ثبت آخرین امضاها برای گره گشایی در صنعت ریلی کشور

واگن پارس اراک، کارخانه ای است که ساختش به دهه 50 باز می گردد اما عملا پس از انقلاب اسلامی بود که پویایی، تولید و رشد را دید.

دفاع صنعتی در قاب شهدا

کارخانه واگن پارس اراک بزرگترین سازنده تجهیزات ریلی کشور در سال 1363 افتتاح شد.

کارخانه با نمادی از یک لوکوموتیو قدیمی بر سر در خود را نشان می دهد. وارد کارخانه می شوم. رنگ و بوی دفاع صنعتی از قاب شهدای صنعت ریلی در ورودی کارخانه هویداست. فاتحه ای باید خواند و با صلواتی وارد محیط تولید شد. هشت سالن تولید به وسعت 33هکتار که بیش از هزار پیر و جوان در آن مشغول کارند.

برکت کارخانه انقلابی؛ پا گرفتن خوشه ریلی در استان مرکزی

واعظی از قدیمی های کارخانه است با نشان دادن جای ترکش های بمباران دشمن در دوران جنگ می گوید: کارخانه واگن پارس را بچه های همین آب و خاک راه اندازی کردند و در دوران دفاع مقدس هم کمک فراوانی به رزمندگان داشت به همین دلیل کارخانه در پنجم مرداد 1365 بمباران شد و این یادگارها را برای جوانان پس ازدفاع گذاشت.

در سایه خدمات خوشه ریلی کشور در اراک، امروزه نبض تولیدات این حوزه در استان مرکزی می تپد و زمینه ساز ایجاد بیش از 100واحد تولیدی زیر دست واگن پارس نیز شده است تا با توان تولید بالا، استان مرکزی با عنوان پایتخت صنعت ریلی در کشور مطرح شود.

توانایی تولید انواع واگن و رتبه در صادرات

مختاری مدیر عامل جهادی و متواضع کارخانه، مرد بلند قامت سربه زیر صنعت ریلی به استقبالمان می آید می گوید: خطوط تولید این شرکت از تجهیزات و فن آوری مدرن برای تولید انواع واگن باری، مسافری، مترو، ترن ست، لکوموتیو و بوژی برخوردار است و ظرفیت تولید سالانه بیش از دوهزار انواع واگن در آن وجود دارد.

همچنان که در کارگاه ها قدم برمی داریم مرد اول عرصه تولید تجهیزات ریلی کشور می افزاید: شرکت واگن پارس به عنوان اولین و تنها صادر کننده تاکنون موفق به صادرات دوهزار دستگاه انواع واگن باری، مسافری و بوژی به کشورهای کوبا، سودان، سوریه، بنگلادش و چین شده است که تمامی محصولات صادر شده در حال بهره برداری بوده و رضایت کامل کاربران را در پی داشته است.

کارگر در کارخانه است، با وجود مشکلات

او که در چند سال اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی و مالی کارخانه همچنان توانسته کارگران را نه معترض در خیابان ها که بر سر تولید نگاه دارد از روند کار در کارخانه، دستی بر پیشانی می کشد و ادامه می دهد: با وجود ظرفیت 2هزار تایی تولید اما اکنون ظرفیت تولید 50درصد است. پارسال رکورد تولید پس از چندین سال رکود شکسته و به تولید بیش از 500واگن رسید و امسال هم برنامه رکورد شکنی تا تولید 700واگن در سال را داشتیم که با برخی مشکلات ممکن است از برنامه عقب بمانیم و برنامه محقق نشود.

نرخ پایین بهره وری از صنعت ریلی در کشور

با توجه به جایگاه ایران به عنوان مسیر ارتباطی شرق با غرب و شمال - جنوب، توسعه حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مطرح است، فعالان و کارشناسان صنعت حمل ‌و نقل ریلی بر این باورند که نرخ بهره‌ وری در این صنعت پایین است و این صنعت برای دستیابی به ارزش افزوده مناسب به حمایت تمام قد دولت نیازمند است.

با وجود این اصل کارشناسی شده، مشکلات اداری، بانکی و بیمه و مالیات بزرگترین سازنده تجهیزات ریلی پای رئیس کل دادگشتری استان مرکزی را برای حل بخشی از مشکلات به کارخانه کشاند تا به مدد حمایت های قضایی کارگر در کارخانه بماند و راهی خیابان های شهر برای اعتراض نشود.

19خردادماه موعد دیدار حجت السلام موسوی رییس کل دادگستری پس از بازدید، نشستی هم با تیم مدیریت و نمایندگان کارگران این شرکت برگزار کرد.

قضا برای حل مشکلات

مختاری مدیرعامل می گوید :  تولید در کارخانه از سال1385 تا 95  با روند کاهشی روبرو بود و در سال 95 تولید چیزی در حدود 52دستگاه واگن انجام شد که 20دستگاه تعمیری بود.

وی با اشاره به برگزاری جلسه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در محل کارخانه در سال95 و تاکید بر رفع مشکلات واگن پارس می گوید: متاسفانه تا سال95 هیچ شرکتی برای عقد قرارداد با واگن پارس اطمینان و اعتماد لازم را نداشت چرا که با مشکلاتی همچون بدهی، مسدود بودن حساب و ضبط اموال موجود در انبارها روبرو بود، اما انتهای سال95 تصمیم برای بازگشت تولید به واگن پارس اتخاذ شد.

بودجه ای میلیاردی که تخصیص نیافت

در سال97 سازمان برنامه و بودجه با اختصاص سه هزار میلیارد تومان به توسعه بخش ریلی موافقت کرده است که تحقق آن می توانست صنعت ریلی کشور را متحول سازد اما در اینجا هم کارگران تحول آفریدند.

مختاری با اشاره به اینکه میزان تولید در سال97 با وجود هدفگذاری 400دستگاهی، 300دستگاه بود گفت: اما پارسال از هدفگذاری پیشی گرفتیم و بیش از  550دستگاه با وجود همه مشکلات در شرکت تولید شد و این شرایط نشان می دهد که اعتماد به واگن پارس برگشته است.

مدیرعامل شرکت واگن پارس اراک تاکید کرد: استراتژی سال99، تولید 600دستگاه واگن است که این حجم تولید برای شرکت سخت نیست، اما با توجه به شرایط موجود کار دشوار است، البته این میزان تولید کار بزرگی است.

گره گشایی بخشی از مشکلات

استمهال در پرداخت وام ها، جلوگیری از ضبط بخشی از اموال و رفع مشکلات بیمه و مالیاتی گره هایی بود که با باز شدن آنها با حضور رئیس کل دادگستری استان تولید تسریع پیدا کرد.

در میان مشکلات ریز و درشت کارخانه که همه آنها به دلیل بی توجهی به تولید داخل به عنوان بازوی بی نیازی از بیگانه و وجود دلالان عرصه واردات است مختاری از مشکل ملی دیگری پرده برمی دارد .

حکایت تبصره راهگشای مغفول مانده چیست؟

تبصره 18 راهگشای بخش عمده ای از مشکلات کارخانه می تواند باشد که اجرا نمی شود. محتوای این اصل تاکید بر پرداخت وام برای خریداران واگن که بخش عمده آنها بخش خصوصی مانند صاحبان کارخانه فولاد هستند می باشد. به معنای دیگر همچنان که برای خرید اتوبوس به خریدار وام داده می شود برای خریدار واگن هم وام داده شود.

مختاری می گوید: ساخت واگن نسبت به دیگر وسایل نقلیه، به میزان بیشتری سرمایه نیاز دارد و می توان گفت بدون حمایت های تسهیلاتی دولت و سیستم بانکی، تولید و عرضه محصولات ریلی امکانپذیر نیست.

لطفا وام بدهید مثل بقیه

مدیرعامل واگن پارس می افزاید: قیمت تمام شده یک واگن مسافربری بیش از 100 میلیارد ریال برآورد می شود که شرکت های بهره بردار بدون دریافت تسهیلات امکان خرید آن را نداشته و در نتیجه علاوه بر رکود کارخانه های واگن سازی و در نتیجه بیکاری کارگران این واحدهای تولیدی، صنعت ریلی کشور نیز ناکارآمد می شود.

وی می گوید : از سوی دیگر  اگر وام خرید داده شود تولید رونق می یابد و حتی سرمایه در گردش کارخانه هم تامین می شود.

علاوه بر پرداخت نشدن ارز نیمایی به این کارخانه عظیم، در هشت سال اخیر هیچ تسهیلاتی به شرکت داده نشده است در حالیکه قرار بود که سال97، حدود 50 میلیارد تومان تسهیلات از سوی بانک ملی به واگن پارس داده شود.

نبود موازنه در تولید، پرداخت تسهیلات دولتی و نیاز کارگر دخل و خرج را در کارخانه سخت کرده با این حال تولید و توسعه سرفصل کار مدیریت و کارگران کاخانه است.

نیاز به 11هزار واگن جدید

صفاری راد با اشاره به اعلام راه آهن جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تکمیل شبکه ریلی کشور و نیاز به 11هزار واگن معتقد است، واگن پارس اراک با مشارکت 40سازنده زیر دستی توان تولید این واگن ها را دارد و نباید تامین آن به خارج و یا واردات موکول شود.

به گفته وی، باید زمینه تولید انبوه واگن مسافری، باری، مترو و لوکوموتیو فراهم، و هزینه ها و درآمد سربه سر شود، هر چند که با همه تلاش های انجام شده امروز فقط یک ماه از پرداخت حقوق عقب هستیم و کارگران حداقل حقوق را دریافت می کنند.

رئیس انجمن ریلی استان مرکزی مصاحبه شونده دیگری بود که به ما پیوست.
صادقی می گوید: 20هزار دستگاه واگن باری در کشور وجود دارد که حدود 30درصد آن فرسوده و غیرقابل استفاده است و شرکت بهره بردار هم توانایی تعمیرات آن را ندارد می طلبد دولت نسبت به حمایت این بخش برنامه ریزی کند.

مشکل فقط نبود پول نیست؛ برنامه است

وی می افزاید: مشکل صنعت ریلی کشور صرفا نبود سرمایه گذاری نیست اگر زیرساخت ها، و برنامه ریزی های هدفمند اقتصادی در بخش ریلی تقویت شود، شمار شاغلان این بخش چند برابر می شود.

رئیس انجمن تولیدکنندگان ریلی استان مرکزی ادامه می دهد: اگر واگن پارس اراک به حداکثر تولید برسد بیش از 120شرکت وابسته به این شرکت که اکنون بخش قابل توجهی از آنها تعطیل شده اند، نیز در استان و کشور فعال می شوند.

صادقی می گوید :  زیرساخت های لازم برای تولید واگن در استان مرکزی وجود دارد اما، در این چرخه نیاز به حضور شرکت ها و پیمانکاران برای تامین قطعات، ریختگری، فنر و بوژی دارد و در صورت حضور فعال این پیمانکاران می توان کشور را از واردات واگن بی نیاز کرد.

حمل و نقل ریلی آسان و دود ندارد

به گفته ی رئیس انجمن ریلی استان مرکزی، هزاران تن انواع کالا در گمرک وجود دارد که به دلیل محدودیت های مختلف در بخش جاده ای و ریلی امکان انتقال وجود ندارد و می توان با گسترش شبکه ریلی نسبت به حمل آسان تر و ارزان تر کالا از گمرکات به نقاط مختلف کشور اقدام کرد.

هزینه مالی حمل و نقل ریلی کمتر از 20درصد حمل و نقل جاده ای است و همچنین میزان آلایندگی زیست محیطی در حمل و نقل ریلی 10درصد حمل و نقل جاده ای است، بنابراین توسعه این بخش علاوه بر صرفه جویی ارزی و ریالی، کاهش تخریب محیط زیست را نیز به دنبال دارد.

حمل و نقل ریلی بدون یارانه سوخت

نگاهی کوتاهی به سوانح جاده ای کشور نشان می دهد، سالانه بیش از 20هزار نفر به دلیل تصادفات جان خود را از دست می دهند و میزان قابل توجهی نیز در تامین زیرساخت های جاده کشور هزینه می شود که یکی از دلایل این هزینه ها، پیشی گرفتن ناوگان باری از ریلی است.

علاوه بر این دولت به میزان قابل توجهی یارانه سوخت به کامیونداران پرداخت می کند که این یارانه به بخش ریلی اختصاص داده نمی شود و این مهم نیز یکی از مشکلات فعالان بخش ریلی است.

صاحب کجاست؟

چالش دیگر کارخانه که چند سالی است با آن درگیر است متولی کارخانه و صاحب آن است.
واگن پارس هم از جمله کارخانه هایی است که تولیت آن دست به دست شده و در آخرین مرتبه به شرکت مپنا واگذار شد، واگذاری ای که مدتی در روی کاغذ بود و به دلیل برخی قرار دادهای قبلی مشکلاتی دارد.

مقدسی عضو شورای اسلامی کار شرکت واگن پارس می گوید: سهام شرکت واگن پارس متعلق به وزارت دفاع است که به صورت وکالتی به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران واگذار شده است، در حالی که برای بهره برداری از شرکت، عقد قرارداد و دریافت ضمانت نامه باید سهامدار حضور داشته باشد.

او می گوید: یکی از مباحث موضوع پروژه کوباست که این قرارداد توسط معاون اول دولت نهم فسخ شد. واگن پارس ادعای طلب دارد و از طرفی بانکی که ضمانت نامه از او دریافت شده شرکت را بدهکار می داند، رقم این ضمانت نامه 3.5میلیون یورو است و این مشکل فقط با حکم حکومتی در هیات دولت باید رفع شود.

محدودیت بورسی در خرید مواد اولیه

خرید مواد اولیه کارخانه باید از طریق بورس انجام شود ، اما به دلیل بدهی ها خرید محدود انجام می شود و تامین مواد اولیه در بازار آزاد نیز سودی برای شرکت ندارد، علاوه بر آن خرید از طریق بورس باید نقدی باشد که با وجود مشکلات در نقدینگی خرید با چالش هایی روبروست.

مقدسی با اشاره به واردات واگن هم می گوید: نمی دانیم چه کسی باید مقابل این واردات بایستد، اما امروز واردات واگن به مشکل شرکت تبدیل شده است، همچنین شرکت با دریافت تسهیلات می تواند به بازسازی تجهیزات اقدام کند.

شیخی دیگر عضو شورای اسلامی کار واگن پارس با اشاره به مشکلات و بدهی های شرکت در حوزه هزینه آب، برق، گاز و ...می گوید: میزان حقوق کارگران واگن پارس در مقایسه با شرکت های هم رده خود بسیار کم است، اما با این وجود کارگران صبورانه پای شرکت ایستادند.

امید در میان خبرهای نگران کننده

اما در میان همه ی این خبرها و نگرانی های فعالان صنعت ریلی استان مرکزی آخرین خبر حکایت از انتقال قطعی و کامل سهام واگن پارس اراک به شرکت مپنا دارد.

تفاهمنامه این انتقال سهام  حدودا دی‌ماه پارسال امضا شده بود اما این موضوع با بروکراسی اداری و به علت اختلافات که در مورد مسائل مختلف بین مالک قبلی با وجود جلسات متعدد وزارت صنایع و سازمان گسترش و معاونت اقتصادی و هماهنگی معاونت اول رئیس‌جمهور این فرآیند به ثمر نرسیده بود.

رئیس مجمع نمایندگان استان مرکری در مجلس شورای اسلامی می گوید: فرایند کامل انتقال مالکیت سهام شرکت واگن پارس از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به شرکت مپنا انجام شد.

آخرین امضاها گرفته شد

کریمی می افزاید: خوشبختانه امروز آخرین جلسه که با حضور همه دست اندرکاران وزارت دفاع، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، معاونت اقتصادی معاون اول رئیس جمهور، شرکت مپنا، مدیریت عامل شرکت واگن پارس و تعدادی از نمایندگان شورای کار شرکت واگن پارس اراک انجام شد خوشبختانه آخرین امضا و تاییدیه‌های همه ی طرفین درگیر در این موضوع انجام و تشریفات اداری و حقوقی و قانونی مربوط به نقل و انتقال سهام شرکت واگن پارس از سازمان گسترش به شرکت مپنا انجام شد.

نماینده مردم اراک کمیجان و خنداب در مجلس اضافه کرد: با این جلسه هفته آینده شرکت مپنا رسماً شرکت واگن پارس را تحویل خواهد گرفت و هیئت مدیره جدید منتخب خودش در شرکت مستقر خواهد کرد.

وی اظهار امیدواری کرد با توجه به برنامه های گسترده ای که مدیریت مپنا برای رونق تولید واگن پارس وجود دارد این شرکت به عنوان بزرگترین و مجهزترین واحد تولیدی صنعت ریلی کشور بتواند افتخارات بیشتر برای صنعت کشور و استان مرکزی بیافریند.

کلام آخر...

آخرین امضاها برای واگذاری ثبت شد. حالا صدها کارگر مشتاق تولید این کارخانه و ناوگان ریلی کشور که در برنامه بیست ساله توسعه باید در حمل و نقل پیشرو باشد در انتظار برنامه مسئولین برای توسعه و رونق هستند.

حالا باید ماند و دید، ریل تولید مهمترین صنعت ریلی کشور  به کجا می رسد ...

......

زهرا نوری