تاول خشکسالی بر دیمزار‌های کردستان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، مردم نگران از کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی نماز باران را اقامه کردند و در بارش باران از چشمهایشان، رحمت را از درگاه خدا طلب کردند.

 

آسمان هر از گاهی ابری شد و باد وزید و هر آن انتظار می‌رفت تا باران تن تشنه زمین را نوازش کند، ولی نشد.

خشک‌ترین فروردین ۵۰ سال اخیر
زمستان ۱۳۹۹ هم چندان تعریفی نداشت و بارش‌ها خیلی کم بود، بیشتر مردم اسفند را تقریبا با بارش کم سپری کردند، هوا زودتر از موعد گرم شده بود و درختان هم خیلی زود به شکوفه نشستند، چشم امید همه به بهار بود، بهاری که از راه برسد و با خود باران به همراه بیاورد، اما بهار به ماه دومش رسیده و بازهم از باران خبری نیست.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان می‌گوید: متوسط بارش‌های فروردین امسال در استان، ۱۵ میلی‌متر بود که کمترین بارندگی این ماه در ۵۰ سال اخیر است.

آرش آریانژاد اظهار داشت: فروردین سال جاری میانگین بارش‌ها در کردستان نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته، ۸۳ درصد و در مقایسه با میانگین بلندمدت ۸۰ درصد کاهش داشت.

وی با بیان اینکه این مقدار بارش در طول دوره آماری ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است، افزود: از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر پارسال) تاکنون، ۲۸۷ میلیمتر بارش در استان ثبت شده که نسبت به مدت مشابه در سال زراعی گذشته ۲۸ درصد و متوسط بلندمدت ۲۴ درصد کمتر است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان با بیان اینکه تقاضا برای مصرف آب در بخش کشاورزی نیز افزایش می‌یابد، اضافه کرد: کاهش بارندگی به افت منابع آب زیرزمینی و فرونشست زمین منجر می‌شود و نیاز است برای برون رفت از وضعیت، برنامه‌ریزی و همکاری ویژه‌ای بین کشاورزان و دستگاه‌های مسوول وجود داشته باشد.

بارندگی کم داریم
فصل باران ۱۵ اردیبهشت به پایان رسید و بارش‌های سال زراعی جاری بسیار کمتر از همه سال‌های گذشته بود.

معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی کردستان گفت:میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری تاکنون ۲۸۸ میلی‌متر ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش ۳۴ درصدی را نشان می‌دهد.

علی پناهی اظهار داشت: میانگین بارندگی‌های کردستان از آغاز سال زراعی جاری تاکنون ۲۸۸ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته ۳۴ درصد و در مقایسه با دوره بلندمدت حدود ۳۸۱ میلی‌متر، ۲۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.

سن‌ها اولین قاصدان خشکسالی
سن‌ها اولین قاصدان خشکسالی هستند، هر سال که عرصه به زمین تنگ می‌شود و آسمان از زمین رویگردان می‌شود، آفت هم به جان کشاورزی می‌افتد.

امسال سن‌های مضر غلات خود را به مزارع رسانده و دارند شیره جان گندم را می‌مکند و در کنار خشکسالی‎ داغ دیگری بر دل کشاورزان شده‌اند.

مسوول روابط عمومی سازمان جهادکشاورزی کردستان گفت: با توجه به شرایط آب و هوایی ایجاد شده و کاهش میزان بارندگی در اوایل سال جاری کشاورزان برای افزایش کیفیت و کمیت گندم مبارزه با آفت سن را جدی بگیرند.

مهدی فتحی اظهار داشت: با توجه به شرایط حاد حادث شده در زراعت استراتژیک گندم استان از نظر اقلیمی (نبود بارش و افزایش دما) خطر طغیان آفت سن غلات مزارع استان را تهدید می‌کند.

مسوول روابط عمومی سازمان جهادکشاورزی کردستان گفت: با گرمتر شدن هوا و کاهش احتمال بارندگی‌های بهاره و طغیان پوره‌های سن در مزارع، با آلودگی وسیع‌تری در سطح استان و کاهش انگیزه کشاورزان مواجه خواهیم شد.

کاهش ۳۵ درصدی پیش بینی‌های تولید
بخش کشاورزی اولین جایی است که اگر باران نباشد، خسارت می‌بیند و کشاورزان این روز‌ها بیشتر از هر زمان دیگری دست به دعا هستند تا زمینشان سیراب شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی کردستان اظهار داشت: با توجه به به کاهش بارندگی‌ها، پیش بینی می‌شود که حدود ۳۳۰ هزار تن کاهش عملکرد (تولید گندم) را در استان داشته باشیم.

محمد صالح احمدی افزود: اگر در روز‌های پیش رو بارندگی باشد، ممکن است خسارت در همین حد بماند، ولی با گرمتر شدن هوا و نبود بارندگی، این میزان بیشتر هم می‌شود.

وی به سرمای ۲ هفته نخست فروردین هم اشاره کرد و افزود: اگر هوا مناسب بود، خسارت برگی ناشی از سرما جبران می‌شد، ولی خشکی هوا این مساله را هم تشدید کرده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی کردستان با اشاره به اینکه از فصل پاییز شاهد تاخیر در رشد غلات بودیم، یادآور شد: بارندگی‌ها از ۱۸ آبان شروع شد که حدود ۱۰ تا ۱۲ روز دیرتر از سال‌های قبل بود و با سرد شدن هوا از رشد سطحی عقب افتاد، ولی زمستان گرم این مساله را جبران کرد.

احمدی اضافه کرد: اگر بارندگی‌ها مناسب بود امسال رشد گندم خوب می‌شد، ولی با تنش خشکسالی موجود، برخی محصولات حتی قابل برداشت هم نخواهد بود.

 

کردستان رتبه هشت خشکسالی
رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان هم اظهار داشت: کردستان رتبه هشتم کشور در زمینه شدت خشکسالی را دارد که یکی از خشسک‎ترین سال‌ها در پنج دهه اخیر به حساب می ‎آید.

محمد فرید سپری با بیان اینکه دیمزار‌های شرق و جنوب استان به شدت از این پدیده متاثر شده اند افزود: در نوار غربی هم با خشکسالی متوسط مواجه هستیم.

وی اضافه کرد: شاخص سلامت گیاه در نوار غربی بدون تنش، ولی در نوار شرقی خسارت بسیاری از خشکسالی دیده است و تنش خشکسالی در کردستان به دلیل سطح کشت آبی کم، بسیار شدیدتر از دیگر مناطق کشور برآورد می‌شود.

رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان پیگیری توسعه زراعت آبی در استان را اقدامی ارزنده دانست و گفت: میزان کاهش عملکرد تولید در ۵۷۳ هزار هکتار از گندم‌زار‌های دیم استان ۲۸۰ هزار تن و در سطح مزارع آبی ۲۵ هزار تن است که از این همین میزان می‌توان تاثیر خشکسالی بر کشت‌های دیم را متوجه شد.

سپری خسارت خشکسالی در مزارع دیم استان را ۲۱ هزار و ۶۵۰ میلیارد ریال اعلام و اظهار داشت: بخش باغبانی هم با کاهش چهار هزارتنی عملکرد تولید، یک‌هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال خسارت دیده است.

وی افزایش درجه حرارت در کنار کاهش بارندگی را عامل زیان‌بخشی برای بخش کشاورزی استان برشمرد و افزود: نیاز آبی گیاه به ازای هر درجه افزایش دما، ۱۵ درصد بیشتر می‌شود.

رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان با تاکید بر اینکه خشکسالی تنها متوجه بخش زراعت، باغبانی و مراتع استان نیست، اضافه کرد: دامداران در سال‌های خشک با افزایش عرضه دام، در صدد حفظ فروش بر می‌آیند که این مساله در کوتاه مدت بر قیمت گوشت دام هم تاثیرگذار خواهد بود و در شرایط فعلی شاهد کاهش ۹هزار و ۳۰۰ تنی تولید گوشت قرمز در استان هستیم که خسارتی معادل هشت میلیارد و ۳۷۰ میلیون ریال را متوجه بخش دامپروری کرده است.

سپری به خسارت صنعت زنبورداری هم اشاره و تاکید کرد: خشکسالی موجب کاهش دوران گلدهی گیاه شده و در نتیجه عملکرد تولید عسل استان ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر می‌شود که در استان ۷۶۱ تن کاهش تولید با خسارتی معادل ۸۹۰ میلیارد ریال را شاهد هستیم.

وی مجموع کل خسارت وارد شده به بخش‌های مختلف کشاورزی استان را ۴۸ هزار و ۵۵۰ میلیارد ریال و کاهش یک میلیون و ۳۰۰ هزار تنی تولید استان اعلام کرد.

همدستی خشکی و سرما 
رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان به سرمازدگی اوایل فروردین هم اشاره کرد و گفت: در فصل زمستان سرمایی را شاهد نبودیم، ولی از ۲ تا ۱۲ فروردین سرما خسارت قابل توجهی به محصولات زراعی و باغی به ویژه هسته دار‌ها وارد کرده است.

سپری افزود: سرمازدگی در بخش زراعت گندم، جو و کلزا ۷۶ هزار و ۹۰۰ تن کاهش تولید به ارزش سه هزار و ۴۷۰ میلیارد ریال و گردو، آلو، زردآلو، بادام، توت فرنگی (هسته دارها) کاهش ۲۴ هزار تنی به ارزش ۲هزار و ۱۳۰ میلیارد ریال را موجب شد.

وی اضافه کرد: در مجموع خسارت کل سرمازدگی در استان پنج هزار و ۶۱۰ میلیارد ریال بود که کردستان از این نظر در ردیف استان‌های با بیشترین میزان خسارت قرار گرفته است.

به گفته سپری یک میلیون و ۴۰۷ هزار تن کاهش تولید ناشی از سرمازدگی و خشکسالی به کردستان وارد شده است که ۵۴ هزار و ۱۶۰ میلیارد ریال خسارت را شامل می‌شود.

 

 آب آبی، آب سبز
به سراغ پژوهش‌های علمی رفتم تا ببینم چه راهکاری برای سال‌هایی دارند که زمین تشنه باران است و آسمان نمی‌بارد.
عضو هیات علمی دانشگاه کردستان با بیان اینکه ۸۵ درصد کشت محصولات زراعی کردستان و حتی بخشی از باغات آن دیم است، اظهار داشت: بر اساس تجربه تاریخی، کردستان سالانه بارندگی متوسط بالاتر از کشور را تجربه کرده است، اما با تغییر اقلیم دنیا و کشور واریانس بارش به شدت افزایش یافته است.

حامد قادرزاده با بیان اینکه بیشتر زمین‌های کردستان شیب دار هستند گفت: به دلیل وابستگی مالی شدید کشاورزان به زمین‌های کشاورزی و به خاطر شرایط خاص اقتصادی، به اندازه کافی سرمایه‌گذاری لازم برای توسعه بخش کشاورزی از سوی کشاورزان صورت نگرفته است.

وی اضافه کرد: اگر چه جهاد کشاورزی هم تلاش کرده تا به کشاورزان در جهت معرفی الگوی کشت و توسعه سیستم آبیاری کمک کند، اما به دلیل ارزان بودن نسبی قیمت محصولات کشاورزی در مقایسه با صنعت، معدن و خدمات آنگونه که باید کشاورزان نتوانستند به سود سرشاری که منجر به انباشت سود سرمایه شود دست پیدا کنند و به همین دلیل سرمایه گذاری در این بخش انجام نشده است.

دکترای تخصصی اقتصاد کشاورزی افزود: اگر در این راستا گامی برداشته می‌شد و یا برداشته شود، کشاورزان خود سعی در تغییر رویکرد و انبار کردن آب به ویژه آب سبز و آبی اقدام خواهند کرد.

قادرزاده در توضیح آب سبز و آب آبی گفت: آب سبز نوع آبی است که توسط بارش مستقیم به زمین داده می‌شود و فلسفه کشت پاییزه از سوی کشاورزان استفاده از همین آب است.

وی درباره آبی هم افزود: منظور از این آب آب‌های سطحی هستند که بعد از باران در محیط باقی می‌ماند و کشاورزان برای آبیاری از آن استفاده نکره‌اند که دلیل آن هم نبود سرمایه کافی برای کشاورزان و و نبود امکان نگهداشت آبی در نزدیکی زمین‌های کشاورزی بوده است و به همین دلیل بیشتر آن از دسترس کشاورزان و حتی از استان خارج می‌شود.

قادرزاده با بیان اینکه یکی از دلایل اصلی بستن سد در استان‌های با وضعیت توپوگرافی کردستان، بهره‌گیری از آب آبی است یادآور شد: از طرف دیگر به دلیل رشد جمعیت در شهرها، بیشتر آب سد‌ها به آب شرب اختصاص یافته و آبی که در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌گیرد محدوده کمتری را از نظر فاصله از سد یا آب بند دارد و کسانی که از آن بهره‌مند هستند اکثراً به صورت ناکارآمد (غرقابی) استفاده می‌کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه کردستان اضافه کرد: اگرچه ۹۰ درصد آب‌های سطحی‌ها را بخش کشاورزی در بردارد، اما واقعیت این است که طبق مطالعات ۷۰ درصد آن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و بقیه به صورت تبخیر یا پایین رفتن از لایه‌ها به سمت آب‌های زیرزمینی انجام می‌گیرد و سه تا پنج درصد را هم آب شرب به خود اختصاص می‌دهد.

قادرزاده تاکید کرد: موضوع حفظ منابع آبی بهره‌وری آب و استفاده از آب‌های طبیعی آبی و سبز نیازمند سرمایه‌گذاری با نگاه بلندمدت است، اما تا زمانی که الگوی اقتصادی مناسبی بسته به هر منطقه و بر اساس مطالعات معرفی و مورد بهره‌برداری قرار نگیرد به دلیل نوسانات شدید بیش از پیش بارش امکان مدیریت فعالیت‌های کشاورزی به راحتی میسر نخواهد بود.

کردستان یک میلیون و ۲۲۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی شامل ۸۹۶ هزار و ۲۳۵ هکتار اراضی دیم معادل ۸۸ درصد و ۱۲۱ هزار اراضی آبی معادل ۱۲ درصد دارد.
کردستان سه میلیون و ۱۹۹ هزار راس دام سبک و سنگین، ۱۳ میلیون قطعه انواع طیور و ۱۱۶ هزار کندوی زنبور عسل دارد و جمعیت بهره بردار کشاورزی آن ۱۱۵ هزار نفر است که این جامعه سالانه حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تُن محصولات کشاورزی تولید می‌کنند که ۳۲۰ هزار تُن از این میزان مربوط به محصولات باغی و باقی مربوط به بخش زراعت است.
عمده محصول زراعی این استان گندم با حدود یک میلیون تُن در سال است و عمده محصول تولیدی باغی نیز توت فرنگی با حدود ۴۸ هزار تُن است.
میزان بارندگی سالانه در شرایط عادی اقلیمی معادل ۴۵۵ میلی‌متر و بیشترین میزان بارندگی سالیانه مربوط به شهر‌های مریوان و بانه با حدود ۸۰۰ میلی‌متر و کمترین میزان بارندگی در شرق استان حدود ۴۰۰ میلی‌متر و در قسمت مرکزی یعنی سنندج نزدیک به ۵۰۰ میلی متر است.