صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزآذربایجان غربی، صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی صنعت نفت در زنجیره تولید و موتور محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور به شمار می‌آید و نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی دارد.

موج تحولات در صنعت پتروشیمی افزون بر کاهش خام‌فروشی به ایجاد ارزش افزوده مضاعف اقتصادی، ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی منجر شد و مصداق علمی و عملی تبلور توسعه پایدار در راستای اقتصاد مقاومتی را به تصویر کشید.

ایجاد صنعت پتروشیمی در ایران قدمتی ۵۰ ساله دارد و به دهه ۱۳۳۰ خورشیدی باز می‌ گردد. در اواخر این دهه، وزارت اقتصاد وقت به منظور گسترش صنعت پتروشیمی در کشور، بنگاه شیمیایی کشور را تأسیس و این شرکت در ۱۳۳۷ خورشیدی طرح احداث کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس را به اجرا گذاشت، بنابراین از آنجا که رشد این صنعت نیازمند فعالیت های تخصصی گسترده تر و هماهنگ با صنعت نفت و گاز بود به زودی ضرورت ایجاد سازمانی برای توسعه و هدایت صنعت پتروشیمی مشهود شد و به همین سبب در ۱۳۴۲ خورشیدی شرکت ملی صنایع پتروشیمی با مالکیت دولت و تحت پوشش شرکت ملی نفت ایران تأسیس و تمام فعالیت های مرتبط با ایجاد و توسعه صنایع پتروشیمی در این شرکت متمرکز شد.

ویژگی های ممتاز صنعت پتروشیمی

یکی از مهمترین ویژگی های صنعت پتروشیمی ارزش افزوده بسیار بالای آن است. بدین معنی که با تغییرات شیمیایی و فیزیکی بر روی هیدروکربورهای نفتی و گازی می‌توان ارزش محصول را به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش داد.

از ویژگی های دیگر این صنعت، تنوع محصولات آن و تأمین مواد اولیه هزاران کارگاه و کارخانه صنایع پایین دستی آن است که از نظر اشتغال زایی و کسب درآمدهای ارزی و قطع وابستگی، نقش بسیار مؤثری در اقتصاد کشور دارد. تولید محصولات پتروشیمی به گونه‌ای است که یک واحد اصلی در بالا دست، ماده اولیه واحدهای دیگر را تولید می‌کند، مانند واحد الفین که با تولید اتیلن و پروپیل نیاز واحدهای پلی‌اتیلن و پروپیل را تأمین می‌کند. در صنایع وابسته به نفت هر چه به طرف محصولات نزدیک به بازار مصرف متمایل شویم با فرصت‌های شغلی بیشتر و کم هزینه تر روبرو هستیم. به گونه ای که طبق گزارشات معتبر بین المللی برای ایجاد هر شغل در صنعت پالایش، به حداقل ۵۰۰ هزار دلار و در صنایع بالا دستی پتروشیمی ۳۶۰ هزار دلار سرمایه گذاری نیازمندیم. در حالی که در صنایع پایین دستی پتروشیمی نظیر صنایع پلاستیک با صرف هزینه‌ای به مراتب کمتر می‌توان به ایجاد اشتغال پرداخت.

تاریخچه صنایع پتروشیمی در ایران

مرحله گسترش اولیه شرکت ملی صنایع پتروشیمی که توسعه صنعت را شامل می شد در قالب سه برنامه عمرانی در سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۶۵ خورشیدی اجرا شد که حاصل آن تامین نیاز داخلی به کودهای شیمیایی و مواد پایه پتروشیمیایی و شیمیایی و احداث مجتمع های پتروشیمی متعدد از جمله بندرامام که به ایران ـ ژاپن معروف شد، فارابی (ایران نیپون)، خارک، پازارگاد، کربن اهواز(ایران)، رازی (شاهپور) و طرح های توسعه پتروشیمی شیراز بود.

جنگ تحمیلی، توسعه صنعت پتروشیمی ایران را با رکود مواجه ساخت و در این مدت اگرچه طرح توسعه پتروشیمی شیراز به پایان رسید اما احداث پتروشیمی بندر امام متوقف شد.

با پایان جنگ تحمیلی، بازسازی مجتمع های آسیب دیده در جنگ بنابر برنامه اول توسعه تا ۱۳۷۳ خورشیدی ادامه یافت و بهره برداری از برخی طرح های اساسی شامل پتروشیمی اصفهان و پتروشیمی اراک و تکمیل مجتمع بندرامام در این زمان صورت گرفت.

شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس که سودآورترین هلدینگ پتروشیمی در ایران شناخته می‌شود، یکی از پردرآمدترین شرکت‌های شناخته شده در ایران است.

توسعه صادرات، خصوصی سازی و سوددهی در برنامه پنج ساله دوم در سال های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ خورشیدی از دیگر مراحل توسعه پتروشیمی در ایران بود که افزایش تولید سالیانه محصولات از ۴.۲ به ۱۱ میلیون تن در سال را با بهره برداری از طرح های باقیمانده از برنامه پنج ساله اول به همراه داشت.

برنامه سوم توسعه، سرآغاز مرحله جهش و تثبیت در صنعت پتروشیمی ایران بود که اهدافی همچون توسعه صادرات و ارتقاء صنعت در صادرات غیر نفتی، گسترش خصوصی سازی و توجه خاص به تحقیق و توسعه و استفاده بهینه از ظرفیت های موجود و ایجاد ظرفیت های تولید جدید را برای دستیابی به هدف فروش ۲۰ میلیارد دلار محصولات پتروشیمی تا پایان برنامه پنجم توسعه در نظر گرفته بود.

هرچند برای رسیدن به این هدف برنامه های متعددی اجرا شد اما شدت گرفتن تحریم ها از اواسط دهه ۱۳۸۰ خورشیدی و چالش های داخلی صنعت پتروشیمی همچون نحوه خصوصی سازی و قیمت خوراک و مسایلی از این دست، توسعه این صنعت را با دست اندازهای جدی مواجه ساخت. با این وجود مزیت های بی بدیل توسعه صنعت پتروشیمی در ایران که در دسترسی به خوراک کافی، منابع آب و مبادی صادراتی مناسب خلاصه می شود، موجب شد تا همچنان پتروشیمی ایران رتبه دوم منطقه را در اختیار داشته باشد و در جلوگیری از خام فروشی در کشور نیز نقش مهمی ایفا کند.

صنعت پتروشیمی در آذربایجان غربی

در آذربایجان‌غربی سه مجتمع پتروشیمی به ظرفیت تولید سالانه بیش از ۶۰۰ هزار تن وجود دارد که شامل مجتمع پتروشیمی ارومیه با تولید سالانه ۱۳۶ هزار تن کریستال ملامین، سولفات آمونیم و اسید سولفوریک، مجتمع پتروشیمی مهاباد با تولید سالانه ۳۳۰ هزار تن پلی اتیلن سبک خطی و سنگین و بوتن -۱ و مجتمع پتروشیمی میاندوآب با تولید سالانه ۱۴۰ هزار تن محصول پلی اتیلن سنگین است که از این تعداد ۲ مجتمع پتروشیمی مهاباد و میاندوآب در طول دولت تدبیر و امید راه‌اندازی شده و به بهره‌برداری رسیده است.

نقش صنعت پتروشیمی در اقتصاد آذربایجان غربی

صنعت پتروشیمی هم‌اکنون یه یکی از ظرفیت‌های اقتصادی مهم آذربایجان‌غربی تبدیل شده است که راه اندازی و سرمایه‌گذاری در صنایع پایین دست این صنعت می‌تواند این استان را به یکی از قطب‌های مهم اقتصادی صنایع پایین دست پتروشیمی در کشور مبدل ساخته و در سال جهش تولید، این صنعت با استفاده از امکانات و توان بالای داخلی همزمان با تولیدی شدن طرح‌های جدید، ظرفیت تولید در این حوزه را افزایش دهد.

نقش مهم آذربایجان غربی در صادرات محصولات پتروشیمی

آذربایجان غربی تنها استان هم مرز با سه کشور خارجی نقش مهمی در صادرات محصولات نفتی و پتروشیمی دارد، افزود: برگزاری این دوره‌های آموزشی در ارتقای توانمندی کارکنان گمرکات استان در آشنایی بیشتر با رویه‌های صادراتی در این بخش مؤثر و ضروری است.

وی با بیان اینکه صادرات محصولات نفتی و پتروشیمی سهم عمده‌ای در اقتصاد کشور و استان دارند افزود: تسهیل در انجام تشریفات گمرکی این محموله‌ها می‌تواند قدرت رقابت پذیری واحدهای تولید و صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی را افزایش می‌دهد و آذربایجان غربی به دلیل داشتن سه مجتمع بزرگ پتروشیمی و نیز هم مرزی با سه کشور ظرفیت بالایی در زمینه برای افزایش میزان مبادلات محصولات نفتی و پتروشیمی دارد.

وجود ۹۶۷ کیلومتر مرز مشترک، پنج پایانه مرزی، هم‌مرز بودن با سه کشور، فعالیت ۹ گمرک مرزی و داخلی و همچنین یدک کشیدن نام دروازه اروپا از جمله مهمترین ظرفیت‌های تجاری آذربایجان‌غربی بوده که می‌تواند به بزرگترین دروازه صادراتی ایران به عراق و اروپا برای تولیدات کارخانه‌های پتروشیمی محسوب می‌شود.

پتروشیمی ارومیه بزرگترین تولیدکننده سولفات آمونیم در ایران

پتروشیمی ارومیه در جنوب غربی شهرستان ارومیه، کیلومتر 30 جاده ارومیه – مهاباد در زمینی به مساحت 110 هکتار با محوطه صنعتی به وسعت 50 هکتار و 60 هکتار  فضای سبز و استخرهای پساب احداث شده است. مواد اولیه مجتمع، اوره آمونیاک، گوگرد است و آب مورد نیاز آن از دو حلقه چاه در جوار مجتمع تأمین می گردد.

مجتمع دارای 3 واحد فرآیندی تولید کریستال ملامین، سولفات آمونیم و اسید سولفوریک و نیز سرویسهای جانبی تأمین کننده آب، بخار، هوا، نیتروژن، توزیع برق و مخازن است.

این مجتمع بزرگ با این میزان تولید هم اکنون بزرگترین تولیدکننده سولفات آمونیم در ایران است؛ باردهی بیشتر باغات و مزارع با این کود میسر می‌شود.

ادامه داد: پتروشیمی ارومیه همچنین اولین تولیدکننده کریستال ملامین در ایران و از نظر ظرفیت دومین تولیدکننده کریستال ملامین با کیفیت عالی و مکانیسم تولید پیشرفته است؛ این مجتمع علاوه بر اینتنها تولید کننده اسید سولفوریک ۹۸% با آب DM و فرآیند دوجذبی در کشور به شمار می‌رود.

ارتقای رتبه جهانی ایران در تولید سولفات پتاسیم  / از دوازدهم به نهم

مدیرعامل شرکت گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان (پترول) از ارتقای رتبه جهانی ایران از دوازدهم به نهم در زمینه تولید سولفات پتاسیم با بهره‌برداری از واحد سولفات پتاسیم ارومیه خبر داد.

رسول اشرف‌زاده، در آیین بهره‌برداری رسمی از واحد تولید سولفات پتاسیم و اسیدکلریدریک پتروشیمی ارومیه از جمله طرح‌های ملی وزارت نفت اظهار کرد: توسعه صنایع تکمیلی و ساخت پارک‌های پایین‌دست با هدف تکمیل زنجیره ارزش، جلوگیری از واردات بعضی از محصولات، رونق تولید به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته از سیاست‌های هلدینگ خلیج فارس است.

وی با اشاره به اینکه شرکت پترول چهار پارک پایین‌دستی با ظرفیت ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن در حال اجرا دارد، افزود: سه طرح پتروشیمی لردگان، فاز دوم پتروشیمی ایلام و سولفات پتاسیم ارومیه متعلق به این شرکت امسال به بهره‌برداری رسیده که با ساخت آنها بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی افزوده شده است.

مدیرعامل پترول با بیان اینکه سه طرح پتروشیمی پترول که امسال به بهره‌برداری رسید در شرایط سخت و بدون کارشناسان خارجی تکمیل شد، گفت: واحد سولفات پتاسیم از طرح‌های با ارزشی است که با سرمایه‌گذاری ۵۸.۵ میلیارد تومان، سالانه حدود ۴۶۵ میلیارد تومان درآمدزایی خواهد داشت.

اشرف‌زاده با اشاره به اینکه محصولات سولفات پتاسیم از محصولات با ارزشی است که در صنایع کود شیمیایی، مواد آزمایشگاهی و به‌عنوان کاتالیست استفاده می‌شود، ادامه داد: بخشی از نیاز کشور به این محصول وارد می‌شود، اما با افتتاح این طرح افزون بر جلوگیری از واردات، بخشی نیز صادر می‌شود.

وی با بیان اینکه این طرح به‌طور مستقیم برای ۵۰ نفر و به‌طور غیرمستقیم برای ۲۳۰ نفر در دوران بهره‌برداری اشتغال‌زایی کرده است، افزود: ۹۵ درصد از نیروهای حاضر در این واحد بومی هستند.

مدیرعامل پترول به دو طرح توسعه‌ای پتروشیمی ارومیه اشاره و تصریح کرد: طرح آلومینیم کلراید که اکنون عملیاتی می‌شود با ۲۰ هزار تن ظرفیت و طرح نخستین پارک صنعتی ملامین در ارومیه که امیدواریم عملیات اجرایی آن دهه فجر امسال آغاز شود سبب اشتغال‌زایی ۹۳۰ نفر به‌طور مستقیم و ۲۳۰۰ نفر به‌طور غیرمستقیم خواهد شد.

اشرف‌زاده اظهار کرد: ظرفیت تولید سولفات پتاسیم با بهره‌برداری از واحد سولفات پتاسیم ارومیه به ۳۴۰ هزار تن می‌رسد و رتبه جهانی ایران در زمینه تولید این محصول از دوازدهم به نهم ارتقا یافت.

سبد محصولات پتروشیمی ارومیه، تکمیل‌تر شد

کریم دلجوان مدیرعامل پتروشیمی ارومیه گفت: با راه اندازی خط تولید سولفات پتاسیم با ظرفیت سالانه ۴۰ هزار تن، سبد محصولات شرکت تکمیل شده است.

وی گفت : واحد تولید پتاسیم این شرکت با هدف تولید محصول جانبی اسید کلریدریک با ظرفیت ۵۰ هزار تن در سال به سبد محصولات شرکت اضافه شد که یکی از مواد اولیه مورد استفاده در پروژه جدیدپلی آلومینیم کلراید می باشدکه این پروژه نیز در راستای تکمیل زنجیره ارزش و از طرح های توسعه ای پتروشیمی اورمیه است که مقدمات اجرای آن آغازشده است.

دلجوان با تاکید براینکه محدودیت ها و تحریم ها، مدیریت را به سمت نگاه به داخل و بومی سازی سوق داده است، تصریح کرد: بخش عمده ای از تجهیزات و قطعات واحد تولیدی سولفات پتاسیم  توسط سازندگان داخلی ساخته شده است.طرح های جدید دیگری قرار است به واحدهای مجتمع اضافه گردند.

این طرح با وجود تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان در کمتر از ۲۴ ماه اجرا با هدف تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صنایع پایین دستی توسط متخصصان ایرانی اجرا و آماده بهره برداری شده است.

طرح سولفات پتاسیم محصول ارزشمندی که جلوگیری از خام‌فروشی و توسعه محصولات متنوع و راهبردی از مزایای این است که بدون حضور کارشناسان خارجی با موفقیت عملیاتی شده و در حال حاضر نیز ۹۵ درصد از نیروی‌های شاغل در آن بومی هستند.

با توجه به اینکه اصلی ترین محصول تولیدی در پتروشیمی ارومیه اسید سولفوریک است، برای تبدیل آن به یک محصول با ارزش دیگر، این طرح در سال ۹۷ آغاز شده و محصول آن ۴۰ هزار تن سولفات پتاسیم و ۵۰ هزار تن اسیدکلریدریک است.

خط تولید سولفات پتاسیم با ظرفیت سالانه ۴۰ هزار تن با موفقیت راه‌اندازی شد و با توجه به راه‌اندازی این خط تولید، سبد محصولات شرکت تکمیل‌تر شده است.

واحد تولید پتاسیم این شرکت با هدف تولید محصول جانبی اسید کلریدریک با ظرفیت ۵۰ هزار تن در سال به سبد محصولات شرکت اضافه شد که یکی از مواد اولیه مورد استفاده در پروژه جدید پلی‌آلومینیوم کلراید pac است.

پتروشیمی زمینه‌ای برای اشتغال و توسعه در آذربایجان غربی است

استاندار آذربایجان غربی گفت: بی‌گمان بهره‌برداری از واحد سولفات پتاسیم در پتروشیمی ارومیه، اشتغال‌ و توسعه هرچه بیشتر را برای این منطقه ایجاد می‌کند.

محمدمهدی شهریاری، در آیین بهره‌برداری رسمی واحد سولفات پتاسیم پتروشیمی ارومیه از جمله طرح‌های ملی وزارت نفت گفت: بی‌گمان بهره‌برداری از این واحد در پتروشیمی ارومیه، اشتغال‌ و توسعه هرچه بیشتر را برای این منطقه به‌وجود خواهد آورد.

وی با بیان اینکه در این استان سهمیه‌ای برای پلی‌اتیلن در نظر گرفته شده است که کلنگ‌زنی آن انجام خواهد شد، افزود: صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و دیگر صنایع مرتبط با پتروشیمی در این استان، روند توسعه را شتاب می‌بخشد.

استاندار آذربایجان غربی تصریح کرد: از طرف مردم استان از دولت تدبیر و امید برای سرمایه‌گذاری‌های عظیم در حوزه‌های مختلف به‌ویژه صنعت پتروشیمی تشکر و قدردانی می‌کنم.

بخش عمده‌ای از تجهیزات و قطعات واحد تولیدی سولفات پتاسیم از سوی سازندگان داخلی ساخته شده است.

آشنایی با تولیدات پتروشیمی ارومیه و کاربردهای محصولات

تولیدات پتروشیمی ارومیه 4000 تن کریستال ملامین و 40000 تن سولفات آمونیم و 50000 اسید سولفوریک در سال است.

واحد دو جذبی اسید سولفوریک DCDA ، با ظرفیت تولید 150 تن در روز با غلظت بالای 98% در سال 1394 به بهره برداری رسید. این واحد توانایی کار در بین 30-110 درصد ظرفیت را دارا می باشد.

ایجاد بیش از 40 مجتمع پایین دست پتروشیمی در آذربایجان غربی

رئیس اداره طرح‌ها و برنامه‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان‌ غربی گفت: باید فارغ‌التحصیلان دانشگاهی آذربایجان‌ غربی به سمت صنایع پایین‌دست پتروشیمی هدایت شوند.

سیفعلی ضربی در جلسه کمیته راهبردی توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی با اشاره به فراوانی فارغ‌التحصیلان بیکار در استان اظهارکرد: باید فارغ‌التحصیلان دانشگاهی آذربایجان‌غربی به سمت صنایع پایین‌دست پتروشیمی هدایت شده و در این باره باید ارتباط مناسبی بین صنعت و دانشگاه شکل گرفته و رابطه آنها تقویت شود.

رئیس اداره طرح‌ها و برنامه‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت  آذربایجان‌غربی با اشاره به تشکیل کمیته راهبردی توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی در استان تصریح کرد: پس از تاکید وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر تشکیل این کمیته، اقداماتی برای استفاده از ظرفیت پتروشیمی آذربایجان‌غربی انجام شده است.

ضربی بیان کرد: هم اکنون پتروشیمی مهاباد و ارومیه در حال فعالیت بوده و میاندوآب نیز در اوایل سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و علاوه بر آن، فراخوان ایجاد پتروشیمی بوکان نیز داده شده است.

وی اظهار کرد: بنابراین با توجه به این ظرفیت‌ها باید صنایع جدیدی به ویژه صنایع پایین دست پتروشیمی برای ایجاد ارزش افزوده فراوان در استان مرزی آذربایجان‌غربی شکل گیرد.

رئیس اداره طرح‌ها و برنامه‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی با تاکید بر اینکه باید به سمت صنایع دانش بنیان حرکت کرد افزود: با توجه به اینکه صنایع پتروشیمی در استان آذربایجان‌غربی نوپا است باید از صنایع دانش‌بنیان برای ایجاد محصولاتی جدید و خلاقانه بهره برد.

ضربی از ایجاد مجتمع‌های پایین دست پتروشیمی در استان خبر داد و گفت: در این رابطه 40 تا 50 مجتمع در استان آذربایجان‌غربی احداث می‌شود.

ارومیه به بزرگترین مرکز توسعه پایین دستی پتروشیمی، هلدینگ پترول تبدیل می شود.

روح الله حضرت پور، نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار نیپنا به بهره برداری از طرح سولفات پتاسیم پتروشیمی ارومیه اشاره کرد و گفت: این طرح که با همت متخصصان ایرانی ساخته شده و در راستای تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صنایع پایین دستی است، طرح بسیار ارزشمندی محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه افتتاح چنین طرح‌هایی می‌تواند به افزایش اشتغال به ویژه برای افراد بومی منجر شود، افزود: افتتاح طرح‌های توسعه‌ای بوسیله متخصصان ایرانی، هم منافع داخلی در بر خواهد داشت و هم ارزآوری و جلوگیری از خروج سرمایه‌های کشور را در شرایط تحریمی کنونی در پی دارد.

حضرت پور با بیان اینکه در نشست‌های گذشته در شرکت پتروشیمی ایرانیان (پترول) مقرر شده بود که آذربایجان‌غربی و شهر ارومیه به عنوان مقصد بزرگترین مجموعه پایین دستی پتروشیمی این هلدینگ انتخاب شود، تصریح کرد: صنعت پتروشیمی از پیشگامان اقتصاد مقاومتی است که با حرکت در این مسیر کارنامه‌ای خوبی ثبت کرده است.

نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: نتیجه طرح‌های مختلف پتروشیمی که در سال‌های اخیر افتتاح شده با رشد و تنوع تولید و همچنین صادرات برای اقتصاد کشور همراه بوده است که امیدواریم طرح سولفات پتاسیم پتروشیمی ارومیه نیز منافع اقتصادی و اجتماعی در برداشته باشد.

صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی صنعت پتروشیمی؛ شاه کلید اقتصاد مقاومتی

سردبیر : صمد اسمعیلی