پخش زنده
امروز: -
آسبادهای حوضدار در شمال سیستان و بلوچستان
زابل دارای پیشینهای اسطورهای و تاریخی در روایات ملی و تاریخی ایران است. این شهر دیدنیهای زیادی دارد که هر یک گواهی بر تاریخ غنی این منطقه است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز سیستان و بلوچستان ، مکان های توریستی زابل واقعاً دیدنی و تماشایی هستند، چرا که این آثار مربوط به تاریخ کشور و از دوره ساسانیان و صفویان می باشند.
از جمله جاذبه های دیدنی زابل می توان شهر سوخته، قلعه کهک کهزاد، قلعه رستم، گمرک بلژیکی ها، دهانه غلامان، جنگل شیله، منطقه حفاظت شده هامون و … را نام برد.
آسبادها در منطقه گردشگری «حوضدار» در نزدیکی شهر سوخته قرار گرفتهاند؛ و با یک ساعت کویرنوردی میتوان نمادی از زندگی نظاممند در ۲۸۰۰ سال قبل را مشاهده کرد.
آسبادهای منطقه سیستان ۲۸۰۰ سال قبل در ناحیه «حوضدار» در فاصله هفت کیلومتری جنوب شهر سوخته بقایای شهر قدیمی که از دوران ساسانیان شکل گرفتند و تا زمان صفویه به زندگی ادامه دادند.
وجود آسبادها درکنار قلعهها نشان از تمدن غنی در این محل بوده که حد فاصل بین سیستان و دیگر نقاط استان و استانهای همجوار بوده که دراینمیان میراث فرهنگی استان اقدام به ثبت این آسبادها در فهرست آثار ملی کرده است.
بیگمان خاستگاه نخستین آسبادها منطقه سیستان انبار غله ایران است.
این آسبادها در گذشته و در چندین هزار سال پیش ساخته شده است.
علیرضا جلالزایی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان گفت: از محل اعتبارات طرحهای تملک داراییهای سرمایهای در سال ۹۹ ، برای چهار پایگاه ملی شامل ، کوه خواجه، آس بادهای سیستان، پایگاه ملی بمپور و باغ شهر جالق هر پایگاه ۲۰۰ میلیون تومان اختصاص داده شده است.
وی بیان کرد: تا کنون سه اثر در حوزه میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان شامل بیابان لوت بین سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان، شهرسوخته و دهکده کلپورگان ثبت جهانی شدهاند.
آس بادهای سیستان به عنوان قدیمیترین نوع آسیای بادی در ایران و جهان شناخته میشود که پیرامون شهر زابل و در مسیر بادهای ۱۲۰ روزه، بیشتر به صورت منفرد و گاه به صورت دوقلو ساخته شده است.
نخستین آس بادها حدود یک هزار سال پیش در سرزمین سیستان ساخته شدهاند.
این آس بادها به دلیل نوع بادی که در این منطقه میوزد، ابعاد بزرگتری دارند و برخی نزدیک به ۸۵ اسب بخار قدرت داشتهاند و نوع سنگ آنها با سایر آسبادها در مناطق دیگر کاملا متفاوت بوده است،
علاوه بر این در آس بادهای مناطق خراسان و هرات، فقط یک تیغه زاویه دار و یک دهانه مشاهده شده که ابعاد آنها حدود ۹ متر است. درحالیکه آس بادهای این خطه، پرههایی به طول ۱۲ متر و دو دهانه ورودی داشتند.
تمام آس بادهای موجود در ایران از این آثار الگو گرفته شده اند و دانش ساخت آن توسط تمدن اسلامی به منطقه شرق و غرب مدیتراته و از طریق جزایر سیسیل به شمال اروپا منتقل شده است.
در حال حاضر در منطقه سیستان تنها ۱۵ آس یاب بادی به یادگار از دوران گذشته باقی مانده اند که تعدادی درحال مرمت میباشند.
روزگار بهرهگیری از نیروی باد مشخص نیست لیکن به گواه تاریخ و برخی از محققان داخلی و خارجی ایرانیان (سیستانیان) نخستین انسانهایی بودند که باد را مهار کردند و از آن به عنوان محرک سنگ و چرخ چاه بهرهگرفتند.
با این وجود بسیاری بر این باور هستند که کشور هلند با وجود آسبادهای بسیار زادگاه آسبادها است، این در حالیست که گذشته این آسبادها به ۳۵ سال پیش بر میگردد در حالی که آسبادهای ایران به ۲ هزار و ۸۰۰ سال پیش بر میگردد.
سرزمین سیستان بادهای معروف ۱۲۰ روزه را دارد که به طور قطع همین امر منطقه را به فکر بهرهگیری از این نیرو انداخته و موجب اختراع آسیای بادی در دور دست تاریخ در این بخش از سرزمین ایران شده است.
یکی دیگر از خصوصیات آسبادهای سیستان دو طبقه بودن برخی از آنها است که میتوان در منطقه میان کنگی سیستان آنها را مشاهده کرد.
وجود سنگ آسیاب از محوطههایی مانند شهر سوخته، زاهدان کهنه، آتشکده کرکوکشف شده و گواه این امر است.
نوع آسبادهای سیستان به شکل عمودی و افقی است.
آس بادها به لحاظ کالبدی کامل مرمت شده و معماری خاصی را در منطقه تاریخی نمایان کرده و این نشان هوش و تفکر مردم به منظور استفاده بهینه از انرژی باد است.
آنها از نظر اندازه در مقیاسهای کوچک و بزرگ بودهاند که این تفاوت در اندازهها با توجه به سطح درآمد مردم آن زمان بوده است.
جهت قرار گیری این آسبادها در گذشته طوری بوده که در راستای بادهای ۱۲۰ روزه قرار داشته که معمار توانسته به بهترین نحو باد خشن را برای چرخاندن سنگ بزرگ آسباد توسط پرهها کنترل کند.
آسبادها به لحاظ مساحت با هم متفاوتند و در فاصلههای کوتاه از هم بنا شدهاند که این نشان از یک اقتصاد پویا در منطقه حوضدار در گذشتهای نه چندان دور خبر میدهد.
وجود این آسبادیها به تعداد فراوان علاوه بر اینکه نشان از اقتصادی پویا و فعال در این منطقه دارد، اثبات میکند که این منطقه واقعا روزی انبار غله ایران بوده است.
آسبادها در منطقه تاریخی و گردشگری «حوضدار» در ۵۵ کیلومتری جاده زابل به زاهدان و در نزدیکی شهر سوخته قرار گرفته، به طوری که گردشگر با یک ساعت کویر نوردی میتواند تلفیقی از معماری و باستان شناسی را در دورههای مختلف تاریخی مشاهده کند.
نظر شما