در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟
تقویم تاریخ؛ از تولد کپلر تا خروج نیروهای شوروی از افغانستان
امروز یکشنبه بیست و ششم اردیبهشت سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، برابر با چهارم شوال سال ۱۴۴۲ هجری قمری و مطابق با شانزدهم میسال ۲۰۲۱ میلادی است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مهمترین رویدادهای تاریخی جهان در چنین روزی (بیست و ششم اردیبهشت سال ۱۴۰۰) به شرح زیر است:
درگذشت محمد بن حسن دارقطنی از قاریان مشهور
۱۰۹۱ سال پیش در چنین روزی، چهارم شوال سال ۳۵۱ هجری قمری «محمد بن حسن دارقطنی» (Dare Ghotni)، از علما و ادیبان قرن چهارم هجری قمری، درگذشت.
او از قاریان و مفسرین مشهور قرآن در عصر خود بود. دارقطنی بیشتر عمر خود را در راه تالیف آثار علمی سپری کرد. از جمله آثار او میتوان به کتب «المعجم الاکبر»، «المناسک و الموضع فی معانی القرآن» اشاره کرد.
اشغال سرزمین هندوراس توسط اسپانیا
۵۱۹ سال پیش در چنین روزی، شانزدهم میسال ۱۵۰۲ میلادی سرزمین هندوراس، از کشورهای آمریکای مرکزی، ضمیمه متصرفات اسپانیا شد.
هندوراس پیش از این تاریخ، مرکز تمدن عظیم قوم مایا بود، اما پس از اشغال هندوراس توسط اسپانیا، قوم مایا نابود شد. در اوایل قرن نوزدهم میلادی به دلیل نابسامانی اوضاع داخلی اسپانیا، سرزمین هندوراس نیز مانند اکثر مستعمرات آمریکای مرکزی، از فرصت استفاده کرد و مستقل شد. هندوراس با مساحتی بیش از ۱۱۲ هزار کیلومترمربع، دارای حکومت جمهوری است و با کشورهای گواتمالا، السالوادور و نیکاراگوئه همسایه است.
تولد یوهان کپلر، ستاره شناس و ریاضیدان آلمانی
۴۵۰ سال پیش در چنین روزی ۱۶ مه سال ۱۵۷۱ میلادی "یوهان کپلِر" (Johannes Kepler) ستارهشناس و ریاضیدان شهیر آلمانی در شهر ویل آلمان به دنیا آمد.
کپلر در چهار سالگی پس از ابتلا به بیماری آبله، دستهایش فلج و بینایىاش ضعیف شد. با این حال این ضعف و از کارافتادگی، مانع ادامه تحصیلات کپلر نشد و او پس از ورود به دانشگاه، به مطالعات نجومی روی آورد. وی در ۲۳ سالگی به استادی اخترشناسی برگزیده شد و مطالعات خود را ادامه داد. کپلر در سالهای نخستِ کار، طرفدار این نظریه بود که خورشید مرکز منظومه شمسی است. وی در سال ۱۶۰۹ میلادی قوانین حرکت سیارات را یافت و ثابت کرد که مسیر حرکت سیارهها به دور خورشید، بیضوی است. او همچنین با مطالعه روی نور، موفق به کشف قوانین شکست و انکسار نور شد و برای اولین بار، اساس تلسکوپ نجومی را بنیاد نهاد. ضمناً کپلر نظریههای مهمی در مورد نیروی جاذبه زمین و چگونگی جزر و مد دریاها دارد.
درگذشت ژان باتیست فوریه، ریاضیدان فرانسوی
۱۹۱ سال پیش در چنین روزی در ۱۶ مه سال ۱۸۳۰ میلادی "ژان باتیست فوریه" (Jean-Baptiste Joseph Fourier) ریاضیدان معروف فرانسوی درگذشت.
وی از ابتدا به تحصیل ریاضیات گرایش یافت و پس از تحصیل در مدرسه نظام، به کار تدریس ریاضیات پرداخت. استعداد فوریه در ریاضیات، همپای شور و حرارتی بود که برای نظام جمهوری داشت و به همین دلیل در آستانه انقلاب کبیر فرانسه، مورد توجه عموم قرار گرفت. وی در سال ۱۷۹۸ میلادی به همراه ناپلئون بُناپارت راهی مصر شد. با سقوط ناپلئون، او به کارهای علمی روی آورد. ژان باتیست فوریه، تحقیقات علمی خود را در موضوع انتشار حرارت متمرکز کرد و کوشید تا قوانین حاکم بر انتشار حرارت از یک سر تیغه فلزی تا سر دیگر آن را به دست آورَد. فوریه پس از تلاش خستگیناپذیر خود، موفق به حل این مسئله شد و آنچه را امروز "سلسله فوریه" نامیده میشود، ابداع کرد. این سلسله در فیزیک و ریاضی، از مسائل بسیار جالب و مهم به شمار میرود. وی همچنین درباره پدیدههای ارتعاشی شامل صوت و نور، تحقیقاتی ارزنده انجام داد و بیش از پیش اهمیت یافت. ژان باتیست فوریه در شانزدهم مه ۱۸۳۰ میلادی در شصت و دو سالگی درگذشت.
امضای قرارداد سایکس پیکو و تقسیم سرزمین عثمانی
۱۰۵ سال پیش در چنین روزی ۱۶ مه سال ۱۹۱۶ میلادی فرانسه و انگلیس، متصرفات خود در منطقه خاورمیانه و از سرزمینهای تحت حاکمیت امپراتوری عثمانی را بر اساس قراردادی به نام "سایکس - پیکو" که یک هفته پیشتر به امضا رسیده بود، تقسیم کردند.
امضای پیمان استعماری معروف به قرارداد سایکس - پیکو پس از جنگ جهانی اول، شرایط سیاسی منطقه را برای تفکیک اراضی خاورمیانه و تجزیه متصرفات آسیایى امپراتوری عثمانی فراهم آورد. به موجب این قرارداد که با رضایت امپراتوری روسیه تدوین شد، عراق و اردن تحت کنترل انگلیس و سوریه و لبنان زیر سلطه فرانسه قرار گرفتند. همچنین بخشهای شمالی عراق و شرق ترکیه در محدوده ای به وسعت ۵۰ هزار مایل مربع به روسیه واگذار شد. فرانسه و انگلیس در پی تقسیمات پیمان سایکس - پیکو با یکدیگر توافق کردند تا متصرفات خاورمیانهای خود را به امیرنشینهای متعدد تبدیل کنند و در هر امیرنشین، احساسات قومی، نژادی و مذهبی را علیه دولت عثمانی برانگیزند تا راه شکست نهایی عثمانی از درون هموارتر شود. یکی از نتایج سیاه این قرارداد، زمینهسازی برای تشکیل رژیم نژادپرست اسرائیل در فلسطین اشغالی بود که درحدود سه دهه بعد از امضای این قرارداد، عملی شد.
خروج ارتش شوروی از افغانستان
۳۳ سال پیش در چنین روزی در ۱۶ مه سال ۱۹۸۸ خروج ارتش سرخ شوروی از افغانستان آغاز شد.
پس از کودتای نورمحمد ترکی، نخستین دولت کمونیستی با حمایت مستقیم شوروی در افغانستان ایجاد شد. حکومت ترکی در اوایل سال ۱۹۷۹ میلادی با کودتایی به رهبری حفیظ اللَّه امین، از یاران نزدیک ترکی، سرنگون شد. روسها به حفیظ ا... که درصدد نزدیکی به آمریکا و ایجاد تعادلی در روابط افغانستان با شرق و غرب بود، بدگمان شدند و در آخرین روزهای سال ۱۹۷۹ م با پیاده کردن بیش از پنج هزار نیروهای هوابرد در کابل، حکومت امین را سرنگون کردند. بدین ترتیب تجاوز نظامی ارتش سرخ شوروی به افغانستان آغاز شد. مجاهدت نیروهای مسلمان افغانستان برابر تجاوزگران و دولتهای دست نشانده کرملین در کابل، باعث شد تعداد نیروهای روسی حاضر در افغانستان تا یک صد هزار نفر افزایش یابد. این تجاوز و اشغالگری حدود ۹ سال به طول انجامید تا اینکه در روز ۱۶ می ۱۹۸۸ م خروج نیروهای شوروی از افغانستان آغاز شد.