چرایی تلاش عربستان برای بازگشت به مواضع سنتی در قبال فلسطین و الزامات آن
مواضع جدید عربستان در باره فلسطین در صورتی تاکتیکی و برای ترمیم وجهه در جهان اسلام نیست که از روند عادی سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی جلوگیری کند.
در پی اظهارات انتقاد آمیز ترکی فیصل از رژیم صهیونیستی در نشست امنیتی اخیر منامه که در پی اقدام نتانیاهو درافشای سفر خود به عربستان و شرکت در نشست نئوم با حضور بن سلمان و مایک پمپئو صورت گرفت، کابینه عربستان روز سه شنبه در بیانیه ای تداوم موضع این کشور را درباره آرمان فلسطین اعلام کرد و گفت در دفاع از آرمان فلسطین تردید نخواهد کرد.
عربستان همچنین تداوم تعهد خود را به حمایت از گزینه راهبردی صلح و نیز پایبندی این کشور به ابتکار صلح عربی 2002 میلادی اعلام کرد و با تاکید بر توقف شهرک سازی در سرزمین های فلسطینی, آن را تخطی آشکار از قانون بین الملل و مانعی بر سر راه دستیابی به صلحی پایدار و فراگیر دانست.
صدور این بیانیه با سیاست سنتی عربستان در قبال مسئله فلسطین همخوانی اما با رویکرد این کشوردر قبال فلسطین بعد از به قدرت رسیدن مشکوک محمد بن سلمان تناقض آشکاردارد چراکه عربستان نه تنها دو نهاد عربی و اسلامی اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی را که در جهت حمایت از مواضع و منافع فلسطین تشکیل شده است به حاشیه برد بلکه حتی برخلاف طرح پیشنهادی ملک عبد الله به جاده صاف کن عادی سازی روابط میان رژیم صهیونیستی و برخی از متحدان و دولت های دست نشانده خود همچون بحرین و سودان تبدیل شد وحتی تشکیلات خودگردان را برای تن دادن به درخواست های دولت افراطی و ضد صلح نتانیاهو در پوشش طرح موسوم به معامله قرن تحت فشار قرار داد.
حال اینجا چند سوال مطرح می شود: نخست اینکه چه عواملی موجب شد عربستان در دوره محمد بن سلمان ابتدا به فلسطینی ها پشت کرد و به اقداماتی دست زد که فلسطینی ها آن را به خنجر از پشت تعبیر کردند اما اکنون مواضعی اتخاذ کرده که حداقل در ظاهر نشانگر بازگشت به موضع سنتی این کشور است؟ دوم اینکه موضع جدیدعربستان مبنی بر بازگشت به موضع سنتی جنبه تاکتیکی دارد و یا اینکه جدی است ؟
در پاسخ به سوال اول می توان گفت که عربستان در دوره محمد بن سلمان حساب ویژه روی دولت ترامپ و ترامپیسم حاکم بر کاخ سفید باز کرد و به نوعی همه تخم مرغ های خود را در سبد آن گذاشت اما بعد از شکست ترامپ و جمهوریخواهان در انتخابات اخیر ریاست جمهوری و کنگره به اقداماتی دست زد که حداقل بتواند جایگاه پیش از ترامپ خود را در منطقه بازیابد و در این راستا برای ترمیم روابط با ترکیه و قطر نیز چراغ سبز نشان داده است ودر امتداد آن بازگشت به سیاست سنتی در حمایت از فلسطین اعلام شده است و در مجموع به نظر می رسد عربستان با توجه به چالش های ناشی از جابجایی قدرت در کاخ سفید می خواهد پل های خراب شده خود درجهان عرب و جهان اسلام را ترمیم کند تا از آن به عنوان ابزاری در فضای جدید استفاده کند.
و در پاسخ به سوال دوم نیزمی توان گفت که اعلام بازگشت به مواضع سنتی عربستان در خصوص فلسطین زمانی می تواند جدی باشد که عربستان به تلاش هایش برای ترمیم زخم های وارده بر پیکره فلسطین از ناحیه اجرای طرح موسوم به معامله قرن در دوره ترامپ و بخصوص وادارکردن دولت های دست نشانده خود به برقراری روابط رسمی با رژیم صهیونیستی قبل از حل بحران فلسطین دست بزند و آنها را وادار کند از همان مسیری که رفتند برگردند و درعین حال روابط غیر رسمی خود با این رژیم را نیز به حالت تعلیق در آورد که تاکنون هیچ نشانه و علایمی در این زمینه مشاهده نشده است.
--------------------------------------
احمد کاظم زاده