سیاست خارجی جو بایدن از متحدان تا رقبا

رئیس‌جمهور آمریکا از چین به عنوان «جدی‌ترین رقیب» یاد کرد و وعده داد واشنگتن در عرصه‌های مختلف اعم از حقوق بشر، مالکیت معنوی و سیاست‌های اقتصادی پکن را به چالش خواهد کشید. بایدن با وجود این در بخش دیگری از سخنانش گفت واشنگتن مایل به همکاری با این کشور است. او گفت: «ما با تخلفات اقتصادی چین مقابله خواهیم کرد و حملات چین به حقوق بشر، مالکیت معنوی و حاکمیت جهانی را پس خواهیم زد.»

بسیاری از مقامات آمریکایی بار‌ها در محافل مختلف، چین را بزرگترین چالش کشورشان در عرصه سیاست خارجی عنوان می‌کنند. «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری پیشین آمریکا از همان ابتدای دولتش جنگ با چین را کلید زد البته از نوع تجاری. ترامپ بر این باور بود که چین از طریق تعرفه‌های تجاری اقتصاد آمریکا را به ورطه نابودی سوق می‌دهد. کرونا که آمد بهانه دولت آمریکا تغییر کرد. ویروسی که از ووهان سربرآورد توجیه خوبی برای مدیریت ناکارآمد کرونا در آمریکا بود. جنگی که از تعرفه‌های تجاری شروع شد و با کرونا ادامه پیدا کرد در نهایت به تنش‌های کنسولی هم کشید.

رویکرد سختگیرانه ترامپ در قبال چین در دوره جو بایدن نیز ادامه دارد البته نه با همان کم و کیف بلکه با جارو جنجال کمتر و نیز در هماهنگی با متحدان اروپایی آمریکا انجام می گیرد. البته یک نقطه اشتعال برای درگیری احتمالی قابل تصور است و آن تایوان است. ترامپ تحریم‌های درازمدت تایوان را برداشته، تایوانی که چین آن را بخشی از خاک خود می‌داند. پاسخ متقابل چین حتمی خواهد بود البته احتمالا تمرکز این پاسخ مستقیما بر تایوان و نه آمریکا خواهد بود.

تعرفه تجاری که ترامپ آغاز گرش بود حال به بایدن رسیده، او در ماه دسامبر به نیویورک تایمز گفت که هیچ اقدامی فوری برای برداشتن تعرفه‌ها انجام نخواهد داد. با این حال نگرانی مقامات پیشین آمریکا از این است که خشونت‌های اخیر حمله به کنگره با تداعی تهدید‌های امنیتی در آمریکا، لکه ماندگاری را بر پیشانی شهرت این کشور در میان دوست و دشمن به جا بگذارد و دولت جدید را در رقابت با چین در موضع ضعف قرار دهد.

«برت برون»، مدیر تعاملات خارجی پیشین کاخ سفید انتظار اینکه بایدن آمریکا را به شرایط دوره اوباما برگرداند را غیر واقعی می‌داند و می‌گوید سد دیپلماسی آمریکایی امیدوار است بتواند در برابر تهدیدات فزاینده چین و پیامد‌های ناگوار حوادث ۶ ژانویه دوام بیاورد.

 

                 روسیه  
درباره روسیه، جو بایدن مدعی شد دوران «تسامح آمریکا در برابر سیاست‌های تجاوزکارانه روسیه» اعم از دخالت در انتخابات آمریکا، حملات سایبری و مسموم کردن شهروندانش به پایان رسیده است.

بایدن گفت آمریکا برای افزایش دادن هزینه‌ها علیه روسیه و دفاع از منافع حیاتی آمریکا تردید نخواهد کرد. وی از مسکو خواست بدون قید و شرط و فوری، «الکسی ناوالنی»، مخالف غربگرای دولت ولادیمیر پوتین را آزاد کند.

 

جو بایدن از توقف پشتیبانی آمریکا از عملیات‌های تهاجمی ائتلاف سعودی در جنگ یمن و همچنین فروش تسلیحات به این ائتلاف خبر داد و گفت که یک فرستاده ویژه برای رسیدگی دقیق به این مناقشه بلندمدت منصوب می‌کند. وی همچنین گفت که مناقشه یمن «جنگی است که فاجعه‌ای انسانی و راهبردی را رقم زده است». با این حال وی در اظهارنظری متناقض با صراحت تأکید کرد که ایالات متحده به کمک و پشتیبانی از عربستان سعودی ادامه خواهد داد!

رئیس جمهوری آمریکا پس از وقوع کودتای نظامی در میانمار و دستگیری مقام های ارشد دولت از جمله آنگ سان سوچی نخست وزیر این کشور، میانمار را تهدید به تحریم کرد. بایدن با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که جامعه جهانی باید به صورت متحد به ارتش میانمار فشار وارد کند تا سریعا قدرت را تحویل دهند.رئیس جمهوری آمریکا در ادامه خواستار فشار جامعه جهانی برای آزادی فعالان و مقامات بازداشتی، لغو محدودیت‌های ارتباطی و خودداری از خشونت علیه غیرنظامیان شد.

جن ساکی سخنگوی کاخ سفید پیش از این تهدید کرده بود در صورتی که ارتش میانمار در بازداشت رهبران این کشور تجدید نظر نکند و از این تصمیم باز نگردد، اقداماتی را علیه عاملان این بازداشت‌ها اتخاذ خواهد کرد.ساکی در بیانیه خود گفت که آمریکا به حمایت از بنیان‌های دموکراسی در میانمار ادامه می‌دهد و از ارتش و همه گروه‌ها می‌خواهد که به قانون بازگردند و بازداشت شدگان امروز آزاد شوند.آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا نیز خواهان آزادی فوری اعضای دولت میانمار شده است.

 

                 اشغالگری آمریکا  
جو بایدن همانند سلف خود با ادعای جنگ‌های بی پایان روی کار آمده است. همان جنگ‌های که خود آن را به پا کرده و در این سال‌ها هیزم به آتش آن ریختند. انتظار می‌رود دولت روی کار آمریکا برنامه خروج نظامیان آمریکا از عراق و افغانستان را پیگیری کند. البته تفاوت فراوانی میان وعده پایان جنگ تا عمل به آن وجود دارد.بایدن در جایی خود را حامی ایده خروج نظامیان آمریکا از منطقه نشان داد، اما او نیز مدعای نخ نمای دیگر دولتمردان آمریکا برای ماندن در غرب آسیا را تکرار کرد: نگرانی پیرامون تروریسم و داعش. تفکر انحرافی که به دست خود آمریکایی‌ها در قالب داعش و القاعده شکل گرفته و زمانی مجوز لشکرکشی نظامی آن‌ها به غرب آسیا را امضا کرد، حال دستاویز ماندن آن‌ها در منطقه است. در غرب آسیا ترامپ میراث‌های ناخوشایندی را برای بایدن به یادگار گذاشت از جمله رویای آمریکایی رفتن بشار اسد هیچگاه محقق نشد بلکه دولت قانونی دمشق از حمایت ایران و روسیه نیز برخوردار است. تنش‌های مداوم به ترکیه بر سر حمایت از کرد‌های سوریه را نیز باید به ناملایمات پیش روی بایدن در غرب آسیا افزود.

 

استفاده همزمان از دیپلماسی و جنگ نیز از دیگر اصول لایتغیر سیاست خارجی دولت امریکا به شمار می آید. مقایسه دو دولت باراک اوبامای دموکرات و دونالد ترامپ جمهوریخواه نشان می دهد که هم در زمان حضور اوباما در کاخ سفید، ابزار جنگ کنار گذاشته نشد و هم در زمان حضور ترامپ در کاخ سفید، دیپلماسی به حاشیه رانده نشد. از این جهت، سخن بایدن مبنی بر این که " امریکا به دیپلماسی بازگشته است" به معنی کنار گذاشتن ابزار جنگ از سوی دولت کنونی امریکا نخواهد بود. 

کلید کاخ سفید زمانی به دست جو بایدن دموکرات رسید که کش و قوس و جارو جنجال‌های پسا انتخاباتی فضای سیاسی آمریکا را بیش از پیش مسموم کرده است. حال بایدن بر ویرانه‌های بجا مانده از ترامپ نشسته، ویرانه‌ای که در چهار سال به بار آمده بعید است به این آسانی قابل احیا باشد. نتیجه ۴ سال تاخت و تاز افسار گیسخته ترامپ آمریکایی ویران از کرونا، بیکاری و رکود اقتصادی در داخل و تنش‌های بیشمار در خارج را روی دست بایدن گذاشته است. حالا بایدن آمده تا این بار او میراث ترامپ را براندازد درست همان کاری که او در سال ۲۰۱۷ با میراث اوباما کرد. باور مقامات و صاحبنظران سیاسی بر این است که چالش دلهره آوری که دولت بایدن با آن روبروست می‌تواند ترکیبی از تهدیدات امنیت ملی و سیاست‌های حزبی باشد که این روز‌ها به شدت زاویه دار شده است.