تولید کننده بخش عمده ای از غذای کشور است، ایجاد کارگاه‌های صنایع تبدیلی در قالب مشاغل خانگی از جمله قابلیت‌هایی است که می‌تواند علاوه بر ارتقای بهره وری ، ارزش افزوده بسیاری ایجاد کند.

کارشناسان همواره برا این عقیده اند که عامل اصلی مشکلات اجتماعی، بیکاری و فقر افراد است و از همین روست که باید هر ظرفیتی حتی خرد برای ایجاد اشتغال مولد را باور کرد.
کارگاه‌های کوچک تولیدی، پایه ‌های اقتصاد هر کشور را تقویت می ‌کنند و همین موفقیت می تواند توسعه اجتماعی را به ارمغان بیاورد.