پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب...
حفاظت صحیح جنگل‌های هیرکانی در هاله‌ای از ابهام
به جنگل‌های هیرکانی علیرغم ثبت در یونسکو هنوز بودجه‌ای اختصاص داده نشده است تا حفاظت صحیح از آن در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مازندران، زنگ خطر سال‌ها پیش به صدا در آمد و کارشناسان در زمینه‌های مختلف هشدار داده‌اند که محیط زیست ایران به سوی نقطه بی‌بازگشت در حرکت است.
جنگل‌های هیرکانی در دنیا کم‌نظیر است و با قدمتی ۴۰میلیون ساله یکی از ارزشمندترین عرصه‌های جنگلی جهان به شمار می‌رود که از آن به عنوان موزه طبیعی یاد می‌شود. جنگل‌های پهن‌برگ منحصر به فرد شمال ایران در جنوب دریای خزر قرار گرفته و بین کشور‌های ایران و جمهوری آذربایجان مشترک است.
تقریباً ۲میلیون هکتار از جنگل‌های هیرکانی در ایران و ۲۰هزار هکتار در کشور آذربایجان قرار گرفته و مازندران با حدود یک میلیون هکتار، بیشترین سهم را در جنگل‌های هیرکانی دارد.
هواخواهان محیط زیست ایران برای ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو چه خون دل‌ها که نخوردند و چه ناملایمت‌ها که ندیدند. آنها بار‌ها برای جلوگیری از فجایع طومار نوشتند، هشتگ زدند و کمپین تشکیل دادند تا حفظ جنگل‌ها و مهم‌تر از آن ثبت این جنگل‌ها در الویت دولتمردان قرار بگیرد.
۱۴ تیرماه دو سال پیش بود که جنگل‌های هیرکانی شمال کشور پس از یک دهه به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید، از کل جنگل‌های هیرکانی تنها پنج درصد یعنی ۱۲لکه در میراث جهانی یونسکو ثبت شده که از این مقدار ۶لکه در جغرافیای مازندران واقع شده و مساحت آن معادل ۴۶هزار و ۸۰۰هکتار است.
مدتی کوتاه پس از ثبت، خسرو شهبازی سرپرست سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اعلام کرد که دوهزار و ۶۰۰نیروی محافظ جذب‌شده و حفاظت از جنگل‌های هیرکانی را به عهده دارند.
او از رصد ماهواره‌ای جنگل‌های هیرکانی برای جلوگیری از تخریب و تصرف هم خبر داده بود و بدون اشاره به سطح آتش‌سوزی‌ها، تعداد آن را نسبت به ۱۰سال گذشته تقریباً یکسان دانست، اما گفت سطح آتش‌سوزی‌ها به دلیل افزایش امکانات و نیروی انسانی به یک‌هشتم کاهش‌یافته است.
همه این‌ها در حالیست که فقط دی ماه پارسال که آتش باران جنگل‌های هیرکانی بود، در کمتر از ۲۴ساعت بیش از ۳۰فقره آتش‌سوزی اتفاق افتاد و صد‌ها هکتار از جنگل‌های رامسر گرفته تا هزار جریب نکا طعمه آتش شد، نکته تلخ ماجرا هم این بود که در همه این آتش سوزی ها، از خودگذشتگی اهالی و نیروهای آتش نشان و همچنین بارش باران به داد جنگل‌ها رسید.
با ثبت جهانی یک اثر در واقع هویتی بین المللی به آن بخشیده می‌شود و با ساز و کار‌های جهانی و دقیق، همه اعضای کنوانسیون متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن مراقبت کنند.
اما فارغ از درگیر کردن توجهات، بهره گیری از تجربه جهانی برای حفظ، بازپروری و ایجاد حریم امن برای عرصه جنگل‌های ثبت شده، از مهم‌ترین مزیت‌های ثبت جهانی تخصیص اعتبار سالانه توسط یونسکو به منظور شناسایی، حفاظت و معرفی محوطه‌های میراث جهانی است که باید جنگل‌های هیرکانی ایران و مازندران از آن برخوردار می‌شدند.
از یونسکو چیزی نرسیده، چون ما کاری نکردیم!
بعد از گذشت تقریباً دو سال از ثبت جهانی جنگل هیرکانی، هنوز از طرف این سازمان بین المللی بودجه خاصی اختصاص داده نشده است.
محمد عموزاد مدیر استانی ثبت جهانی جنگل هیرکانی می‌گوید طبق پیگیری‌هایی که ماه‌های گذشته انجام شده، هنوز نه از طرف دولت و نه از طرف یونسکو هیچ اتفاقی چه در زمینه امکانات آموزشی چه پیرامون بودجه نیفتاده است.
او گفت: البته نباید انتظار داشت که یونسکو خودش بدون هیچ پیش زمینه‌ای اقدامی کند، چون این سازمان بین المللی است و با از این دست مسائل زیاد مواجه می‌شود، در واقع اداره میراث فرهنگی کشور باید طرح‌های حفاظت و نگهداری را آماده کند تا طبق سند ثبت پروژه اعتباراتش از یونسکو دریافت شود.
عموزاد با بیان اینکه جذب ۲هزار و ۶۰۰نفر نیرو در سال۹۸ فقط برای حفاظت از جنگل هیرکانی نبود افزود: جذب این افراد مربوط به کل جنگل‌های شمال کشور بود و عملاً از طرف دولت هم برنامه و اعتبار خاصی برای حفظ این زیستگاه طبیعی ارزشمند لحاظ نشد.
ابوالفضل نیکوبیان کارشناس صندوق احیا و بهره برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی مازندران نیز حرف‌های مدیر استانی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی را تایید می‌کند و می‌گوید جز چند نامه نگاری ساده هنوز کسی برای اقدام عاجل پیشقدم نشده است، هر چند اعتبارتی که یونسکو برای کشور‌های عضو جهت نگهداری، محافظت و احیا تخصیص می‌دهد، در قالب کمک و به صورت سر جمع به کشور داده می‌شود و به صورت درون دستگاهی به نهاد مربوطه تزریق می‌شود.
جنگل‌های هیرکانی پس از کویر لوت به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی کشور در چهل و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی که در باکو مرکز کشور آذربایجان برگزار شد، با اکثریت آرا در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
آنچه اکنون اهمیت دارد حفظ این زیستگاه طبیعی با بیش از ۱۵۰گونه گیاهی است و گمان می‌رود اگر در بر همین پاشنه بچرخد، از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری که بسیاری در تیررس انقراض قرار دارند، دور از ذهن نخواهد بود.
جنگل‌های هیرکانی در دنیا کم‌نظیر است و با قدمتی ۴۰میلیون ساله یکی از ارزشمندترین عرصه‌های جنگلی جهان به شمار می‌رود که از آن به عنوان موزه طبیعی یاد می‌شود. جنگل‌های پهن‌برگ منحصر به فرد شمال ایران در جنوب دریای خزر قرار گرفته و بین کشور‌های ایران و جمهوری آذربایجان مشترک است.
تقریباً ۲میلیون هکتار از جنگل‌های هیرکانی در ایران و ۲۰هزار هکتار در کشور آذربایجان قرار گرفته و مازندران با حدود یک میلیون هکتار، بیشترین سهم را در جنگل‌های هیرکانی دارد.
هواخواهان محیط زیست ایران برای ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو چه خون دل‌ها که نخوردند و چه ناملایمت‌ها که ندیدند. آنها بار‌ها برای جلوگیری از فجایع طومار نوشتند، هشتگ زدند و کمپین تشکیل دادند تا حفظ جنگل‌ها و مهم‌تر از آن ثبت این جنگل‌ها در الویت دولتمردان قرار بگیرد.
۱۴ تیرماه دو سال پیش بود که جنگل‌های هیرکانی شمال کشور پس از یک دهه به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید، از کل جنگل‌های هیرکانی تنها پنج درصد یعنی ۱۲لکه در میراث جهانی یونسکو ثبت شده که از این مقدار ۶لکه در جغرافیای مازندران واقع شده و مساحت آن معادل ۴۶هزار و ۸۰۰هکتار است.
مدتی کوتاه پس از ثبت، خسرو شهبازی سرپرست سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اعلام کرد که دوهزار و ۶۰۰نیروی محافظ جذب‌شده و حفاظت از جنگل‌های هیرکانی را به عهده دارند.
او از رصد ماهواره‌ای جنگل‌های هیرکانی برای جلوگیری از تخریب و تصرف هم خبر داده بود و بدون اشاره به سطح آتش‌سوزی‌ها، تعداد آن را نسبت به ۱۰سال گذشته تقریباً یکسان دانست، اما گفت سطح آتش‌سوزی‌ها به دلیل افزایش امکانات و نیروی انسانی به یک‌هشتم کاهش‌یافته است.
همه این‌ها در حالیست که فقط دی ماه پارسال که آتش باران جنگل‌های هیرکانی بود، در کمتر از ۲۴ساعت بیش از ۳۰فقره آتش‌سوزی اتفاق افتاد و صد‌ها هکتار از جنگل‌های رامسر گرفته تا هزار جریب نکا طعمه آتش شد، نکته تلخ ماجرا هم این بود که در همه این آتش سوزی ها، از خودگذشتگی اهالی و نیروهای آتش نشان و همچنین بارش باران به داد جنگل‌ها رسید.
با ثبت جهانی یک اثر در واقع هویتی بین المللی به آن بخشیده می‌شود و با ساز و کار‌های جهانی و دقیق، همه اعضای کنوانسیون متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن مراقبت کنند.
اما فارغ از درگیر کردن توجهات، بهره گیری از تجربه جهانی برای حفظ، بازپروری و ایجاد حریم امن برای عرصه جنگل‌های ثبت شده، از مهم‌ترین مزیت‌های ثبت جهانی تخصیص اعتبار سالانه توسط یونسکو به منظور شناسایی، حفاظت و معرفی محوطه‌های میراث جهانی است که باید جنگل‌های هیرکانی ایران و مازندران از آن برخوردار می‌شدند.
از یونسکو چیزی نرسیده، چون ما کاری نکردیم!
بعد از گذشت تقریباً دو سال از ثبت جهانی جنگل هیرکانی، هنوز از طرف این سازمان بین المللی بودجه خاصی اختصاص داده نشده است.
محمد عموزاد مدیر استانی ثبت جهانی جنگل هیرکانی می‌گوید طبق پیگیری‌هایی که ماه‌های گذشته انجام شده، هنوز نه از طرف دولت و نه از طرف یونسکو هیچ اتفاقی چه در زمینه امکانات آموزشی چه پیرامون بودجه نیفتاده است.
او گفت: البته نباید انتظار داشت که یونسکو خودش بدون هیچ پیش زمینه‌ای اقدامی کند، چون این سازمان بین المللی است و با از این دست مسائل زیاد مواجه می‌شود، در واقع اداره میراث فرهنگی کشور باید طرح‌های حفاظت و نگهداری را آماده کند تا طبق سند ثبت پروژه اعتباراتش از یونسکو دریافت شود.
عموزاد با بیان اینکه جذب ۲هزار و ۶۰۰نفر نیرو در سال۹۸ فقط برای حفاظت از جنگل هیرکانی نبود افزود: جذب این افراد مربوط به کل جنگل‌های شمال کشور بود و عملاً از طرف دولت هم برنامه و اعتبار خاصی برای حفظ این زیستگاه طبیعی ارزشمند لحاظ نشد.
ابوالفضل نیکوبیان کارشناس صندوق احیا و بهره برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی مازندران نیز حرف‌های مدیر استانی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی را تایید می‌کند و می‌گوید جز چند نامه نگاری ساده هنوز کسی برای اقدام عاجل پیشقدم نشده است، هر چند اعتبارتی که یونسکو برای کشور‌های عضو جهت نگهداری، محافظت و احیا تخصیص می‌دهد، در قالب کمک و به صورت سر جمع به کشور داده می‌شود و به صورت درون دستگاهی به نهاد مربوطه تزریق می‌شود.
جنگل‌های هیرکانی پس از کویر لوت به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی کشور در چهل و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی که در باکو مرکز کشور آذربایجان برگزار شد، با اکثریت آرا در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
آنچه اکنون اهمیت دارد حفظ این زیستگاه طبیعی با بیش از ۱۵۰گونه گیاهی است و گمان می‌رود اگر در بر همین پاشنه بچرخد، از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری که بسیاری در تیررس انقراض قرار دارند، دور از ذهن نخواهد بود.
نویسنده: حامد گلی خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری صداوسیما
نظر شما