یادی از علمای بزرگ دینی که سال ۹۹ عروج کردند

به گزارش خبرنگار حوزه معارف گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما، سال ۹۹ با شیوع گسترده ویروس کرونا سال تلخی بود. حدود یک سال از شیوع ویروس کرونا در جهان می‌گذرد و با وجود تلاش دولت‌ها و پزشکان، هر روز بر شمار قربانیان این ویروس مرگبار اضافه می‌شود. اگرچه غم از دست دادن عزیزان در هر جای دنیا سخت و طاقت‌فرسا است و خسرانی برای جامعه محسوب می‌شود، اما از دست دادن آن‌هایی که سرمایه فکری و فرهنگی یک جامعه محسوب می‌شوند، این خسران را دو چندان می‌کند.

در طول سال ۱۳۹۹، در حوزه دین و آئین بزرگانی را از دست دادیم که شاید سال‌ها جای خالی آن‌ها پر نشود. چرا که اذا مات العالم الفقیه ثلم فی الاسلام ثلمة لایسد‌ها شیء؛ وقتی عالمی فقیه، فوت کند در اسلام رخنه و حفره‌ای ایجاد می‌شود که هیچ چیزی نمی‌تواند جای آن را پر کند. در ادامه یادی خواهیم کرد از بزرگان این حوزه که در یک سال اخیر راهی سفر آخرت شدند.

مرحوم حجت الاسلام جعفر آذرپندار؛ امام جمعه چهاربرج میاندوآب

حجت‌الاسلام جعفر «آذرپندار» متولد ۱۳۵۵ شهر چهاربرج آذربایجان شرقی بوده و نخستین امام‌جمعه این شهر در سه دوره متوالی به مدت ۹ سال بود؛ «وی دوران تحصیل خود تا پایان مقطع دبیرستان را در شهر زادگاه خود گذراند و سپس برای ادامه تحصیل در علوم دینی وارد حوزه علمیه شهرستان بناب در آذربایجان‌شرقی شد».
مرحوم «حجت‌الاسلام آذرپندار» تحصیلات مقدماتی حوزوی خود را در مدت ۶ سال به پایان رساند، سپس برای تحصیلات تکمیلی عازم شهر قم شد و در محضر استادان برجسته از جمله آیت‌الله مظاهر و آیت‌الله مکارم شیرازی تحصیل کرد.
دفتر وی همیشه محل امنی برای همه مردم به ویژه اقشار کم درآمد و مستضعف بود به طوری که حجت‌الاسلام جعفر آذرپندار با راه‌اندازی مرکز نیکوکاری، کمک حال فقرا و مستمندان بود و در ایام مختلف سال برای خانواده‌های نیازمند کمک می‌کرد. برگزاری جلسات مختلف با علما و روحانیون چهاربرج و علمای منطقه، عیادت از بیماران در منزل و بیمارستان، برگزاری جلسات مختلف با علمای چهاربرج مقیم در قم و تدریس در حوزه و دانشگاه از دیگر اقدامات خیرخواهانه وی بود.
سرانجام وی که بر اثر ابتلاء به کرونا در آی‌سی‌یو بستری بود، در ۱۱ فروردین ۹۹ دارفانی را وداع گفت.

مرحوم حجت الاسلام محمدجواد آیت‌اللهی؛ امام جمعه موقت یزد

مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سیدجواد آیت اللهی ۲۶ خرداد ۱۳۴۹ شمسی در شهر یزد متولد شد و از همان دوران کودکی از استعداد و حافظه‌ای قوی برخوردار بود، چنانکه در ۶ سالگی بخش زیادی از قرآن کریم را از حفظ کرد.
او از ده سالگی و در اوج انقلاب اسلامی ایران ضمن سایر تحصیلات، نزد پدر بزرگوارشان به تحصیلات مقدماتی علوم دینی پرداخت و پس از مدتی وارد حوزه علمیه یزد شد و در مدرسه خان سکنی گزید.
مقدمات و بخشی از سطح را نزد استادانی، چون حاج شیخ محمدباقر صمدی، حاج شیخ مرتضی میرزایی، حاج شیخ غلامرضا ریسمانیان، شیخ محمد رحیمی، مرحوم حاج شیخ میرزا حسن ابوترابی، حاج سیٌد صدرالدین طباطبایی و حاج شیخ محمود علومی فرا گرفت؛ و در ۱۴ سالگی در حرم مطهر حضرت ثامن الائمه حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) به دست پدر بزرگوارشان به لباس روحانیت ملبس شد. وی به منظور ادامه تحصیل رهسپار حوزه علمیه قم شد و سطح عالی را نزد آیات اعتمادی، محمدی، دوز دوزانی، پایانی و موسوی تهرانی به پایان برد و در شرایطی که ۲۰ سال از عمر شریفش نگذشته بود در حوزه درس خارج فقه و اصول بزرگانی، چون آیات عظام فاضل لنکرانی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی، سبحانی، میرزا جواد تبریزی و … شرکت کرد.
حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمد جواد آیت اللهی همچنین به مدت هفت سال در درس تفسیر آیت الله جوادی آملی شرکت کرد و شرح منظومه و اسفار را نزد آیت الله عباسی آموخت و از محضر درس اخلاق و عرفان آیت الله بهاءالدینی، آیت الله سید عباس کاشانی، آیت الله شب زنده دار و آیت الله احمدی میانجی بهره‌مند شد.
وی علاوه بر اخذ اجازه روایت از آیت الله بهاءالدینی، آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله سید محمد هاشمی، آیت الله حاج سید عباس کاشانی و آیت الله حاج شیخ جلال‌الدین آیت اللهی تفتی یزدی، اجازاتی نیز در زمینه امور حسبیه از مراجع بزرگوار دریافت داشت.
آن مرحوم در اواخر سال ۱۳۷۶ شمسی پس از درگذشت پدر بزرگوارشان و به دنبال ارسال طومار‌هایی از اهالی یزد، به حضور برخی از مراجع عظام رفته و در خواست مراجعت به یزد وطن اصلی خود را مطرح کرد که مورد استقبال قرار گرفت و از اوایل سال ۱۳۷۷ شمسی علاوه بر اقامه نماز جماعت در مسجد مصلای عتیق و سر دو راه، به تدریس فقه، اصول و کلام در مقطع سطح، در حوزه علمیه یزد نیز مشغول شد.
وی از سال ۱۳۹۰ به عنوان امام جمعه موقت یزد منصوب شد و به ارشاد و راهنمایی مردم دارالعباده می‌پرداخت.
مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمدجواد آیت اللهی پس از اقامه آخرین نماز جمعه شهر یزد، همزمان با میلاد امام رضا (ع)، اواخر تیرماه دچار بیماری کرونا شد و پس از بستری در بیمارستان و بخش مراقبت‌های ویژه، همزمان با شهادت امام محمدباقر (ع) دارفانی را وداع گفت و به لقاء الله پیوست.

مرحوم آیت الله محمد تقی مصباح یزدی

آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، مجتهد، بنیان‌گذار و رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، نماینده منتخب مردم استان خراسان رضوی در مجلس خبرگان رهبری، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رئیس سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و یکی از استادان حوزهٔ علمیهٔ قم شامگاه جمعه ۱۲ دی ماه درگذشت.
آیت الله مصباح یزدی آثار متعددی درباره علوم اسلامی از جمله تفسیر، فلسفه و معارف اسلامی دارد. کتاب‌های «آموزش فلسفه»، «اخلاق در قرآن» و «نظریه سیاسی اسلام» از جمله آثار اوست.
آیت الله مصباح یزدی، در زمینه علمی و فرهنگی، از دیر باز، خدمات شایانی را ارزانی داشته‌اند و هر دوره بنا به مقتضیات آن دوره حرکت فرهنگی متناسبی را آغاز نمودند. جدیّت ایشان و نیز نظم و واقع‌بینی ممتاز ایشان، باعث می‌شد که اغلب حرکت‌های فرهنگی ایشان، نتایج مثبتی را به همراه آورد.
آیت الله مصباح، از ابتدای ورود خود به حوزه علمیه قم، متوجه کاستی‌های موجود در این حوزه شده بودند و آن گونه که خود نقل می‌کنند، در انتظار فرصتی بودند تا بتوانند برای آن، راه‌حلی مناسب پیدا کنند. ایشان نارسایی‌های موجود را در سه حوزه نظام آموزشی، مسائل اخلاقی و روند تبلیغی بازشناخته بودند و آن‌ها را در نامه‌ای تنظیم کرده بودند.
آرمان‌های اصلاحی حوزه، مدرسه‌ای جدید را می‌طلبید که با یک برنامه‌ریزی ویژه، بتواند طلاب کوشا و با استعداد را در مدتی کوتاه‌تر و با کیفیتی بهتر به جامعه ارزانی دارد. این مهم، با همت شهید آیت الله بهشتی و مرحوم آیت الله ربانی شیرازی میسر شد و مدرسه‌ای با نام «حقانی» تأسیس شد. این مدرسه را فردی خیّر به نام حاجی حقانی ساخت که خود، از تاجران زنجان و از ارادتمندان به حوزه روحانیت شیعه بود. آیت الله قدوسی نیز به ریاست این مدرسه منصوب گردید. شهید قدوسی نیز از آیت الله مصباح برای تدریس دعوت به عمل آورد و استاد نیز به تدریس فلسفه، تفسیر و اخلاق پرداخت. پس از چهار سال، به درخواست شهید قدوسی مبنی بر شورایی شدن اداره مدرسه، استاد به عضویت هیئت مدیره آن مدرسه در می‌آیند. ثمره این تلاش جمعی، تربیت طلابی فرهیخته بود که هم اکنون در نهاد‌های گوناگون نظام جمهوری اسلامی به فعالیت می‌پردازند.

مرحوم حجت الاسلام علیرضا صفایی حائری امام جمعه شهرستان میناب

مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ علیرضا صفایی حائری، برادرِ مرحوم استاد صفایی حائری و امام جمعه شهرستان میناب، ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ در پی ابتلاء به بیماری کرونا و مشکلات حاد تنفسی، در بیمارستانی در شهر قم به دیار باقی شتافت.
حجت الاسلام صفایی از آبان‌ماه ۹۸ به عنوان امام جمعه میناب منصوب شده بود.
آن عالم وارسته که سال‌های عمر خویش را در سنگر امامت جمعه در شهرستان‌های بستک، سیریک، بندرخمیر و میناب سپری نمودند.

مرحوم حجت الاسلام سیدعلی سیدین امام جمعه کیش

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی سیدین، امام جمعه جوان کیش، دیگر قربانی کرونای منحوس بود که ۱۸ مرداد ۱۳۹۹ به لقا الله پیوست.
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی سیدین خدمت در این جزیره را به عنوان رسالتی برای خود تعریف کرده بود و هیچ‌گاه این رسالت را فدای موقعیت‌های به مراتب بهتر و بالاتر نکرد. وی از جمله اولین روحانیونی بود که داوطلبانه امورات شرعی متوفیان کرونایی را برعهده گرفت و در همین راه هم جان خود را از دست داد تا اجر کار او در کنار اجر شهدای مدافع سلامت قرار گیرد.
او مدافع و دغدغه‌مند اهالی جزیره بود و در سال‌های اخیر هم تلاش کرد تا با حمایت از اجرای برنامه‌های قرآنی در کیش، حال و هوای آن را معنوی‌تر کند.

مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان

شیوع بیماری و ویروس کرونا در سال ۹۹ جامعه ایران را از حضور یکی دیگر از مهم‌ترین شخصیت‌های علمی و فرهنگی‌اش محروم کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان که عمری را برای اعتلای فرهنگ، اندیشه و اقتصاد اسلامی صرف کرده بود، یکی از این چهره‌های مهم بود که روز، یکشنبه ۱۹ مردادماه ۱۳۹۹، در بیمارستان کامکار قم در گذشت.
حجت‌الاسلام موسویان ضمن اینکه در آثار خود به مباحث پایه‌ای و بنیادی توجه کرده، سعی در کاربردی کردن مسائل داشته و تلاش ایشان طی دو دهه، تقارب جدی بین دانش اقتصاد با دانش فقه و علوم اسلامی را دربرداشته است.
وی برنده اولین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی به خاطر نظریه‌پردازی در حوزه اقتصاد اسلامی و برگزیده کتاب سال حوزه بود. او دوره تخصصی بازار سرمایه اسلامی را در مالزی گذرانده بود؛ همچنین از دانشگاه مفید قم و دانشگاه شهید بهشتی کارشناسی و کارشناسی ارشد اقتصاد گرفته بود. او دکتری (سطح ۴) تفسیر و علوم قرآن را از حوزه علمیه قم گرفت.
موسویان در کارنامه خود مدیر گروه اقتصاد و رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی را نیز دارد؛ او از سال ۸۳ مدیر گروه فقه و اقتصاد مرکز جهانی علوم اسلامی بود.
حجت‌الاسلام موسویان نویسنده و مؤلف آثاری همچون «بازار سرمایه اسلامی»، «معاملات بانکی از منظر مراجع تقلید»، «تجربه بانکداری بدون ربا در ایران» بوده و از تدوین‌کنندگان کتاب‌های «بانکداری اسلامی» «بانکداری اسلامی مبانی نظری و تجارت عملی» بوده است.
«تجربه بانکداری بدون ربا در ایران» عنوان دیگری از مجموعه تالیفات حجت‌الاسلام دکتر سید عباس موسویان است که به‌دنبال تبیین بانکداری اسلامی در فضای تجربی و چارچوب‌های رایج ایران است که در آن، مسائل مهمی مانند اصول و ضوابط بایسته انطباق بانکداری با شریعت و نظارت شرعی بیان شده است.

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حسن عظیما

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن عظیما، عضو هیئت امنای آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) ۱۷ شهریورماه ۱۳۹۹، به دیار باقی شتافت. وی نزدیک به ۳۰ سال امام جماعت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) بود و مدتی ریاست حوزه علمیه این آستان مقدس را بر عهده داشت.
شیخ محمد حسن عظیما از تراز علمی بالایی برخوردار بود و در زمره عالمان فاضل و دانشوری بود که در گمنامی و بی ادعایی زیست می‌کرد و زندگی می‌گذراند.

مرحوم آیت‌الله یوسف صانعی

آیت‌الله یوسف صانعی در سال ۱۳۱۶ به دنیا آمد در سال ۱۳۲۵ شمسی همراه برادرش برای تحصیل به حوزه علمیه اصفهان رفت و در سن ۳۵ سالگی به درجه اجتهاد رسید. بعد از تبعید امام خمینی از کشور در سال ۴۲، یوسف صانعی فعالیت‌های سیاسی خود را شروع کرد. علاوه بر مبارزات سیاسی مرحوم آیت‌الله یوسف صانعی در طول عمر خود آثار چندی نیز تألیف کرد.
او دوره مقدمات را در قم تکمیل نمود و بخش عمده‌ای از سطح را نزد آیت‌الله حاج شیخ جواد جبل عاملی فراگرفت. قوانین را نزد امام موسی صدر خواند و بخشی از مکاسب را خدمت آیت‌الله مشکینی و بخشی از منظومه را نزد دیگر اساتید حوزه‌ی علمیه‌ی قم آموخت.
در سال‌های تبعید امام، مرحوم صانعی در خود قدرت استنباط و اجتهاد را یافت و تقریباً در سن ۳۵ سالگی به درجه اجتهاد رسید. وی پس از کسب درجه اجتهاد، ضمن تحصیل و تدریس درس خارج و سطح عالی در حوزه‌ی علمیه‌ی قم و مدرسه‌ی حقانی، به وعظ و ارشاد و تبلیغ در نقاط گوناگون کشور، به ویژه در ماه‌های محرم، صفر و رمضان پرداخت و معمولاً شب‌ها در تهران جلسه هفتگی داشت.
عضویت در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، دادستانی کل کشور، نمایندگی مجلس خبرگان رهبری و امامت جمعه شهر قم از مناصب وی بود. برخی مبانی و نظرات فقهی آیت‌الله صانعی مورد مناقشه قرار گرفته است. بلوغ دختران در سیزده سالگی، خروج زن از خانه بدون نیاز به اذن شوهر، برابری قصاص و دیه زن و مرد، ارث غیر مسلمان از مسلمان و محرمیت فرزندخوانده از جمله فتاوای ایشان است. آیت‌الله صانعی در ۲۲ شهریور ۱۳۹۹ در شهر قم درگذشت.

مرحوم آیت الله سیدرضا فاضلیان

آیت الله فاضلیان در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در محله شالبافان شهر همدان دیده به جهان گشود. این عارف برجسته از شاگردان مرحوم آخوند همدانی و یار صمیمی شهید محراب آیت‌الله مدنی و استاد اخلاق بسیاری از شهیدان و بزرگان بود.
آیت الله فاضلیان “معالم” را نزد آقا شیخ محمد تقی نجفی خوانده، “شرح لمعه” را از محضر ۲ عالم جلیل‌القدر آقا شیخ محمد حسین بهاری و مرحوم حاج محمد علی دامغانی استفاده کرد، “رسائل و قوانین” را نزد حاج میرزا آقا دامغانی و “کفایه” را محضر پر نور آیت الله آخوند ملّا علی معصومی همدانی تلمذ کرد و نیز در فلسفه “شرح منظومه” را نزد حاج شیخ ابوالقاسم ربانی شاهنجرینی خواند.
آیت الله فاضلیان در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی به عتبات عالیات مشرف و در درس خارج کفایه حضرت آیت الله سید ابوالقاسم خویی و آیت الله حاج شیخ حسین حلی شرکت کرد.
آیت الله فاضلیان جزوه‌ها و رساله‌هایی را همچون رساله فی الحجاب، رساله فی الربا، رساله فی التداخل الاسباب و المسببات و قاعده علیت تألیف کرده است.
آیت الله فاضلیان در سال ۱۳۶۱ با حکم امام خمینی (ره) به عنوان امام جمعه ملایر منصوب شد و پس از ۳۴ سال که عهده‌دار این مسؤولیت بود، شهریور سال ۱۳۹۵ از این سمت کناره‌گیری کرد.
این عالم ربانی، بعد از تحمل یک دوره بیماری بر اثر ابتلاء به کرونا، ۵ آبان ماه ۱۳۹۹ به ملکوت اعلی پیوست.

مرحوم حجت الاسلام نجف نجفی روحانی نماینده بعثه مقام معظم رهبری در عراق

ساواک بار‌ها او را تبعید کرد که طولانی‌ترین آن‌ها پس از بندر لنگه و بوشهر، در شهر رودبار بود، اما منزل او در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی مرکز تلاش‌ها و نیز حل و فصل بسیاری از امور جریان‌های انقلاب بود. همان منزلی که امام (ره) پس از پیروزی انقلاب و مراجعت به قم، در آن ساکن شدند.
آیت‌الله محمد یزدی، از آغازین روز‌های تأسیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با آن همکاری داشت. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره در خدمت نظام و بازوی توانای امام و رهبری بود.
این مرحوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سمت‌های رئیس دفتر امام (ره) در قم، عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، نمایندگی مجلس شورای اسلامی دو دوره از قم و تهران، رئیس دادگاه انقلاب و قم، عضو شورای نگهبان، ریاست قوه قضائیه، نماینده مجلس خبرگان رهبری و ریاست این مجلس و ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را در کارنامه خود دارد.
این فقیه انقلابی و مبارز سرانجام پس از عمری مجاهدت امروز ۱۹ آذر ۱۳۹۹ در پی یک دوره طولانی بیماری، دارفانی را وداع گفت.

مرحوم آیت الله عبدالله نظری خادم الشریعه

مرحوم آیت‌الله عبدالله نظری خادم‌الشریعه، در سال ۱۳۱۱ شمسی هجری در قریه زیرآب سوادکوه متولد گردید. وی فرزند فقید عالم جلیل‌القدر حضرت آیت الله آقا شیخ عبدالنبی قدّس سرّه بوده و والده شأن علویه سیده نساء خانم موسوی دختر مرحوم آقا سید عبدالله موسوی سوادکوهی است.
از ویژگی‌های حضرت آیت الله نظری خادم الشریعه، قدرت بیان و خلاقیت سخن او بود که از سن ۷ – ۸ سالگی که تحت تربیت و هدایت پدر بزرگوارشان، او را در آغوش گرفته برفراز منبر جای می‌دادند تا سال‌های گذشته که در فراز منبر به آموزش معارف اسلامی و احکام دینی می‌پرداختند.
وی پس از چندی در ساری از محضر اساتید حضرات آیات حاج شیخ مصطفی صدوقی- حاج سیدرضا سعادت – حاج شیخ محمدتقی نظری اخوی بزرگشان ادبیات را در حوزه علمیه رضاخان (سعادتیه) فرا گرفته و سپس به مشهد مقدس رضوی عزیمت نموده و در محضر فحول اعلام ادیب نیشابوری- آقا سید احمد نهنگ (مدرس) - حاج شیخ هاشم قزوینی و مرحوم کجوری تلمذ نموده و پس از اقامتی چند ساله در خراسان و استفاده از محضر بزرگان آن سامان، در عصر فرخنده زعیم عالیقدر جهان تشیّع حضرت آیت الله بروجردی اعلی الله مقام الشریف وارد حوزه علمیه قم شد.
مرحوم آیت‌الله عبدالله نظری خادم‌الشریعه روز ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ پس از تحمل یک دوره بیماری در سن ۸۸ سالگی دعوت حق را لبیک گفت.

آیت الله ضیاءآبادی؛ استاد اخلاق و تفسیر قرآن

آیت الله سید محمد ضیا آبادی در سال ۱۳۰۷ در قریه ضیاءآباد واقع در ۴۵ کیلومتری شهرستان قزوین و در خانواده‌ای روحانی دیده به جهان گشود.
سادات ضیاءآباد از سادات جلیل القدرحسینی منطقه قزوین هستند و به شغل کشاورزی مشغول می‌باشند. پدرش سید محمود ضیاءآبادی از روحانیان متقی، مورد اعتماد، محل پناه مردم و خوشنام بود که در کنار تبلیغ، اقامه نماز و مطالعه روزانه کتب مذهبی، مخارج خانواده نه نفری خود را با کشاورزی تأمین می‌کرد.
او سحر‌ها قبل از اذان صبح مشغول شب زنده داری می‌شد و بعداز اقامه فریضه اذان صبح با آهنگ خوش، قرآن تلاوت می‌کرد. مادر ارجمندش هم از زنان پارسا و آشنا به مسائل اسلامی بود.
نسب شریف سید محمد و همه سادات ضیاءآباد به امام حضرت زین العابدین (ع) می‌رسد. سادات ضیاءآباد در گذشته هنگام هجوم امراض فراگیری مانند طاعون و وبا، پناهگاه اهالی بودند.
سید محمد از دوران کودکی در کشاورزی به والدین کمک می‌کرد و در کنار آن نزد پدر قرآن و خواند و نوشتن را فرا می‌گرفت. پدر وقتی در محافل مذهبی شرکت می‌کرد، سید محمد را همراهش می‌برد. سید محمد از دوران کودکی در کشاورزی به والدین کمک می‌کرد و در کنار آن نزد پدر قرآن و خواند و نوشتن را فرا می‌گرفت.
آیت الله سید محمد ضیاءآبادی بعد از مدتی اقامت در حوزه قزوین، در سال ۱۳۲۸ ه ش راهی حوزه علمیه قم شد و به مدت ۱۲ سال از محضر اساتید این شهر استفاده کرد. وی یکی از شاگران امام خمینی (ره) است.
آیت الله ضیاءآبادی وقتی در حوزه قزوین بود، هر کتابی را که تحصیل می‌کرد، مراحل پایین‌تر آن را برای طلاب تدریس می‌کرد. وقتی هم که به قم آمد ضمن تحصیل، بار‌ها کتب معالم، قوانین و لمعه را برای جمعی از طلاب و فضلاء در یکی از اتاق‌های صحن نو و یا در مدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه تدریس کرد. آیت الله ضیاءآبادی در سال ۱۳۴۰ ه ش و بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی به تهران مهاجرت کرد.
بعد از اقامت در تهران آیت‌الله حاج شیخ احمد مجتهدی تهرانی از وی دعوت کرد برای طلاب مدرسه علمیه تحت مدیریتش تدریس کند. او بیش از ۴۰ سال است در این حوزه به تدریس علوم اسلامی شامل مطول، معالم، لمعتین، رسایل و مکاسب و کفایة الاصول پرداخت.

با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و برگزاری نمازجمعه در ایران اسلامی، پس از یک دوره یکساله امامت جمعه حجت الاسلام والمسلمین حجتی کرمانی، در سال ۱۳۵۹ با حکم امام خمینی (ره) به عنوان نماینده، ولی فقیه و امام جمعه کرمان منصوب شد و با حضور مؤثر در عرصه‌های مختلف انقلاب اسلامی منشأ خدمات فراوان به اسلام و مردم شریف استان کرمان بود.
آیت الله سیدیحیی جعفری، نماینده سابق، ولی فقیه در کرمان و رئیس شورای حوزه استان، اول آذرماه ۱۳۹۹، پس از عمری مجاهدت علمی و تبلیغی، در اثر عارضه قلبی، در بیمارستان مهرگان کرمان دارفانی را وداع گفت.

مرحوم حجت الاسلام محمد حسن راستگو

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین راستگو با شیوه‌های جدید و جذاب سالیان سال در رسانه ملی به تعلیم و تربیت می‌پرداخت.
محمدحسن راستگو در سال ۱۳۳۲ هجری شمسی در شهر مشهد به دنیا آمد. او در سال دوم دبیرستان به حوزه علمیه مشهد وارد شد و سطح را در مشهد و تتمه سطح و دروس خارج را در قم گذراند. او مبتکر برنامه ویژه تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان به صورت کلاس، اردو، دروس کلاسیک برای مربیان پرورشی، مراکز تربیت معلم، حوزه‌های علمیه و صدا و سیمای جمهوری اسلامی بود، برنامه‌هایی، چون بازی با کلمات، راز دایره‌ها و...
نوآوری در شیوه تدریس و اجرای همراه با شادی و نشاط آقای راستگو سبب شده بود که کودکان و نوجوانان زیادی پای آموزش این روحانی معلم قرار بگیرند حجت الاسلام و المسلمین راستگو سال‌ها مدیریت مرکز مربی کودکان در حوزه علمیه و همچنین به مدت ۳۵ سال اجرای برنامه‌های متعدد تلویزیونی برای کودکان را برعهده داشت.
مرحوم راستگو، سال‌ها مدیریت مرکز مربی کودکان در حوزه علمیه و همچنین به مدت ۳۵ سال اجرای برنامه‌های متعدد تلویزیونی برای کودکان را برعهده داشت.
تحقیقات مرحوم راستگو در زمینه‌های عقاید، تعلیم و تربیت، روانشناسی، اخلاق، احکام، تاریخ، قصص قرآن، قصص کودکان و نوجوانان، مشاوره و راهنمایی، تفسیر قرآن، مسائل اجتماعی، ادبیات عرب، ادبیات فارسی، شعر و برنامه‌ریزی درسی است. آن مرحوم در دوم آذر ۱۳۹۹ به علت سکته مغزی در قم به لقاءالله پیوست.

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی شهیدی

مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی شهیدی محلاتی در سال ۱۳۲۸ در شهرستان محلات متولد شد.
وی پیش از انقلاب در مبارزات علیه رژیم پهلوی حضور پرشوری داشت و همراه با سایر روحانیون اقدامات و فعالیت‌های مؤثری را انجام داد. مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین شهیدی محلاتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از اعضای مؤسس وزارت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و معاونت حقوقی و پارلمانی این وزارتخانه را بر عهده داشت.
شهیدی پس از آن در سمت‌های گوناگونی به‌عنوان رئیس عقیدتی سیاسی نیروی هوایی ارتش، نماینده مجلس شورای اسلامی، معاون کنسولی و امور مجلس وزارت امور خارجه و مشاور رئیس جمهور به خدمت ادامه داد.
وی در سال ۱۳۹۲ با حکم دکتر حسن روحانی به‌عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران منصوب شد و هم‌زمان با حکمی از سوی مقام معظم رهبری نمایندگی ایشان را در بنیاد شهید و امور ایثارگران بر عهده گرفت.
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی شهیدی محلاتی سرانجام بامداد روز ۹ آذرماه ۱۳۹۹ بر اثر شدت گرفتن بیماری دار فانی را وداع گفت.

مرحوم آیت‌الله محمد یزدی

آیت الله محمد یزدی در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی در‏ خانواده‌ای متدین و ارادتمند به خاندان پیامبر (ص)، چشم به جهان گشود. وی تحصیلات خود را ابتدا در محضر پدر و با فراگیری زبان فارسی آغاز کرد و پس از آن عازم مکتبخانه شد.
آیت الله یزدی در بدو ورود به قم، در مدرسه فیضیه مستقر شد. در آن زمان، آیت‌الله بروجردی، از برخی طلاب به سبب آشنایی با میزان توانایی علمی آنان، امتحان به عمل می‌آورد. او با شرکت در دروس سطح، کتاب‌های رسائل، مکاسب و کفایه‌الاصول را به خوبی فراگرفت و در درس خارج علمای بزرگ حوزه، از جمله آیت‌الله بروجردی و امام خمینی (ره) شرکت کرد.
تلاش علمیش در آن سال‌ها باعث شد تا بتواند از حضرت امام خمینی (ره) اجازه نامه اجتهاد دریافت کند. وی در درس خارج علمای بزرگی همچون آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله اراکی، آیت‌الله شیخ محمدتقی آملی، آیت‌الله شاهرودی و نیز یک دوره کامل در درس خارج امام خمینی (ره) شرکت کرد.
آیت‌الله یزدی در طول دوران مبارزه بر ضد رژیم شاهنشاهی، حتی در زمان تبعید، دست از نگارش در جهت تبیین معارف اسلامی برنداشت و کتاب‌های و مقالات بسیاری را به چاپ رساند. وی با ورود به حوزه علمیه قم، مبارزه و درس را توأمان آغاز کرد و با شرکت در درس امام خمینی (ره) و جلساتی عمومی و خصوصی ایشان، توانایی و عزم خود را برای پی‌گیری جریان‌های سیاسی و پیروی از خط مشی امام (ره) اعلام داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین نجفی روحانی، سال ۱۳۳۱ در شهرستان ابرکوه استان یزد به دنیا آمد و پس از یک عمر تبلیغ و ترویج فرهنگ اسلام به خصوص در عراق، روز سه‌شنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۹، برابر ۱۷ ربیع‌الاول هنگام اذان ظهر در قم به دیدار پروردگار شتافت.
حجت‌الاسلام والمسلمین نجفی تلاش کرد تا عمر خود را در اختیار جوانان، زائران و مردم قرار دهد؛ از هر فرصتی برای ارتباط با جوانان فروگذار نکرد؛ روزانه به ده‌ها تَن از دوستان، مبلغان، استادان دانشگاه و جوانان تلفن می‌زد و ضمن جویا شدن از احوالشان، برایشان نکته‌ای اخلاقی و تربیتی بیان می‌کرد.
زندگی ۶۸ ساله ایشان را می‌توان به هفت فصل دوران تحصیل، دوران تبلیغ، به ویژه حضور در استان فارس پیش از انقلاب، دوران ابتدای انقلاب و حضور در جبهه‌های جنگ، دوران قضاوت و حضور در قوه قضائیه، دوران حضور در دانشگاه‌ها و در جمع دانشجویان، دوران حضور در مدینه منوره به عنوان مسئول بعثه مقام معظم رهبری، به مدت ۹ سال و دوران حضور در عتبات عالیات به عنوان مسئول بعثه مقام معظم رهبری، به مدت چهار سال تقسیم کرد. [۱]مرحوم حجت الاسلام دکتر جواد اژه‌ای

حجت الاسلام جواد اژه‌ای از چهره‌های علمی و دانشگاهی معاصر ایران بود که عمر خود را صرف اعتلای علم و دانش و پرورش استعداد‌های درخشان کشور کرد. ایشان مسوولیت‌هایی، چون نمایندگی، ولی فقیه در امور دانشجویان ایرانی اروپا و آمریکا را بر عهده داشت.
وی در پنجم فروردین ۱۳۲۷ خورشیدی در اصفهان دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و متوسّطه را در اصفهان گذراند و در ۱۳۴۶ شمسی دیپلم ادبی گرفت. وی همزمان به تحصیل در مقطع متوسّطه، در حوزه علمیه اصفهان نیز به تحصیل پرداخت و علاوه بر طی کردن تحصیلات حوزوی، کارشناسی و کارشناسی ارشد روانشناسی را از دانشگاه اصفهان اخذ کرد و بعد به استخدام آموزش و پرورش درآمد و ۲ سال در دبیرستان‌های شهرضا تدریس کرد. در این سال‌ها در «کانون علمی تربیتی جهان اسلام» به فعالیت پرداخت و زیر نظر او کتاب فرصت در غروب به چاپ رسید. پس از تعطیلی این کانون به فعالیت در مسجد امام علی (ع) اصفهان ادامه داد. او که به‌عنوان یکی از فعالان سیاسی مخالف رژیم پهلوی شناخته شده بود به توصیه دکتر شهید بهشتی در ۱۳۵۳ خورشیدی به هامبورگ رفت و جذب انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا شد. او سپس برای ارتباط با انجمن اسلامی دانشجویان وین به اتریش رفت و در آنجا به ادامه تحصیل پرداخت و در رشته روان‌شناسی تجربی از دانشگاه دولتی وین موفق به اخذ مدرک دکتری شد و در این سال‌ها با ارتباط با دانشجویان ایرانی ساکن اتریش به آگاهی بخشی و تبلیغ برای انقلاب اسلامی ادامه داد. اژه‌ای داماد و پسرخاله شهید آیت الله سیدمحمد بهشتی و از طرف مادری جزو خاندان صدر بود، وی همچنین برادر شهید اکبر اژه‌ای از شهدای انفجار حزب جمهوری اسلامی است.
مرحوم اژه‌ای همچنین از ۱۳۶۴ به بعد در دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به تدریس پرداخت و برخی سمت‌های اداری همچون ریاست دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران را برعهده داشت. از دیگر مسوولیت‌های او عضویت در هیأت امنای بنیاد فارابی، هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، هیأت امنای سازمان ملّی استعداد‌های درخشان، نماینده رهبری در امور دانشجویان ایرانی مقیم اروپا و عضو شورای مرکزی نهاد نمایندگی مقام معظّم رهبری در دانشگاه‌های کشور بوده است.
صبح شنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۹، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر جواد اژه‌ای استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه‌های روان‌شناسی و علوم تربیتی، پس از چند روز بستری براثر ابتلاء به ویروس کرونا در سن ۷۲ سالگی درگذشت.

مرحوم آیت الله سیدیحیی جعفری

مرحوم آیت‌الله سیدیحیی جعفری متولد ۱۳۱۰ در روستای گور از توابع شهرستان کوهبنان در استان کرمان به دنیا آمد. او از سال ۱۳۵۹ با حکم امام راحل به عنوان نماینده، ولی فقیه و امام جمعه کرمان منصوب شد و سپس با تأیید مقام معظم رهبری تا سال ۹۶ در این مسئولیت مشغول خدمت بود. پس از استعفا از امامت جمعه کرمان، تا رمان فوت به عنوان رئیس شورای حوزه علمیه استان کرمان فعالیت کرد.
آیت الله جعفری از ابتدای نهضت امام خمینی (ره) در سال ۴۲ که طلبه جوانی بیش نبود در مبارزات روحانیت کرمان شرکت کرد و پس از واقعه ۱۵ خرداد جز معدود کسانی بود که به صورت مخفیانه با برگزاری جلسات سری با آیت الله محمد علی موحدی کرمانی و پخش اعلامیه و نوار سخنرانی‌های امام خمینی (ره) مبارزات خود را ادامه و ضمن ارتباط مؤثر با جمعی از دانشجویان و دانش آموزان و نیرو‌های متدین مسجدی، مبارزات مردم کرمان و سایر شهر‌های استان را سازماندهی و در همه راهپیمایی‌ها در صف مقدم حضور داشت و قطعنامه‌های پایانی را با شور و حرارت قرائت می‌کرد. سخنرانی‌ها و مواضع صریح او را به عنوان پایگاه مبارزاتی مردم علیه رژیم ستم شاهی بدل کرده بود و بار‌ها از سوی ساواک مورد هجمه و تهدید قرار گرفت.

آیت‌الله مجتهدی درباره مقام علمی و معنوی او گفت: «عالم ربانی در روایات و اخباری که از ائمه معصومین علیه‌السّلام به ما رسیده است دارای مقام ویژه و شأن خاصی می‌باشد. به آن کس عالم ربانی می‌گویند که دنبال دنیا و مقام و ریاست و شهرت نیست و بلکه برای رضای خدا و خدمت به دین و یاری امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف کار می‌کند و یا منبر می‌رود و یا هرگونه خدمت دیگری که از دست اش برمی آید، هرچند در ظاهر کوچک و ناچیز باشد انجام دهد. برای اثبات عالم ربانی می‌توانم از مدرسه خودمان و در میان اساتید بزرگوار حضرت آیت‌الله جناب آقای ضیاءآبادی حفظه الله که وجودی ارزشمند و با برکتی هستند را مثال بزنم. این مرد بزرگوار و شخصیت ربانی از عالمان بزرگ و صاحب تالیفات عدیده‌ای هستند و سالیان متمادی در این مدرسه تدریس می‌نمایند. بدون دریافت حق التدریس نه تنها برای تدریس مبلغ دریافت نمی‌کند بلکه برای نماز و منبر و سایر امور دینی پول نمی‌گیرند. یاد دارم یک زمانی شخصی یک ساعت تلفنی با ایشان صحبت کرده بود و تلاش می‌کرد که آیت‌الله ضیاءآبادی را برای تدریس به حوزه علمیه دیگری ببرند و طلاب محترم آنجا از وجود ارزشمند ایشان بهره‌مند شوند.»
«امامت، تفسیر سوره انفال، تفسیر سوره یونس، شب مردان خدا، آداب و فضیلت نماز شب، شرح و تفسیر دعای توبه از صحیفه سجادیه و در جست‌وجوی دین» از جمله آثار این استاد اخلاق است.

آیت‌الله سیدمحمد ضیاءآبادی مفسر قرآن کریم و از علمای تهران، پس از عمری مجاهدت علمی و تبلیغی، ۲۰ بهمن ۹۹، در اثر ابتلاء به بیماری کرونا، دارفانی را وداع گفت. [۲]پی نوشت:

[۱]مراسم رونمایی از کتاب «مبلغ صادق»

[۲]یادداشت مرتضی نجفی قدسی