مستند «ساعت آخر» درباره شهادت حاج قاسم سلیمانی

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، شبکه تلویزیونی المیادین مستندی درباره نحوه ترور شهدای پیروزی، سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس به نام «الساعه الاخیره (ساعت آخر)» پخش کرد که در آن به بررسی حوادث قبل و بعد از عملیات ترور و اظهارنظر شخصیت‌ها و مسئولان عراقی و دیگر شخصیت‌ها پرداخت.

هنوز این سحرگاه پرهیاهو به اتمام نرسیده بود که دولت آمریکا اعلام کرد این عملیات ترور را با دقت به انجام رسانده است. شوک و حزن و اندوه مدتی طولانی ملت‌ها را در بر گرفته بود. سئوالاتی درباره آنچه در آن شب اتفاق افتاد مطرح می‌شود و اینکه کدام مدارک و اسنادی به دونالد ترامپ این مجوز را داده است تا چنین عملیاتی را به اجرا درآورد. این عملیات نقض آشکار حاکمیت عراق نیز بود. به رغم سری بودن اطلاعات آمد و رفت فرمانده سپاه قدس چگونه این اطلاعات درز یافت؟ و سئوالات دیگر و حلقه‌های مفقود نیز وجود دارد که باعث شد درباره آن جستجو و تحقیق کنیم.
حال، سفری تحقیقاتی به بغداد که محل وقوع این جنایت بود خواهیم داشت. ما این مستند را با سئوال از آخرین نفری که در کنار ابومهدی المهندس قبل از استقبال از میزبان خود شهید قاسم سلیمانی بود، آغاز کردیم؛ البته قانع کردن آن‌ها به دادن اطلاعات در این زمینه کار آسانی نبود. اما مسئولیت آن‌ها در برابر تاریخ و وفاداری آن‌ها نسبت به فرمانده خود باعث شد درباره آنچه دیدند و شنیدند سخن بگویند.

ما در آغاز از آقای احمد الابراهیمی مسئول دفتر ابومهدی المهندس درباره دستور کار ابومهدی پرسیدیم. احمد الابراهیمی گفت: روز پنجشنبه ۲ ژانویه ۲۰۲۰ همانند یک روز عادی بود که به محل کارم آمده بودم. ظهر، حاج ابومهدی المهندس به ما اطلاع داد قرار است جلسه‌ای با برخی از برادران فرمانده الحشد العشبی داشته باشیم او بیمار بود و آنفولانزای شدیدی گرفته و خسته بود و بیماری در چهره او کاملا آشکار بود. این جلسه قرار بود ساعت ۵ بعد از ظهر برگزار شود. ساعت ۵ با من تماس گرفت و گفت آیا برادران آمده اند؟ گفتم بله همه در سالن حاضرند. گفت: پسرم! اگه ممکن است به آن‌ها بگو بیایند منزل من.

چون من اصلا قادر به حرکت نیستم که بخواهم به اتاق جلسات بیایم. من با یکی از برادران تماس گرفتم و گفتم آیا همه حاضر هستند گفت بله. گفتم لطفا به منزل ابومهدی بروید. جلسه در ساعت ۶ بعد از ظهر در منزل آقای ابومهدی برگزار شد و این جلسه تا ساعت ۹ و نیم الی ۱۰ شب ادامه داشت. پس از آن برادران منزل را ترک کردند.
گزارشگر المیادین افزود: اسامی اکثر فرماندهانی که در آن نشست حضور داشتند به دست آوردیم و با آن‌ها تماس برقرار کردیم تا در زمینه مضمون و موضوع این نشست با آن‌ها گفتگو کنیم. ابوعلی الکوفی یکی از شخصیت‌های نزدیک به ابومهدی المهندس است که در این جلسه حضور داشت. وی در این زمینه مطالبی را گفت.
نعمه (ابوعلی) الکوفی مدیر اداره مهندسی نظامی الحشد الشعبی نیز گفت: در حقیقت حاج ابومهدی المهندس عادت کرده بود که با مسئولان ساختار‌های مختلف بسیج مردمی عراق دیدار کند. در آن شب با مسئولان پشتیبانی دیدار داشت و من هم که یکی از آن‌ها بودم در این جلسه حضور داشتم. امیدوار بود که روز بعد هم با هم ملاقات کنیم به من شخصا توصیه کرد و گفت ان شاء الله فردا شما را خواهم دید. ایشان بسیار عادی و آرام بودند و با برادرانی که در آخرین نشست با وی بودند با آرامش سخن می‌گفت.
گزارشگر المیادین ادامه داد: نشست آغاز شده بود. در این نشست، مسائل کاملا عادی مطرح شد و هیچ خبری از سفر ژنرال سلیمانی مطرح نشده بود. اما نیرو‌های مقر ابومهدی المهندس و حاضران در اتاقی خارج از این نشست چه می‌گویند؟
دکتر علی الخفاف معاون رئیس ستاد کل هیئت الحشد الشعبی و پزشک نزدیک به ابومهدی المهندس در این باره سخن می‌گوید. وی گفت: نشست که تمام شد ابومهدی وارد اتاق خودش شد و لباس خود را عوض کرد و می‌خواست به خارج از منزل برود. من تعجب کردم، چون نمی‌دانستم کجا می‌خواهد برود.

ساعت ۱۲ شب بود در آن روز‌ها شرایط ویژه و بسیار خطرناک بود. ساعت ۱۲ شب هم بسیار خطرناک و نگران کننده برای ابومهدی المهندس بود. در منزل هم اگر بودیم اگر کمی پرده کنار می‌رفت به من می‌گفت پرده را بکشید تا کسی متوجه نشود، زیرا پهپاد‌ها و هواپیما‌ها منزل حاج ابومهدی را ترک نمی‌کردند و بر فراز آن همواره برای شناسایی پرواز می‌کردند.

صدای هواپیما‌ها به طور مداوم شنیده می‌شد. او پیش بینی می‌کرد که زیر نظر است و واقعا هم همینطور بود. به او گفتم: حاج آقا! ساعت ۱۲ شب کجا می‌روید؟ گفت: کاری برای من پیش آمده. چیزی نیاز داری برایت تهیه کنم؟ به او گفتم: هنوز مداوای شما کامل صورت نگرفته جسمتان هنوز بیمار است. او به من گفت: می‌خواهی هم اکنون به من دارو بدهی یا اینکه بروم و برگردم سپس به من دارو می‌دهی؟ گفتم: بیرون اولا هوا سرد است و برای شما مناسب نیست ظاهرا از نظر امنیتی وضع بسیار خطرناک است، خواهش می‌کنم بیرون نروید. گفت: نه باید بروم. می‌روم و می‌آیم.

گزارشگر المیادین در ادامه این مستند تصریح کرد: مخفی و سری بودن سفر شهید قاسم سلیمانی واضح بود. افزون بر تدابیر حفاظتی سابق شرایطی که در آن زمان وجود داشت باعث می‌شد سری بودن این سفر به طور مطلق باشد به ویژه پس از حوادث سفارت آمریکا که دو روز قبل از عملیات ترور به اتفاق افتاده بود. از این رو بر کسی همتراز ابومهدی المهندس مخفی نبود که نظارت بر او و رصد کردن وی بیش از قبل شده است.
احمد الابراهیمی مسئول دفتر شهید ابومهدی المهندس همچنین افزود: ایشان اگر بخواهد به مکان معینی برود معمولا سوارخودرو می‌شود و به راننده می‌گوید که به مکان مورد نظر بروید در برخی از مواقع من می‌دانستم که او به کجا می‌رود اگر مکان دوری بود من به محافظان اطلاع می‌دادم تا تدابیر لازم حفاظتی در مسیر و خودرو را اتخاذ نمایند. من دیگر عادت کرده بودم وقتی سوار خودرو می‌شد از او می‌پرسیدم تا بتوانم هماهنگی لازم را داشته باشم.
احمد حسن مسئول محافظان شهید ابومهدی المهندس نیز گفت: ‌حاج ابومهدی در بخش قبول کردن اینکه از وی محافظت کنند بسیار سختگیر بود بار‌ها ابومهدی از منزل با خودرو خارج می‌شد و می‌گفت من کاری دارم که باید انجام بدهم محافظ نمی‌خواهم. نه تنها محافظ حتی راننده هم در کنار ایشان نبود و تنها خودش به مقصدش می‌رفت.

حاج ابومهدی در هر ملاقاتی که با حاج قاسم داشت یکی دو روز قبل متوجه می‌شدیم در منزل ایشان محافظان لازم را آماده می‌کردیم. در شب ترور اصلا هیچ اطلاعی نداشتیم. به من گفت من به بیرون می‌روم سپس می‌آیم حتی بعد از شهادت آن‌ها که به محل حادثه رفتم هنوز باورم نمیشد که حاج قاسم به عراق آمده است.
گزارشگر المیادین همچنین اظهار داشت: آغاز سال جدید (سال ۲۰۲۰) بسیار پرتنش بود آسمان بغداد، محل نمایش هواپیما‌های جنگنده و پهپاد‌های آمریکا بود. با اعتراض مردم و تحصن در برابر سفارت آمریکا که بر اثر (خشم مردمی ناشی از) هدف قرار دادن نیرو‌های بسیج مردمی عراق در شهر القائم در مرز‌های سوریه بود، تنش به اوج خود رسیده بود. تظاهراتی گسترده در ورودی منطقه الخضراء بغداد برگزار شد سفارت آمریکا در منطقه الخضراء قرار دارد. مهار و کنترل مردم خشمگین کار ساده‌ای نبود.
تحسین مطر دبیر سازمان الحشد الشعبی نیز در این باره گفت: این یک واکنش بود مردم واکنش نشان داده بودند و می‌خواستند بگویند که‌ای آمریکایی ها! شما جنایت بزرگی را مرتکب شده اید بدون اینکه حق ارتکاب چنین جنایتی را داشته باشید.
من این مطالب را برای ثبت در تاریخ می‌گویم عادل عبدالمهدی همواره تاکید می‌کرد که برای اینکه مردم این منطقه را ترک کنند باید همکاری کنیم. فالح الفیاض رئیس الحشد الشعبی به ابومهدی المهندس خبر داده بود من در کنار ابومهدی بودم برای اجرای عملیات مشترک به میدان رفته بودیم او به من گفت بیایید با هم به سمت مردم برویم تا آن‌ها را از تجمع کردن‌ها دور کنیم. فرمانده نظامی منطقه الخضراء هم حاضر بود. مردم تحصن کرده بودند و اردو زده بودند و چایی به یکدیگر تعارف می‌کردند.

اگر ابومهدی و تاثیر وی بر مردم نبود هیچگاه در دور کردن مردم از منطقه موفق نمی‌شدیم. ابومهدی نقش بسیار بزرگی در این زمینه داشت مردم تصمیم گرفته بودند در این منطقه به تحصن خود ادامه دهند، اما با توجه به اینکه به او احترام می‌گذاشتند و در میان مردم چهره بسیار دوست داشتنی و محبوبی بود مردم به اظهارات وی گوش کردند و منطقه را ترک کردند.
ابوفواز المالکی مسئول اداره پیگیری و تحقیق در دفتر رئیس ستاد الحشد الشعبی نیز گفت: آن‌ها بر پشت بام بودند و با دوربین نگاه می‌کردند من در این لحظه نگران شدم و فهمیدم ابومهدی المهندس تحت نظر است و آمریکایی‌ها او را زیر نظر قرار داده اند.
مهند العقابی مدیر دفتر رسانه‌ای هیئه الحشد الشعبی نیز گفت: ما همواره رصد می‌کردیم، تنش‌ها و خطر‌ها ضد ابومهدی المهندس رو به افزایش است رسانه‌ها بیشتر او را مد نظر داشتند. گزارش‌های آمریکایی علیه وی منتشر می‌کردند که نشان از خطراتی است که وی را احاطه کرده است.
دکتر علی الخفاف همچنین افزود: آخرین روز‌ها او بسیار اصرار داشت که به تنهایی به فعالیت‌های خود ادامه بدهد. در حالی که او انتظار حمله تروریستی علیه خود را در هر لحظه‌ای داشت. ما هم می‌دانستیم و بیشتر اصرار می‌کردیم که از وی محافظت کنیم. من فکر می‌کردم اگر تعداد بیشتری در کنار او بودند خطرات علیه وی کمتر می‌شد. تا قبل از مسئله سفارت بغداد او می‌گفت بیا با هم برویم، اما در آن شب می‌خواست تنها برود و نپذیرفت که در کنار او باشم. من درباره موضوع کاری هم می‌خواستم مطالبی ویژه به او بگویم به او گفتم می‌خواهم همراه شما باشم تا مطالبی را برایتان بگویم، وی گفت بر می‌گردم سپس مطالب خود را به من بگو. اما متاسفانه هیچگاه دیگر بازنگشت.
گزارشگر افزود: در اوج سری بودن سفر و حرکت حاج قاسم چگونه آمریکایی‌ها از ساعت دیدار قاسم سلیمانی با ابومهدی المهندس با خبر شدند؟ چه کسی حضور آن‌ها را در خودرو‌های تشریفات الحشد الشعبی تایید کرده بود؟ عملیات دقیقی بود و اشتباه در آن راه نداشت پهپاد‌هایی این عملیات را به اجرا درآوردند که تا مطمئن نشدن از اصابت هدف خود هیچگاه عملیات را به اجرا در نمی‌آورند. دکتر احمد الشریف از نظر راهبردی آن را شرح می‌دهد.
احمد الشریفی کارشناس امور راهبردی عراق در این زمینه گفت: ویژگی‌های این پهپاد‌ها این است که بسیار گران قیمت و پرهزینه هستند. فناوری بسیار پیشرفته‌ای در آن کار گذاشته شده است. طول پرواز این پهپاد‌ها ۳ هزار کیلومتر و سرعت حدود ۴۰۰ کیلومتر در ساعت حامل موشک‌های «ای جی ام - ۱۱۴» بود.

این نوع موشکها، موشک‌های راداری است یعنی وقتی هواپیما موشک را شلیک می‌کند دیگر کاری ندارد، زیرا خود کلاهک موشک از طریق ارتباط الکترونیکی و عکس برداری از هدف به هدف نزدیک می‌شود حتی می‌تواند بر پلاک خودرو نیز زوم کند و آن را مد نظر داشته باشد این پهپاد‌ها رنگ و نوع و شماره پلاک خودرو را ضبط کرده بودند.

آن‌ها می‌توانند ۳ هزار کیلومتر را به مدت ۴۰ ساعت پیاپی هم در پرواز باشند. همچنین نسل «ام کیو -۱» این پهپاد‌ها عملیات تروریستی ضد شهید احمد یاسین را به اجرا در آورد. این نوع پهپاد‌ها که برای شناسایی نیز به کار می‌روند در موقع اجرای عملیات بسیار دقیق عمل می‌کنند.
ساعت تقریبا ۱۲ ظهر بود. هواپیما‌های آمریکایی در آسمان پرواز‌های عجیبی انجام می‌دادند. هواپیما‌های آمریکایی از داخل سفارت آمریکا به پرواز در آمدند این هواپیما‌ها نظامی و مسلح بودند و شرایطی را که در آسمان حرکت می‌کردند نشان از شرایط جنگی بود. ما دراین باره قبلا در شبکه المیادین صحبت کرده بودیم. شب هنگام، عملیات ترور انجام شد. ما می‌بایست واکنشی پیش دستانه در این زمینه می‌داشتیم و فکر می‌کردیم که این پرواز‌ها در ظهر برای چه بود و ابعاد آن چگونه است؟ نشانه‌هایی که از آن دریافت می‌کردیم چه بود؟ این‌ها سئوالاتی است که مطرح می‌شود.
گزارشگر افزود: ما پاسخ سئوالاتی را که احمد الشریفی مطرح کرد در فرودگاه بغداد جستجو کردیم. در این فرودگاه هواپیما‌ها رصد می‌شوند و ارتباط با آن‌ها بر اساس جدول‌های تعیین شده برقرار می‌شود. تحقیقات ما به ویژه درباره سه هواپیمایی بود که در آسمان بغداد بر اساس توافقنامه به امضا رسیده بین به عراق و آمریکا به حرکت درآمده بودند. علی محمد تقی مدیر فرودگاه بغداد در این زمینه مطالبی را بیان کرده است.
علی محمد تقی مدیر فرودگاه بین المللی بغداد گفت: ‌آسمان به روی پرواز هواپیما‌های شناسایی آمریکا باز شده بود، مجوزی که به هواپیما‌های آمریکا داده شده بدین صورت است که آمریکا مجوز داشت تنها دو فروند هواپیمای شناسایی به پرواز درآورد. پس از تظاهراتی که ضد سفارت آمریکا در بغداد برگزار شد، نقض حریم هوایی آسمان عراق آغاز شد. قبل از روز عملیات ترور، یعنی دوم ژانویه ۲۰۲۰، سه هواپیما وارد حریم هوایی بغداد شدند در حالی که تنها دو هواپیما مجوز داشتند. اگر یکی از هواپیما‌ها بر این دو تا افزوده شود، باید در مدت کوتاهی یکی از آن‌ها از آسمان بغداد خارج شود. آن‌ها به دستوری که برج مراقبت به آن‌ها داد هیچ اعتنایی نکردند و همچنان حریم هوایی را نقض می‌کردند و ما این هواپیما را نمی‌توانستیم کنترل کنیم.
گزارشگر المیادین ادامه داد: بنابراین در توافقنامه‌ای که با آمریکایی‌ها به امضا رسیده بود در خصوص به پرواز درآوردن تنها دو هواپیما توافق شده بود. در حالی که در روز قبل از ترور ۳ هواپیما حرکت می‌کرد؛ بنابراین برج مراقبت چه تدابیری در این باره اتخاذ کرد؟ در برج مراقبت نیرو‌های متخصص جدول‌های ویژه‌ای در اختیار دارند که روزانه در این جدول‌ها مجوز ورود هواپیما‌ها به آسمان فرودگاه داده شده است.

تماس‌ها معمولا با خلبانان هواپیما‌ها برقرارمی شود و اگر هواپیما‌ها از نوع پهپاد باشد با پایگاه‌های میزبان آن‌ها تماس گرفته می‌شود. در شب ترور کسانی که در برج مراقبت فعالیت داشتند عبارتند از: علی، مراقب و ناظر هوایی، منتظر، مراقب و ناظر هوایی رادار، مارک، مراقب و ناظر هوایی وابسته به شرکت انگلیسی سیرکو که تابعیت آفریقایی دارد و محمد افسر ارتباط دفاع هوایی.
در طول تحقیقات به گزارش ویژه هواپیما‌های آمریکایی دست یافتیم که برای اولین بار آن را منتشر می‌کنیم؛ بنابراین برنامه‌ها دقیق بود. هواپیما‌ها از ساعت ۱۱ صبح در آسمان بغداد در حرکت بودند. این بدان معنی است که اطلاعات مربوط به حضور هدف در محلی که آن‌ها می‌خواستند، از شب قبل یا حتی قبل از آن در اختیار آمریکایی قرار گرفته بود. این بدان معنی است که منبع این اطلاعات در عراق نبوده است.
احمد الشریفی همچنین افزود: مسئله شناسایی الکترونیکی تنها در مرز‌های عراق محدود نمی‌شود؛ بلکه سوریه و کل منطقه زیر نظر اطلاعاتی قرارداشتند؛ بنابراین من فکر می‌کنم اطلاعات از سوریه درز یافته است. زمان به طور دقیق محاسبه شده بود زمان به پرواز درآمدن هواپیمای آمریکایی، چون ۴۰ ساعت می‌توانست بدون توقف پرواز کند کار را برای آن‌ها آسان کرده بود.
ابو ایمان الباهلی مدیر اداره اطلاعات بسیج مردمی عراق نیز دراین زمینه گفت: آمریکا با هواپیما‌ها و پهپاد‌های خود در آسمان حضور داشت و از نظر فنی هم برنامه ریزی کرده بود. همچنین از نظر نیروی انسانی هم، عوامل و نیرو‌های خود را داشتند. اگر خود آمریکایی‌ها هم درخصوص نیروی انسانی حاضر نبودند، مزدوران خود را فرستاده بودند تا این ماموریت را انجام دهند، زیرا مزدوران با آن‌ها همکاری می‌کردند.

این‌ها واقعیت‌هایی است که اصلا قابل مخفی کردن نیست و برای همه آشکار است البته من بگویم ما می‌دانستیم که حاج قاسم می‌آید، اما اینکه در این شب حادثه بیاید اصلا نمی‌دانستیم، زیرا حاج ابومهدی به هیچ کس زمان سفر حاج قاسم را اعلام نکرده بود. حتی بسیاری از فرماندهان و برادرانی که از شخصیت‌های بسیار نزدیک به ابومهدی المهندس بودند نیز نمی‌دانستند که حاج قاسم در حال آمدن به سمت عراق است و ابومهدی می‌خواهد از ایشان استقبال کند. حتی جوانانی که همراه ابومهدی المهندس بودند فکر می‌کردند ابومهدی به سمت فرودگاه می‌رود تا سفری داشته باشد و می‌خواستند با او خداحافظی کنند و اصلا نمی‌دانستند که می‌خواهد از حاج قاسم سلیمانی استقبال کند.
منار جمال جعفر آل ابراهیم، دختر حاج ابومهدی المهندس نیز درباره پدرش گفت: پس از صدور فتوای جهاد توسط آیت الله سیستانی مرجع عالیقدر شیعیان عراق، مرکز جلسات و برنامه ریزی‌های الحشد الشعبی منزل پدرم ابومهدی المهندس بود. او از ما این مسئله را بنابر مسئولیتهایش مخفی می‌کرد، چون نمی‌خواست ما به عنوان فرزندانش مثلا به دیگران مباهات کنیم که پدرمان از مسئولان الحشد الشعبی است. حاج قاسم سلیمانی ویژگی خاصی داشت این صفت در پدرم نیز بود این صفت همان تواضع و خاکی بودن آن‌ها بود. من به عنوان دختر شهید ابومهدی احساس می‌کنم که این دو شهید یکدیگر را پیدا کرده بودند. چیزی که به یادم می‌آید ابومهدی المهندس همواره می‌خواست قدس آزاد شود.
گزارشگر افزود: عادل عبدالمهدی نخست وزیر وقت، به سئوال ما درباره دلیل سفر سردار قاسم سلیمانی و رسمی بودن این سفر وی که با هماهنگی با دولت بغداد صورت گرفته بود پاسخ داد. او از سه روز قبل از حادثه تروریستی را شرح داد.
عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق در دوره بین سال‌های (۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹) گفت: حدودا ساعت ۹ شب بود. دونالد ترامپ با من تماس گرفت همانطور که می‌دانید پس از پایان ۳۱ دسامبر جشن آغاز سال میلادی جدید است. او تشکر کرد که تدابیری اتخاذ شده است که کسانی که روبروی سفارت آمریکا تحصن کرده بودند محل را ترک کردند.

او گفت این‌ها چه کسانی هستند؟ آیا آن‌ها ایرانی هستند؟ ما گفتیم خیر این‌ها عراقی هستند که به حمله هوایی به شهر القائم که طی آن پایگاه‌های الحشد الشعبی هدف قرار داده شد؛ اعتراض کرده اند. ما به مارک توماس اسپر وزیر دفاع آمریکا هم هشدار داده و گفته بودیم این حملات واکنش‌های خطرناک و شدیدی به همراه خواهد داشت. ترامپ گفت: ما ایرانی‌ها را خوب نمی‌شناسیم شما آن‌ها را بهتر از ما می‌شناسید من به او گفتم ایرانی‌ها می‌گویند ما جنگ نمی‌خواهیم و شما هم می‌گویید جنگ نمی‌خواهیم تنها دو گزینه باقی می‌ماند اول اینکه با هم به طور مستقیم مذاکره کنید و اگر این مذاکرات مستقیم محقق نشد حداقل توافق‌هایی ضمنی صورت بگیرد همانطورکه پس از سال ۲۰۰۳ این مسائل ایجاد می‌شد.

>> مستند «ساعت آخر» درباره شهادت حاج قاسم سلیمانی (۲ و پایانی)