۱۳ روش پرورش خلاقیت در کودک

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، خلاقیت کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها بتوانند هنگام رو به رو شدن با چالش‌ها از راه‌های متفاوتی استفاده کنند. کودکی که دارای خلاقیت است می‌تواند ارزش ایجاد کند. به این معنا که با هوش خلاق خود توانایی به وجود آوردن آثاری ارزشمند را خواهد داشت. مهم‌ترین عامل در پرورش خلاقیت کودکان، شما والدین هستید. لازم است که با آگاهی و صبورانه، در خدمت فرزندتان باشید و راه‌های درستی که می‌تواند به پرورش خلاقیت کودک تان کمک کند را با کمک یک متخصص تدوین کنید. در این مطلب تعریف تفکر خلاق، سنی که کودک خلاق است و روش‌ها و نکاتی که در پرورش قوه تخیل لازم است را بیان کرده ایم.

تفکر خلاق چگونه ایجاد می‌شود؟
تفکر خلاق مجموعه‌ای از داده‌ها و اطلاعات است که باعث ایجاد یک فکر و ایده جدید می‌شود. در واقع خلاقیت، افکاری است که در ذهنتان می‌چرخد، بدون اینکه آن‌ها را کنترل کنید. خلاقیت یعنی این افکار و ایده‌های سردرگم را ترکیب کرده و شکل جدیدی از آن‌ها بسازید. تمام اختراعات و کشف‌ها، حاصل خلاقیت و در درجه بعدی نبوغ است.
برخی عواملی که در داشتن تفکر خلاق موثر هستند شامل هوش، توانایی بدنی، استعداد و علاقه‌های متنوع می‌باشد که کاملا ژنتیکی و انتسابی است. اما چیزی که مهم است توانایی شما و محیط برای پذیرش و پرورش توانایی‌های کودکتان است. نوع تربیت در شکل‌گیری تفکرات خلاقانه کودک نقش دارد.

خلاقیت کودکان در چه سنی بیشتر می‌شود؟
به طور کلی کودکان از همان ابتدا رگه‌های هوش و خلاق بودن خود را نشان می‌دهند، اما معمولا تمرکز و توجه برای آن‌ها سخت است. در سن ۵ سالگی به دلیل افزایش تمرکز، تکمیل زبان و تقویت مهارت‌های جسمی، کودک به اوج تفکر خلاق می‌رسد. در این مرحله و سنین ۵ سالگی، شما باید برای پرورش خلاقیت کودکتان سرمایه گذاری کنید و راه‌های پرورش تفکر خلاق را بیاموزید.

راه‌ها و نکات پرورش خلاقیت کودکان
روش‌های بسیاری برای پرورش تفکر خلاق در کودکان وجود دارد و خیلی از آن‌ها بستگی به خلقیات و توانایی‌های فرزندتان دارند؛ بنابراین لازم است که در این زمینه با روانشناس کودک در ارتباط باشید تا ویژگی‌ها و روش‌های منحصر به فرد کودک شما را کشف و بهترین مسیر برای پرورش استعداد و خلاقیت او را پیدا کنید.
مهم‌ترین و بهترین راه، آموزش هنر به کودک است. ۱۳ کاری که می‌توانید برای کمک به پرورش خلاقیت کودکان تان در منزل انجام دهید به شرح زیر است:

۱_ بگذارید کودک اشتباه کند:
بچه‌هایی که از شکست خوردن بترسند، کنجکاوی در آن‌ها سرکوب می‌شود. اگر فرزند شما بعد از اشتباه ناامید شد یا احساس شکست کرد با او برای جبران و تغییر نتیجه صحبت کنید. او را راهنمایی کنید که چطور می‌تواند اشتباهش را جبران کند. فقط راهنمایی کنید و خودتان اشتباه او را اصلاح نکنید.

۲_ او را تشویق کنید:
هر اقدام مثبت و هر تلاش کودکتان را تحسین کنید. پاداش‌های کلامی بهترین نوع تشویق هستند. اگر در تشویق‌ها بیش از حد چهارچوب مدار هستید و از جدول ستاره استفاده می‌کنید، سعی کنید با دیدن اتفاقات خلاقانه در کودک او را تشویق و تحسین کنید و حتی ناگهانی به او ستاره یا جایزه دهید. برای اطلاع از راه‌های تشویق کودک کلیک کنید.

۳_ بگذارید به هم بریزد و کثیف کاری کند:
معمولا مادران نسبت به تمیزی منزل و کودکشان حساسیت و وسواس بیش از اندازه دارند. سعی کنید اتاق یا فضایی برای کودک تعیین کنید که در آن جا هر کاری خواست انجام دهد. دیوار‌ها را کاغذی کنید تا روی آن‌ها نقاشی کند. زیر پای او با یک بنر یا پارچه می‌تواند بوم نقاشی و یک پارک واقعی باشد. بگذارید کثیف کاری کند و شما نیز گاهی با او همراهی کنید.
وسواس تمیزی در سنین پایین جلوی خلاقیت کودک را می‌گیرد. اگر از بی نظم شدن فرزند نگرانید، به او توضیح دهید که بعد از بازی نیاز است که دست‌ها و بدنش شسته شود و محیط برای دفعه بعدی آماده باشد.

۴_ خلاقیت کودکان | الگوی خلاقیت فرزند باشید:
شما الگوی فرزندتان هستید. اگر کودک والدین را در حال ساخت یا تعمیر چیزی ببیند او هم یاد می‌گیرد که باید پذیرای خلاقیت‌ها باشد. به کار‌های خلاقانه کودکی خود فکر کنید و برای کودک توضیح دهید و از او بخواهید این کار‌ها را بکند.

۵_ برای فرزند وقت بگذارید:
بازی کردن دنیای کودک است و در بازی است که کودک دنیای خودش را می‌سازد. با او بازی کنید. نقش‌هایی که می‌خواهد بر عهده بگیرید و صبوری کنید. خسته اید، مشکل مالی دارید، شرایط کارتان بد است و ... کودک این‌ها را نمی‌فهمد دنیای خودش را دارد. به دنیا و بازی کودک احترام بگذارید. 

۶_ ذهن باز و روشن داشته باشید:
به فرزندانتان حق انتخاب بدهید تا برای مستقل فکر کردن ترسی نداشته باشند. بگذارید غذا، لباس، اسباب بازی و بازی مورد علاقه اش را خودش انتخاب کند. البته ایجاد محدودیت در انتخاب‌ها برای کودک لازم است. اگر کودک شما همه چیز را با هم می‌خواهد، چند حق انتخاب پیش روی او بگذارید و از او بخواهید از بین این‌ها انتخاب کند. اگر دوست دارد در آشپزخانه بازی کند، وسایل محدودی در اختیار او قرار دهید و آشپزخانه را به شکل یک اتاق جادوگری یا آزمایشگاه در بیاورید.

۷_ خلاقیت کودکان | سوال‌های باز بپرسید:
طرح کردن سوال‌های باز پاسخ و مفهومی، به پرورش تفکر خلاق کودک کمک می‌کند. نحوه پاسخ به این سوالات، میزان هوش و خلاقیت کودک شما را پیش بینی می‌کند. سوالاتی مثل اینکه اگر خورشید در حیاط ما باشد چه می‌شود؟ یا اگر همه درختان آواز بخوانند چه می‌شود؟ اگر همه کفش‌های دنیا یک اندازه باشد چه می‌شود؟ اگر هیچوقت وسایل خانه خراب نشوند چه می‌شود؟

۸_ با تخیلات کودک همراه باشید:
معمولا اکثر کودکان در سنین پیش دبستانی، دوستان و دنیای تخیلی خود را دارند. قوه تخیل یکی از توانایی‌های کودک است که داشتن آن بسیار نعمت خوبی است. با دوستان خیالی او صحبت کنید، حتی وقتی دوست خیالی او حضور ندارد در موردش با فرزندتان صحبت کنید و سراغش را بگیرید. در دنیای تخیلی کودک قرار بگیرید و تا زمانی که اشتباه خطرناک نکرده یا آسیبی کودک را تهدید نمی‌کند، او را همراهی کنید. 

۹_ به کودک خود استقلال بدهید:
کنترل گر نباشید و گاهی به تنهایی کودک احترام بگذارید. اگر کودک تنهایی در حال بازی است، گاهی به او لبخند بزنید که حضور شما را حس کند، اما شما هم خود را به کاری مشغول کنید و مدام از او نپرسید «داری چکار می‌کنی؟» از زندگی و فرزندتان با تمام سختی‌ها لذت ببرید.

۱۰_ خلاقیت کودکان | به اسباب بازی‌های کودک بها دهید:
اسباب بازی‌های کودک تنها ابزار و سلاح‌های کودک است و هرچه این سلاح‌ها متنوع‌تر و خلاقانه‌تر باشد، آینده کودک سالم‌تر است. کودک لازم است تنوع در اسباب بازی‌ها را تجربه کند. پسران می‌توانند عروسک و دختران نیز ماشین یا اسلحه داشته باشند. اینکه کودک دختر از ابتدا فقط مادری و خانه داری را بازی کند و پسر فقط رانندگی، تیر اندازی یا کار بیرون از منزل را تجربه کند، در آینده مانع از رشد خلاقیت آن‌ها می‌شود.

۱۱_ استفاده از تلویزیون و بازی‌های رايانه ای را کاهش دهید:
ممنوع کردن موبایل، تلویزیون یا کنسول خانگی امری نشدنی است، اما باید نحوه و میزان ارتباط کودک با این وسایل کنترل شود. البته بازی‌های رایانه‌ای تا حدی به افزایش خلاقیت کودک کمک می‌کند، اما نباید از بازی‌های فیزیکی و حقیقی بیشتر و جذاب‌تر شود. پرخاشگری، انزوا، تیک عصبی، آسیب‌های جسمی، چاقی و ... از مضرات بازی‌های رایانه‌ای و تماشای بیش از حد تلویزیون است. 

۱۲_ اجازه دهید کودک در جمع بازی کند:
تمایل به تنها بودن در کودک اصلا نشانه خوبی نیست. مخصوصا که برخی والدین بخاطر ترس‌ها و وسواس‌های بیمارگونه خود، کودک را از جمع همسالان دور نگه می‌دارند. مثلا یاد گرفتن فحش چیز بدی نیست و طبیعتا این اتفاق خواهد افتاد، بلکه کودک باید یاد بگیرد که فحش دادن عمل زشتی است و نباید آن را در حرف زدن خود به کار ببرد.
بازی در جمع بسیار مفید است و مهارت‌های ارتباطی کودک را تقویت می‌کند. نحوه ارتباط با دیگران، مفهوم نوبت، حقوق دیگری، از خود گذشتگی و کار جمعی مهم‌ترین مزایای بازی در جمع است.

۱۳_ قضاوت و مقایسه نکنید:
هر کودک دنیا، علایق و سلیقه‌های منحصر به فرد خود را دارد. هرگز با قضاوت‌های ارزشی خوب و بد یا مقایسه کودک با دیگر همسالان، سعی در تربیت او نداشته باشید. کاهش اعتماد به نفس، محافظه کاری و احساس حقارت ساده‌ترین پیامد‌های مقایسه شدن است.

محدودیت‌های نسبی و مراقبت از کودک
در تمام این روش‌ها و بازی‌ها، مراقبت از کودک را در نظر بگیرید. برای او محدودیت‌های نسبی محافظت کننده را شرح دهید و او را قانع کنید که این محدودیت‌ها برای سلامتی خود اوست. محدودیت‌ها در آشپزخانه، در خودرو هنگام رانندگی و در خیابان برخی از این محیط‌هایی است که کودک باید احتیاط را یاد بگیرد و رعایت کند.

پرورش خلاقیت کودکان به عهده چه کسی است؟
تمام مسئولیت‌های پرورش و تربیت فرزند بر عهده والدین است، اما گاهی ممکن است ندانید که چه راهی درست و چه کاری غلط است. مشورت با افرادی که تخصصی در تربیت فرزند ندارند، ممکن است به رفتار‌های اشتباه تان بیافزاید و باعث آسیب‌های روحی کودکتان شود. هر کودک، ویژگی‌های خاص خود و هر والدی نیز شرایط مخصوص خود را دارد؛ بنابراین لازم است که در این زمینه با کسانی که آموزش دیده‌اند مشورت کرده و از آن‌ها راهنمایی بگیرید.