اهمیت دولت الکترونیک در قرن ۲۱
دولت الکترونیکی میتواند شفافیت بیشتری را برای دولت فراهم کند، زیرا این امکان را به مردم می دهد تا از آنچه دولت انجام میدهد و سیاستهایی که اعمال میکند، مطلع شوند.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: دولت الکترونیکی چیست و چرا مهم است؟ این سؤالی است که پاسخ به آن میتواند اهمیت این موضوع را روشن سازد. دولت الکترونیکی یک زمینه تحقیقاتی است که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) را در بخش دولتی بررسی میکند.
اینترنت، رایانههای شخصی و تلفنهای همراه تحول در زندگی ما ایجاد کرده اند. این تحول همچنین از طریق دولت الکترونیکی بر دولتها تأثیر میگذارد و دولتهای سراسر جهان اهمیت و مزایای دولت الکترونیکی را تشخیص داده و به دنبال راه حلهای مرتبط برای بهینه سازی خدمات خود به شهروندان هستند.
دولت الکترونیک شیوهای است که دولت با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به افراد تسهیلات لازم برای دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت خدمات و ارائه فرصتهای گستردهتر برای مشارکت در فرایندها و نهادهای مردم سالار اعطا میکند.
مزایای دولت الکترونیک
اهداف دولت الکترونیکی طیف گستردهای از اهداف شامل ارائه بهتر خدمات عمومی به مردم، تقویت همکاریهای تجاری و صنعتی، توانمندسازی شهروندان از طریق دسترسی به اطلاعات است. از مزایای دولت الکترونیکی میتوان به فساد کمتر، شفافیت بیشتر و راحتی بیشتر، توسعه درآمد و همچنین کاهش هزینهها اشاره کرد. هدف نهایی دولت الکترونیکی ارائه سبد خدمات پیشرفته عمومی به روشی کارآمد و مقرون به صرفه برای شهروندان است.
دولت الکترونیکی همچنین میتواند شفافیت بیشتری را برای دولت فراهم کند، زیرا این امکان را به مردم می-دهد تا از آنچه دولت انجام میدهد و سیاستهایی که اعمال میکند، مطلع شوند.
کاهش مصرف کاغذ، صرفه جویی در وقت و هزینه و حفظ محیط زیست از مزیایی شکل گیری دولت الکترونیک است. دولت الکترونیکی همچنین میتواند باعث ایجاد ارتباطات بهتر بین دولت و بخشهای تجاری شود. به این ترتیب کسب و کارهای کوچکتر امکان رقابت با شرکتهای بزرگتر را در مناقصههای عمومی فراهم میکنند. از این رو مزیت دولت الکترونیکی میتواند ایجاد بازار رقابت و شفاف و اقتصاد قویتر باشد.
امروزه، شرکتها و افراد میتوانند سریعتر و در هر لحظه از روز نسبت به گذشته اطلاعات کسب کنند. دولت الکترونیکی و ظرفیت آن میتواند در دسترس همه افراد باشد، صرف نظر از مکان و سطح اجتماعی آنها. کاهش ترافیک شهری و آلودگی هوا، افزایش سرعت کارها، صرفه جویی در انرژی مفید شهروندان، ارتقای روحیه مثبت و رفاه و آسایش شهروندان، افزایش سرعت توسعه و پیشرفت کشور، ارتقای متوسط سطح فرهنگی و علمی کشور به واسطه تبدیل شهروندان به شهروندان الکترونیک، توسعه اقتصاد پایدار و قابل رقابت، زمینه ساز جامعه دانش محور بخشی از کارکردهای دولت الکترونیک است.
به طور خلاصه، بهره وری بیشتر، خدمات پیشرفته و بهتر به شهروندان، دسترسی بهتر به خدمات عمومی، شفافیت و پاسخگویی بیشتر دولت از مزایای مورد انتظار دولت الکترونیکی است.
چرا دولت الکترونیکی؟
برخی از مشکلات وجود دارد که دولت الکترونیکی میتواند آنها را به طور موثرتر حل کند:امروزه در دنیا اداره دولتها بسیار پرهزینه و گران است؛ دولت الکترونیکی راه حلهای موثری برای این مشکل دارد به طوری که میتواند هزینههای مربوطه را کاهش دهد و اثربخشی دولت را افزایش دهد.دولت الکترونیکی میتواند میزان مشارکت و استفاده از خدمات عمومی را بهبود و تشویق کند. همچنین می-تواند از افراد بازخورد دریافت کند و در نتیجه مسئولیت پذیری را برای کارمندان عمومی افزایش دهد.
با رویکرد دولت الکترونیک میتوان انتظارات شفافیت شهروندان را برآورده و روابط بهتر و مستحکم تری با مردم و بخش خصوصی برقرار کرد. دولت الکترونیکی یک روش معمول برای انجام امور در سراسر جهان است.
اجرای بیشتر دولت الکترونیکی به معنای سهولت استفاده از خدمات دولتی برای شهروندان، افزایش ارائه خدمات دولتی ساده، انطباق قوانین دولتی برای شهروندان، بهبود تعامل و اعتماد شهروندان و دولت، کاهش تقلب و بهبود کارآیی هزینه برای دولت است؛ بنابراین جای تعجب نیست که سیاستگذاران و مدیران اجرایی دولتها (از پیشرفتهترین تا کم توسعهترین شان) در جهان به دنبال استقرار دولت الکترونیکی هستند؛ چرا که دولت الکترونیکی استانداردهای زندگی را بالا میبرد و به ابزاری حیاتی برای دولتها و شهروندان تبدیل شده است. در مجموع باید گفت دولت الکترونیکی صرفاً نشانهای از انقلاب دیجیتال نیست، بلکه مزایای زیادی برای دولت ها، شهروندان، بخش خصوصی و سایر بازیگران ایجاد کرده است.
مستندات
براساس اعلام شرکت مخابرات ایران، سازمان ملل متحد در گزارش دوسالانه خود شاخص توسعه دولت الکترونیک (EGDI) را در کشورهای مختلف مورد بررسی قرار داده و بر نقش کرونا در توسعه دولت الکترونیک در کشورها تأکید کرده است. گزارش ۲۰۲۰ سازمان ملل متحد نشان میدهد که در مجموع ۶۵ درصد از اعضای سازمان ملل از نظر این شاخص، در سطح بالا (high) یا خیلی بالا قرار دارند و حتی در برخی کشورها با کمترین میزان توسعه یافتگی نیز شاهد رشد این شاخص هستیم.
همچنین سازمان ملل متحد در گزارش دوسالانه خود شاخص توسعه دولت الکترونیک (EGDI) را در کشورهای مختلف مورد بررسی قرار داده که ایران با ۳ پله نزول از جایگاه ۸۶ به ۸۹ در میان ۱۹۳ کشور رسیده است. البته مقایسه وضعیت ایران با سال ۲۰۱۴ رشد ۱۶ پلهای را نشان میدهد که در این سال ایران در رتبه ۱۰۵ جای گرفته بود، اما همان طور که گفته شد در مقایسه با سال ۲۰۱۸ نزول ۳ رتبهای دارد.
گزارش سازمان ملل متحد در رده بندی ۱۹۳ کشور عضو این سازمان در زمینه توسعه دولت الکترونیک، بخشهای مختلفی از جمله سرویسهای آنلاین، وضعیت زیرساختهای ارتباطی و ... را مورد بررسی قرار داده و ۳ کشور برتر را دانمارک، کرهجنوبی و استونی اعلام کرده و یادآور شده است که کشورهای فنلاند، استرالیا، سوئد، بریتانیا، نیوزیلند، امریکا، هلند، سنگاپور، ایسلند، نروژ و ژاپن در ردههای بعدی قرار دارند. واقعیت این است که ایران از نظر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جایگاه مناسبی قرار ندارد و جایگاه فعلی آن با سند چشم انداز و اهداف و برنامههای توسعه کشور فاصله دارد؛ لذا با توجه سرعت روزافزون فناوری اطلاعات در جهان و هوشمند شدن کشورها، توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات برای احداث شهرهای هوشمند موضوع مهمی است که دولت و شخص رئیس جمهور منتخب در بهبود و رشد آن نقش مهمی دارند.
پژوهشگر: عبدالشریف ولدبیگی