پاپوش ایرانی را خارجی می‌خریم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز همدان، صبح که جوراب هام رو پا کردم تا به بیرون بروم؛ نگاهم به نشان خارجی رویش افتاد نشانی که وقتی به فروشگاه‌ها و بازار فروش جوراب رفتم؛ دیدم دراغلب جوراب‌ها به چشم می‌خورد!

حال برایم این سئوال پیش آمد که مگر همه جوراب‌های موجود در بازار خارجی است؟
داخل یکی از پاساژ‌های نسبتا شلوغ همدان شدم که درآن چندین مغازه جوراب فروشی است. وارد یکی ازمغازه‌ها شدم جاییکه انواع جوراب‌های زنانه، مردانه وبچه گانه درآن به چشم می‌خورد. از فروشنده آن که خانمی جوان بود می‌پرسم که آیا شرکت بافنده این جوراب‌ها خارجی است؟ که درپاسخ می‌گوید: نه اغلب این جوراب‌ها در کشور خودمان تولید می‌شود وبا اشاره به جوراب‌هایی که کنار دستمان بود می‌گوید: مثلا این جوراب بافت تهران است واین یکی بافت لتگاه خودمان.

لتگاه قطب صنعت جوراب ایران
آدرس لتگاه روستایی که از توابع شهر لالجین بهار است رااز فروشنده می‌گیرم و با خرید چند جوراب راهی آنجا می‌شوم؛ روستایی در ۲۵ کیلومتری همدان.
ورودی روستا تابلویی با این نوشته: لتگاه قطب صنعت جوراب کشور توجه رهگذران را به خود جلب می‌کند. وارد روستا می‌شوم روستایی نه خیلی کوچک ونه خیلی بزرگ، اما بسیار خلوت.

روستایی بدون بیکار
روستایی که به گفته دهیارش آقای فرامرزی قدمت جوراب بافیش ۵۰ ساله است؛ جمعیتی بیش از ۲ هزار نفر دارد وازاین میزان منهای بچه‌ها وافراد ناتوان؛ هزار نفر نیروی کار فعال داره که به جوراب بافی مشغولند. خلوتی وسکوت کوچه‌ها تنها با صدای چرخ‌های بافندگی برهم می‌خورد.

وارد یکی ازکارگاه‌های بافندگی جوراب شدم؛ جاییکه سرپرستش یک خانم مسن بود با چهار نفرنیروی کار. خانم عزیزی از بافنده بودن بیشتر روستاییان لتگاه برایم گفت واینکه: روستایشان هیچ فرد بیکاری ندارد وهمه روستاییان دراین حرفه مشغول به کارند.

خانم دیگری در کارگاهی آن طرف‌تر می‌گفت: ما بخشی از خانه مان تبدیل به کارگاه جوراب بافی شده است وهمه مشغول بافندگی؛ بسته بندی وچیدمان جوراب‌ها درخانه هایمان هستیم.

تامین بیش از ۳۰ درصد جوراب کشور
به گفته آقای صوفی کارشناس صنعت ومعدن شهرستان بهار در روستای صنعتی لتگاه بیش از ۲۰۰ واحد جوراب بافی وجود دارد که سالانه ۸ میلیون جفت جوراب می‌بافند در واقع تامین ۳۰ درصد جوراب کشور برعهده این روستاست وبقیه در تهران بافته می‌شود وبقیه شهر‌ها نقشی جزیی دارند. همچنین آقای صوفی به انواع جوراب‌هایی که دراین روستا بافته می‌شود هم اشاره کرد وگفت: جوراب‌ها برای همه سنین ازبچه گانه تا جوراب‌های مخصوص بزرگسال ودر درجات مختلف یک دو وسه بافته می‌شود. لتگاهی‌ها از جوراب بافی در آمدی ۱۴ میلیارد تومانی در سال دارند.


تحریم‌ها فعلا مانع صادرات جوراب ایرانی به اروپاست
جوراب ایرانی زمانی به اسپانیا ونروژ صادر می‌شد، اما با اعمال تحریم‌ها این بازار‌ها راازدست دادیم و درحال حاضرمقصد صادرات جوراب‌های ایرانی،عراق، افغانستان، ترکمنستان وآذربایجان است و میزان صادراتش بیش از پنج میلیون دلار است، اما با برند سازی و تبلیغ گسترده و بالا بردن کیفیت و ازنظر من خود باوری در حک نشان ایرانی شاید درآینده‌ای بدون تحریم بشود بازار‌های هدف بیشتری را هم جذب کرد.

فعلا بزرگترین کشور‌های قدر در تولید ومصرف جوراب در دنیا آمریکا چین و ترکیه است و پاکستان نیز یکی از بزرگترین تولیدکنندگان جوراب‌های پنبه‌ای در دنیاست.

طراح نقش ونگار جوراب‌های خودشانند
طراحی ونقش ونگار زدن روی جوراب‌ها هم کار جوانان خود روستاست که حدود ۱۵ نفرند و به گفته محمد جواد ۲۸ ساله طراح سعی می‌کنند طرح‌ها طبق نیاز جامعه و به روز باشد. طراحی هر کارگاه برعهده یکی از جوانان است درواقع هرکدام برای خود طراحی جداگانه دارند وطرحهایشان با کامپیوتر زده وبا دستگاه‌های بروز روی جوراب‌ها چاپ می‌شود.

توی ذوق زدن نشان خارجی روی بافته ایرانی.
اما آنچه روی جورابهایشان که بیش از ۷۰ درصدشان هم جنس نخی وبا کیفیت دارند؛ توی ذوق می‌زد خودنمایی نشان‌های خارجی بود! به گفته یکی ازجوراب بافان علت حک شدن نشان خارجی روی جورابهایشان فروش بهتر است.
برایم سوال شد که چرا روستایی این چنین خودکفا درصنعت جوراب با دستگاه‌هایی بروز و وجود طراحان جوان وخلاق باید به جای نشان بومی

نشان خارجی روی جورابهایشان جا خوش کند؟
خانم عزیزی سرپرست همان کارگاه که درابتدای گزارشم به آنجا رفتم نشان‌هایی که روی کاغذ‌های براق طراحی کردند را نشانم می‌دهد ومی گوید: هرکدام ازتولیدی‌ها اسم کارگاه وتولیدی جوراب را روی این برچسب‌ها طراحی کردیم.اما خوب که  نگاه کردم اسمی ازمکانی که این جوراب‌ها بافته می‌شوند نبود یعنی هیچ نشانی ازلتگاه دیده نمی‌شد!
تولید کنندگانش گفتند ماهم دوست داریم نشان لتگاه حک شود، اما نمی‌گذارند!

بازهم نشان خارجی خودنمایی می‌کند
با صحبت بیشتر با تولیدکنندگانی که می‌گفتند: ما اسم تولیدی راروی برچسب‌های جوراب می‌زنیم وهمین کافی است! توانستم ظاهرا آن‌ها را قانع کنم که به این نشان بسنده نکنند، برای قانع کردن آن‌ها برچسب کاغذی روی جوراب را پیش رویشان کندم که نشان دهم این کاغذ کنده می‌شود و در نهایت آنچه که باقی می‌ماند بازهمان نشان خارجی بافته شده روی جوراب هایشان است!

ایران؛ یکی از بزرگترین مصرف کننده‌های جوراب در خاورمیانه با توان تولید جوراب برای ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون نفر به شمار می‌آید. آمار دقیقی از میزان تقاضای خرید وگردش مالی این صنعت وهمچنین میزان جوراب مصرفی ایرانی‌ها درکشور وجود ندارد وبه گفته شهبازی دبیر اجرایی اتحادیه پوشاک همدان سالانه درکشور چیزی حدود ۸ درصد از گردش مالی در بخش پوشاک به جوراب اختصاص دارد که همین سهم نا چیزی نیست وفرصت خوبی است برای توجه بیشتر به این حرفه - صنعت که می‌شود مثل لتگاهی‌ها درکارگاه‌های کوچک نیز آن را راه انداخت.

به گفته صوفی کارشناس صنعت ومعدن شهرستان بهار ممکن است همین جوراب بافان زحمت کش لتگاهی با حک کردن نشان روستایشان مدتی بازار را ازدست بدهند ودیگر مردم اقبالی برای خرید جورابشان نشان ندهند، اما چون آن‌ها سهم ۳۰ درصدی در تامین جوراب کشور دارند و به نوعی بازار به جوراب‌های آن‌ها هم نیاز دارد پس می‌توانند تنها با یک عزم واتحاد محصول ایرانی را ایرانی روانه بازار‌ها کنند وبا تبلیغ ذائقه مردم را تغییر دهند.

اگر نشان خارجی بزنیم؛ تهرانی‌ها مانع می‌شوند!
برخی از بافندگان جوراب لتگاه مثل آقای شریفی به این موضوع معترض بودند که اگر ما بخواهیم نام ونشانی ازلتگاه روی جوراب‌های خودمان حک کنیم بازاریان تهرانی که خریداران اصلی جوراب‌های ما برای توزیع هستند دیگر خریدار جوراب‌های ما نخواهند بود.

تهران قطب جوراب تولیدی کشور
قبل از رفتن به تهران با کمی پرس وجو فهمیدم تهرانی‌ها لقب قطب جوراب کشور را به خود اختصاص داده اند آن هم با فعال بودن ۱۲۰۰ واحد تولیدی جوراب.

جوراب‌های لتگاه بی هویتند
برای اینکه بدانم چرا تهرانی‌ها جوراب‌های لتگاه را بی نشان می‌خواهند راهی پایتخت شدیم. با راهنمایی که به همراه داشتیم کارمان برای پیدا کردن بورس بازار جوراب راحت ترشده بود وما بعد ازنیم ساعت به پاچنار رسیدیم.
داخل محوطه بازاری که بیشترش سرپوشیده بود شدیم تا چشم کار می‌کرد مغازه‌های جوراب فروشی را می‌دیدیم البته مغازه‌های دیگری هم درکنارآن‌ها بود مثل روسری فروشی و...

جوراب لتگاه؛ نامی آشنا دربازارجوراب فروشان تهران
با پرس وجو؛ نشانی محل فروش جوراب‌های لتگاه را یافتیم مغازه داران تهران به آنجا می‌گفتند بازار عباسی.
بیشتر آن‌ها تا اسم روستا وجوراب لتگاه را می‌شنیدند سری به نشانه تایید تکان می‌دادند وما را راهنمایی می‌کرد. وارد یکی ازمغازه هاشدم، فروشنده آقایی بود جوان و خوش صحبت ابتدا راضی به مصاحبه نشد، ولی با توضیح وکمی اصرار نشست پشت دخلش وبه سئوال هایم جواب داد. ابتدا از او خواستم جوراب‌های لتگاه رانشانم دهد و ازکیفی بودن یا نبودنش بگوید.آقای مرادی که از بازاریان به نام فعال دراین حرفه است ازکیفیت جوراب‌های لتگاه ابراز رضایت کرد وبا آوردن چند بسته جوراب لتگاه از خوش بافت بودن این جوراب‌ها گفت.

پرسیدم؛ شنیده ام شما بازاریان تهران تمایلی به حک نشان لتگاه روی خود جوراب‌ها نیستید، آیا این موضوع صحت دارد؟ اگر تایید می‌کنید لطفا علتش رابگویید.
فروشنده ضمن تایید حرف من گفت: اگر تولیدکنندگان نشان خود را روی محصولاتشان بزنند ما ضرر می‌کنیم و دیگر کسی برای خرید جوراب به سراغ ما نمی‌آید، نشانی محل بافت جوراب‌ها را پیدا می‌کنند وخودشان مستقیم به روستا می‌روند وبه اصطلاح نان ما آجر می‌شود!

مغازه دار دیگری می‌گفت: هیچ کس راضی نمی‌شود که نشانی روستا حک شود خودمان جوراب‌ها رامی خریم وبین دیگر شهر‌ها توزیع می‌کنیم اینگونه هم برای ما صرف دارد هم برای تولیدکنندگان لتگاهی که پول خوبی نصیبشان می‌شود.

برند شدن جوراب لتگاه در گرو ورود به خوشه صنعتی است
معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی همدان با بیان اینکه جوراب بافی لتگاه جزو ۳۰ واحد شناسایی شده صنایع کوچک استان است گفت: برای توسعه صنعت جوراب بافی لتگاه وهمین طور برند سازی آن نیاز است که جوراب لتگاه وارد خوشه صنعتی شود.

آقای قربانی علت فعلی خوشه صنعتی نشدن این روستا را ورود نکردن هیات امنای روستای لتگاه عنوان کرد وگفت: هیچ شخصی از اهالی این روستا بطور جدی برای ثبت خوشه صنعتی جوراب لتگاه به شرکت شهرک‌های صنعتی مراجعه نکرده است که ماآن‌ها را تحت حمایت‌های دولتی قرار دهیم که بخش قابل توجه این حمایت‌ها هم بصورت یارانه‌ای است.
اوعلت ورود نکردن هیات امنای روستا را راضی بودن روستاییان لتگاه به همین وضعیت یعنی فروش جوراب‌ها به بنک داران تهرانی عنوان کرد.
آقای قربانی با بیان اینکه ۹۶ در صد ازصنایع کوچک درکشور راصنایع خرد تشکیل می‌دهند گفت: خوشه صنعتی کردن هر واحد تولیدی شناسایی شده دراستان حدود ۵ میلیارد تومان برای دولت هزینه دارد و این فرایند برای واحد تولیدی حدود ۳ تاپنج سال طول می‌کشد که ما تا رسیدن نوبت واحد‌های تولیدی حمایت‌ها را شروع کردیم و جوراب بافان لتگاه هم به شرط درخواست برای خوشه صنعتی شدن ازحمایت‌های قبل از رسیدن نوبت برای خوشه صنعتی شدن نظیر برگزاری تور‌های صنعتی رایگان برپایی نمایشگاه‌ها در کشور‌های مختلف و بحث بازاریابی و برندسازی برای جوراب لتگاه برخوردار خواهند شد.

بلای بی نشانی جوراب دامنگیر همه جوراب‌های کشوراست!
با چرخی بیشتر دربازار تهران فهمیدم این بلای بی نشانی دامن همه جوراب‌های کشور را گرفته.
وقتی علت را جویا شدم بیشترشان توپ را به زمین مردمی انداختند که اگر نشانی از نشان‌های پرآوازه خارجی را نبینند دیگر خریدار جورابهایشان نیستند!
پوما نایک و آدیداس بیشترین سهم وبیشترین اقبال را دربین مردم خریدار جوراب دارند.

فرهنگ خارجی پسند بودن به اشتباه جاافتاده
احمدی یکی از تولیدکنندگان وفروشندگان نامی جوراب در بازار تهران است او می‌گفت: مردم بیشتر به دنبال جوراب‌های خارجی اند ومتاسفانه این فرهنگ به اشتباه جاافتاده که اگر خارجی باشد جوراب با کیفیتی نصیبشان شده وایرانی نمی‌تواند چنین ویژگی داشته باشد.

کمی که جورابهایشان را ورانداز کردم وبه جنسشان دست زدم به استقبال مردم از کار‌های خارجی کمی شک کردم، چون جوراب‌های تولیدیشان انصافا با کیفیت بود وبیشترشان تمام نخ.

خارجی کلاس دارد
بعد ازصحبت با مغازه دارانی که می‌گفتند مردم از جوراب‌های با نشان خارجی استقبال می‌کنند؛ با اینکه می‌دانند این جوراب هاایرانی است! به میان مردم رفتم وبا چند نفری که مصاحبه کردم.
علی جوانی حدود سی ساله ومشغول انتخاب جوراب بود اولویت مهم انتخاب جورابهایش را جوراب‌های نشان دار خارجی معرفی کرد ومی گفت: فقط بخاطر کلاسش بین دوستانم این نوع جوراب‌ها راانتخاب می‌کنم.
جواد دانشجوی سال آخر کامپیوتر معروف بودن برند‌ها وهمین طور کیفیت بالای نخ بکار رفته در جوراب هایشان را علت انتخاب این نوع جوراب‌ها عنوان می‌کنند.

نظارت‌ها کافی است! فقط اراده مردم جایش خالی است!
بعد از بازار سری به اتحادیه جوراب بافان تهران زدم تا از رئیس اتحادیه در مورد نحوه نظارت‌ها بر بازار جوراب بپرسم.
آقای بهبهانی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان کش باف وجوراب تهران می‌گفت: نظارت‌ها کافی است و این مردم هستند که از تولید کنند گان نشان خارجی طلب می‌کنند شرایط بازار فعلا به همین گونه است وبرای برداشتن این نشان‌ها اراده مردم و عزم تولید کننده‌ها لازم است.

به گفته آقای حسینی کارشناس اقتصادی: برای فرهنگ سازی بین مردم و همین طور تولیدکنندگان باید از طریق رسانه‌ها وانجمن‌ها جنس وکیفیت خوب جوراب‌ها را به مردم معرفی وتبلیغ کرد و فیلم‌های کشور‌های پیشرویی، چون ژاپن که در زمینه خرید ملی بسیار برنامه ریزی کردند ومردمش فقط کالای وطنی راانتخاب می‌کنند را برای مردم ایران چه ازطریق تلویزیون وچه فضای مجازی منتشر کرد.

کلام پایانی خبرنگار
تولید کنندگان ایرانی گرچه جوراب هایشان در کشور بازار خوبی دارد، اما فروش جوراب ایرانی با نشان خارجی یعنی تبلیغ بدون زحمت برای سرمایه گذاران خارجی!
یعنی اینکه ما با پاهایمان نشان‌های خارجی را جابه جا می‌کنیم؛ دیگرچه تبلیغی ازاین راحت تر!
نزدیک به ۸۰ میلیون نفر به صورت بالقوه مخاطبان تولید جوراب در کشورمان هستند و اگر محاسبه کنیم هر فرد ایرانی تقریبا سالانه شش جفت جوراب مورد نیازش باشد در می‌یابیم بازار بسیار بزرگ و گسترده‌ای در مقابل این صنعت قرار دارد که باید برای آن برنامه داشته باشیم.
حوزه جوراب از حوزه‌هایی است که تولیدکنندگان می‌توانند سهم قابل توجهی ازبازار داخلی وخارجی را نصیب خود کنند.
اما گرفتن سهم بالایی از بازار زمانی اتفاق می‌افتد که مشتریان بیشتری جذب شوند.
جذب مشتری اتفاق نمی‌افتد مگرآن که تولیدکنندگان روز به روز نشانشان راتوسعه دهند وتبلیغات خود راگسترده کنند تا مشتریانی که درداخل وخارج ازایران هستند به راحتی بتوانند تولیدگان ایرانی راپیداکنند کیفیت کارشان را مشاهده کنند وباآن‌ها ارتباط بگیرند.
اگر افراد فعال دراین صنعت روی برند سازی این عضو کوچک جامعه نساجی یعنی جوراب سرمایه گذاری وتبلیغ کنند دیگر جورابی که با هنر وزحمت طراحان وتولیدکنندگان ایرانی بافته می‌شود بی هویت وغریب روانه بازار نمی‌شود.
شاید ایستادگی وخودباوری وفرهنگ سازی از مردم همین روستای کوچک جوراب باف شروع شود واسمشان به عنوان بانی و آغازگر یک حرکت فرهنگی در تاریخ کشور ثبت شود کسی چه می‌داند؟
خبرنگار: ناهید روحانی مقدم