به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما مرکز قم؛ تلفن به صدا در میآید صدای خانمی از آن طرف خط میگوید میخواهم گزارشی بدهم، کارشناس میشنود، میگوید برای خرید خانه به محلهای رفته بودند که با صحنهی تلخی رو به رو میشوند؛ پدر و مادری معتاد که قادر به نگهداری از دو کودک خود نیستند و در وضعیت بدی زندگی میکنند.
کارشناس چند سوال میپرسد و آدرس را یادداشت میکند.
اینجاست که ماموریت سخت و نفس گیر برای نجات آغاز میشود، اما نه نجات از آتش یا بیماری، مددکاران وقتی دست به کار میشوند که خط تلفن سه شمارهای ۱۲۳ به صدا درمی آید و آن طرف خط خبر از اتفاق تلخی شنیده میشود.
برای چند ساعت که در اتاق تلفن نشسته ام مدام صداهای پشت خط در گوشم تکرار میشود الو.. اینجا جان یک کودک در خطر است. " من جایی برای ماندن ندارم، کمکم میکنید؟ "، " به دادم برسید، در خانه امنیت جانی ندارم. "
در کمترین زمان، گروهی دو نفره شامل یک مددکار و یک روانشناس آماده اعزام میشود تا شاید بتوانند با حمایت هایشان مسیر زندگی آنها که روزگار بر وفق مرادشان نبوده را تغییر دهند
افزایش تماس با سامانه ۱۲۳ از ابتدای امسالدر بحبوحه موج اول کرونا وزارت بهداشت با ارسال پیامکهایی برای عموم مردم اطلاعات ضروری و مهم را در اختیار آنها قرار میداد و هشدارهای لازم را ارائه کرد. محتوای یکی از پیامکهای ارسالی به مردم از سوی این وزارتخانه در خصوص کودکآزاری و همسرآزاری بود و طی آن از مردم خواسته شده بود که در صورت مواجهه با این موارد، موضوع را به شماره ۱۲۳ اورژانس اجتماعی کشور اطلاع دهند. این موضوع باعث شد آشنایی مردم با این سامانه افزایش پیدا کند و به تبع، تماسها هم بیشتر شود با این تفسیر مهدی پهلوانی ستوده مدیر کل بهزیستی استان قم میگوید افزایش تماسها در اوایل امسال را نمیتوان به افزایش خشونت خانگی تفسیر کرد چرا که همین امر نشان از بی اطلاعی مردم از این سامانه است
از سامانه ۱۲۳ میگوید که ۲۱ سال است با آسیبهای اجتماعی سر و کار دارد.
با تعریفی ساده آغاز میکند: در هر جامعهای برای پاسخگویی به نیازهای مردم و حل یا کاهش مشکلات آنها تمهیداتی اتخاذ و برنامههایی تدوین و اجرا میشود یکی از این برنامهها برنامهی اورژانس اجتماعی در سازمان بهزیستی است که تلفیقی از چهار برنامه مداخله در بحرانهای فردی، خانوادگی و اجتماعی، برنامه تیم سیار خدمات اورژانس اجتماعی، خط تلفن ۱۲۳ و پایگاههای خدمات اجتماعی است.
پیشگیری بهتر از درمانهدف اصلی اورژانس اجتماعی کنترل و کاهش بحرانهای فردی، خانوادگی و اجتماعی از طریق ارائه خدمات تخصصی است و قصد دارد تا مداخلههای روانی و اجتماعی را قبل از مداخلههای قضایی و انتظامی جایگزین کند که این مساله میتواند در پیشگیری از وقوع جرم نقش مهمی را ایفا کند.
مهمترین ویژگی این خدمات تخصصی بودن، به موقع بودن، و در دسترس بودن است تا از این طریق ارائه خدمات اجتماعی به مردم در بهزیستی محدود به زمان و مکان خاصی نگردد
مدیر کل بهزیستی از ۱۵۴۲۵ تماس در ۶ ماه اول امسال خبر داد و گفت: ۹۳۴ نفر از خدمات تیم سیار اورژانس اجتماعی استفاده کرده اند.
پهلوانی به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی درباره اورژانس اجتماعی اشاره کرد و افزود: مشکل عمده ما تعداد بالای تماسهای بدون ارتباط با خط ۱۲۳ است و وقت زیادی از کارشناسان گرفته میشود اگر بتوانیم موارد واقعی را از ... واقعی جدا کنیم مشکل حل میشود.
دنیای تلخ شیرینبه سراغ یکی از کسانی میروم که از این خدمات بهره برده؛ او یک مددجو است، آنقدر در تنگا قرار گرفته که گمان کرده فرار بهترین راه حل است.
خودش را شیرین معرفی میکند با استرس حرف میزند علت حضورش در اورژانس اجتماعی را فرار از خانه عنوان میکند و ادامه میدهد پدر و مادرم هر دو اعتیاد داشتند.
مادر وقتی او دو سال داشت رهایش کرده و پدر که زندانی میشود او مجبور بوده با خانواده عمه اش زندگی کند.
میگوید: به قم آمدم به دوستم سربزنم شهرداری منو گرفت آورد اینجا با چند تا از دوستانم
اینجا خوب بهمون میرسند، میتونیم درس بخونیم، من خیلی چیزا یاد گرفتم.
احمدی نیا مسئول مرکز مداخله در بحران اوژانس اجتماعی بهزیستی همراه من است از سرنوشت مددجویان از او میپرسم میگوید: در مداخلات تیم سیار اورژانس اجتماعی، ارجاعات از کلانتری و یا دستگاه قضائی، در صورت نیاز به نگهداری و ساماندهی، در ابتدا به مرکز قرنطینه مرکز مداخله در بحران که همان مرکز اورژانس اجتماعی است منتقل میشوند.
حداکثر مدت نگهداری این مددجویان ۲۱ روز است که در این مدت پس از ارائه خدمات پزشکی، روانپزشکی و مشاوره روانشناختی کوتاه مدت و مددکاری در صورت مهیا شدن شرایط و نیاز به ترخیص تحویل خانواده میگردد.
شیرین میگوید خانوادهای ندارد که برگردد و میخواهد بماند و کار خیاطی را که یاد گرفته ادامه بدهد.
آقای احمدی نیا ادامه میدهد:
در صورت عدم وجود شرایط ترخیص، پس از ارجاع پرونده و کمیته تخصصی و اخذ مجوز برحسب شرایط مددجو از لحاظ آسیب دیدگی به مراکز نگهداری منتقل میشوند؛ و در صورت آسیب دیده بودن، مددجو به مرکز بازپروری (مستقل در مرکز اورژانس اجتماعی) منتقل شده و مدت شش ماه در آن مرکز از خدمات مستمرپزشکی، روانپزشکی، مشاوره، مددکاری و آموزشهای تخصصی مهارتهای زندگی استفاده نموده و پس از آن در صورت مهیا شدن شرایط فردی و خانوادگی ترخیص میگردند و در غیر اینصورت این دوره مجددا تمدید میشود.
پس از ترخیص نیز پیگیریهای مددکاری انجام و در صورت نیاز به خدمات فوق بصورت رایگان به مراکز ارائه خدمات معرفی و خدمات لازم انجام میپذیرد.
در صورت نیاز جهت کسب مهارتهای حرفه آموزی نیز به مراکز آموزش فنی و حرفهای معرفی و از خدمات رایگان آنجا استفاده مینمایند.
با اخذ مجوز مهارتهای حرفهای جهت اخذ تسهیلات اشتغال زایی نیز به بانکهای عامل معرفی میگردند و در برخی موارد نیز کمکهای مالی بلاعوض پرداخت میگردد.
اختلافات خانوادگی و کودک آزاری علت اصلی تماسها با ۱۲۳خانم علی شیری معاون اجتماعی بهزیستی استان قم از آمار تماسهای روزانه میگوید:
تعدا تماسهایی که روزانه به طور میانگین با خط تلفنی ۱۲۳ گرفته میشود ۵۰ تماس است که چهل درصد این تماسها ... مرتبط است و وقت زیادی از کارشناسان ما میگیرد؛ با این حا ل در ۹۵ درصد موارد موفق به حمایت از مددجویان شدیم.
او میگفت: اختلافات خانوادگی و خشونت خانگی در روزهای کرونایی افزایش یافته و با توجه به افزایش تورم شاهد پدیدهی جدیدی هستیم، رها شدن سالمندان در شهر؛ که به گونهای سالمند آزاری محسوب میشود، که ما این افراد شناسایی و به مراکز نگهداری سالمندان ارجاع میدهیم.
آغاز یک عملیات سخت و نفس گیربا تماس و گزارش یک مورد کودک آزاری در یکی از ماموریتها با تیم آقای قربانی مددکار و خانم ملکی روانشناس همراه میشویم.
سه پسر بچه در یک خانه با پدرو مادری که اعتیاد دارند.
در ماشین تا مقصد با هم گفتگو میکنیم، آقای قربانی میگوید:
اگر نیاز باشد ما با نیروی انتظامی هماهنگ میکنیم، چون امکان مقاومت و درگیری با والدین باشد.
وارد میشویم اوضاع و احوال را بررسی میکنیم و برای مراجع قضایی به صورت کتبی گزارش میکنیم و برای مداخله عملی دستور قضایی میگیریم.
عمده ماموریتهای ما مربوط به کودک آزاری، اختلاف خانوادگی، اعتیاد، زنان و دختران در معرض آسیب و خودکشی است.
خانم ملکی میگوید: بیشتر حوادثی که پوشش میدهیم در حاشیه شهر و محلات کم برخوردار اتفاق میافتد.
به مقصد میرسیم، تیم یا الله گویان از پلهها پایین میرود پرده کهنه و رنگ و رو رفته را کنار میزنند، مردی لاغر اندام با موهای جوگندمی پسر ۳ سالهای را بقل کرده خانمی با اخم و ناراحتی نشسته آقای قربانی از او احوال پرسی میکند زن نصفه و نیمه جواب میدهد
اوضاع خانه نامرتب و مانند اعضای خانه آشفته به نظر میرسد نور کم است و بوی شدید سیگار مشام را میآزارد.
آقای قربانی خودش را معرفی میکند و میگوید: ما فقط برای کمک اینجا هستیم ما مددکاریم و دیدمان هم مجرمانه نیست.
مادر تشری میزند و پسر بچه از خواب بیدار میشود، ۱۰ ساله بنظر میرسد.
پدر خانواده میگوید ۵ سال است که مواد مخدر مصرف میکند، میگوید چند بار ترک کردم، اما دوباره شروع کردم، آقای قربانی میگوید خسته نشدی؟ میگوید خسته شدم تصمیم قطعی هم گرفتم، اما نمیخواهم برای ترک به کمپ بروم.
خانم ملکی با پسر بزرگ خانواده وارد گفتگو میشود خودش را ماهان معرفی میکند میگوید ۱۳ سال دارد و تا کلاس چهارم بیشتر درس نخوانده به پسر بچهای که زیر پتوی مندرسی خواب است اشاره میکند و میگوید برادرم محمد ۸ سال دارد و تا کلاس اول بیشتر نخوانده بخاطر کرونا دیگر امکان ادامه تحصیل نداشتیم و متین که سه سال دارد و در آغوش پدر با موهای ژولیده با کنجکاوی به ما نگاه میکند، شایدم هم چشم امید به مددکاران دوخته تا آیندهای بهتر را برایشان بسازند.
به ساختمان اورژانس اجتماعی بازمی گردیم
از آقای احمدی نیا درخصوص سرنوشت کودکان در معرض آسیب میپرسم، میگوید:
در خصوص کودکان در معرض آسیب و یا دارای والدین بد سرپرست، به مراکز خاص خود (برحسب سن و جنسیت) انتقال و نگهداری میگردند تا در آن مراکز نیز خدمات مربوطه ارائه گردد.
وی ناکافی بودن مهارتهای زندگی، اختلالات روانی، اعتیاد، تفاوتهای فرهنگی و اعتقادی، خیانت، مشکلات اقتصادی و بیکاری را از دلایل اصلی اختلافات خانوادگی و همسرآزاری برشمرد و خاطرنشان کرد: در موضوع کودک آزاری؛ اعتیاد والدین، طلاق مشکلات روحی و روانی سرپرست یا مراقب اصلی، مشکلات اقتصادی، از مهمترین علتها شناسایی شده میباشند.
در چه مواقعی باید با ۱۲۳ تماس گرفت؟معاون اجتماعی بهزیستی پاسخ میدهد:
افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی از قبیل
افراد فراری
کودکان آزاد دیده
کودکان کار و خیابان
زوجین متقاضی طلاق
زنان آسیب دیده اجتماعی
افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد
افراد دارای اختلال هویت جنسی
افرادی که اقدام به خودکشی کرده اند
سایر مواردی که در شرایط بحرانی قرار گرفته اند
این افراد میتوانند به صورت خود معرف یا معرفی شده از طرف مردم یا سایر نهادها و سازمانها به این مراکز مراجعه و از خدمات رایگاه و تخصصی بهرهمند شوند.
خانم علی شیری اضافه میکند: در این مراکز خدمات روانشناسی، مددکاری، روان پزشکی، حقوقی، آموزشی و ... توسط پرسنل متخصص ارائه میشود.
نوری در تاریکی۱۲۳ شمارهای ساده، اما موثر در کمک به افراد در بحرانیترین لحظات یک زندگی است، به ماهان محمد و متین و شیرین فکر میکنم.
همهی حوادثی که در اورژانس اجتماعی رخ داد به ظاهر تلخ بود و ناگوار، اما نقطه نور و امیدی بود و هست، این را وقتی فهمیدم که بعد از بیست روز دوباره با اورژانس اجتماعی تماس گرفتم تا از سرنوشت سوژههای گزارشم با خبر شوم.
شیرین به شهر خودش برگشته تا درآنجا از خدمات بهزیستی استفاده کند تلفنی با او صحبت میکنم میگوید در خیاطی کمی دستم سفت شده و حالا امید دارم که با همین حرفه بتوانم زندگی ام را بسازم و دیگر اشتباه فرار از خانه را تکرار نکنم چرا که یاد گرفتم شرایط هرچه قدرهم سخت باشد نباید فرار کرد باید ایستاد و راه حل پیدا کرد.
پدر و مادر ماهان و متین و محمد هم با کمک مددکاران در خانه درحال ترک هستند و بچهها درحال تحصیل کمی دوری از خانواده برایشان سخت بود، اما خوشحال بودند که اوضاع بهتر میشود.
آقامحمدی - خبرگزاری صدا و سیما - قم