در یادداشتی بررسی شد؛
تحلیل روز؛ بازگشت آمریکا به شورای حقوق بشر نمایش یا واقعیت؟
سیاست یک بام و دو هوای آمریکا در خروج و بازگشت به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، از یک سو نشان از تامین رضایت صهیونیست ها ست و از سوی دیگر بازگشت به چند جانبه گرایی در فضای بین المللی است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ یکی از مقامات ارشد وزارت امور خارجه آمریکا که خواست نامش فاش نشود روز یکشنبه گفت، «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه اعلام خواهد کرد که آمریکا به عنوان عضو ناظر به شورای حقوق بشر باز خواهد گشت. این مقام آمریکایی گفت: «با آگاهی از اینکه موثرترین راه برای اصلاح و بهبود شورای حقوق بشر مشارکت با آن است، قصد داریم این اقدام را انجام دهیم.»وی افزود: «ما میدانیم که این شورا پتانسیل این را دارد که انجمنی مهم برای افرادی باشد که با ظلم و ستم و بی عدالتی در سراسر دنیا مبارزه میکنند. با حضور در این شورا، ما به دنبال اصلاح آن است و میخواهیم اطمینان حاصل کنیم که این شورا با آن پتانسیل فعالیت میکند.»
این مقام آمریکایی گفت، اگرچه ایالات متحده تا پایان سال جاری میلادی عضو بدون حق رای (ناظر) در این شورا خواهد بود، اما قصد دارد جایگاه یکی از سه کشور اروپایی عضو کامل شورا یعنی اتریش، ایتالیا و دانمارک را که اواخر امسال به رای گذاشته میشود، تصاحب کند. با این حال حتی در صورت پیروزی در انتخاباتی که ماه اکتبر برگزار میشود، مجمع عمومی سازمان ملل متحد باید نظر نهایی خود را دراین باره اعلام کند.
شورای حقوق بشر سازمان ملل که یکی از نهادهای سازمان ملل و از ارکان فرعی «مجمع عمومی» ملل متحد به شمار می رود، در مجموع دارای ۴۷ کرسی است که از این تعداد ۱۳ کرسی دراختیار کشورهای آفریقایی، ۱۳ کرسی متعلق به کشورهای اقیانوسیه و آسیا، ۶ کرسی به دولت های اروپای شرقی، ۸ کرسی آمریکای جنوبی و ۷ کرسی نیز در اختیار کشورهای حوزه اتحادیه اروپا می باشد که مقر آن در ژنو سوئیس قرار دارد.
سیاست دوگانه آمریکا با نهادهای حقوق بشری
رویه قالبی که بر رفتار دولت آمریکا و نمایندگان این کشور در سازمانهای بین المللی و خصوصا سازمانهای حقوق بشری در سالهای بعد از تاسیس سازمان ملل متحد فائق بوده است، این بوده که دست کم در مواضع اعلامی چندان روبروی نهادهای حقوق بشری قرار نمیگرفته اند و تلاش میکردند تا با همسویی با نهادهای حقوق بشری خود را به عنوان یکی از مدعیان، مدافعان و منتقدان معرفی کنند.
آمریکاییها مدعی بوده اند که مهد حقوق بشر کشورهای غربی آمریکا بوده است. آنها خود را مدافع کسانی معرفی کرده اند که در کشورهای دیگر ندای مخالفت با سیستمهای سیاسی را سر میدادند و برای آنها امتیازات مختلف سیاسی و مالی در نظر میگرفتند و از دیگر سو منتقد کشورهایی بوده اند که به زعم آمریکاییها حقوق بشر را در گستره سرزمینی خود رعایت نمیکردند.
دلایل خروج ترامپ از شورای حقوق بشر
«دونالد ترامپ» رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ در اقدامی جانبدارانه از رژیم صهیونیستی، عضویت آمریکا در شورای حقوق بشر سازمان ملل را لغو کرد و انتقادات فراوانی به نظام حقوق بشری سازمان ملل متحد روانه کرد.
«نیکی هیلی» سفیر وقت آمریکا در سازمان ملل در خصوص دلایل خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل مدعی شده بود که این شورای پنج قطعنامه به تصویب رساند و اسرائیل را محکوم کرد؛ در این حال شورای حقوق بشر تنها یک قطعنامه ضد کره شمالی، ایران و سوریه به تصویب رسانده است و هر سال در ماه مارس شورای حقوق بشر تنها دو جلسه برای بررسی موارد نقض حقوق بشر در تمامی کشورها برگزار میکند و در تمامی این جلسات تنها درباره یک موضوع بحث میشود و آن اسرائیل است؛ زمانی که شورای حقوق بشر با اسرائیل بدتر از کره شمالی، ایران و سوریه رفتار میکند با اینکار خود اقدامی غیرقابل قبول و نابخردانه را مرتکب میشود.»
به نظر میرسد یکی از مهمترین دلایل ترامپ برای خروج از شورای حقوق بشر این بود که رژیم صهیونیستی را از انزوای تاریخی در مسئله حقوق بشر خارج کند. ترامپ به دنبال شناسایی رژیم اسرائیل به صورت بلند مدت با انجام پروژه یکپارچه سازی سیاستهای آمریکا و اسرائیل نزد افکار عمومی بین المللی بود به گونهای که دیگران تصور کنند اگر کسی میخواهد احترام آمریکا را داشته باشد، بایستی حتما به همان میزان برای اسرائیل نیز احترام بخرد.
دومین دلیلی که میتوان برای چرایی خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد بر شمرد این است که ترامپ با این اقدام در حال فرستادن این پیام به کشورهای اروپایی، ژاپن و کانادا بود که آمریکای دوران ترامپ هیچ اعتقادی به حقوق بشر به عنوان مبنای رفتار آمریکا با سایر کشورها در نظام بین المللی ندارد و کشورهای دیگر نبایستی از آمریکا انتظار این را داشته باشند که آمریکا رفتارهای خود را متناسب با موازین حقوق بشری تنظیم کند.
آمریکا در دوران ترامپ تلاش میکند تا در مسائل حقوق بشری سطحی از بازیهای سیاسی عمومی و متداول این کشور در خصوص حقوق بشر و اتهام به رقبای آمریکا و دشمنان واشنگتن را بیان کند تا هم کمتر مورد انتقاد قرار گیرد و هم ابزار کهنه حقوق بشر کماکان در دستان آمریکاییها برای فشار به سایر کشورها مطرح باشد.
برای مثال آمریکا بارها از وضعیت حقوق بشر در کشورهایی، چون چین و روسیه انتقاد می کند، اما این موضوع به هیچ وجه منافاتی با سیاستهای اعمالی آمریکا در خصوص حقوق بشر ندارد، آمریکا حقوق بشر را نه تنها اولویت نمیداند، بلکه آن را مانعی برای رسیدن به منافع خود و متحدانش در سطح بین المللی و داخلی میداند.
نام رژیم های عربستان، امارات و اسرائیل که رسما از سوی نهادهای بینالمللی به ارتکاب جنایات جنگی و نقض حقوق بشر متهم شدهاند، از نظر آمریکا متحدان و شرکای سرسخت این کشور محسوب میشوند.دو مورد اول در حال کشتار مردم یمن و نقض حقوق داخلی مردم خود هستند و مورد سوم نیز چندین سال است که غزه را تبدیل به بزرگترین زندان سرباز دنیا کرده است.
عربستان دوشادوش صهیونیست ها در حال رقابت برای ثبت سیاه ترین کارنامه تجاوزگری هستند و در برابر این واقعیت، آمریکا با سرپوش گذاشتن بر کشتار غیرنظامیان از سوی سعودی ها در یمن و فلسطینیان در غزه، شورای حقوق بشر را هدف اتهام ریاکاری قرار می دهد. به عبارتی دیگر آمریکا با سیاست یک بام و دو هوای خود یک تیر و دو نشان تامین رضایت صهیونیست ها و تشدید یکجانبه گرایی در فضای بین المللی را پیش می برد.
آمریکا خود ناقض حقوق بشر قتل شماری از شهروندان سیاهپوست آمریکایی در سال
۲۰۲۰ به دست افسران پلیس سفیدپوست، نقض آشکار حقوق بشر در آمریکا را بیش از پیش آشکار ساخت و فرصتی برای بازخوانی اسناد بینالمللی حقوق بشر درباره ممنوعیت تبعیضنژادی در این کشور را فراهم کرد.
با وجود تلاش جنبشهای مدنی و سیاسی سیاهپوستان در آمریکا همچون انجمن ملی پیشرفت رنگین پوستان (NAACP) که در سال ۱۹۰۹ میلادی بنیان نهاده شد، بحث تبعیض میان سیاهپوستان و سفیدپوستان همچنان ادامه دارد. یکی دیگر از نشانههای بارز تبعیضنژادی در آمریکا، رفتار دوگانهای است که در اوضاع شیوع ویروس کرونا با سیاهپوستان شده است.
براساس آمار رسمی منتشر شده، سیاهپوستان در آمریکا نزدیک به سه برابر برابر بیشتر از سفیدپوستان به ویروس کرونا مبتلا شدهاند. سیاه پوستان آمریکا با آمار بسیار بالاتری نسبت به دیگر اقلیتها از این بیماری میمیرند و در حالی که سیاه پوستان ۱۳ درصد جمعیت آمریکا را تشکیل میدهند، اما ۲۷ درصد جان باختگان کووید-۱۹ را در بر میگیرند، اما در مقابل ۶۰ درصد جمعیت آمریکا سفیدپوست هستند، اما ۴۹ درصد قربانیان کووید-۱۹ از سفیدپوستان هستند.
بحث تبعیض نژادی در آمریکا بویژه به دلیل ادامه اعتراضات ضدنژادپرستی مورد تمرکز بسیاری از تحلیلگران قرار گفته و تا کنون گزارشها و یادداشتهای متعددی در این ارتباط ارائه شده است. اما در حال حاضر آن چه تبعیض نژادی را در آمریکا بیشتر برجسته ساخته است، مسئله بحران و همه گیری بیماری ناشی از ویروس کروناست. تا آن جا که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، بحران همه گیری کرونا در واقع وجود تبعیض نژادی ساختاری در آمریکا را بیش از گذشته برجسته و نمایان ساخته است.
نتیجه گیری
خروج آمریکا از نهادهای حقوق بشری در حالی انجام گرفت که واشنگتن در استفاده از همین نهادها برای تحت فشار قرار دادن دولتهای مستقل یا منتقد آمریکا، لحظهای درنگ نمیکند. کشورهایی همچون چین، روسیه، ایران، سوریه، کره شمالی، کوبا و سودان در دهههای اخیر بارها از سوی آمریکا و دیگر نهادهای حقوق بشری مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد به نقض حقوق بشر متهم شده اند. برای برخی از این کشورهای تحت فشار قدرتهای بزرگ، حتی گزارشگران ویژه نیز تعیین شده است. اما اگر همین نهادها، رفتار آمریکا یا متحدان این کشور را مورد سرزنش قرار دهند، واشنگتن قواعد بازی را نادیده میگیرد و به تحریم و تهدید روی میآورد.
این موضوع نشان میدهد که حقوق بشر از نظر آمریکاییها چه در دولت پیشین آمریکا و چه در دولت جوبایدن تا جایی قابل احترام و رعایت است که منافع ملی این کشور را تامین و در جهت اهداف سیاست خارجی آمریکا عمل کند. در غیر این صورت، آمریکا خود را به هیچ عنوان به چارچوبهای مد نظر نهادهای حقوق بشری برای خود یا متحدانش متعهد نمیداند. این که داعیه دار رهبری حقوق بشر در جهان، صرفا به دلیل انتقاد شورای حقوق بشر از رژیم اسرائیل، از شرکت در جلسات این نهاد خودداری کند و از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خارج شود و حتی بعد از ۳ سال دوباره به آن باز گردد، اثبات گر رفتار متناقض و دوگانه واشنگتن در خصوص موضوعات مهم جهانی است.
نویسنده: سید یاسر موسوی نیا
کارشناس مسائل آمریکا