رشد ۲۵ ساله امید به زندگی ایرانیان در ۴ دهه اخیر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، آقای ایرج حریرچی در استودیوی نگاه یک شبکه اول سیما در مقایسه نظام درمان کشورمان با ۴۰ سال قبل افزود: در ۴ دهه اخیر، حدود ربع قرن به امید زندگی ایرانیان افزوده شده و در حال حاضر امید به زندگی به طور میانگین برای خانم‌ها و آقایان بالای ۷۶ سال است.
او ادامه داد: شرایط امید به زندگی در ایران در شرایطی بالای ۷۶ سال قرار دارد که ۴ دهه قبل این رقم حدود ۵۰ الی ۵۵ قرار داشت در حال حاضر امید به زندگی برخی خانم‌ها به ۷۸ هم می‌رسد از سوی دیگر حدوداً ۲۰ سال هم به زندگی سالم افراد اضافه شده و این اتفاق بالاترین دستاوردی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
آقای حریرچی تصریح کرد: در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ از هر ۵ نوزادی که متولد می‌شد یکی رنگ زندگی را نمی‌دید، در سال ۵۷ از هر هزار تولد زنده حدود ۱۷۶ در ۵ سالگی فوت می‌کردند بی شک این آمار در دهه‌های ۴۰ و ۳۰ بالاتر هم بوده است.
او افزود: در حال حاضر به ازای هر هزار تولد کمتر از ۱۵ نوزاد فوت می‌کنند و ۹۸۵ نوزاد زنده می‌مانند البته این اتفاق هم دستاورد ماست و هم دستاورد حوزه پزشکی در کل دنیا، زیرا در همه دنیا امید به زندگی رشد کرده کشور ما هم از این قافله جا نمانده، اما مهم اینجاست که بدانیم با چه سرمایه گذاری این رشد را به دست آورده ایم.

آقای حریرچی گفت: نباید وضع سلامتِ کشور‌های ۲ الی ۵ میلیونی اطراف ایران را که درآمد نفتی چند برابر ما دارند را با ایران مقایسه کرد، زیرا آن‌ها درآمد خوبی دارند و خوب هزینه می‌کنند.
او در خصوص اعزام بیماران به خارج گفت: قبل از انقلاب و حتی سال شصت حتی در برخی مراکز استان‌ها از پزشکان بنگلادشی و فیلیپینی بهره می‌بردیم، اما الآن وضعیت طوری است که برای مثال، جراحی قلب باز در بسیاری مراکز استان‌ها و حتی شهر‌های دوم و سوم هر استان هم انجام می‌شود، اما تا دهه ۶۰ بیماران را برای جراحی باز قلب به خارج از کشور اعزام می‌کردیم.
آقای حریرچی با بیان اینکه در حال حاضر ایران به منطقه توریسم درمانی تبدیل شده در حال حاضر بسیای از بیماران کشور‌های منطقه از قبیل عراق و جمهوری آذربایجان و حتی بسیاری از هموطنان ما از اروپا برای درمان به ایران می‌آیند.
او گفت: پیش از انقلاب تعداد دانشکده‌های پزشکی در کشور ۷ بود، اما حالا ۶۵ دانشکده پزشکی وجود دارد در مورد پزشکان هم قبل از انقلاب حدود ۱۳ الی ۱۴ هزار پزشک در کشور وجود داشت، اما حالا که تا پایان دهه ۵۰ حدود ۴۰ درصد از این تعداد با سفر و رفتن از کشور کاسته شد و در حال حاضر در رشته‌های پزشکی به طور میانگین سالانه ۹ هزار فارغ التحصیل داریم.
معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه در ۷ سال اخیر حدود ۳۵ هزار تخت بیمارستانی در کشور ساخته شده افزود: این در حالی است که نیمی از تخت‌های درمانی موجود در کشور بازسازی شده اند و اگر این میزان تخت وجود نداشت بدون شک آثار تخریبی و مرگ و میر کرونا، شدیدتر می‌بود.
آقای حریرچی تصریح کرد: قبل از اجرای طرح تحول سلامت، عمر مراکز بهداشتی کشور به طور متوسط ۱۷ الی ۱۸ سال بود و اکثرشان هم کلنگی و تخریبی بودند، اما در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد مراکز بهداشتی یا بازسازی شده یا از نو بنا شده اند. ساختمان‌های مراکز بهداشتی کشور از استحکام بالای ۲۵ سال برخوردارند.
آقای حریرچی در خصوص وضع حال حاضر ویروس کرونا و آسیب‌های وارده از این ویروس بر بخش‌های گوناگون کشور گفت: در ۱۵۰ سال اخیر هیچ اتفاق سیاسی، اقتصادی و حتی جنگ‌های جهانی به اندازه کرونا بر اقتصاد، سلامت و زندگی، فرهنگ و سیاست بشر تأثیر نگذاشته است.
او ادامه داد: سال گذشته میلادی به غیر از چین که دستخوش رشد اقتصادی قرار گرفت اکثر کشور‌های دنیا با رشد اقتصادی منفی روبرو شدند حتی اکثر کشور‌های بزرگ دنیا با رشد بیکاری مواجه بودند حتی کرونا بر انتخابات امریکا هم مؤثر بود، زیرا ترامپ هر قدر که خبیث، احمق بود، اما در هر ایالت با اختلاف آراء ۱ الی ۵ درصد کمتر رأی می‌آورد به گونه‌ای تدبیر بد ترامپ در مقابل کرونا سبب شد تا در انتخابات شکست بخورد، در حال حاضر امریکا حدوداً با ۴ درصد جمعیت دنیا، بیش از ۲۵ درصد آسیب دیدگان و تلفات کرونایی را به خود اختصاص داده است.
او ادامه داد: ایران از دو جبهه با کرونا جنگید؛ یکی کرونا و دیگری شدیدترین تحریم‌های اقتصادی و حقوق بشری البته برخی مشکلات اقتصادی ما مربوط به داخل کشور می‌شود و بخش دیگر هم به تحریم‌های بی رحمانه و شدید را شامل می‌شود.
آقای حریرچی در خصوص مشکلات موجود بر سر راه ورود واکسن کرونا به کشور گفت: تقریباً ۴ ماه درگیر مشکلات نقل و انتقال پول واکسن کرونا بودیم، زیرا باید از مبادی رسمی دولتی منتقل می‌شد ما هم این پول را از محل دارایی‌های ایران در کره جنوبی پرداخت می‌کردیم که کره جنوبی هم می‌گفتند که نمی‌توانند مصادره نشده منابع مالی توسط امریکا را تضمین کنند.
او افزود: ما الآن صادر کننده ماسک هستیم، اما در اوایل شروع کرونا وقتی وارد کننده ماسک بودیم به دلیل تحریم‌های ظالمانه، ماسک‌هایی که پولشان را پرداخت کرده بودیم را در فرودگاه‌ها ضبط و جلوی ورود آن را به ایران می‌گرفتند.
آقای حریرچی از کاهش ۵۰ الی ۶۰ درصدی مرگ و میر متأثر از کرونا با اجرای دو طرح شهید سلیمانی و همین طور طرح کنترل هوشمند محدودیت‌ها و رنگ بندی شهر‌ها خبر داد و افزود: اجرای این دو بال محدودیت‌ها سبب شد تا با غربالگیری‌ها و تست بیماران و رهگیری افراد مبتلا و شناسایی و قرنطینه افرادی با تماس نزدیک با مبتلایان تا از مرگ و میر نزدیک به ۵۰۰ نفری به کانال مرگ و میر حدوداً ۵۰ الی ۷۰ نفر برسیم و همین طور در خصوص بستری‌ها هم با بیش از ۸۰ درصد کاهش روبرو شده ایم.
او ادامه داد: طبق گفته آقای نمکی وزیر بهداشت، پنجشنبه و جمعه گذشته، سخت‌ترین آخر هفته در تاریخ کرونای کشور محسوب می‌شود، زیرا تا امروز ۳ پیک متوسط و شدید را تجربه کرده ایم و در حال حاضر مردم و البته ارائه کنندگان خدمات دولتی و غیر دولتی هم خسته شده اند.
آقای حریرچی گفت: در حال حاضر ما کمتر کسی را داریم که مانند رهبر معظم انقلاب رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی را بدون ذره‌ای اغماض انجام می‌دهند.
او تصریح کرد: ویروس کرونا نشان داده که قابلیت جهش‌های فراوان و جهش‌های بد دارد، ویروس‌های جهش یافته‌ای که امروز در ژاپن، انگلیس و امریکای جنوبی و آلمان می‌بینیم. هم از کشندگی بالا و هم از بیماری زایی بالایی برخوردار است و هم اینکه جوانان را هم بیشتر درگیر می‌کند در حال حاضر این ویروس می‌تواند در کشور ما با تغییرات زیادی روبرو شود و هم ممکن است ویروس‌های جهش یافته اخیر وارد کشورمان شود، زیرا خانمی که در خیابان وحدت اسلامی به کرونا جهش یافته مبتلا شدند و یا جوانی که در آبیک قزوین دچار کرونا شدند که با خارج رفته‌ای مجاورت نداشتند و یا خود به خارج نرفته بودند.
آقای حریرچی از گردش و تغییرپذیری ویروس کرونا در کشورمان خبر داد و افزود: جهش ویروس‌ها می‌تواند به دو سمت برود یا مانند اجداد برخی ویروس‌ها به سمت نابودی رفته و از بین بروند و یا به سمت بدتر شدن بروند و نابودی بیشتری به همراه بیاورند. تغییراتی که از ویروس کرونا در چند ماه گذشته دیده شده میل و حرکت به سمت بدتر شدن بوده است.
او ادامه داد: در حال حاضر روند این بیماری در کشورمان به سمت بیشتر شدن است، زیرا موارد سرپایی رو به افزایش گذاشته که به همراه آن موارد بستری و مرگ و میر هم افزایش خواهد داشت. ماه پیش رو به لحاظ زمانی از حساسیت بالایی برخوردار است.

نگرانی های کرونایی بسیاری در راه است

معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشورمان گفت: نگرانی های بیشتری در مورد کرونا در راه است.
آقای ایرج حریرچی افزود: با توجه به ایام پیش رو که مصادف شده با ایام مبارک ماه های رجب و شعبان و جشن های مردمی در ماه های پیش رو، از سوی دیگر طبق آمارهای هواشناسی، امسال با بهمن و اسفندماه سردتری نسبت به 50 سال اخیر روبرو خواهیم بود زیرا گزارش شده که از سه شنبه این هفته توده هوای سردی وارد کشور می شود به دنبال آن مردم به خانه های با تهویه کمتر و پنجره های بسته تری پناه می برند. از سوی دیگر نوروز در راه است و سفرهای مردمی در پیش خواهد بود پس از آن هم انتخابات ریاست جمهوری در راه است که همه این موارد از زاویه نگاه ابتلا و درگیری با کرونا سبب نگرانی بیشتر ما می شود.
او با بیان اینکه در عرض چند روز شهرهای آبی خوزستان به قرمز تبدیل شده اند افزود: در برخی شهرهای استان خوزستان، رعایت دستورالعمل های بهداشتی به زیر 10 درصد و برخی به صفر رسیده، برپایی مراسم های جشن و عزا در پایان هر هفته به نگرانی های ما می افزاید ضمن اینکه با ویروس خطرناک تری روبرو هستیم که با جهش یافتگی خود می تواند آثار مخرب تری داشته باشد.

آقای حریرچی تصریح کرد: با ویروس خطرناکتری روبرو هستیم ویروسی که ظرف چند روز رشد پیدا می کند و می تواند استانی مانند خوزستان را با تغییر رنگ ناگهانی، ظرف چند روز به اوج برساند.
او در خصوص شایبه وجود کرونا در کشور قبل از اعلام بهمن ماه گذشته گفت: اصل و مبنای گفته های رسانه های فارسی زبان ساکن لندن و برخی نقاط دیگر این است که هرچه مسئولین ایرانی می گویند را سریعاً انکار کنند و خلافش حرف بزنند، در مورد تاریخ رؤیت و شناسایی ویروس کرونا در کشورمان هم باید گفت: بله وقتی ما 30 بهمن اولین مورد را پیدا می کنیم بی شک این ویروس همان روز نیامده که ما هم آن را همان روز دیده باشیم و اطلاع دهیم. احتمالاً این ویروس به فاصله چند روز تا دو هفته ای در کشور بوده است.
آقای حریرچی گفت: نقطه صداقت ما اینجاست که وقتی متوجه این ویروس می شویم بدون توجه به مناسبت های پیش رو اعم از انتخابات و دیگر مناسبت ها اقدام به اطلاع رسانی وجود ویروس کرونا به عمل آید. ما اگر می خواستیم وجود این ویروس را اعلام نکنیم که می گذاشتیم یک روز بعد از انتخابات اطلاع رسانی می کردیم.
او با بیان اینکه لزومی ندارد برای برخی افراد قسم حضرت عباس (ع) بخوریم گفت: همین حالا هم در خصوص اعلام وجود ویروس کرونای انگلیسی در کشور بی شک مورد هجمه قرار خواهیم گرفت زیرا مردم در فکر سپری کردن نوروز و ایام تعطیل بی دردسر بودند اما با اعلام خبر شناسایی و پیدا شدن ویروس کرونای انگلیسی در کشور، دوباره نگرانی ها افزایش پیدا خواهد کرد.
معاون کل وزارت بهداشت در خصوص اثرگذاری طرح شهید سلیمانی گفت: این طرح به شناسایی افراد مبتلا با انجام تست های بیشتر می پردازد در حال حاضر روزانه حدود 70 الی 80 هزار تست صورت می پذیرد البته ظرفیت تست ما روزانه بیش از 150 هزار است اما این تست ها زمانی انجام می شود که احتمال تماس افراد با فرد بیمار داده شود از نظر ما و معیار جهانی، هر فردی که با فد بیمار، در فاصله کمتر از 2 متر و در بازه زمانی بیشتر از 15 دقیقه ارتباط داشته باشد مشمول تماس نزدیک می شود و باید تحت تست قرار گیرد حال اگر تست آن فرد مثبت شد که بیمار تلقی می شود و اگر منفی شد باید تحت قرنطینه قرار گیرد.
او در خصوص صحت و ضریب خطای تست های کرونا گفت: در حال حاضر دو گونه تست پی.سی.آر و تست سریع وجود دارد که در همه دنیا، ضریب صحت تست پی.سی.آر 60 الی 70 درصد است این در حالی است که ممکن است ما بدانیم فرد دچار بیماری شده اما تست فقط 70 درصد تشخیص می دهد.
آقای حریرچی در مورد علائم بیماری کرونا در افراد گفت: نباید فقط به علائمی همچون قطع حس بویایی، بدن درد، سردرد، سینه درد و سرفه و عطسه و ... کفایت کرد زیرا در برخی افراد مانند کودکان و جوانان علائمی ظاهر نمی شود در حال حاضر با توجه به استفاده از ماسک و دستکش و مواد ضد عفونی کننده، آمار آنفلوآنزا در کشور به صفر رسیده اما کسانی که با علائم فوق الذکر مواجه شدند به مراکز بهداشت و یا مطب پزشک های خصوصی مراجعه نمایند و پس از آن حتماً به گفته پزشکان عمل نمایند عمده علائم بیماری کرونا را می توان بدن درد، سرفه، سردرد، از بین رفتن حس بویایی و چشایی و برخی علائم نادر دیگر عنوان کرد.

ایران تا آخر پاییز 1400 جزو کشورهای پیشرو در تولید واکسن و واکسیناسیون خواهد بود

معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: راهی که انتخاب کردیم با اتکا به تولید داخلی است و ما تا پایان پاییز 1400 جزو کشورهای پیشرو در تولید واکسن و واکسیناسیون خواهیم بود.
​ آقای ایرج حریرچی افزود: بر اساس ماده 688 قانون مجازات اسلامی اگر فردی تهدید سلامتی برای دیگران ایجاد کند قابل مجازات است و در برخی از استان ها توسط دادستان ها اعمال قانون می شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر 9 شهر استان خوزستان قرمز و 39 شهر نارنجی در کشور داریم که مقررات وضع قرمز و نارنجی در این شهرها اعمال می شود.
آقای حریرچی گفت: در شهرهای آبی هم که بعضی از آنها به شهرهای زرد و نارنجی تغییر وضع داده اند مقررات برای آنها اعمال شده است.
معاون کل وزارت بهداشت افزود: در حال حاضر با توجه به خصوصیات ویروس ، پیشنهادهایی دادیم که امیدواریم در ستاد ملی مقابله با کرونا تصویب شود مثلا یک معیار جدید برای تغییر رنگ بندی شهرها پیشنهاد دادیم و البته معیارها فنی تر خواهد شد که برای قبل از عید و ایام عید اعمال خواهد شد چون بنا داریم ایام عید را آرام نگه داریم.
وی ادامه داد: بنا داریم تصمیمات موردی هم گرفته شود مثلا برای تعطیلات در هفته به صورت موردی تصمیم گیری شود که امکان دارد برای عید هم اعمال شود.
آقای حریرچی درباره میزان اثر گذاری ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده در پیشگیری از کرونا گفت: در حال حاضر موثرترین روش مقابله با کرونا، استفاده عمومی از ماسک است و الان ادعای واکسن های کرونا از 60 تا 92 درصد تاثیر گذاری می باشد.
معاون کل وزارت بهداشت افزود: اگر بیش از 95 درصد مردم از ماسک استفاده کنند موثرترین روش کنترل بیماری است که از هر نوع واکسن و اعمال محدودیتی موثرتر است.
وی درباره نقش تهویه در پیشگیری از ویروس کرونا هم گفت: در محیط های بسته،​ تهویه کم است و زمانی که تجمع هم زیاد می شود احتمال انتقال بسیار بالا می رود و همچنین صحبت کردن موجب پراکندگی ویروس می شود و فریاد زدن احتمال انتقال تا 40 برابر بیشتر می کند.
آقای حریرچی تصریح کرد: تجمع در مراکز باز خطرناک است ولی نسبت به فضای بسته خطر کمتری دارد.
معاون کل وزارت بهداشت، گفت: روش مقابله با انواع ویروس های شناخته شده کرونا تنها رعایت شیوه نامه های بهداشتی اعم از شست و شوی دست، فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک است.
وی افزود: مردم حساسیت های خودشان را به طور متعادل توزیع کنند ؛ انتقال ویروس کرونا از سطوح هنوز بعنوان خطر بالقوه است ولی بر اساس مدارک علمی ،تاثیر شست و شوی وسایل خریداری شده و ماندگاری یک هفته ای آن در منزل کمتر شده است.
معاون کل وزارت بهداشت ادامه داد: مهم ترین روش انتقال کرونا از طریق تنفس متقابل است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر مکان هایی که احتمال ابتلا در آنجا بیشتر است هم گفت: رستوران ها جزو خطرناک ترین مکان ها هستند چون رستوران ها با فضایی کوچک و با ارتفاع سقف پایین هستند و همچنین حمل و نقل عمومی به خصوص مترو، اتوبوس های درون و برون شهری، تاکسی ها، پلیس +10، دفاتر خدمات دولت و بانک ها هم جزو خطرناک ترین مکان ها هستند.
آقای حریرچی ادامه داد: خانه ،امن ترین مکان است ولی زمانی که مهمان وارد می شود موجب افزایش انتقال بیماری است.
معاون کل وزارت بهداشت افزود: یکی از جاهای خطرناک دیگر کافه ها و سفره خانه ها هستند.
وی گفت: مردم در غذاهای بیرون بر خیلی حساسیت نداشته باشند البته با بسته بندی دریافت کنند و کسانی که دستگاه مایکروفر دارند غذا را گرم کنند.
آقای حریرچی با اشاره به اینکه در دنیا بعضی از صنایع به صورت کامل از بین رفته است افزود: محور توسعه خیلی از استان های ما، گردشگری است ولی در حال حاضر به دلیل کرونا این امکان نیست.
معاون کل وزارت بهداشت ادامه داد: در دنیا بخصوص در آمریکا و اروپای غربی از لحاظ اقتصادی نظام سلامت بیش از همه آسیب دیده است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه زمانی که در صدا و سیما اعلام می شود شرایط بهتر شده موجب عادی انگاری می شود هم گفت: ما بر اساس عهد خودمان با مردم،​ واقعیت را می گوییم و نمی توانیم آمار غیر واقعی اعلام کنیم چون به راستگویی متعهد هستیم.
آقای حریرچی افزود: بر اساس آمار کوهنوری در اطراف تهران نسبت به سال گذشته سه و نیم برابر بیشتر شده است و چون تجمع در پایین کوه انجام می شود خطرناک است و اصل بر عدم تجمع و تردد است.
معاون کل وزارت بهداشت درباره احتمال ابتلای کودکان به ویروس جهش یافته گفت: در استان تهران درصد افراد جوان و زیر 10 سال مبتلا بالا رفته است که از حدود نیم درصد به چهار و نیم درصد رسیده است و بستری در افراد جوان بین 5 الی 17 سال افزایش قابل توجهی پیدا کرده است ولی تاکنون این افزایش ابتلا در کودکان و افراد جوان با بیماری شدید و مرگ و میر بیشتر مواجه نبوده است.
وی افزود: نکته نگران کننده این است که عامل اصلی پخش ویروس در کشورها جوانان هستند چون مقاومت بیشتری دارند یا کم علامت تر می باشند موجب انتقال ویروس هستند و تمایل ویروس انگلیسی به جوانان و کودکان بیشتر است.
آقای حریرچی درباره علت فوت مرحوم میناوند و انصاریان گفت: در سال 97 و 98 روزانه به طور متوسط حدود هزار و 50 فوتی در کشور داشتیم که این میزان سالانه حدود 370 هزار نفر بوده است و بر این اساس میزان فوت ناشی از کرونا در کشور، رقم قابل توجهی است.
وی با اشاره به یک نکته اخلاق پزشکی عنوان کرد: زمانی که فردی مبتلا می شود پزشک اجازه ندارد حتی به اطرفیان فرد ، بیماری را اطلاع دهد مگر اینکه بیماری ،سلامت اطرافیان را تحت تاثیر قرار دهد.
وی با انتقاد از روند اطلاع رسانی وضع مرحوم میناوند و انصاریان زمانی که در بیمارستان بستری بودند افزود: این عمل غیر اخلاقی و غیر علمی است و ما لحظه به لحظه وضع مرحوم میناوند و انصاریان و همچنین مقامات سیاسی دیگر که در گذشته مبتلا شدند را رصد می کردیم اما کسی از وزارت بهداشت اظهار نظر نکرد.
آقای حریرچی گفت: ما گفتیم مرگ و میر این بیماری بیشتر در افراد مسن است ولی نگفتیم در افراد میانسال و حتی کودکان و جوانان مرگ و میر ندارد و اگر فردی بیماری زمینه ای داشته باشد تاثیر بیشتری هم خواهد داشت.
وی افزود: میزان چگالی و تعداد ویروس هنگام ابتلا بسیار مهم است و همچنین بعد از ابتلا زمان مراجعه ، زمان شروع درمان و نوع درمان هم مهم است.
معاون کل وزارت بهداشت ادامه داد: ما با بسیاری از روش های درمانی غیر علمی مخالف هستیم چون فرصت طلایی مراقبت اصلی از قبیل استراحت، اکسیژن و اقدامات مراقبتی را از بین می برد.
دکتر حریرچی با انتقاد از افرادی که توصیه به استفاده از دارو یا گیاه خاص می کنند و بعضاً برای داروی سنتی هم اسم مقدس می گذارند افزود: در این شرایط فردی می گوید اگر واکسن تزریق کنید از لحاظ جنسی مشکل ساز می شود ؛ البته این موارد فقط فرصت طلایی درمان را از بین می برد و یکسری از حرف ها ناشی از انحطاط فکری است.

وی درباره واکسن هم گفت: در حال حاضر دو ممیز سیزده صدم درصد از مردم دنیا یکبار واکسن را دریافت کرده اند یعنی 98 درصد مردم دنیا تا الان واکسن دریافت نکرده اند و طبق محاسباتی که در سازمان جهانی بهداشت و مراکز علمی دنیا انجام شده تاثیر کلی واکسن با این سرعت و در صورتی که بخواهیم به پوشش کامل برسیم سال 2027 است.
معاون کل وزارت بهداشت افزود: راهی که انتخاب کردیم با اتکا به تولید داخلی است و ما تا پایان پاییز 1400 جزو کشورهای پیشرو در تولید واکسن و واکسیناسیون خواهیم بود.
آقای حریرچی به مردم توصیه کرد: هر واکسنی که سازمان غذا و دارو تایید و وزارت بهداشت تامین کرد مردم با اطمینان خاطر تزریق کنند همانطور که وزیر بهداشت تزریق واکسن کرونا را برای فرزند خود انجام داده است مردم هم این اقدام را انجام دهند.