عاملی: بازمهندسی مدل حکمرانی فرهنگی کشور یک ضرورت است

به گزارش خبرنگار حوزه شورا‌های عمومی گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سعید رضا عاملی درسومین جلسه کمیته تلفیق در حوزه فرهنگ شورای عالی انقلاب فرهنگی که در محل دبیرخانه این شورا برگزار شدبا تبریک ایام الله فجر، با اشاره به تدوین سند آمایش آموزش عالی گفت: یکی از اهداف آمایش آموزش عالی ساماندهی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش و دیگری ماموریت گرایی دانشگاه‌ها است و در حال حاضر نیز نیز ادغام دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی توسط وزارت علوم با همین منظور صورت می‌گیرد. همچنین وزرات بهداشت نیز آمایش را به صورت استانی انجام داده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در حوزه آمایش فرهنگی ما قبل از هر چیز نیازمند مدل و الگوی آمایش هستیم و اهداف و مولفه‌های آمایش فرهنگی را در قالب ساماندهی نهادهی فرهنگی و مأموریت‌گرایی دستگاه‌های فرهنگی یا اساساً دسته‌بندی مسائل فرهنگی کشور باید مورد توجه باشد.
وی با بیان اینکه مأموریت‌گرایی به عنوان یک قلمرو مهم در تدوین و اجرای آمایش مطرح است، خاطرنشان کرد: برای آمایش فرهنگی، بازمهندسی مدل حکمرانی فرهنگی کشور یک ضرورت است چرا که در حال حاضر دستگاه‌های موازی زیادی در حوزه فرهنگ وجود دارد.
آقای عاملی تأکید کرد: مأموریت‌های فرهنگی دستگاه‌های فرهنگی روشن نیست و همه می‌خواهند به همه امور فرهنگ بپردازند که امکان پذیر نیست به عنوان مثال در امر قرآن کریم دستگاه‌های متولی زیادی وجود دارد، اما برای یکی از اهداف این حوزه که داشتن ۱۰ میلیون حافظ قرآن است وضعیت مطلوبی وجود ندارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: برای تدوین مدل آمایش وضعیت‌شناسی و هدف‌گذاری مبتنی بر وضعیت شناسی نیاز است.
دکتر عاملی با بیان اینکه فرهنگ شناسان در تعریف جدید فرهنگ اعتقاد دارند که هر چه با آن زندگی می‌کنیم فرهنگ است، افزود: دامنه حوزه فرهنگ تعریف نشده است، لذا علاوه بر مقید بودن به ۶۵ دستگاه حوزه فرهنگ، دستگاه‌هایی که ذیل مأموریت‌های اصلی آنها، کار فرهنگی تعریف شده است، را نیز باید شناسایی و به عنوان دستگاه فرهنگی معرفی شوند.
در ادامه آقای دکتر هادی جعفری نژاد رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به تدوین برنامه هفتم توسعه خاطرنشان کرد: فرآیند تدوین برنامه‌های کلان توسعه حدوداً یک سال زمان می‌برد.
وی ادامه داد: برنامه ششم توسعه تا پایان سال ۱۴۰۰ اعتبار دارد که پیش‌بینی می‌شود یک سال دیگر یعنی تا سال ۱۴۰۱ تمدید شود.
آقای جعفری‌نژاد درباره روند تدوین برنامه‌های توسعه خاطرنشان کرد: روند تدوین به این صورت است که برنامه‌های توسعه قبلی بررسی و آسیب‌شناسی می‌شود البته در تدوین برنامه‌های توسعه دستگاه‌های متعددی دخیل هستند.
رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور درمورد نسبت بخش فرهنگ و برنامه‌های توسعه اظهار داشت: فرهنگ زیربنای برنامه‌های توسعه کشور است، اما متأسفانه فرهنگ در برنامه‌های توسعه صرفاً به عنوان یک بخش در نظرگرفته شده است.
وی درخصوص فرآیند و مدل تدوین برنامه‌های توسعه گفت: مدل‌های مختلف برای تدوین برنامه‌های توسعه وجود دارد، اما لازم به ذکر است که هیچ یک از ۶ برنامه توسعه قبلی مسئله‌محور نبوده و بیشتر به تخصیص اعتبار برای دستگاه‌ها پرداخته است.
دکتر جعفری‌نژاد درمورد سند آمایش در حوزه فرهنگ تأکید کرد: در این سند نباید رویکرد اقتصادی حوزه فرهنگ بر سایر رویکرد‌های حوزه فرهنگ غلبه داشته باشد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به میزان تخصیص بودجه فرهنگ اشاره کرد و گفت: ۲.۴۷ درصد بودجه کشور به حوزه فرهنگی اختصاص دارد که ۶۵ دستگاه فرهنگی شامل این بودجه می‌شوند. همچنین دستگاه‌هایی نیز وجود دارد که ذیل مأموریت‌های اصلی آنها، کار فرهنگی تعریف شده است، اما بودجه فرهنگی شامل آن نمی‌شود.
در ادامه آقای دکتر سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: برای ارتقای بخش فرهنگی در برنامه هفتم توسعه هم اقدامات برنامه‌ای و هم اقدامات تمهیدی لازم است و بسیار حائز اهمیت است.
وی با تأکید بر لزوم هماهنگ بودن اقدامات تمهیدی برای تدوین بخش فرهنگ در برنامه هفتم توسعه، ادامه داد: اقدامات تمهیدی شامل شناسایی وضعیت فرهنگی، آسیب‌شناسی و ارزیابی وضعیت فرهنگی، تقویت بدنه کارشناسی و... است.
دکتر صالحی افزود: برای اینکه حوزه فرهنگ در برنامه هفتم توسعه پُررنگ‌تر و قوی‌تر مطرح شود، ارزیابی بودجه فرهنگ، آسیب‌شناسی حوزه فرهنگ، آمایش منطقه‌ای و. نیاز است.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با تبریک ایام مبارک دهه فجر انقلاب اسلامی، بر لزوم بررسی نحوه حضور فرهنگ در برنامه‌های توسعه تأکید کرد و گفت: تمهیدات لازم برای تدوین بخش فرهنگ در برنامه هفتم توسعه را می‌توان بر اساس زاویه دید، بعُد و بخش فرهنگی در برنامه‌های توسعه در نظر گرفت.
وی با بیان اینکه مباحثاتی در مورد بررسی حضور فرهنگ در برنامه‌های توسعه در سازمان تبلیغات اسلامی انجام شده، به ارائه گزارشی در این مورد پرداخت و گفت: در این بررسی‌ها مشخص شد منطق روشن گزینش مسائل فرهنگی در برنامه‌های توسعه وجود ندارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین قمی بازنگری نشدن در قوانین متعارض و منسوخ، تأثیر منافع و اراده سیاسی، روشن نبودن اسناد بالادستی، نبود وحدت نظری، فقدان امکان اعمال سیاست واحد فرهنگی برای دستگاه‌های فرهنگی، کلی نگاری، غلبه رویکرد کمی به رویکرد کیفی، ابهام در گزینش موضوعات فرهنگی را از جمله مشکلات حضور بخش فرهنگ در تدوین برنامه‌های توسعه دانست.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی برای رفع مشکلات حضور بخش فرهنگ در تدوین برنامه‌های توسعه پیشنهاد داد: از ظرفیت نهاد علم مانند حوزه و دانشگاه برای ارتقاء بخش فرهنگ در برنامه هفتم توسعه استفاده شود. همچنین باید برنامه لازم برای رفع ناکارآمدی دستگاه‌های فرهنگی در برنامه هفتم توسعه لحاظ شود.
وی درمورد تدوین سند آمایش فرهنگی استانی در سازمان تبلیغات اسلامی اظهار داشت: در موضوع آمایش حوزه فرهنگ به صورت بخشی لحاظ نشده و به صورت جامع در نظر گرفته شده است. همچنین مدل مفهومی و روش اجرای آمایش نیز تهیه شده است.
دکتر محمود حاجیلویی معاون خط مشی‌گذاری و هماهنگی اجرای ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر لزوم ارتقا سطح فرهنگی در برنامه هفتم توسعه اظهار داشت: برای تحقق این امر ۸ اقدام تمهیدی و بسترساز در ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با مشورت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه شده است.
وی به تشریح اقدامات تمهیدی و بسترساز ارتقاء بخش فرهنگ در برنامه هفتم توسعه پرداخت و افزود: اقدام تمهیدی اول «ایفای نقش کمیته تلفیق در تدوین سیاست‌های کلی بخش فرهنگ» در نظر گرفته شده و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان متولی و سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان همکار پیشنهاد شده است.
دکتر حاجیلویی «وضعیت‌شناسی تفصیلی فرهنگ با هدف استخراج نظام مسائل اولویت‌دار و موضوعات خاص» را به عنوان اقدام تمهیدی دوم بیان کرد و گفت: متولی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان همکار پیشنهاد شده است.
وی در تشریح اقدام تمهیدی سوم افزود: «وضعیت‌شناسی تفصیلی امور فرهنگی با رویکرد آسیب‌شناسانه» به عنوان اقدام تمهیدی سوم درنظر گرفته شده و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان متولی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان همکار معرفی شده است.
اقای حاجیلویی ادامه داد: «مشارکت در به روز رسانی بخش فرهنگی سند‌های آمایش آموزش استانی مبتنی بر سند ملی آمایش» به عنوان اقدام تمهیدی چهارم و سازمان تبلیغات اسلامی متولی و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان برنامه و بودجه به عنوان همکار پیشنهاد شده است.
معاون خط مشی‌گذاری و هماهنگی اجرای ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی «تمهید مشارکت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برتر در فرآیند تدوین محتوای برنامه هفتم» را اقدام تمهیدی پنجم نام برد و افزود: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان متولی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به عنوان همکار معرفی شده است.
وی ادامه داد: «ارزیابی اهداف، برنامه‌ها، احکام دائمی و احکام برنامه ششم، پنجم و چهارم با استفاده از ظرفیت متخصصین دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی برای اعمال در برنامه هفتم» به عنوان اقدام تمهیدی ششم و سازمان برنامه و بودجه به عنوان متولی و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به عنوان همکار پیشنهاد شده است.
دکتر حاجیلویی «طراحی مدل برنامه‌ریزی فرهنگی در دستگاه‌های فرهنگی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» را به عنوان اقدام تمهیدی هفتم معرفی کرد و گفت: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان متولی و سازمان برنامه و بودجه و سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان همکار پیشنهاد می‌شود. همچنین دانشگاه جامع امام حسین (ع) و دانشگاه باقرالعلوم نیز در طراحی این مدل همکاری دارند.
وی در تشریح اقدام تمهیدی آخر اظهار داشت: «توانمندسازی بدنه کارشناسی دستگاه‌های فرهنگی برای تدوین برنامه‌های پنج ساله در قالب برگزاری کارگاهی‌های آموزشی حول محور تبیین مدل برنامه ریزی فرهنگی و تبیین نقشه مهندسی فرهنگی کشور و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» اقدام تمهیدی هشتم و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان متولی و سازمان برنامه و بودجه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان همکار معرفی شده است.
معاون خط مشی‌گذاری و هماهنگی اجرای ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد داد: برای راهبری و اجرای این ۸ اقدام تمهیدی شورای راهبری و نظارت که وظیفه بررسی و تأیید شرح خدمات و انتظارات پروژه‌ها، بررسی پروپزال طرح‌ها بر اساس شرح خدمات مصوب و ارائه به کمیته تلفیق برای تصویب، نظارت بر فرآیند محتوایی پروژه‌ها، ارائه گزارش پیشرفت و مدیریت زمان و ریسک طرح‌ها را برعهده خواهد داشت، تشکیل شود.
در این جلسه ۸ برنامه و اقدام تمهیدی و مقدماتی برای تدوین بخش فرهنگ در برنامه هفتم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به تصویب رسید و دستگاه‌های متولی و همکار مشخص شدند. همچنین دکتر محمود حاجیلویی نیز به عنوان دبیر شورای راهبری این اقدامات تمهیدی انتخاب شد.
دکتر محمد آقاسی دبیر ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیش از دستور جلسه با اشاره به طرح «تقسیم کار ملی برای استقرار الگوی اخلاق فرهنگ کار و رفتار اقتصادی» گفت: این موضوع با راهبرد کلان ۸ سند مهندسی فرهنگی مرتبط است چرا که در راهبرد کلان ۸ مهندسی فرهنگی نیز بر طراحی و استقرار الگوی اسلامی اخلاق و فرهنگ کار و رفتار اقتصادی دولت و مردم در عرصه تولید، توزیع و مصرف تأکید دارد.
وی ادامه داد: این موضوع در کمیسیون تخصصی ستاد مهندسی فرهنگی کشور مورد بررسی قرار گرفته و در صحن ستاد مهندسی فرهنگی نیز مطرح شد که مقرر شد بازنگری مجدد انجام شود.
دکتر آقاسی با اشاره به نامگذاری سال‌های اخیر مرتبط با اقتصاد و تأکید مقام معظم رهبری بر این موضوع، ابراز امیدواری کرد: طرح «تقسیم کار ملی برای استقرار الگوی اخلاق فرهنگ کار و رفتار اقتصادی» با همکاری سازمان برنامه و بودجه در صحن شورای ستاد مهندسی فرهنگی به تصویب رسد.