پارادوکس حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه در قبال جنبش های اخوان منطقه
تحرکات اخیر ترکیه در خصوص نزدیکی به مصر از یک واقعیت پرده برمی دارد و آن اینکه حمایت از جریان های اسلامی به هیچ وجه جنبه اعتقادی نداشته بلکه استفاده ابزاری از این جنبش ها در راستای اهداف و مطامع منطقه ای خود بوده است.
ترکیه در فاصله سال های 2010 تا 2020 با فاصله گرفتن از سیاست اعلامی تنش صفر مرزی با همسایگان، رویکرد توسعه طلبی را در چارچوب راهبرد نو عثمانی گرایی درماورای مرزهای خود در پیش گرفت و در این راستا از ابزارها و شیوه های متنوعی همچون ورود نظامی به خاک کشورهای دیگر، ایجاد پایگاه نظامی، تشکیل گروه های نیابتی ولو تکفیری ، گسیل ناوگان دریایی به خارج مرزهای خود و غیره استفاده کرد.
آنچه باعث رویگردانی از سیاست تنش صفر مرزی با همسایگان و گرایش به نوعثمانی گری انجامید آغاز و استمرار خیزش های مردمی از شمال افریقا تا خاورمیانه عربی بود و با توجه به ماهیت این خیزش ها که بر محوریت اخوان المسلمین قرار داشت ، ترکیه برای رسیدن به اهداف نوعثمانی گرایی خود نزدیکی به این جنبش را نیز در سرلوحه برنامه های خود قرار داد و ضمن اینکه به میزبان برخی از رهبران این جنبش ها تبدیل شد بلکه روابط خود را با قطر به عنوان حامی سیاسی جنبش اخوان المسلمین ارتقاء داد و در محور بندی های منطقه ای در کنار آن قرار گرفت.
با این حال در مقطع کنونی به نظر می رسد حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان برای ادامه این سیاست با نوعی پارادوکس مواجه شده است. زیرا از یکسو برای بهبود روابط خود با مصر و رژیم صهیونیستی مجبور است از جنبش اخوان المسلمین در مصر و فلسطین فاصله بگیرد و حتی آن را قربانی کند اما از دیگر سو در پوشش حمایت از اخوان المسلمین یمن ( حزب اصلاح) به درخواست عربستان برای ورود به جنگ یمن پاسخ مثبت دهد.
طبق برخی خبرهای دریافتی ترکیه نیروهای نیابتی وابسته به جریان تکفیری را از سوریه به یمن انتقال داده و در عین حال برای جبران قطع فروش تسلیحاتی برخی از کشورهای غربی پهپادهای خود را در اختیار ائتلاف متجاوز سعودی قرار داده است.
این شاخص ها از یک واقعیت پرده بر می دارد و آن اینکه حمایت ترکیه از جریان های اسلامی همچون اخوان المسلمین به هیچ وجه جنبه اعتقادی و دینی نداشته بلکه درست برعکس استفاده ابزاری و مصلحتی از این جنبش ها در راستای اهداف و مطامع منطقه ای خود بوده است و به همین دلیل هم احتمال اینکه این گروه ها و جنبش ها به وجه المصالحه ترکیه و حتی قطر قرار بگیرند وجود دارد .
-------------------------------------------
احمد کاظم زاده