تعقیبات مشترکه نماز - ذکر‌ها و سوره‌ها

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، تعقیبات مشترکه نماز از جمله مستحباتی است که خواندن آن‌ها بعد از هر نماز واجب بسیار توصیه شده و ثواب زیادی دارد. قسمتی از تعقیبات مشترکه شامل ذکر‌ها و سوره‌های قرآن است.
عکس دعای نماز
ذکر‌ها و سوره‌های قرآن از جمله پایه‌های ثابت تعقیبات مشترکه نماز‌های یومیه هستنددر این مقاله سعی کرده ایم مجموعه‌ای از ذکر‌ها و سوره‌هایی را که خواندن آن‌ها به عنوان تعقیبات مشترکه نماز توصیه شده است گردآوری کنیم.


تعقیبات نماز چیست؟

تعقیبات مجموعه‌ای از دعاها، ذکر‌ها و بعضی از آیات قرآن است که خواندن آن‌ها بعد از هر یک از نماز‌های یومیه مستحب است. امام صادق (ع) اولین کسی بود که از عبارت «تعقیبات» در این زمینه استفاده کرد. بعضی از این تعقیبات مشترک هستند و آن‌ها را می‌توان بعد از هر نمازی خواند. ضمن این که برای هر یک از نماز‌های یومیه هم دعا‌ها و ذکر‌های ویژه‌ای توصیه شده است.

فضیلت تعقیبات نماز

شیخ کلینی در کتاب الکافی (جلد ۳، صفحه ۳۴۱) گفته است که اگر مومنی پس از نماز، آن اندازه به تعقیبات بپردازد که نماز دیگرش فرا برسد، او مهمان خداست و حق او بر خداوند آن است که مهمانش را گرامی بدارد.

اذکار و آیات تعقیبات مشترکه نماز‌های یومیه

تعقیبات مشترکه نماز در کتاب مفاتیح الجنان آمده است که ما در این جا آن‌ها را به تفصیل آورده ایم:

اولین تعقیبات مشترکه هر نماز گفتن ۳ بار ذکر «الله اکبر» است که هنگام گفتن این ذکر باید دست‌ها را تا محل گوش‌ها بالا بیاوریم. این عمل به تکبیرات معروف است.
بعد از تکبیرات دعای زیر را بخوانید:
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ إِلَهاً وَاحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ
خدایى به جز خداى یکتاى عالم نیست و ما تسلیم حکم او هستیم
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِیَّاهُ‏
معبودى به جز خدا نیست و ما جز او هیچ کس را پرستش نمى‏ کنیم
مُخْلِصِینَ لَهُ ‏اَلدِّینَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ
و طاعت ما خالص براى اوست هر چند خلاف میل مشرکان است
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ رَبُّنَا وَ رَبُّ آبَائِنَا الْأَوَّلِینَ‏
معبودی به جز خدا نیست که پروردگار ما و پدران پیشین ماست
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ
معبودی به جز خدا نیست که او یکتاى یکتا است او به عهد خود وفا کند
وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ أَعَزَّ جُنْدَهُ‏
و بنده خود را یارى کند و سپاه خود را عزت دهد
وَ هَزَمَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ
و به تنهایى لشکرهاى مخالف را در هم شکند
فَلَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ
پس ملک هستى و ستایش خلق مختص اوست
یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی‏
که زنده کند و بمیراند و باز بمیراند و زنده کند
وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ
و او خود زنده است که هرگز نمیرد هر خیر به دست اوست
وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ
و قادر به هر چیز اوست

آمرزش مى‏ طلبم از خدا که جز او خدایى نیست جز او که زنده و پاینده است و من به درگاهش به توبه باز مى ‏گردم.

تسبیحات حضرت زهرا (س) از جمله تعقیبات مشترکه نماز است که بسیار توصیه شده است. این تسبیحات شامل ۳۴ بار «الله اکبر»، ۳۳ بار «الحمدلله» و ۳۳ بار «سبحان الله» است که می‌توانید آن‌ها را با بند‌های انگشتانتان بشمارید و بگویید.

بعد از هر نماز خصوصاً نماز صبح و شام قبل از این که از جای خودتان برخیزید ۱۰ بار بگویید:

أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ‏
گواهى دهم که خدایى جز آن خداى یکتا نیست

إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً فَرْداً صَمَداً
خدایى است بى‏ شریک و یگانه و فرد و یکتا

لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لاَ وَلَداً
غنى از خلق است و هم جفت ندارد و فرزندى براى او نیست.

بعد از هر نماز یومیه خواندن این آیات و سوره‌ها توصیه شده است:

آیه الکرسی
سوره حمد
آیات ۱۸ و ۱۹ سوره آل عمران

«خداوند (با ایجادِ نظامِ واحدِ جهانِ هستی) گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحبان دانش (هر کدام به گونه‌ای بر این مطلب) گواهی می‌دهند؛ در حالی که (خداوند در تمام عالم) قیام به عدالت دارد؛ معبودی جز او نیست، که هم توانا و هم حکیم است.»

«همانا دین نزد خدا اسلام است، آنانى که به آن کتاب آسمانى داده شده، اختلاف نکردند، مگر پس از آن‏که دانش به نزدشان دررسید، این اختلاف به خاطر ستمگرى در میانشان بود، کسى‏ که به آیات خدا کفر ورزد، به یقین خدا سریع الحساب است.»

آیات ۲۶ و ۲۷ سوره آل عمران

«بگو: «بارالها! مالک حکومت‌ها تویی؛ به هر کس بخواهی، حکومت می‌بخشی و از هر کس بخواهی، حکومت را میگیری؛ هر کس را بخواهی، عزت میدهی و هر که را بخواهی خوار میکنی. تمام خوبی‌ها به دست توست؛ تو بر هر چیزی قادری.»
«تُولِجُ اللَّیْلَ فِى النَّهارِ وَتُولِجُ النَّهارَ فِى اللَّیْلِ وَتُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشآءُ بِغَیْرِ حِسابٍ»
«شب را در روز درآوردى، و روز را در شب و زنده را از مرده بیرون مى‏ آورى و مرده را از زنده خارج مى سازى و هرکه‏ را بخواهى، بى‏ حساب روزى مى‏ دهى.»

آیات ۵۴ تا ۵۶ سوره اعراف

«پروردگار شما، خداوندی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز [= شش دوران]آفرید؛ سپس به تدبیر جهان هستی پرداخت؛ با (پرده تاریک) شب، روز را می‌پوشاند و شب به دنبال روز، به سرعت در حرکت است و خورشید و ماه و ستارگان را آفرید، که مسخر فرمان او هستند. آگاه باشید که آفرینش و تدبیر (جهان) از آن او (و به فرمان او) ست. پر برکت (و زوالناپذیر) است خداوندی که پروردگار جهانیان است.»

«پروردگار خود را (آشکارا) از روی تضرع و در پنهانی، بخوانید (و از تجاوز، دست بردارید که) او متجاوزان را دوست نمیدارد»
«وَلَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا ۚ. إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»
«و در زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید، و او را با بیم و امید بخوانید (بیم از مسؤولیت‌ها و امید به رحمتش؛ و نیکی کنید)، زیرا رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است»

آیات ۱۸۰ تا ۱۸۲ سوره صافات

«منزه است پروردگار تو، پروردگار عزت (و قدرت) از آنچه آنان توصیف میکنند.»

«و حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است»
۶. دعای حضرت یوسف (ع) در زندان
۳ مرتبه بگویید:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدایا درود فرست بر محمد (ص) و آل محمد
وَ اجْعَلْ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً
و در کارم فرج و گشایش مرحمت کن
وَ ارْزُقْنِی مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ‏
و از جایى که گمان دارم و از جایى که گمان ندارم مرا روزى بخش.

۷ مرتبه بگویید:
یَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ
اى خداى محمد و آل محمد درود فرست بر حضرت محمد (ص) و آلش و فرجشان را نزدیک فرما.

۱۲ مرتبه سوره توحید را بخوانید.

شیخ کلینی از معصومین (ع) روایت کرده است:
پس از هر نماز محاسن خود را با دست‏ راست بگیرید و دست چپتان را به جانب آسمان بلند کنید و ۳ بار بگویید:

یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ اِرْحَمْنى مِنَ النّارِ
اى داراى شکوه و بزرگوارى رحم کن بر من از آتش

سپس ۳ بار بگویید:

پناه ده مرا از شکنجه دردناک‏
و بعد دست راستتان را از محاسن بردارید و هر دو دست را به سوى آسمان بلند کنید و ۳ بار بگویید:

یا عَزیزُ یا کَریمُ یا رَحْمنُ یا غَفُورُ یا رَحیمُ
اى عزیز، اى کریم، ‏ اى بخشنده، اى آفریننده، اى مهربان
بعد دستهایتان را برگردانید و پشت دستهایتان را به طرف آسمان کنید و ۳ بار بگویید:
اَجِرْنى مِنَ الْعَذابِ الاَْلیمِ
پناه ده مرا از شکنجه دردناک
آن گاه بگویید:
وَصَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَالْمَلاَّئِکَةُ وَالرُّوحُ
درود خدا بر محمد و خاندانش و فرشتگان و روح