پخش زنده
امروز: -
گرفتگی عروق چه دلیل و درمانی دارد؟
دلیل گرفتگی رگ قلب و درمان آن و گرفتگی عروق، چیست؟
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، گرفتگی عروق (به انگلیسی atherosclerosis که در نوشتار‌های علمی قدیمی‌تر، تصلب شریان نامیده می‌شود) یکی از مهم‌ترین دلایل نارسایی ارگان‌ها و عامل اصلی سکته‌های قلبی و مغزی است.
بیش از ۲۰ درصد ایرانیان در طول عمر خود این آترواسکلروز را به صورت خفیف یا شدید، تجربه می‌کنند. در ادامه به نشانه‌های گرفتگی رگ قلبی و درمان‌های دارویی و پزشکی تصلب شرایین، پرداخته شده است.
گرفتگی عروق چیست؟
گرفتگی عروق زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی حاوی اکسیژن و مواد مغذی که از قلب به سمت دیگر شریان‌های خونی در جریان هستند ضخیم و سفت شوند. معمولا در نتیجه این اتفاق شاهد محدود شدن جریان خون به ارگان‌ها و بافت‌های مختلف بدن می‌شویم.
شریان‌های خونی سالم بدن انعطاف پذیر بوده و خاصیت ارتجاعی خوبی دارند، اما با گذر زمان دیواره‌های آنها سخت شده و مشکل سفتی شریان‌ها ایجاد می‌شود.
تصلب شرایین یک نوع خاص از همین مشکلات است، اما ممکن است این نام‌ها گاهی اوقات به جای هم استفاده شوند.
تعریف گرفتگی رگ‌های قلب
تصلب شرایین مربوط به انباشته شدن چربی ها، کلسترول یا دیگر مواد در داخل و روی دیواره شریان‌های قلبی است که در نتیجه این اتفاق شاهد محدود شدن جریان خون هستیم.
مواد انباشته شده ممکن است متلاشی شده و در نتیجه آن، لخته‌های خونی شکل می‌گیرند. با این که گرفتگی عروق به طور معمول به عنوان یک بیماری قلبی در نظر گرفته می‌شود، ممکن است شریان‌های خونی را در هر ناحیه‌ای دچار مشکل کند. تصلب شرایین را می‌توان درمان کرده و همچنین از آن پیشگیری کرد.
از کجا بفهمم رگ قلب من گرفته است؟
دو روش اصلی تشخیص دقیق گرفتگی عروق کرونری، آنژیوگرافی و سی تی آنژیوگرافی هستند، اما این بدین معنی نیست که در هر شک به گرفتگی عروق، آنژیو انجام دهیم.
با شناخت فاکتور‌های خطر گرفتگی قلب می‌توان قبل از آنژیوگرافی از گرفتگی نداشتن عروق کرونر قلب مطمئن شد.
علائم گرفتگی رگ قلب چیست؟
گرفتگی رگ به مرور و آرام آرام شکل می‌گیرد. گرفتگی عروق خفیف معمولا علائم خاصی همراه خود ندارد.
معمولا تا زمانی که شریان خونی بسیار تنگ نشده و بسته نشود علائمی را متوجه نخواهید شد. پس از بسته شدن شریان‌ها، جریان خون کافی به سمت بافت و ارگان‌های بدن وجود نخواهد داشت.
گاهی اوقات یک لخته خون می‌تواند به شکل کامل جریان خون را مسدود کند و یا از دیواره شریان خونی جدا شده و منجر به حمله قلبی یا سکته شود.
طریقه گرفتگی عروق
ریسک گرفتگی قلبی برای سلامتی فرد چیست؟
اگر مشکل تصلب شرایین بدتر شود، ممکن است مشکلات جدی و خاصی از قبیل بیماری‌های قلبی عروقی به سراغ فرد بیایند. معمولا تا ایجاد شدن این دسته از بیماری‌های قلبی، علائم خاصی را تجربه نخواهید کرد.
تصلب شرایین عامل انواع بیماری‌های قلبی و عروقی:
بیماری عروق کرونری
آنژین
حمله‌های قلبی
حملات ایسکمیک گذرا (TIA)
بیماری شریانی محیطی
چه کسی در خطر تصلب شرایین قرار دارد؟
هنوز دلیل و نحوه مسدود شدن شریان‌های خونی مشخص نیست. یعنی عملکرد بیماری واضح است، اما چرا در نواحی مختلف بدن، توده‌های چربی، کلسترول و مواد درگیر در جداره عروق رسوب می‌کنند و به مرور زمان رگ را مسدود می‌کنند، پرسشی است که هنوز تحقیقات جواب قطعی به آن نداده اند.
گرفتگی رگ ممکن است برای هر کسی به وجود بیاید. با این حال تحقیقات مختلفی نشان داده اند، موارد زیر می‌توانند ریسک بروز تصلب شرایین را بالا ببرند:
بالا رفتن سن
سیگار کشیدن
رژیم غذایی ناسالم و پر از چربی
ورزش نکردن و تحرک بدنی
اضافه وزن یا چاقی
مصرف مکرر حجم زیادی از الکل
دیگر شرایط از قبیل فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت
تاریخچه خانوادگی آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی
اصالت آسیای جنوبی، آفریقایی و کارائیبی
در مورد برخی از این فاکتور‌ها نمی‌توان راه چاره‌ای پیدا کرد، اما حل برخی مشکلات مثل رژیم غذایی ناسالم یا کمبود تحرک بدنی و ورزش در ریسک بروز بیماری‌های قلبی و گرفتگی عروق قلب کارساز است.
علائم تصلب شریان
گرفتگی و تنگی عروق معمولا افرادی در سنین بالا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما این احتمال وجود دارد در دوره بلوغ پدیدار شود. در داخل شریان خونی، گروه‌هایی از سلول‌های خونی سفید بر روی دیواره ظاهر می‌شوند.
معمولا تا زمانی که بخشی از مواد انباشته شده (پلاک‌ها) از دیواره جدا نشده یا جریان خون محدود نشود خبری از علائم در فرد نیست. ممکن است این اتفاق تا چند سال رخ ندهد. علائم تصلب شرایین به شریان‌های خونی مورد نظر بستگی دارند.
گرفتگی شریان‌های کاروتید
شریان‌های کاروتید مسئول رساندن خون به مغز هستند. محدودیت در رسیدن خون به مغز می‌تواند منجر به بروز سکته شود. علائم مربوط به سکته ممکن است به شکل ناگهانی ظاهر شده و از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
ضعف
مشکلات تنفسی
سردرد
بی حسی صورت
فلج شدن
اگر فردی نشانه‌های سکته را داشته باشد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کند.
گرفتگی عروق کرونر
عروق کرونری، مسئول رساندن خون به قلب هستند. زمانی که این پروسه با اختلال مواجه شود ممکن است مشکل آنژین یا حمله قبلی رخ دهد. در این شرایط فرد ممکن است علائم ریز را تجربه کند:
درد قفسه سینه
حالت تهوع
آشفتگی شدید
سرفه
ضعف
گرفتگی در عروق کلیوی
این عروق، مسئول رساندن خون به کلیه‌ها در بدن هستند و اگر جریان خون محدود شود، بیماری مزمن کلیوی به وجود خواهد آمد. در چنین شرایطی، افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
از دست دادن اشتها
ورم دست و پا‌ها
مشکل در تمرکز کردن
گرفتگی شریان‌های محیطی
این شریان‌ها خون را به سمت دست‌ها و پا‌ها و ناحیه باسن می‌رسانند و اگر گردش خون در این ناحیه مناسب و کافی نباشد، فرد ممکن است با مشکل بی حسی و درد در اندام خود مواجه شود. در موارد جدی تر، مرگ بافت‌ها و یا گانگرن از جمله احتمالات هستند.
بیماری شریان‌های محیطی ریسک بروز سکته و حمله‌های قلبی را نیز افزایش می‌دهد.
پیشگیری از گرفتگی رگ با کنترل عوامل مؤثر
انباشته شدن پلاک و سفت شدن عروق و شریان‌های خونی منجر به محدود شدن جریان خون در آنها شده و در نتیجه ارگان‌های بدن و بافت‌ها نمی‌توانند خون حاوی اکسیژن کافی را جهت کارکرد خود دریافت کنند. موارد زیر از جمله علل رایج سفت شدن شریان‌های خونی هستند:
کلسترول بالا
کلسترول، یک ماده زرد رنگ و شبیه به وکس است که به شکل طبیعی در بدن شما و غذا‌هایی که مصرف می‌کنید، پیدا می‌شود.
اگر سطح کلسترول در خون شما بیش از حد بالا برود، ممکن است شریان‌های خونی بسته شوند. در نتیجه پلاک‌های سفت و سختی ایجاد شده و گردش خون به سمت قلب و دیگر ارگان‌های بدن متوقف خواهد شد.
رژیم غذایی
داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب بسیار مهم است. اتحادیه قلب آمریکا (AHA) پیشهاد می‌کند که الگوی غذایی زیر را دنبال کنید:
طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات
غلات کامل
محصولات لبنی کم چرب
مرغ و ماهی، بدون پوست
آجیل و حبوبات
روغن‌های گیاهی غیر گرمسیری مانند روغن زیتون یا آفتابگردان
توصیه‌های غذایی برای پیشگیری از تصلب شرایین
از مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های حاوی شکر نظیر نوشیدنی‌های شیرین، دسر‌ها و شیرینی، خوداری کنید. اتحادیه قلب اروپا پیشنهاد می‌کند که بانوان بیش از ۶ قاشق چای خوری یا ۱۰۰ کالری از شکر را در روز مصرف نکنند. همچنین آقایان نیز نباید بیش از ۹ قاشق چای خوری یا ۱۵۰ کالری در روز مصرف کنند.
از مصرف غذا‌های حاوی نمک زیاد خودداری کنید. بیش از ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم (نمک) در روز مصرف نکنید. در شرایط ایده آل بهتر است میزان مصرف نمک روزانه شما بیش از ۱۵۰۰ میلی گرم نشود.
از مصرف غذا‌های حاوی چربی‌های ناسالم نظیر چربی‌های ترانس خودداری کنید. این موارد را به چربی‌های غیر اشباع که برای سلامتی بهتر هستند تغییر دهید. اگر نیاز است کلسترول خون خود را کاهش دهید، میزان چربی اشباع شده خود را به کمتر از ۵ تا ۶ درصد کالری برسانید. برای کسی که ۲ هزار کالری در روز مصرف می‌کند، این به معنای ۱۳ گرم چربی اشباع شده است.
بالا رفتن سن
با بالا رفتن سن، میزان فعالیت قلب و رگ‌های خونی در پمپاژ خون کافی به نواحی مختلف بدن بیشتر می‌شود. شریان‌های خونی شما ممکن است تضعیف شده و قابلیت ارتجاعی خود را از دست دهند و در نتیجه احتمال انباشته شدن مواد و پلاک‌ها در آنها افزایش می‌یابد.
تصلب شرایین چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورت داشتن علائم این مشکل عروقی، پزشک معالج یک معاینه فیزیکی را انجام خواهد داد. او در این آزمایش موارد زیر را بررسی می‌کند:
نبض تضعیف شده
آنوریسم (شکاف یا پهن شدن یک شریان خونی به دلیل ضعیف بودن دیواره شریانی)
پروسه کند بهبود زخم‌ها که نشان دهنده محدود بودن جریان خون در بدن است.
ممکن است یک متخصص قلب و عروق بخواهد به ریتم ضربان قلب شما گوش کند تا در صورت وجود هرگونه صدای غیر عادی متوجه آن شود.
آنها در این زمینه به دنبال یک صدای وُش مانند هستند که نشان دهنده بسته بودن یک شریان خونی در بدن است. اگر پزشکان به تصلب شرایین در بدن شما مشکوک شوند، ممکن است آزمایش‌های بیشتری را تجویز کنند.
از جمله این آزمایش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آزمایش خون جهت بررسی سطح کلسترول در خون
سونوگرافی داپلر که از امواج صدا استفاده کرده تا تصاویری از شریان‌های شما را تولید کند و بدین ترتیب پزشک متوجه انسداد در آنها خواهد شد.
آزمایش شاخص مچ پا (ABI) که به دنبال انسداد در دست‌ها یا پا‌ها خواهد بود و این کار را با مقایسه فشار خون در هر بخش انجام می‌دهد.
آزمایش ام آر آی یا سی تی اسکن جهت تولید تصاویری از شریان‌های بزرگ در بدن مورد استفاده قرار گرفته می‌شوند.
آنژیوگرام قلبی نوعی از آزمایش اشعه ایکس است و پس از تزریق یک ماده رنگی خاص از شریان‌های قلب تصاویری تهیه می‌شود
آزمایش الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) که فعالیت الکتریکی در قلب را بررسی کرده و نواحی از آن که با کمبود جریان خون همراه است شناسایی می‌شوند
آزمایش ورزش یا مقاومت ورزشی که وضعیت ضربان قلب و فشار خون فرد را در حین تمرین بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت می‌سنجد
درمان گرفتگی عروق چیست؟
درمان تصلب شرایین ممکن است شامل ایجاد تغییرات مناسب برای قلب در سبک زندگی، دارو‌ها و پروسه‌های درمانی پزشکی یا عمل جراحی باشد. اهداف درمان گرفتگی رگ‌های قلبی شامل موارد زیر می‌شود:
کاهش خطر تشکیل لخته‌های خون
جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با آترواسکلروز
کاهش عوامل خطر در تلاش برای کاهش سرعت یا متوقف کردن انباشته شدن پلاک
تسکین علائم
باز کردن یا دور زدن شریان‌های خونی بسته شده در اثر انباشته شدن پلاک
تغییرات مناسب برای قلب در سبک زندگی
در صورت داشتن مشکل تصلب شرایین ممکن است پزشک شما پیشنهاد دهد تغییراتی را در سبک زندگی خود ایجاد کنید که برای قلب مناسب باشند.
از جمله این تغییرات می‌توان به تغذیه مناسب برای قلب، رسیدن به وزن مناسب و سالم، مدیریت استرس، داشتن فعالیت بدنی و ترک اعتیاد اشاره کرد.
داروی جلوگیری از گرفتگی عروق چیست؟
گاهی اوقات ایجاد تغییرات در سبک زندگی به تنهایی نمی‌تواند برای کنترل سطح کلسترول خون کافی باشد. به عنوان مثال ممکن است برای درمان گرفتگی عروق به دارو‌های استاتین به جهت کاهش کلسترول نیاز داشته باشید.
با کاهش سطح کلسترول خون می‌توانید ریسک بروز حمله قلبی یا سکته را کاهش دهید. پزشکان معمولا استاتین را برای افرادی که مشکلات زیر را دارند تجویز می‌کنند:
بیماری عروق کرونری قلب، بیماری شریان‌های محیطی یا کسانی که سابقه سکته را داشته‌اند.
دیابت
سطح بالای کلسترول LDL
پزشکان معمولا در مورد شروع درمان با داروی استاتین با بیمارانی که در ریسک بروز بیماری قلبی یا سکته هستند، صحبت می‌کنند. پزشک معالج ممکن است دارو‌های دیگری را نیز تجویز کند تا:
فشار خون پایین بیاید.
سطح قند خون پایین بیاید.
از ایجاد لخته‌های خونی جلوگیری شود، زیرا لخته‌های خونی عامل بروز حمله قلبی و سکته هستند.
از بروز التهاب، جلوگیری شود.
دارو‌های خود را همان‌طور که پزشک تجویز کرده است، به شکل مرتب مصرف کنید. میزان دز دارو را تغییر ندهید یا هیچ دز خاصی را فراموش نکنید. حتی در صورت مصرف دارو‌ها جهت درمان تصلب شرایین، شما باید یک سبک زندگی سالم و مناسب برای قلب خود داشته باشید.
پروسه‌های پزشکی و عمل جراحی
اگر مشکل تصلب شرایین در شما جدی باشد، ممکن است پزشک معالج انجام پروسه دارویی درمانی خاص یا جراحی را پیشنهاد کند. پروسه درمانی PCI عروق کرونری که به آن آنژیوپلاستی کرونری نیز گفته می‌شود، پروسه‌ای است که برای باز کردن شریان‌های خونی تنگ و بسته شده قلب مورد استفاده قرار گرفته می‌شود.
این روش درمانی به بهبود جریان خون به سمت قلب کمک می‌کند و مشکل درد قفسه سینه فرد حل خواهد شد. گاهی اوقات یک لوله کوچک به نام استنت در شریان تعبیه می‌شود تا پس از پروسه درمانی، آن را باز نگه دارد.
پیوند بای پس عروق کرونر یا CABG نوعی عمل جراحی است. در این پروسه درمانی، شریان‌ها یا رگ‌های نواحی دیگر از بدن به جهت استفاده در ناحیه شریان‌های کرونری تنگ شده مورد استفاده قرار گرفته می‌شوند.
پیوند بای پس عروق کرونر می‌تواند به بهبود جریان خون ناحیه قلب کمک کند، درد قفسه سینه افراد را بهبود بخشد و شاید از بروز حمله قلبی جلوگیری به عمل آورد.
مراحل گذاشتن استنت در رگ گرفته
پیوند بای پس برای شریان‌های پا نیز کاربرد دارد. برای این عمل جراحی، یک رگ خونی سالم به جهت پیوند زدن در کنار شریان‌های بسته شده یا تنگ در پا استفاده می‌شود.
این رگ سالم می‌تواند خون را از دور شریان مسدود شده به جریان بیاندازد و در نتیجه جریان خون در پای فرد بهبود پیدا خواهد کرد.
آنداردرکتومی کروتید نوعی عمل جراحی جهت برداشتن انباشته‌های پلاک در شریان‌های ناحیه گردن افراد است. این فرایند درمانی می‌تواند جریان خون مناسب به سمت مغز را برگرداند و در نتیجه از بروز سکته جلوگیری خواهد شد.
نظر شما