به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی رحمه الله علیه در سال ۱۳۵۷، رژیم سلطنتی را سرنگون و نظام جمهوری اسلامی را تأسیس کرد.
روزشمار انقلاب اسلامی را بخوانید و بدانید ۴۲ سال پیش در چنین روزی چه گذشت.
۲۱ بهمن ۱۳۵۷
بختیار، زمان حکومت نظامی را افزایش داده است و آن را از ساعت ۴ بعدازظهر اعلام کرد.
حضرت امام خمینی، دستور شکستن زمان حکومت نظامی و حضور مردم در خیابانها را صادر کردند.
در تهران و شهرستانها، بین سربازان گارد و مردم مسلح، درگیریهای بسیار شدیدی رخ داد.
شب گذشته که درگیریهای شدیدی بین نیروی هوایی و لشکر گارد صورت گرفته بود، امروز با شدت بیشتری ادامه یافت.
در آغازین ساعات بامداد روز بیست و یکم بهمن، با خروج آمبولانسهای مرکز آموزش دوشان تپه، یکی از سربازهایی که موفق به فرار شده بود، با اعلام گزارشی از درگیریهای داخل پادگان، تعدادی اسلحه که توانسته بود با خود به بیرون بیاورد، در اختیار مردم قرار داد. به این ترتیب نخستین سلاحها به دست مردم افتاد.
فرماندار نظامی تهران در اعلامیه شماره چهل خود، ساعات حکومت نظامی را از ساعت چهار و نیم بعدازظهر تا ساعت پنج صبح افزایش داد. پس از شدت گرفتن حملات مردم به کلانتریها و پادگانها، فرماندار نظامی تهران در همین روز ساعت منع عبور و مرور را تا ساعت دوازده ظهر روز ۲۲ بهمن افزایش داد.
بختیار در مجلس سنا اعلام کرد که حاضر به مذاکره است!
حضرت امام خمینی درباره حکومت نظامی اعلام شده از طرف فرماندار نظامی تهران، آن را ملغی اعلام کردند و گفتند: اعلامیه امروز حکومت نظامی خدعه و خلاف شرع است و مردم به هیچ وجه به آن اعتنا نکنند ... اخطار میکنم که اگر دست از این برادرکشی برندارند و لشکر گارد به محل خودش برنگردد، تصمیم آخر خود را به امید خدا میگیرم.
ستاد امام با بلندگو، لغو اعلامیههای فرمانداری نظامی (منع رفت و آمد) در سطح تهران را اعلام کردند.
کلانتریهای ۹ و ۱۰ و ۱۱ و ۱۴ و ۱۶ و ۲۶ و همچنین کلانتری نارمک به دست مردم سقوط کرد.
تیپ زرهی قزوین که جهت تقویت نیروی دفاعی حکومت نظامی وارد تهران شده بود، در خیابان سپه (امام خمینی) با مقاومت سخت مردم مواجه شد.
سپهبد رحیمی، فرماندار نظامی تهران و حومه، در دستوری به یگانهای تابعه خود، از آنها خواست که بیدرنگ کلیه رهبران نهضت را دستگیر و با هواپیما به یکی از جزایر منتقل کنند! به همراه این دستور، فهرستی از اسامی صدها تن که باید بازداشت شوند، الصاق شده است که در رأس آنها نام حضرت امام، آیتالله طالقانی و مهندس مهدی بازرگان، به چشم میخورد.
مردم، چند تانک و زره پوش را که عازم جنگ با نیروی هوایی بودند، از کار انداختند.
صدها اتومبیل شخصی، در حالی که همه صندلیهای جلو و عقب خود را پر از ملافههای سفید و دارو و غذا کرده، به طرف نیروی هوایی در حرکت بودند.
جلسه شورای امنیت رژیم سلطنتی، متشکل از بالاترین مقامات وابسته نظامی ساعت ۶ بعدازظهر جهت بررسی اوضاع کشور برگزار شد.
نیمههای شب، به محل اسلحهسازی حمله شد.
درگیری مسلحانه و نقشه کودتا
صبح روز ۲۱ بهمن، مردم تهران به هواداری از همافران تظاهرات کردند. در چند نقطه از تهران نزاع رخ داد و از میدان فوزیه (میدان امام حسین) تا خیابان نیروی هوایی به طور ممتد صدای تیراندازی به گوش میرسید.
در حالی که مردم به سمت دوشانتپه حرکت میکردند، عدهای از همافران در منزل امام خمینی (ره) پناه گرفتند. گزارش روزنامههای تهران، حکایت از شهید و کشته و زخمی شدن صدها تن در درگیریهای دوشانتپه داشت.
در این زمان، آیتالله سید محمود طالقانی به نمایندگی از امام (ره) از یگانهای نظامی وابسته خواست به پادگانهای خود بازگردند و به درگیریها خاتمه دهند. پیش از ظهر روز ۲۱ بهمن، مذاکرات میان فرماندهان نظامی وابسته و رهبران انقلابی آغاز شد، اما درگیریها در تهران ادامه داشت؛ پادگان سلطنتآباد در شمال تهران به تصرف انقلابیون درآمد.
درهای زندان اوین از سوی مردم به روی زندانیان رژیم طاغوت، پس از سالها باز شد. این تحولات در حالی رخ داد که بختیار خود را هنوز نخستوزیر قانونی میدانست و در مجلس سنا از آمادگی خود جهت مذاکره با مخالفان خبر داد!
به رغم این، ساعت ۲ بعدازظهر ۲۱ بهمن، از رادیو اعلامیه فرمانداری نظامی تهران پخش شد. فرمانداری نظامی با ریاست سپهبد رحیمی در این اعلامیه، ساعات منع عبور و مرور را از ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه تا ۵ بامداد اعلام کرد و در اعلامیه بعد، این زمان تا ۱۲ ظهر ۲۲ بهمن تمدید شد.
امام خمینی (ره) به مردم اعلام کردند: به دستور فرماندار نظامی وقعی نگذارید و به خیابانها بیایید؛ گاردیها و فرماندار نظامی توطئه کردهاند تا با استفاده از نبودن مردم، همافران را تار و مار کنند.
پس از اعلام سفارش امام (ره) مردم به خیابانها ریختند و در هر گوشهای از شهر، سنگری برپا شد. روحانیون در بین شهر میگردند و میگویند امام خمینی اعلام کردند که ساعات منع عبور و مرور غیرقانونی بوده و همچنین ایشان گفتهاند اگر لازم شود متقابلا میجنگند.
در جبهه انقلابیون، درباره اعلامیه فرماندار نظامی گمانهایی وجود داشت که از آن جمله تصور بر این بود که فرمانداری نظامی قصد داشته با اعلام منع عبور و مرور از فرصت استفاده کند و در خالی بودن خیابانها، امام خمینی (ره) را دستگیر کنند.
بختیار با همه تظاهری که به مذاکره با دولت موقت داشت، سعی میکرد با خشونت در مقابل انقلاب بایستد. از همین رو، ساعت ۶ عصر ۲۱ بهمن در جلسه شورای امنیت ملی با فرماندهان نظامی وابسته شرکت کرد و از آنان خواست با شدت تمام، مقررات حکومت نظامی را اجرا کنند!
او حتی دستور داد که منطقه اطراف پادگان دوشانتپه بمباران شود و در همان جلسه، دستور دستگیری سران انقلاب را صادر کرد.
به رغم این خطرها تهران بیدار بود و مردم به فرمان رهبر انقلاب، بیاعتنا به حکومت نظامی در خیابانها بودند. از آنجا که این خبر در میان مردم شایع شده بود که نیروهای نظامی وابسته از قزوین به سوی تهران در حرکتند، مردم شهرهای اطراف تهران از خانههای خود بیرون آمدند و در خیابانها و جادهها مشغول ایجاد مانع شدند تا به این وسیله از پیشروی نیروهای نظامی به سوی تهران جلوگیری کنند.
در شهر تهران نیز وسایل نقلیه بزرگ و اتوبوسهای شرکت واحد تا آنجا که توانستند راههای اصلی و خیابانهای بزرگ را بستند تا از این راه، جلوی رفت و آمد خودروهای نظامی و تانکها را بگیرند.
جنگ خیابانی در تهران
امروز شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، درگیری بین نیروهای هوایی طرفدار انقلاب و گارد طرفدار رژیم به خیابانها کشیده و تهران به صحنه جنگ شبیه شده است.
درگیری خونینی که از دیشب در نیروی هوایی آغاز شده، ادامه پیدا کرده است. حدود ساعت ۹صبح جسد سه سرباز گارد در خیابانهای اطراف نیروی هوایی به چشم میخورد و نیروهای گاردی دوباره یورش خود به پادگان نیروی هوایی در خیابان دوم (شمال پادگان) را آغاز کردند و صدای رگبار شدید مسلسل به گوش میرسد.
کامیونهای نظامیان وابسته گارد، اطراف پادگان موضع گرفتند و پرسنل نیروی هوایی از بالای ساختمانهای پادگان به رگبار نیروهای گاردی پاسخ میدهد.
حوالی همین ساعت، پرسنل نیروی هوایی توانستند اسلحهخانه را که به دست مهاجمان افتاده بود، دوباره پس بگیرند و آنها را از ضلع شمالی و شرقی پادگان عقب برانند. مردم، سراسر خیابانهایی که پرسنل نظامیان وابسته ممکن است از آن عبور کنند، بستهاند و یک خودروی آنها را آتش زدهاند.
به گفته یکی از درجهداران نیروی هوایی، در حمله صبح امروز، تعداد بسیاری از افراد نیروی هوایی به دلیل غافلگیری شهید شدند، اما پشتیبانی وسیع مردم باعث تجدید روحیه شده و نظامیان وابسته را عقب رانده شده است. افراد نیروی هوایی در همه خیابانهای اطراف، سنگر گرفتند و به کمک مردم در خیابانها، در حال سنگرچینی هستند.
شاهدان میگویند دهها تن از درجهداران نیروی زمینی و سربازان، از تیراندازی به سوی مأموران نیروی هوایی خودداری کردند و حتی گفته میشود یکی از افراد نیروی زمینی به سوی فرمانده خود شلیک کرده است. در این میان، مردم نیز شعار میدهند "پرسنل نیروی هوایی مدافع خلق مایی".
از حدود ۱۱ صبح، مردم به درخواست همافران، کیسههای شنی متعددی را جهت سنگربندی در خیابانها مهیا میکنند و از طرفی، یک هلیکوپتر در آسمان نیروی هوایی ظاهر شده که شروع به تیراندازی کرده است. سربازان نیروی زمینی که تسلیم مردم و همافران شدند، با استقبال آنها مواجه میشوند.
گفته میشود که فرماندار نظامی منطقه نیز مورد اصابت گلوله قرار گرفته است و مردم، غذا و وسایل پانسمان مأموران نیروی هوایی را تأمین میکنند. سربازان، روی پشت بامها مستقرند و قسمتی از جاده تهراننو را در محاصره دارند.
حدود ساعت ۱۲ ظهر نیز دو تانک، از سوی افراد نیروی هوایی و مردم در خیابان دماوند (تهراننو) به غنیمت گرفته شدند. همچنین، دهها قبضه اسلحه سبک و دو تیربار سنگین، به تصرف نیروی هوایی و مردم درآمده است. افراد نیروی هوایی، از مردم، روحانیون و سازمانها درخواست یاری دارند تا بتوانند مقابل گارد طرفدار رژیم سلطنتی مقاومت کنند.
عصر امروز، کلانتری ۱۰ خیابان ایرانمهر مورد حمله مردم قرار گرفت و سقوط کرد. اسلحهخانه این کلانتری به تصرف مردم درآمد و بسیاری از مردم، خود را مسلح کردند.
سپس، جوانان مسلح به سمت کارخانه تسلیحات حرکت کردند و حمله به آنجا از ساعت ۱۱ شب آغاز شد. بالاخره بعد از رد و بدل شدن آتش میان دو طرف، مرکز تسلیحات تسخیر شد و بسیاری از مردم با سلاحهای موجود در آن، خود را مسلح کردند.
فرمانداری نظامی تهران نیز اطلاعیه شماره ۴۲ خود را به این قرار صادر کرد: «اهالی محترم پایتخت، پیرو اعلامیه شماره ۴۱ برابر تقاضای مکرر عده زیادی از همشهریان گرامی و عزیز و به منظور تأمین رفاه و آسایش عموم، ساعات منع عبور و مرور از ساعت ۱۲ ظهر به ساعت ۷ صبح همان روز تغییر مییابد. فرمانداری نظامی تهران و حومه انتظار دارد این تغییر ساعت که صرفا به منظور رفاه اهالی محترم پایتخت در نظر گرفته شده است، موجب جلب توجه هر چه بیشتر همشهریان به مقررات فرمانداری نظامی شود»!
مهندس بازرگان، امروز در نخستین اعلامیه خود، منع عبور و مرور از سوی فرمانداری نظامی را غیر قابل پذیرش خواند. در این اعلامیه آمده است: «خبری که ساعت ۱۴ امروز در رادیو ایران دائر بر ممنوعیت عبور و مرور شهر تهران از ساعت ۴:۳۰ بعدازظهر پخش شده، توطئه علیه پیروزی انقلاب اسلامی مردم است و پذیرفتنی نیست.»
امام خمینی نیز امروز در یک اعلامیه، حکومت نظامی را خدعه و خلاف شرع اعلام و تأکید کردند که "مردم به مقررات منع عبور و مرور توجه نکنند".
ایشان در این اعلامیه به مسئولان هشدارهای اخیر اخطار کردند که اگر جلوی تعدیات و وحشیگریها گرفته نشود، دستور جهاد مقدس خواهند داد.
مردم نیز با این فرمان امام، حکومت نظامی را شکستند، به خیابانها ریختند و با نظامیان وابستهای که در حمایت از رژیم سلطنتی به سوی آنها شلیک میکردند، درگیر شدند.
امروز همچنین امام خمینی در پاسخ به استفتایی از ایشان درباره وفاداری به سوگند، فتوا دادند که "قسم برای حفظ قدرت طاغوتی، صحیح نیست".
از محل اقامت امام خبر میرسد که امروز گروههایی از نیروهای مسلح به آنجا مراجعه و پشتیبانی خود از امام و انقلاب را اعلام کردند.
از طرفی، دانشگاه تهران از صبح امروز حالت عادی خود را از دست داده و تبدیل به یک پایگاه مبارزه مسلحانه شده است. شاپور بختیار نیز در گفتگویی با هفتهنامه فرانسوی لوپوان، ادعا کرد: «اگر مقام نخستوزیری را ترک کنم، کشور دچار جنگ داخلی، هرج و مرج و اغتشاش خواهد شد. اگر استعفا دهم یا کسی من را بکشد، دیگر دولت قانونی وجود نخواهد داشت و احتمال کودتا نیز وجود دارد»!
در جریان نبردهای امروز تهران، نزدیک به ۱۷۴ تن شهید و ۶۵۹ تن مجروح شدند که در بیمارستانهای تهران بستری هستند. نبرد امروز تهران، بزرگترین نبرد مسلحانه میان نیروهای حامی انقلاب اسلامی و وفاداران به رژیم سلطنتی است.
امروز، مهندس بازرگان، نخستوزیر منتخب امام در شرکت نفت اعلام کرد که "اعتصاب شرکت نفت در زمینه صدور نفت به خارج به کلی خاتمه نیافته است، اما کارکنان و کارگران شرکت نفت باید جهت تأمین سوخت مورد مصرف داخلی از هیچ کوششی فروگذار نکنند تا هم رضایت مردم و رهبر جنبش به دست آید و هم موجب امتنان دولت موقت شود".
بازرگان همچنین عنوان کرد: «با استقرار دولت موقت، اعتصاب شرکت نفت پایان خواهد یافت.»
در این دیدار، حجتالاسلام اکبر هاشمیرفسنجانی و مهندس والیپی به نمایندگی از طرف شرکت گاز، مطالبی درباره همبستگی و ادامه جنبش، بیان کردند.
همچنین، هزاران تن از مردم، پشتیبانی خود از دولت بازرگان را اعلام کردند. تظاهرات در مشهد با حضور یک میلیون تن، برگزار شد.
مردم در شهرهای شوشتر، بندرعباس، سقز، کازرون، شاهرود، بوئینفریدون، بندرگز، لاهیجان، زرقان، تبریز، مرودشت، ممسنی، کرمانشاه، ملایر، زنجان، بهبهان، نوشهر، مسجدسلیمان، تاکستان، زنجان، درود، خرمآباد، اردبیل، شهریار، اهر، کوهدشت و سیرجان به خیابانها آمدند و حمایت خود را از انقلاب اسلامی و دولت منتخب امام اعلام کردند.
مردم به یاری همافران و افسران نیروی هوایی آمدند
ایجاد ترس و شایعه در بین مردم، جهت بازداشتن آنها از ادامه انقلاب، تبدیل تهران به سنگری بزرگ برای مردم در رویارویی با رژیم طاغوت، زمینگیر شدن شدن تانکها در میدان فوزیه (میدان امام حسین) به دست مردم و بازگشت به کار کارکنان سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران، مهمترین رویدادهایی بود که کمتر از ۲۴ ساعت مانده به پیروزی انقلاب اسلامی، رخ داد.
۲۱ بهمن ۱۳۵۷، حکومت نظامی اعلام شده از سوی فرماندار تهران، به دستور امام خمینی (ره) لغو و خلاف شرع و خدعه خوانده شد. با لغو حکومت نظامی، مبارزات مردمی در خیابانها ادامه یافت. تا جاییکه این مبارزه خیابانی، تیر خلاصی بر اندک حیات باقیمانده رژیم طاغوت شد. سازمان ملی پزشکان، تعداد شهدای این روز را ۱۲۶ تن و مجروحان را ۶۳۴ تن اعلام کرد.