به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، لغت وزوز یا Tinnitus از کلمه لاتین Tinnier به معنی زنگ زدن گرفته شده است. وزوز صدای ناخواستهای است که بیمار، بدون محرک خارجی، در سر یا گوشهای خود میشنود.
نوع صدای شنیده شده در وزوز ممکن است به صورت ممتد یا مواج و متناوب شنیده شود. دانشمندان، وزوز را نشانهای از بیماریهای گوش ذکر میکنند که ممکن است در اثر عوامل مختلف ایجاد شود.
وزوز گوش اگرچه ناخوشایند است، اما معمولا نشانهای از چیزی جدی نیست. اگر چه ممکن است با شرایط سنی بدتر شود، اما برای بسیاری از افراد، وزوز گوش با درمان بهبود مییابد. درمان وزوز گوش اگر زمینه علت ان مشخص شده باشد گاهی اوقات به روند بهبود کمک میکند. سایر روشهای درمان هم میتوانند سر و صدا را کاهش دهند و باعث کاهش وزوز گوش شوند.
علائم وزوز گوش
صدایی مثل صدای زنگ هشدار که احساس آزار دهندهای را هم در بر دارد، وقتی که واقعا صدای خارجی وجود ندارد. علائم وزوز گوش عبارتند از صداهای فانتوم (صداهایی که واقعا وجود ندارند) در گوش شما:
* زنگ زدن
* سرخ کردن
* کلیک کردن
صدای فانتوم ممکن است از صدای کم به صدای بلند متغیر باشد و ممکن است ان را در یک گوش یا در هر دو گوش بشنوید. در برخی از موارد صدا آن قدر بلند است که میتواند ایجاد تداخل کند، زمانی که صدای واقعی در بیرون شنیده میشود. وزوز گوش میتواند همیشه در معرض حضور باشد یعنی شما آن را حس کنید و میتواند هم نباشد.
انواع وزوز گوش شایع
وزوز گوش ذهنی
تنها صدایی است که شما میتوانید بشنوید. این شایعترین نوع وزوز گوش است. این نوع وزوز گوش میتواند به علت مشکلاتی در گوش بیرونی یا داخلی باشد. این مشکل همچنین میتواند ناشی از مشکلات شنوایی یا بخشی از مغز شما باشد که سیگنالهای عصبی را به عنوان صدا (مسیرهای شنوایی) تفسیر میکند.
وزوز گوش عینی
وقتی پزشک گوش شما را معاینه میکند میتواند صدای مذکور را بشنود. این نوع از وزوز گوش نادر است و به علت مشکلاتی چون وضعیت استخوانی گوش، رگهای خونی و غیره ایجاد میشود.
در صورتی که وزوز گوش بهبود نیابد و از بین نرود باید به پزشک مراجعه کنید. در برخی از شرایط باید خیلی زودتر از این به پزشک مراجعه کنید؛ اگر تا قبل از مبتلا شدن به وزوز گوش، به عفونتهای تنفسی حاصل از برخی بیماریها مثل سرماخوردگی مبتلا بوده اید و آن را پشت سر گذاشته اید و وزوز گوش به وجود آمده و در عرض یک هفته بهبود نیافته است.
دلایل وزوز گوش
دلایل متعدد زیادی میتواند باشد، اما در بسیاری از موارد این علت ناشناخته است و تا به الآن به طور دقیق تشخیص داده نشده است. یک علت شایع وزوز، آسیب گوش داخلی است. موهای کوچک و مرطوب در گوش داخلی در ارتباط با فشار امواج صوتی حرکت میکنند.
دلایل متعدد زیادی میتواند باشد، اما در بسیاری از موارد این علت ناشناخته است و تا به الآن به طور دقیق تشخیص داده نشده است. یک علت شایع وزوز، آسیب گوش داخلی است. موهای کوچک و مرطوب در گوش داخلی در ارتباط با فشار امواج صوتی حرکت میکنند. دلایل رایج وزوز گوش در بسیاری از افراد میتواند یکی از شرایط زیر باشد:
آفت شنوایی مرتبط با سن
برای بسیاری از افراد، شنوایی با افزایش سن دچار اختلال میشود و این اتفاق معمولا در سن ۶۰ سالگی شروع میشود. از دست دادن شنوایی میتواند موجب وزوز گوش شود. واژه پزشکی برای این نوع از آفت شنوایی، پرسبیکوز یا همان پیرگوشی است.
قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
کسانی که با تجهیزات سنگین، ارههای زنجیرهای و سلاحهای گرم در ارتباط هستند، بیشتر در خطر آفت شنوایی و به دنبال آن وزوز گوش هستند. همچنین استفاده از دستگاهها و وسایل جانبی قابل حمل مانند پخش کنندههای MP۳ یا آی پاد (پخش کننده موسیقی دیجیتال)، وسایل جانبی گوشیهای هوشمندمثل هندزفری میتوانند موجب از دست دادن شنوایی در طول دورههای بلند مدت شوند.
وزوز گوش میتواند ناشی از مواجه شدن کوتاه مدت در مکانهای پر سر و صدا، مانند حضور در یک کنسرت با صدای بلند باشد که معمولا از بین میرود؛ اما قرار گرفتن در معرض صدای بلند در طولانی مدت باعث آسیب دائمی گوش میشود.
موم گوش
موم گوش (ماده چسبنده داخل گوش) که از کانالهای گوش محافظت میکند و مانع از رشد باکتریها میشود یا رشد آنها را به حداقل میرساند. وقتی این مومهای گوش تجمع یابند و گوش تمیز و پاکسازی نشود، باعث کاهش شنوایی یا سوزش پرده صماخ و در نهایت وزوز گوش ایجاد میشود.
استخوانچههای گوش میانی
گوش میانی شامل سه استخوانچه است که گاهی به دلیل رشد و استحکام غیر طبیعی موجب وزوز گوش میشوند.
دیگر علل وزوز گوش
برخی از دلایل وزوز گوش شایع هستند، از جمله:
بیماری منیر: وزوز گوش میتواند یک شاخص اولیه از بیماری منیر باشد که شامل اختلال در گوش داخلی بوده و ممکن است ناشی از فشار مایع در گوش داخلی باشد.
آسیبهای وارده بر سر یا گردن: ترومای سر و گردن میتواند با عملکرد گوش داخلی، اعصاب گوش یا عملکرد مغز مرتبط باشد و بر شنوایی تأثیر بگذارد. چنین آسیبهایی به طور کلی فقط در یک گوش آسیب وارد میکنند.
نوروم آکوستیک: این تومور (خوش خیم) بر روی عصب جمجمه است که از سمت مغز شما به گوش داخلی وارد میشود و مانع از تعادل و انجام شنوایی میشود. همچنین استیبولار شانوم هم نامیده میشود، این حالت عموما باعث ایجاد وزوز گوش آن هم فقط در یک گوش میشود.
اختلالات مفصل گیجگاهیفکی
مفصل گیجگاهیفکی به مفصلی گفته میشود که در طرفین سر و در مقابل گوشها، یعنی قسمتی که استخوان فک پایینی با جمجمه برخورد میکند، واقع است. اختلالات مربوط به این ناحیه میتواند موجب وزوز در گوش شود.
تغییرات استخوانی گوش
«اُتواِسکلروز» (رشد غیرطبیعی استخوانهای واقع در گوش میانی) میتواند موجب کمشنوایی و وزوز گوش شود. گفتنی است که این بیماری معمولا ریشهی وراثتی دارد.
انسداد جرم گوش
جرم گوش با بهدامانداختن آلودگیها و کاهش سرعت رشد عوامل بیماریزا موجب محافظت از مجرای گوش میشود، اما انباشتگی بیش از حد جرم میتواند موجب کاهش شنوایی یا آسیب پردهی گوش شود و به شنیدن صداهای مزاحم بیانجامد.
اختلال عروق خون
موارد نادر، وزوز گوش ناشی از اختلال رگهای خونی است. این نوع وزوز گوش تنگی قلبی نامیده میشود. دلایل آن عبارتند از:
آترواسکلروز
با افزایش سن و افزایش کلسترول و سایر رسوبات در رگهای خونی اصلی نزدیک گوش میانی و داخلی برخی از انعطاف پذیریهای گوش از دست میرود. این مسأله موجب میشود که جریان خون بیشتر و شدیدتر شود و گوش شما برای تشخیص ضربات، کار خود را به سختی انجام دهد که شما معمولا میتوانید این نوع عملکرد را به صورت وزوز گوش در هر دو گوش بشنوید.
تومورهای سر و گردن
تومور که بر روی رگهای خونی در سر یا گردن (نئوپلاسم عروقی) فشار میآورند، میتواند موجب بروز وزوز گوش و سایر علائم شوند. ضعیف شدن مویرگها که باعث ایجاد ارتباطات غیر طبیعی بین شریانها و رگها میشود و میتوانند منجر به وزوز گوش شوند. این نوع وزوز گوش معمولا در یک گوش اتفاق میافتد.
داروهای بروز دهنده وزوز گوش
تعدادی از داروها ممکن است موجب آسیب به گوش شوند. به طور کلی، دوز بالای این داروها، وزوز گوش را بدتر میکنند. سر و صدای ناخواسته، هنگامی که شما مصرف این داروها را متوقف میکنید، از بین میرود. داروهای شناخته شده برای ایجاد یا تشدید وزوز گوش عبارتند از:
آنتی بیوتیکها
* از جمله پلی مکسین، اریترومایسین، ونکومایسین و نومیدین
* داروهای مربوط به درمان سرطان شامل: مکلرتامین و وین کریستین
* قرصها (دیورتیک ها) مانند پوماتانید، اسید اتاکریکنیک یا فوروزید آمید
* داروهای کوین برای مالاریا یا برای سایر شرایط بهداشتی استفاده میشوند.
* بعضی از داروهای ضد افسردگی ممکن است موجب آسیب مغزی شوند.
* مصرف آسپرین در دوزهای غیر معمولی موجب اختلال در شنوایی میشوند.
عوارض وزوز گوش
شنیدن وزوز در گوش ممکن است بر کیفیت زندگی فرد مبتلا تأثیر بگذارد. عوارض ناشی از این عارضه در همه مبتلایان یکسان نیست، اما شایعترین این عوارض عبارتند از:
* خستگی
* استرس
* مشکلات خواب
* تمرکز نداشتن
* مشکلات حافظه
* افسردگی
* اضطراب و تحریکپذیری
درمان هریک از این عوارض ممکن است روی خود وزوز گوش تأثیر مستقیم نداشته باشد، اما موجب میشود فرد احساس کند که اندکی بهبود یافته است.
جلوگیری از وزوز گوش
در بسیاری از موارد، وزوز گوش ناشی از چیزی است که نمیتوان مانع آن شد. با این حال، برخی از اقدامات احتیاطی میتواند به جلوگیری از نوع خاصی از وزوز گوش کمک کند.
حفاظت از سیستم شنوایی در طول زمان، قرار نگرفتن در معرض سر و صدای بلند میتواند اعصاب گوش را از آسیب حفظ کند و باعث کاهش آسیب شنوایی و وزوز گوش شود.
اگر یک موسیقیدان هستید، در صنعت موسیقی کار میکنید و با ماشین آلات با صدای بلند در ارتباط هستید یا اگر نظامی هستید و از سلاحهای گرم استفاده میکنید (به خصوص تپانچه یا تفنگ ساچمه ای)، همیشه از شنوایی خود محافظت کنید.
صدا را کم کنید و سپس گوش دهید. قرار گرفتن در معرض موسیقی طولانی مدت بدون حفاظت از گوش و گوش دادن به موسیقی با حجم بسیار بالا از راه هدفون میتواند باعث کاهش شنوایی و وزوز گوش شود.
مراقبت از سلامت قلب و عروق خود، ورزش منظم، تغذیه درست و گامهای دیگری در جهت حفظ رگهای خونی شما میتواند به جلوگیری از وزوز گوش کمک کند.
درمان قطعی وزوز گوش را چگونه انجام دهیم؟
لغت وزوز یا Tinnitus از کلمه لاتین Tinnier به معنی زنگ زدن گرفته شده است. وزوز صدای ناخواستهای است که بدون محرک خارجی از سوی بیمار در سر یا گوشها شنیده میشود. نوع صدای شنیده شده در وزوز ممکن است به صورت ممتد یا مواج و متناوب شنیده شود. دانشمندان وزوز را نشانهای از بیماریهای گوش ذکر میکند که ممکن است در اثر عوامل مختلف ایجاد شود.
در ادامه، مهمترین درمانهای قطعی وزوز گوش بیان میشود.
انواع درمان قطعی وزوز گوش
* سمعک
* پوششگر
* تجهیزات تلفیقی
* کاشت حلزون
* دیگر استراتژیها
* دارو درمانی
* تاثیر ویتامینها
* ورزش کردن
* تحریک الکتریکی
* بیوفیدبک
سمعک
سمعکها اغلب برای بیماران وزوزی که کم شنوایی مشخص دارند، مفید هستند. سمعکهای قابل برنامه ریزی فرصت تنظیم الگوی تقویت را در روند صوتی مطلوب و درمان قطعی وزوز گوش برای ادیولوژیست فراهم می کنند. به این دلیل، برای بیمارانی که می توانند هزینه آن را بپردازند، سمعکهای قابل برنامه ریزی و هوشمند با ویژگی برنامه کنترل وزوز گزینه مناسبی است.
دانشمندان این زمینه معتقدند که سمعک برای کنترل وزوز باید به کار برده شود. به دلیل این که سمعک با تقویت اصوات زمینه سبب پوشش وزوز میشود. گزارش اکثر کلینیکهای وزوز حاکی از آن است که سمعک در بیشتر بیماران مفید است. گزارش شده است که استفاده از سمعک سبب آرامش بیماران دارای وزوز میشود.
مزایای استفاده از سمعک
مزایای استفاده از سمعک برای درمان قطعی وزوز گوش شامل موارد زیر است: مزیت سایکوژیکی یا روانی برای فرد استفاده کننده خواهد داشت، زیرا توجه بیمار به مشکل شنوایی، از توجه او نسبت به وزوز کاسته میشود و این سبب کاهش استرس و کاهش درک وزوز او میشود.
با بهبود شنوایی فرد باعث میشود که فرد درکی درستی از منشأ وزوز داشته باشد که مشکل از کم شنوایی است و با رفع کم شنوایی تا حد زیادی وزوز هم قطع خواهد شد.
پوششگر
پوششگرها وسایلی هستند که با تولید صدای خاص متناسب با فرکانس وزوز فرد، وزوز را میپوشانند. در تجربیات سایکو اکوستیک، این به آن معنی است که دریافت یک محرک صوتی یا تولید محرک دیگر (پوشاننده) به صورت فیزیکی باعث درمان قطعی وزوز گوش و نشنیدن وزوز هنگام استفاده از این وسایل میشود.
تجهیزات تلفیقی
وسیلهای که شامل ترکیبی از سمعک گوش و پوششگر است. دارای دو ولوم کنترل مجزا است که هر کدام دارای یک عملکرد هستند. اکثر بیماران دارای وزوز دارای کم شنوایی نیز هستند. با استفاده از این وسیله در واقع اصوات تقویت میشوند و پوشش نیز در حداقل سطح مناسب ارائه میشود. هنگام استفاده از تجهیزات تلفیقی، متخصص باید در درجه اول شنوایی را تنظیم کند و سپس پوشش را در حدی که وزوز را بپوشاند، تنظیم کند.
کاشت حلزون
بیمارانی با کم شنوایی شدید تا عمیق دوطرفه اغلب نمی توانند برای صوت درمانی (یعنی استفاده از اصوات خارجی برای آسودگی از وزوز) پیروی کنند. خوشبختانه، نتایج چندین مطالعه نشان داده که کاشت حلزون گوش برای تعداد زیادی از بیمارانی که تجربه وزوز را قبل از کاشت داشته اند، باعث کاهش یا درمان قطعی وزوز گوش شده است.
بنابر این، کاشت حلزون یک گزینه ماندنی برای بعضی از بیمارانی است که وزوز و کم شنوایی دوطرفه را تجربه کرده اند.
دیگر راهبردهای مدیریت وزوز
شدت وزوز اغلب با مشکلاتی مثل بی خوابی، نگرانی و افسردگی در ارتباط است. این قبیل موضوعات می توانند یک چرخه نادرست را شکل دهند که هر کدام یکدیگر را بدتر می کند. همیشه وزوز نقطه شروع این سیکل نیست. بیشتر بیماران افسردگی، بی خوابی یا استرس را قبل از وزوز تجربه می کنند.
دارو درمانی
تعداد اندکی از داروها به شکل مؤثری برای کاهش شدت یا درک وزوزهای مزمن مؤثر هستند. توصیه می شود تجویز داروها برای درمان بی خوابی، اضطراب، افسردگی، ترس ها، تمایلات عقده ای، اجباری یا سایر مشکلات روانی با مشورت متخصصین این زمینه صورت پذیرد.
داروهای ضد اضطراب مثل باربتوراتها، بنزودیازپین، پروپرانول و آنتی هیستامینها نیز درک نترل وزوز مورد استفاده قرار می گیرند. باربیتوراتها در درجه اول، به عنوان مسکن برای بی خوابی موثر هستند. داروی انتخابی آنها دیازپام، فلورازپام است، این داروها سیگنالهای آوران سیستم شنوایی را در سطح ساقه مغز یا بخشهای بالاتر در سیستم اعصاب مرکزی مهار میکنند.
اثر ویتامینها
ویتامینها و از جمله اسیدنیکوتینیک به دلیل اثر گشادکنندگی عروق و بر اساس این فرضیه که سبب افزایش جریان خون میشوند، برای کنترل وزوز توصیه شده اند. گزارشهای زیادی وجود دارد مبنی بر این که استفاده از ویتامین A سبب بهبود شنوایی و کاهش وزوز می شود. روی نیز برای کنترل وزوز توصیه شده است.
این مکملها به تنهایی، احتمالا بلندی یا شدت وزوز بیمار را کاهش نخواهند داد، اما مکملها می توانند به حفظ یا بهبود سلامت کلی بیماران که شامل سلامت و عملکرد سیستم شنوایی دوگوشی هم می شود، کمک کنند. دریافت مکملهای غذایی مناسب همچنین میتواند احساس تندرست بودن در بیماران را بهبود بخشد.
بیمارانی که نقش فعالی در حفظ سلامتی خود دارند، احساس می کنند که کنترل بیشتری بر شرایط خود دارند. این دید مثبت می تواند در افزایش خوشبینی و نهایتا کاهش شدت وزوز نقش داشته باشد.
تشویق به ورزش کردن
بعضی بیماران به خاطر این که ورزش بلندی وزوز آنها را افزایش می دهد، سطح فعالیت فیزیکی آنها را کم می کنند. این افزایش در وزوز تقریبیا همیشه موقتی است و با افزایش فشار خون در هنگام ورزش در ارتباط است.
به خاطر این که مزایای ورزش منظم (شامل کاهش استرس، بهبود سلامت قلبی عروقی، توان عضلات، حوصله و الگوهای خواب) بسیار مهمتر از افزایش موقت وزوز است، توصیه می کنیم بیماران هنگامی که امکان دارد، فعالیتهای فیزیکی متنوع را به کار بگیرند.
تحریک الکتریکی
یکی از روشهای کنترل یا درمان وزوز استفاده از تحریک الکتریکی است که اولین بار از سوی Feldman در سال ۱۳۸۲ مطرح شد. محل الکترود، نوع الکترود و نوع جریان الکتریکی مورد استفاده، در میزان موثر بودن وسیله برای کنترل وزوز نقش دارند. اثربخشی آن کاملا معلوم نیست، ممکن است در یک فرد شدت و میزان وزوز را کم کند و در فرد دیگر کاهش ندهد.
بیوفیدبک
تکنیکهای بیوفیدبک برای یاد دادن روشهای کنترل استرس به بیمار طراحی شده اند. تکنیک بیوفیدک، مشاهده اثرات شل شدن عضلات با استفاده از الکترومیوگرافی (ENG) است. الکترومیوگرافی برای ثبت سرعت تخلیه خود به خودی عصبی عضلانی به کار برده میشود.
با استفاده از این روش، علایم الکتریکی عضلات به صورت علایم بینایی ظاهر می شوند و فرد میتواند با استفاده از این علایم به میزان شل بودن عضلات پی ببرد و از آن به عنوان راهنما جهت ایجاد شرایط مطلوب استفاده کند. هدف نهایی از تکنیکهای بیوفیدبک آن است که بیمار یاد بگیرد چگونه با شل کردن عضلات، استرس (دلهره) خود را کم کند.