ترکیه در پی عادی سازی روابط با محور سعودی یا فرصت سازی برای افزایش نفوذ؟

پس از اینکه روز جمعه مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه از تماس با مقام های مصری خبر داد وسپس افزود کشورش مایل به از سرگیری روابط با عربستان وامارات است الشرق الاوسط به نقل ازیک مقام مصری نوشت : "چیزی تحت عنوان از سرگیری تماس‌های دیپلماتیک وجود ندارد."
این منبع مصری با بیان اینکه نمایندگی‌های دو کشور در سطح کاردار مستقر هستند که طبق مقررات دیپلماتیک تعیین شده با کشور میزبان ارتباط برقرار می‌کنند افزود مصر انتظار دارد هر کشوری که به دنبال برقراری روابط عادی با این کشور است "از قواعد حقوق بین‌الملل و اصول حسن همجواری پیروی و تلاش برای مداخله در امور داخلی کشورهای منطقه را متوقف کند."
پیش از این هم امارات عادی سازی روابط با ترکیه را به پایان دادن مداخله این کشور در کشورهای عربی و پایان حمایت از اخوان المسلمین مشروط کرده بود.
این در حالی است که علاوه بر این اتهامات, حمایت ترکیه از قطر در بحران پیش آمده میان دوحه با ریاض و همچنین افشاگری های آنکارا در خصوص قتل جمال خاشقچی موجب شد تا روابط با عربستان متشنج شود و این کشور کالاهای ترکیه را تحریم کند.
هر چند تلاش ترکیه برای عادی سازی روابط با مصر, عربستان وامارات از روی مصلحت اندیشی و تامین منافع در شرایط جدید حاکم بر نظام بین الملل است اما به نظر می رسد حتی اگر سطحی از روابط برقرارشود بازهم مشکلات کلیدی در این میان باقی خواهد ماند.
موضوع حمایت ترکیه از اخوان المسلمین, رقابت با این سه کشور عربی برای نفوذ در منطقه و همچنین تلاش برای به دست آوردن جایگاه رهبری اهل تسنن از موارد مهمی است که همچنان موجب نگرانی محورسعودی است و همواره این محور از آنکارا خواسته است تا این نگرانی ها را رفع نماید.
با این حال ترکیه همچنان در چند کشور عربی دارای پایگاه نظامی است و علاوه بر این با استفاده از مزدوران خارجی که در سوریه تحت حمایت خود دارد در افریقا نیز به رقیبی برای مصر, امارات وعربستان تبدیل شده است و بعید به نظر می رسد که این کشور بخواهد در راستای عادی سازی روابط از اهداف برون مرزی خود کوتاه بیاید.
ازاین گذشته آنکارا وقاهره طی سال‌های گذشته بر سر فعالیت‌های اکتشاف نفت و گاز از سوی ترکیه در دریای مدیترانه اختلاف داشتند و در این میان موضوع حمایت دولت اردوغان از دولت لیبی نیز مورد اعتراض شدید دولت مصر بوده و نکته اینجاست که دولت ترکیه در حمایت از دولت وفاق ملی لیبی توانست امتیاز اکتشاف نفت  و گاز درسواحل لیبی را به دست آورد که این مسئله اهداف آنکارا در عادی سازی روابط با قاهره را  روشن می کند که قصد دارد جبهه خود را در بهره برداری از منابع نفت وگاز دریای مدیترانه در برابردیگرمدعیان چون یونان تقویت کند.
اما آنکارا درخصوص عادی سازی روابط با  ریاض هم در روزهای اخیر مواضعی را اتخاذ کرده که محکوم کردن حملات دفاعی ارتش و کمیته های مردمی یمن به تاسیسات آرامکو یکی از این مواضع بوده است ضمن اینکه  هدف قرار گرفتن یک پهپاد ساخت ترکیه در یمن به دست حوثی ها این گمانه را مطرح کرده که احتمالا آنکارا قصد دارد از ائتلاف شکست خورده سعودی دریمن حمایت کند آن هم در حالیکه حوثی ها در حال آزادسازی مارب هستند و با تکمیل پیروزی در این محور سرنوشت جنگ بطور کامل تعیین خواهد شد.
شاید استفاده ترکیه از مزدورانی که در سوریه تحت حمایت دارد در قره باغ این تصور را  به وجود آورده است که آنکارا دوباره می تواند با استفاده از این مزدوران  بتواند سرنوشت جنگ را به نفع عربستان تغییر دهد اما جنگ در یمن با جمهوری آذربایجان از جهات مختلف متفاوت است نخستین تفاوت اینکه قره باغ یک منطقه اشغالی بود و از این رو موفقیت ترکیه در این منطقه حاصل جانفشانی مردم آذربایجان بود و ترکیه فقط از آب گل آلود ماهی گرفت  در حالیکه  در جنگ یمن, ترکیه قصد دارد در کنار متجاوزان قرار گیرد.
دوم اینکه در یمن ارتش وکمیته های مردمی درشش سال گذشته  با جبهه گسترده ای از ائتلاف سعودی, مزدورانی از سودان ودهها کشور دیگر, کمک های نظامی واطلاعاتی و میدانی امریکا وکشورهای غربی به عربستان, گروههای ترویستی داعش والقاعده مقابله کردند  وبه پیروزی رسیدند و اکنون تفاوتی نمی کند که به این جبهه متجاوز چند صد تروریست دیگر اضافه شود.
به نظر می رسد ترکیه نیز به خوبی این واقعیت را می داند اما در عین حال سعی دارد در روزهایی که جنگ به پایان خود نزدیک است با اعلام حمایت از سعودی های شکست خورده, فضایی برای نفوذ در منطقه و امتیاز گیری از عربستان به دست آورد به ویژه اینکه مدارکی نیز از دست داشتن بن سلمان در قتل خاشقچی در اختیار دارد.
ضمن اینکه باید اشاره کرد اگر هم جریان عادی سازی روابط ترکیه با مصر و امارات و عربستان به معنای دست برداشتن آنکارا از اخوان المسملین باشد روشن می شود که این کشور با استفاده ابزاری  از این گروه برای بسط حوزه نفوذ خود در منطقه  استفاده می کرده است که این مسئله می تواند حزب حاکم را با بحران هویت و تخریب پایگاهش در میان اخوانی ها و در داخل روبرو کند.

---------------------------------------------------
رضا محمدمراد