تولد باورها در علم شبیه سازی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مرکز اصفهان؛ برای خرید شیر به دامداری آقای نصیری راهی شهر زیار در ۴۵ کیلومتری اصفهان شدم، بز و بزغاله وگوساله‌های پرورش داده شده در این دامداری از ویژگی تولید شیر همچنین میزان تولید گوشت بیشتری از بزغاله‌های نژاد ایرانی برخوردار بودند.
با آقای نصیری که ازتولیدکنندگان برتر دام در اصفهان است وارد گفتگو شدم، وی می‌گوید: این دام‌های سبک حاصل سال‌ها پژوهش متخصصان پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان است که موفق شدند به روش تلقیح مصنوعی، نژاد‌های خارجی را بومی سازی و شرایط تولید انبوه این نژاد‌ها را در در دامداری‌های استان‌های مختلف کشور فراهم کنند که صرفه اقتصادی بالایی به دنبال دارد.

 

 

برای اینکه از نزدیک در جریان این افتخار بزرگ درعرصه علم شبیه سازی قرار گیرم با دکتر محمد حسین نصراصفهانی رییس پژوهشکده زیست فناوری رویان در شرق اصفهان تماس تلفنی گرفته و به سختی باتوجه به جلسات مکرر کاری این صاحب علم شبیه سازی توانستم موفق به دیدار این دانشمند ایرانی شوم، هنگام ورود به ساختمان این پژوهشکده با نماد‌هایی از دستاورد‌های پژوهشگران رویان همچون تاکسی درمی بزغاله‌ها و گوساله‌های شبیه سازی شده مواجه شدم.
به دفتر دکتر محمد حسین نصراصفهانی رییس پژوهشکده زیست فناوری رویان هدایت شدم، موفقیت‌ها و نشان‌های علمی ملی و جهانی نصب شده روی دیوار اتاق نشانگر تلاش‌های مجاهدانه این دانشمند علم شبیه سازی بود.
این دانشمند علم شبیه سازی که تحصیل کرده انگلیس است، از دوران تحصیلش می‌گویدو می‌افزاید: بلافاصله بعد از پایان تحصیلات خود در مقطع دکترای جنین‌شناسی بالینی از دانشگاه کمبریج لندن راهی ایران شدم و در شرایطی که بسیاری انتظار داشتند پیشنهاد‌های وسوسه‌برانگیز کشور‌های مختلف برای تدریس و کار را قبول کنم، ترجیح دادم با پیشنهاد مرحوم دکتر کاظم آشتیانی در کشور خود بمانم و پایه‌گذاری فعالیت‌های بزرگی را صورت دهم.

آغاز شکل گیری رویان اصفهان در سال ۱۳۸۳
پژوهش و نوآوری‌های دکتر نصر دانشمند فرهیخته ایرانی در پژوهشکده رویان نقطه درخشان وافتخارآمیزی در کارنامه چهار دهه مجاهده علمی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است.
وی از فعالیت‌های علمی و دستاور‌های پژوهشی این پژوهشکده با شکل گیری در سال ۸۳ در اصفهان می‌گوید و می‌افزاید: این پژوهشکده زیرمجموعه پژوهشگاه رویان در تهران با بنیانگذاری مرحوم دکتر کاظم آشتیانی است که سه زیرمجموعه تولید مثل، سلول‌های بنیاد وزیست فناوری دارد.

 

مجموعه‌ای با فعالیت بیش از ۱۰۰ نخبه دانشگاهی در رشته‌های زیست شناسی، ژنتیک، بیوتکنولوژی، دامپزشکی ودامپروری بیولوژی وتولید مثل و زیست شناسی تکوینی، مهندسی بافت وشیمی که این جوانان از نسل انقلاب هستند.

ایران هم ردیف ۸ کشور صاحب علم شبیه سازی حیوان در جهان
دکتر نصر اصفهانی دانشمند ایرانی و صاحب علم شبیه سازی از فراز ونشیب سال‌ها تلاش گروه تحقیقاتی در دستیابی به علم شبیه سازی می‌گوید و اظهار می‌کند: نخستین حیوان شبیه سازی شده جهان به نام دالی در سال ۱۹۹۶ در اسکاتلند به دنیا آمد و درست ۱۰ سال بعد در سال ۲۰۰۶ مصادف با سال ۱۳۸۵ شمسی نخستین گوسفند شبیه سازی کشور در رویان اصفهان با نام رویانا متولد شد و نام ایران در ردیف هشت کشور صاحب علم شبیه سازی در جهان قرار گرفت و افتخاری بزرگ در حوزه علم شبیه سازی در کارنامه علمی انقلاب اسلامی ثبت شد.

 

این دانشمند فرهیخته ایرانی با بیان اینکه ایران اولین کشوری در خاورمیانه بود که همتراز با پیشرفته‌ترین کشور‌ها به علم شبیه سازی موجود زنده دست پیدا کرد و این نه تولد رویانا بلکه تولدیک باور بود، می‌گوید: این خبر دنیا را تکان داد ازآمریکا، انگلیس و ژاپن گرفته بطوریکه که تمام روزنامه‌های مهم دنیا این موفقیت علمی را رسانه‌ای کردند.
محمدحسین نصراصفهانی، هدف از این موفقیت بزرگ را در کشور استفاده از فناوری تولید دام با اصلاح نژاد و توان ژنتیکی بالا و بدنبال آن افزایش بهره وری توان اقتصادی می‌داند و می‌افزاید: خارجی‌ها به توان این پژوهشکده در تولید حیوانات شبیه سازی باور داشتند درصورتیکه در داخل عده‌ای علم ما را زیر سوال می‌بردند.
این دانشمند فرهیخته علم جنین شناسی اظهار می‌کند: پس از رویانا در بهمن ۸۶ گاو شبیه سازی شده بُوانا نخستین گاو شبیه سازی شده درکشور در رویان اصفهان متولد شد و به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی باتوجه به هزینه‌های بالا ونبود زیرساخت تولید این دام سنگین و طولانی بودن دوره بارداری در مقایسه با دیگر دام‌ها، به سمت شبیه سازی بز که مقرون به صرفه اقتصادی با دوره بارداری کوتاه مدت در پنج ماه بود حرکت کردیم.

تکثیر در شبیه سازی بُز با هدف تولید دارو
این پژوهشگر صاحب علم شبیه سازی درکشور، حرکت به سمت شبیه سازی گونه بُز را باتوجه به صرفه اقتصادی بالا در تولید میزان شیر بالا و تولید دارو از شیر این نوع دام در تحقیقات بسیار مناسب می‌داند و می‌گوید: در سال ۸۹ نخستین حیوان تراریخت در این پژوهشکده علمی در گونه بُز با نام حبه انگور متولد شد و نام ایران به عنوان نخستین بز شبیه سازی شده در خاورمیانه و پنجمین کشور جهان در شبیه سازی این حیوان ثبت شد.
محمدحسین نصر اصفهانی هدف از قدم نهادن در این مسیر را استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های انسان از طریق تولید داروی TPA از شیر بُز برای درمان سکته و گرفتگی عروق موثر می‌داند و می‌افزاید: این درحالیست که صنعت داروسازی کشور ما بستر لازم برای فرآوری دارو از شیر این حیوانات تراریخته را فراهم نکرد با این وجود ما اثبات کردیم این دارو در شیر بز تراریخته تولید شده است.

پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان تنها یک پژوهشکده علمی نیست بلکه محل رشد نخبگانی از نسل انقلاب است،

دکتر مهدی حاجیان قائم مقام این پژوهشکده علمی وتحقیقاتی ازجمله این نخبگان است که از ابتدای شکل گیری این موسسه با دکتر نصر اصفهانی همکاری‌های موثری داشته است.

 

 

سرعت در اصلاح نژاد دام با توان ژنتیکی بالا
برای ادامه پیگیری داستان موفقیت‌های علمی حاصل شده در این پژوهشکده با این پژوهشگر علم جنین شناسی وارد گفتگو شدم، وی هم از روند سرعت گیری علم اصلاح نژاد دام‌ها با ژنتیک بالا در سال ۸۹ می‌گوید و تصریح می‌کند: بز نژاد بومی ایران روزانه ۵۰۰ تا ۷۵۰ گرم شیر در یک دوره شیردهی ۱۵۰ تا ۱۸۰ روزه در سال تولید می‌کند درحالیکه نژاد‌های خارجی از جمله سانَن فرانسوی روزانه ۳ کیلوگرم شیر تولید می‌کند و دوره شیردهی آن ۳۰۰ تا ۳۱۰ روز در سال است.
با این دانشمند برجسته پژوهشکده زیست فناوری رویان به یکی از بزرگترین مراکز پرورش دام تحت مدیریت این مرکز علمی وتحقیقاتی می‌رویم، مهدی حاجیان، سه مزرعه تحقیقاتی با دو هزارو ۵۰۰ راس دام را در مجموعه رویان فعال می‌داند و می‌گوید: در حال حاضر سالانه ۵۰۰ تا هزار راس جنین توان ژنتیکی بالا به رحم دام‌های بومی در دامداری‌های کشور انتقال داده می‌شود.

 

شبیه سازی پنج نژاد برتر جهان در رویان اصفهان
قائم مقام پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان می‌افزاید: در این مزارع تحقیقاتی هم اکنون پنج نژاد برتر جهان از کشور‌های آفریقا، اسپانیا، فرانسه از طریق علم شبیه سازی به مرحله تولید انبوه رسیده است.
مهدی حاجیان می‌گوید: نژاد موبنده با ویژگی چندقلو زایی و قابلیت تولد حداقل سه بزغاله، نژاد دیگر سانن است که پس از علم شبیه سازی آن در این پژوهشکده از فرانسه خریداری می‌شد و اکنون به تولید انبوه رسیده است.
وی، این نژاد شیری را از قابلیت تولید چهار برابری شیر در مقایسه با دیگر بز‌ها می‌داند و می‌افزاید: از این نژاد فرانسوی روزانه حدود سه کیلوگرم شیر حاصل می‌شود و مورسیا گرانادای اسپانیایی هم نژاد شیری است که پرورش آن با آب وهوای ایران سازگار است و با تغذیه به مراتب ارزانتر از نژاد بومی، شیر باکیفیتی تولید می‌کند.
مهدی حاجیان، بوئر را ازدیگر بز‌های شبیه سازی شده این مزرعه معرفی می‌کند و می‌گوید: این نژاد گوشتی تا ۱۱۰ کیلوگرم وزن می‌گیرد که ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتراز نژاد بومی ایران گوشت تولید می‌کند.

هزینه تولید نژاد خارجی در ایران یک سوم دنیا
وی، هزینه واردات هر راس از این بزغاله‌ها را از خارج کشور ۲۰۰ میلیون ریال اعلام می‌و بیان می‌کند: درحالیکه با علم شبیه سازی در پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان با یک سوم قیمت زمینه تولید انبوه این نژاد‌ها در داخل کشور فراهم شده است.
دکتر محمدحسین نصراصفهانی هم می‌گوید: یک روزی ما به دنبال تولید یک حیوان شبیه سازی بودیم، اما اکنون توان تولید صد‌ها وهزاران حیوان را داریم که این دستاورد علمی افتخاری بزرگ حاصل تلاش دانشمندان نسل انقلاب است وامروز ضروری است که کشور درزمینه تولید علم به ثروت تلاش کند.

 

افزایش ۳۰ درصدی موفقیت در انتقال جنین
دکترمهدی حاجیان همچنین از راهکار‌هایی خبر می‌دهد که نتیجه آن افزایش موفقیت در انتقال جنین بوده است ازدستیابی به روش ابتکاری جداسازی هسته از تخمک گرفته تا بهینه کردن شرایط کشت آزمایشگاهی و بهینه کردن روش انتقال جنین به دام که ارمغان تلاش پژوهشگران این مرکز علمی است.
به سراغ مهرنوش جعفری مسوول آزمایشگاه جنین شناسی پژوهشکده زیست فناوری رویان رفتم تا از نزدیک با روش کار پژوهشگران در جداسازی هسته از تخمک دراین آزمایشگاه آشنا شوم.
وی تا پیش از دستیابی به این دستاورد مهم، جداسازی هسته از تخمک را از تنها از طریق استفاده از میکروسکوپ وارداتی می‌داند ومی گوید: کار با این دستگاه خیلی سخت و تنها فرد متخصص توانایی جداسازی تخمک از هسته را داشت و در بیشتر مواقع هم برای تعمیرات آن با مشکل روبرو بودیم تا اینکه روش ابتکاری ارزان به دست دانشمندان توانمند این پژوهشکده ابداع شد.
مهرنوش جعفری اظهار می‌کند: در روش قبلی با میکروسکوپ روزانه ۱۵۰ هسته از تخمک، اما با دستیابی به روش ابداعی در این مرکز پژوهشی با استفاده از دست روزانه ۵۰۰ تخک بی هسته می‌شود.

 

حرکت از روش لاپاراتومی به لاپاراسکوپی با افزایش انتقال جنین از ۶ به ۵۰۰ راس
سید مرتضی آقامیری متخصص مامایی و بیماری‌های تولید مثل در دام، انتقال جنین به دام از روش لاپاروتومی به لاپاروسکوپی را از دیگر پیشرفت‌های جدید این گروه تحقیقاتی علم جنین شناسی معرفی می‌کند و می‌گوید: در روش لاپارسکوپی بدون عمل بازشکمی و بدون نیاز به اتاق جراحی وامکالات پیشرفته جراحی و بدون بیهوشی کامل جنین به دام انتقال داده می‌شود بطوریکه در روش جدید با ایجاد دو سوراخ خیلی کوچک با سرعت بسیار بالا جنین به دام منتقل و عوارض بعد از عمل دراین روش خیلی کمتراز روش لاپاراتومی شده است.
وی می‌گوید: در این روش روزانه انتقال جنین به دام از ۶ راس به ۶۰۰ راس افزایش یافته است.
مهرنوش جعفری مسوول آزمایشگاه جنین شناسی رویان اصفهان هم از اضافه کردن مکمل‌هایی برای بهبود محیط کشت جنین می‌گوید که با این کار با تغییر در فرمولاسیون واضافه کردن ویتامین‌هایی به محیط کشت جنین، میزان تکوین جنین از ۱۵ درصد به ۳۰ درصد افزایش داده شده است.
ایران با چاپ صد‌ها مقاله یکی از مرجع‌های علم شبیه سازی در جهان
دستاورد‌های علم شبیه سازی حیوان در پژوهشکده رویان اصفهان نشان می‌دهد ایران اکنون در علم شبیه سازی با چاپ صد‌ها مقاله به عنوان یک مرجع شناخته شده در جهان معرفی شده و بسیاری از کشور‌ها می‌توانند از این مرجع علمی بهره گیرند.

 

 

 

کلام آخر
طرح مطالعاتی و تحقیقاتی شبیه سازی و تولد یوز ایرانی، شبیه سازی جانوران در معرض انقراض مانند قوچ قمیشلو، طرح مطالعاتی تولید اندام انسانی در بدن حیوانات، جدیدترین روش‌های درمان ناباروری و تولید داروی مخصوص سکته قلبی از جمله پژوهش‌های پژوهشکده رویان اصفهان است که درصورت حمایت مالی مسوولان از این توان علمی می‌توان علاوه بر تولید داخلی در اقتصاد کشور تاثیر گذاشت.
ایران اکنون در علم شبیه سازی قادر است علاوه بر تامین نیاز داخل علم خود را به آن سوی مرز‌ها صادر کند موفقیتی که در سخت‌ترین شرایط تحریم‌ها حاصل شده و توسعه آن نیازمند نگاه ویژه مسوولان است.

نگارنده: اکرم قائدی