در یادداشتی بررسی شد؛
برتری واکسن روسی بر واکسن های انگلیسی و آمریکایی
همزمان با افزایش قربانیان واکسن های ساخت آمریکا و انگلیس، اثربخشی ۹۱ درصدی واکسن روسی بر کرونا در رسانههای مطرح جهان بازتاب گسترده ای داشت.
به گزارش سرویس بین الملل
خبرگزاری صدا و سیما؛ «سید یاسر موسوی نیا»، در یادداشتی درباره اثربخشی ۹۱ درصدی واکسن روسی «اسپوتنیک وی» بر کرونا نوشت، نتایج تحقیقاتی نشریه «لانسِت» The Lancet که یکی از معتبرترین و مشهورترین هفتهنامههای پزشکی انگلیس است، نشان می دهد که واکسن «اسپوتنیک وی» روسیه، به میزان ۹۱,۶% در برابر اشکال بالینی کووید ۱۹ مؤثر است.
«یان جونز» Ian Jones و «پالی رای» Polly Roy دو متخصص انگلیسی، در بیانیهای که ضمیمه نتایج تحقیق در نشریه لانست شد اعلام کردند نتایج تحقیقاتی که ما در اینجا داریم واضح هستند و اصل علمی بودن این واکسن ثابت شده است.این دو محقق که خود در این تحقیق مشارکت نداشتند تأکید کردند، این به معنای آن است که از این پس یک واکسن دیگر به مبارزه برای کاهش شیوع کووید ۱۹ میپیوندد.
این نخستین نتایج تأیید شده برای اثربخشی واکسن روسیه، تأکیدی بر اظهارات اولیه روسیه است که در پاییز گذشته جامعه علمی بین المللی با بدبینی از آن استقبال کرد.به نظر میرسد در این مرحله میتوان واکسن اسپوتنیک وی روسیه را در بین بهترین واکسن ها، مانند فایزر، بیوان تک و مدرنا (با اثر بخشی ۹۵ درصدی) قرار داد. با وجود این، این واکسنها از فن آوری متفاوتی استفاده میکنند.
اثر بخشی واکسن «اسپوتنیک وی» روسیه در حالی در رسانههای جهان بازتاب داشت که واکسنهای «فایزر» و «مدرنا» ساخت آمریکا با چالشهای جدی از جمله بروز عوارض سخت مواجه شده و موجب مرگ شماری از مردم جهان شده است.
ناامیدی مردم آمریکا از تاثیرگذاری واکسنهای فایزر و مدرنا
آمریکا به عنوان کرونازدهترین کشور جهان که واکسیناسیون کرونایی با واکسنهای «فایزر» و «مدرنا» را آغاز کرده، با چالشهای جدی از جمله بروز عوارض سخت مواجه شده است. به گزارش «لس آنجلس تایمز، نیویورک پست وای بی سی»، ادامه روند مرگ و میر کرونایی در مناطقی که واکسیناسیون در آنها انجام شده یا در جریان است، سبب ناامیدی مردم از تاثیرگذاری واکسنهای مذکور شده است.
امتناع از دریافت واکسن کرونا به شهرهای خاصی محدود نمیشود و حتی خانههای سالمندان و مراکز مراقبتی به عنوان مراکز شیوع بیماری «کرونا» را نیز شامل میشود.در عین حال از «نیویورک» خبر میرسد که این مراکز در فهرست اولویتهای واکسیناسیون قرار نگرفته اند. منتقدان میگویند «این ایالت مراکز مراقبت از سالمندان چه از نظر پیشگیری از ابتلا به کرونا و چه از جهت واکسیناسیون تحت نظارت ندارد.»
پیشتر نیز دادستان کل این ایالت از مخفی کاری مقامهای نیویورک در مورد آمار وحشتناک مرگ و میر کرونایی در خانههای سالمندان هشدار داده بود.از سوی دیگر، یکی از بزرگترین مراکز واکسیناسیون آمریکا هفته گذشته به دلیل اعتراضها به صورت موقت تعطیل شد.
بیش از هزار ۱۵۶ گزارش از بروز عارضه جدی پس از دریافت واکسن فایزر در آمریکا به ثبت رسیده که در این بین برخی از دریافتکنندگان دچار معلولیت دائمی شدهاند.
رسانههای اروپایی اعلام کردند که واکسن آمریکایی فایزر ۲۳ نفر را که در نروژ علیه ویروس کرونا واکسینه شده بودند کشته است.
بر اساس گزارشی که در وب سایت آژانس دارویی نروژ منتشر شده است، متخصصان در حال بررسی علل مرگ این شهروندان هستند.
مشکلات مربوط به واکسن آمریکایی فایزر تقریباً بلافاصله پس از شروع تزریق آغاز شد. یک کارمند مراقبتهای بهداشتی در بیمارستان منطقهای بارتلت در آلاسکا پس از دریافت واکسن فایزر، دچار یک واکنش آلرژیک شدید یا آنافیلاکسی شد. وی را به اورژانس منتقل کردند و چندین شب را آنجا گذراند. هزاران نفر پس از دریافت یکی از دوزهای مرحله اول، اعلام کردند که قادر به کار یا انجام فعالیتهای روزمره نیستند یا نیاز به یک متخصص بهداشت دارند.
مشاهده نشدن عارضه جدی واکسن «اسپوتنیک وی»
بر اساس این مطالعه کارایی واکسن اسپوتنیک وی، بیست و یک روز پس از تزریق دوز اول واکسن ۹۱.۶ درصد است؛ همچنین شدت بیماری کرونا بعد از تزریق اول واکسن کاهش مییابد. در روند تولید این واکسن گزارشاتی در مورد عدم شفافیت روند تولید آن وجود داشت، اما نتایج مطالعه اخیر شفاف بوده و اصول علمی واکسیناسیون در آن رعایت شده است؛ این به آن معنی است که واکسن مفید دیگری برای مقابله با کووید-۱۹ تولید شده است.
بر اساس این نتایج واکسن «اسپوتنیک وی» در پیشگیری از بستری شدن در بیمارستان و مرگ بر اثر کرونا هم کاملا موثر بوده و هیچ عارضه جانبی جدی نداشته است. به این ترتیب از نظر اثربخشی، این واکسن در رده واکسنهای تایید شده شرکتهای «فایزر- بایونتک»، «مدرنا» موسسه ملی سلامت آمریکا و «آسترازنکا» قرار میگیرد.
اثربخشی واکسن روسی کرونا
مؤسسه تحقیقاتی گامالیا که این واکسن را تولید کرده، یکی از زیرمجموعههای وزارت بهداشت روسیه است. واکسن مذکور علاوه بر اسپوتنیک وی به Gam-Covid-Vac نیز شهرت دارد. گامالیا در دسامبر گذشته اعلام کرد واکسن مذکور دارای ۹۱.۴ درصد اثربخشی در برابر ویروس کرونا است. از جمله کشورهایی که این واکسن به طور گسترده در آنها توزیع شده میتوان به آرژانتین، بلاروس و دیگر کشورها اشاره کرد. مجارستان نیز بهعنوان اولین کشور عضو اتحادیه اروپا، اخیرا برای دریافت این واکسن با روسیه قرار داد امضا کرده و آلمان نیز اعلام کرده بعد از تایید اداره بهداشت اتحادیه اروپا، برای تولید مشترک واکسن اسپوتنیک و استفاده از آن اقدام خواهد کرد. آنگلا مرکل تأکید کرده این کشور در فرایند دریافت مجوز اتحادیه اروپا به روسیه کمک خواهد کرد.
واکسن روسی از چه فناوری در ساخت واکسن استفاده کرده است؟
ویروس SARS-CoV-۲ مملو از پروتئینهایی است که از آنها برای ورود به سلولهای انسانی استفاده میشود. این پروتئینها به هدفی وسوسهانگیز برای تولید واکسنهای ضدکرونا مبدل شده اند. واکسن اسپوتنیک وی مبتنی بر دستورالعملهای ژنتیکی ویروس برای ایجاد و تولید پروتئین است. اما بر خلاف واکسنهای مدرنا و فایزر که دستورالعملهای یادشده را در قالب یک رشته آر انای ذخیره میکنند، واکسن روسی از دو رشته دی انای به این منظور استفاده میکند.
هجمه ها علیه واکسن روسی
تولید این واکسن همچنین بر مبنای عملکرد ویروسهایی موسوم به آدنوویروسها صورت گرفته است که عامل سرماخوردگی در بدن انسان هستند. محققان ژن پروتئین ویروس کرونا را به دو نوع ویروس آدنو که Ad ۲۶ و Ad ۵ نام دارند، افزوده اند و با دستکاری آنها حمله به سلولهای ویروس کرونا برای جلوگیری از تکثیر این سلولها را ممکن کردهاند.
بنابراین تولید واکسن اسپوتنیک وی حاصل دههها تحقیق بر روی واکسنهای تولیدشده برای مقابله با آدنوویروس هاست. اولین واکسن تولیدشده بدین شیوه در سال ۲۰۲۰ برای مقابله با ویروس ابولا به کار گرفته شد که از خانواده ویروس کرونا است. شرکت جانسون اند جانسون تولید کننده واکسن مذکور بود. واکسنهای دیگری نیز بر مبنای واکسنهای مقابله با آدنوویروسها تولید شده اند که محصول شرکتهای جانسون اند جانسون و دانشگاه آکسفورد هستند.
تولید واکسن اسپوتنیک وی حاصل دههها تحقیق بر روی واکسنهای تولیدشده برای مقابله با آدنوویروس هاست. اولین واکسن تولیدشده بدین شیوه در سال ۲۰۲۰ برای مقابله با ویروس ابولا به کار گرفته شد که از خانواده ویروس کرونا است.
پس از آنکه واکسن اسپوتنیک وی به بازوی فردی تزریق میشود، ویروسهای دستکاری شده آدنو به سلولهای بدن برخورد کرده و روی پروتئینهای سطح سلولها قفل میشوند. سپس سلولهای بدن ویروس یادشده را به داخل میکشند. در ادامه ویروس آدنو به محفظهای که دی انای سلولهای بدن در آن ذخیره شده میرود و تلاش میکند دی انای خود را وارد هسته سلول کند. اما آدنو ویروس واکسن اسپوتنیک وی به گونهای دستکاری شده که قادر به تکثیر خود نباشد و تنها پروتئین این ویروس که مشابه با ویروس کرونا است بر روی مولکولی در سلولهای بدن موسوم به ام آر انای کپی میشود.
سپس امآرانای از هسته سلول خارج میشود و مولکولهای دیگر سلول توالی آن را بررسی کرده و روند تولید پروتئینهای ویروس کرونا در بدن آغاز میشود. این پروتئینها که به سطح سلولهای بدن مهاجرت میکنند توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی میشوند. آدنوویروسهای دستکاری شده و موجود در این واکسن همچنین با فعال کردن سیستمهای هشداردهنده سلولهای بدن موجب واکنش سیستم ایمنی میشوند. در نتیجه سلولهای بدن علائم هشداردهنده خود را به سلولهای ایمنی همسایه میفرستند تا آنها را فعال کنند. در نهایت سیستم ایمنی بدن واکسن شدیدی به پروتئینهای ویروس کرونا نشان میدهد.
در نتیجه سلولهای آدنوویروسها از بین میروند و پروتئینهای ویروس کرونا توسط یکی از سلولهای ایمنی بدن به نام سلولهای ارائه دهنده آنتی – ژن محصور میشوند. پروتئینهای مذکور توسط همین سلولهای ایمنی به سطح سلولهای بدن منتقل میشوند و سایر سلولهای ایمنی برای مقابله با آنها بسیج میشوند.
دیگر سلولهای ایمنی که سلولهای بی نام دارند، به پروتئینهای ویروس کرونا حمله میکنند و آنتی بادیهایی برای نابودی آنها تولید میکنند تا پروتئینهای مذکور نتوانند به دیگر سلولهای بدن بچسبند و آنها را آلوده کنند. سلولهای ارائه دهنده آنتی ژن میتوانند نوع دیگری از سلولهای ایمنی بدن به نام سلولهای قاتل تی را فعال کنند که آنها هم قادر به نابودی سلولهای آلوده به عفونت ویروس کرونا هستند که پروتئینهای این ویروس بر روی سطح آنها ظاهر شده باشد.
برای کسب اطمینان از کارآیی این واکسن در اولین دوز آن از ویروس آدنوی نوع Ad ۲۶ و در دومین دوز آن از ویروس آدنوی نوع Ad ۵ استفاده شده است. همچنین مزیت مهم این واکسن آن است که نیازی به نگهداری در دمای پایین ندارد و تنها باید آن را در یخچالهای عادی نگهداری کرد.
تزریق واکسن اسپوتنیک از چه زمانی شروع شده است؟در نوامبر سال ۲۰۲۰ دولت روسیه از واکسیناسیون گسترده در این کشور با استفاده از واکسن اسپوتنیک وی خبر داد. در ماه دسامبر آزمایش انبوه این واکسن بر روی داوطلبان به پایان رسید و کارآیی اسپوتنیک وی مجدداً ۹۱.۴ درصد اعلام شد.
همچنین عوارض جانبی این واکسن ملایم دانسته شد. در یازدهم دسامبر شرکت دارویی AstraZeneca که واکسن آن هم با همکاری دانشگاه آکسفورد بر مبنای ویروس آدنو تولید شده، از همکاری با گامالیا برای ترکیب واکسنهای دو طرف و افزایش میزان کارآیی آنها خبر داد. تا ۲۴ دسامبر سال گذشته تعداد افرادی که واکسن اسپوتنیک وی را در روسیه تزریق کرده بودند به ۳۱ هزار نفر افزایش یافت.
کدام کشورها تا کنون واکسن روسیه را خریداری کردهاند؟
در ۲۲ نوامبر سال ۲۰۲۰ بلاروس به اولین کشور در خارج از روسیه مبدل شد که واکسن اسپوتنیک وی را به ثبت رساند. آرژانتین هم یک روز بعد مجوز اضطراری استفاده از واکسن یادشده را صادر کرد. در ۲۴ دسامبر AstraZeneca از انجام مرحله اول ترکیب واکسنهای اسپوتنیک وی و واکسن مشترک خود و دانشگاه آکسفورد خبر داد.
در ژانویه سال ۲۰۲۱ نیز روند استقبال از واکسن کرونای روسی ادامه یافته است. بر اساس گزارش دویچه وله، بلاروس تا به حال بیش از ۵۲۰ هزار دوز واکسن کرونا را وارد خاک خود کرده و آرژانتین نیز قصد دارد یک برنامه واکسیناسیون گسترده را با واردات واکسن اسپوتنیک وی به مرحله اجرا بگذارد. آلبرتو فرناندز رئیس جمهور آرژانتین هفته قبل واکسن کرونای روسی را تزریق کرد و پس از این کار به خنده و شوخی با کادر درمان پرداخت.
در تاریخ ۲۷ ژانویه شبکهای بی سی نیوز نیز از تکمیل بخش زیادی از روند تأیید استفاده از واکسن اسپوتنیک وی روسیه در مکزیک در همسایگی ایالات متحده خبر داد. کمیته فنی تشکیل شده در وزارت بهداشت مکزیک با بررسی این واکسن استفاده از آن را تأیید کرده و افزوده که تنها باید برخی جزئیات اندک دیگر را مورد توجه قرار دهد. مکزیک همچنین برخی مقامات ارشد بهداشتی خود را به آرژانتین فرستاده تا اطلاعات بیشتری در مورد روند استفاده از واکسن اسپوتنیک وی در این کشور به دست آورد. رئیس جمهور این کشور نیز به طور مستقیم با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه مذاکره کرده تا روند انتقال واکسن روسی به این کشور تسریع شود. انتظار میرود اولین مجموعه از واکسن اسپوتنیک وی هفته آینده وارد مکزیک شود.
صربستان نیز در جمعه گذشته آخرین محموله از واکسن اسپوتنیک وی را دریافت کرده و قرار است متخصصان روس هفته آینده وارد صربستان شوند تا برای تولید واکسن اسپوتنیک وی در صربستان با این کشور همکاری کنند. دولت صربستان در ۳۱ دسامبر مجوز استفاده از واکسن کرونای روسی را صادر کرد. صربستان مقادیری واکسن کرونا از چین نیز وارد کرده است.
به گزارش بی بی سی، مجارستان دیگر کشور اروپایی است که استفاده از واکسن کرونای روسی را تأیید کرده است. این کشور در اواسط ژانویه از موافقت با واردات واکسن روسی کرونا خبر داد و وزیر خارجه مجارستان نیز برای مذاکرات بیشتر در این زمینه به مسکو سفر کرد. وی به همین علت به چین نیز مسافرت کرد تا یک میلیون دوز واکسن سینوفارم چینی را نیز برای مجارستان خریداری کند.
بر اساس آمار استاتیستا از جمله دیگر کشورهایی که به دنبال سفارش واکسن اسپوتنیک بوده یا قصد دارند تولید آن را در داخل خاک خود آغاز کنند، میتوان به الجزایر، بولیوی، برزیل، چین، مصر، هند، قزاقستان، نپال، فلسطین، پاراگوئه، کره شمالی، امارات متحده عربی، ازبکستان و ونزوئلا اشاره کرد.