نه به تصادف

روی ویلچر نشسته و به دور دست ها خیره شده بود.

سکوتش را می شکند و می گوید سال ها بود که روی ماشین های سنگین کار می کرد. بعد کمی مکث می کند و دستی روی پاهایش که دیگر حس و جانی ندارند؛ می کشد و ادامه می دهد یک سالی می شود که دیگر ویلچر نشین شده و تنها با خاطرات گذشته زندگی می کند. از او می خواهم از روز حادثه برایم بگوید. اشکی که بر گونه هایش جاری شده پاک می کند و می گوید کاش آن روز به حرف پسرم گوش می دادم و تلفن همراهم را کنار می گذاشتم. دوستم پیامک خنده داری فرستاده بود؛ داشتم جوابش می دادم. یک چشمم به جاده بود و چشم دیگرم به صفحه موبایل. ناگهان نفهمیدم چه شد. کامیون از جاده منحرف شد و به پایین سقوط کرد. وقتی به هوش آمدم روی تخت بیمارستان بودم و پسرم در سردخانه. 

آمار پلیس راهور استان فارس نشان می دهد بی توجهی به جلو با ۴۱ درصد نخستین عامل  تلفات جاده ای در استان فارس است. این استان اگر چه در تصادفات فوتی رتبه نخست کشور را دارد؛ اما در چند سال اخیر میزان فراوانی حوادث رانندگی روند نزولی به خود گرفته است؛ به گونه ای که امسال طلسم افزایش تلفات تصادفات در نیمه نخست سال شکست و سازمان پزشکی قانونی کشور با اعلام ۳۷۵ مورد فوتی، کاهش ۳۰ درصدی نسبت به مدت مشابه پارسال را برای استان به ثبت رساند. این در حالی است که سال‌های قبل تعداد جانباختگان حوادث ترافیکی در مدت ذکر شده بالاتر از هزار نفر بوده است.

آغاز مشکلات بعد از تصادف
بعد از حادثه رانندگی تازه آغاز فصل مشکلات است. صدمه روحی و روانی حاصل از بحران سوگ به دلیل از دست دادن عزیزان و در کنار آن، هزینه و پیامد‌هایی که زن سرپرست خانوار، کودک یتیم، فردی با ضایعه نخاعی در باقی سال‌های عمرش و در نهایت جامعه متحمل می‌شود، قابل تأمل است.
هر چند جان افراد قابل ارزش‌گذاری نیست، اما عامل انسانی با بیش از ۹۰ درصد چه در تصادفات فوتی و چه در تصادفات جرحی بیشترین سهم را در خسارت ایجاد شده به بار می‌آورد. جدیدترین محاسبات ۳۳ دستگاه درگیر با موضوع تصادفات جاده‌ای نشان می‌دهد هر نفر که در تصادف جان خود را از دست می‌دهد، حدود ۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان هزینه مستقیم و غیر مستقیم به کشور تحمیل می‌کند که این جدا از هزینه‌هایی که از بدو تولد صرف رشد و آموزش یک فرد می‌شود.

• بر اساس آمار پزشکی قانونی کشور، از ابتدای امسال تا پایان شهریورماه هر روز ۲ نفر در فارس بر اثر تصادف جان خود را از دست داده اند. یعنی تلفات تصادفاتِ استان در ۶ ماه نخست سال بیش از ۱۹۰ میلیارد تومان خسارت بر جای گذاشته و این جدا از خسارت‌هایی است که معلولیت‌ها نیز تحمیل کرده است.

به گزارش اداره کل بهزیستی استان فارس، ۲ هزار و ۱۱ نفر دارای معلولیت ضایعه نخاعی در فارس شناسایی شده اند که بیش از نیمی از این جمعیت به علت تصادف دچار معلولیت شده اند.

• سید مجید اخوان حجازی متخصص طب فیزیکی و توان بخشی بیماری‌های مغز و اعصاب و ستون فقرات، روزانه با تعداد زیادی بیمار نوجوان تا سالمند مواجه است که بین آن‌ها از دانش آموز گرفته تا معلم، استاد دانشگاه و پزشک و مهندس مهندس حضور دارند و سلامتی خود را بر اثر حوادث رانندگی از دست داده اند. اخوان حجازی می‌گوید بیمارانی دارد که بر اثر تصادف به اختلال روانی شدید، تشنج‌های مکرر، کوتاهی عضلات، ضایع مغزی و نخاعی، اختلال شناختی، شخصیتی و زخم بستر دچار شده اند.

خانم قاسمی روان پزشک هم می‌گوید در سوانح رانندگی شایع‌ترین اختلال روانی، اختلال استرس حاد پس از حادثه است که فرد پس از حادثه به تحریک پذیری بالا، اضطراب شدید، نا امیدی و غم عمیق دچار می‌شود. به گفته این روان پزشک برخی افراد با چنین اختلالی وقتی برای مشاوره به او مراجعه می‌کنند از تکرار کابوس‌های شبانه شکایت دارند. آن‌ها با شنیدن صدای ترمز واکنش شدید نشان می‌دهند و با دیدن هر حادثه رانندگی تمام خاطرات تلخ گذشته برایشان تداعی می‌شود، در واقع زندگی روزانه آن‌ها مختل می‌شود. اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و حتی ممکن است در ادامه زندگی از رانندگی خودداری کنند.
کارنامه فارس در حوادث رانندگی
فارس با مساحتی در حدود ۱۲۲ هزار و ۶۰۸ کیلومتر مربع و با جمعیتی بالغ بر ۴ میلیون و ۸۵۰ هزار نفر، چهارمین استان بزرگ و پرجمعیت کشور محسوب می‌شود. این استان به لحاظ موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در کریدور ارتباطی جنوب با مرکز و شمال کشور یکی از پرترددترین جاده‌های کشور را دارد. از طرفی فارس با حدود ۲۰ هزار و ۶۰۰ کیلومتر بیشترین طول راه‌های کشور را به خود اختصاص داده است.

• عبدالهاشم دهقانی رئیس پلیس راه شمال استان فارس می‌گوید فارس قطب پزشکی جنوب کشور و از استان‌های برخوردار در بخش کشاورزی و معادن محسوب می‌شود که این موضوع افزایش تردد و حجم بالای ترافیک را به همراه دارد. سرهنگ دهقانی ادامه می‌دهد استان فارس همیشه رتبه سوم تا پنجم را در تردد کشوری و رتبه ششم را در تردد وسایل نقلیه سنگین به خود اختصاص داده است؛ بنابراین وقتی در آمار‌ها می‌بینیم این استان در صدر فراوانی حوادث رانندگی کشور قرار دارد می‌بایست به مولفه‌هایی مثل طول راه ها، میزان تردد و جمعیت نیز توجه کرد و اگر این موارد را کنار هم قرار دهیم به طور قطع رتبه استان در میانه جدول تصادفات قرار می‌گیرد.

البته این مولفه‌ها باعث نشده تا دستگاه ها، نهاد‌ها و متولیان امر دست روی دست بگذارند؛ بلکه تلاش کرده اند در کنار یکدیگر تنها بر یک هدف متمرکز شوند و آن کاهش تصادفات جاده‌ای و در نتیجه کاهش تعداد مرگ و میر بوده است؛ که البته آمار نشان می‌دهد تا حدی به هدف خود نزدیک شده اند. 

• بر اساس گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور آمار فوتی‌های حوادث رانندگی در فارس از سال ۹۵ تا کنون روند رو به کاهش داشته است به گونه‌ای که سال ۹۵ هزار و ۴۵۸ نفر، سال ۹۶، هزار و ۴۴۵ نفر، سال ۹۷، هزار و ۳۵۷ نفر و در سال ۹۸ تعداد تلفات جاده‌ای به هزار و ۲۶۹ نفر رسیده است.

به گفته سرهنگ مصطفی عباسی رییس پلیس راهور فارس، این استان  در ۶ ماه نخست امسال بعد از خراسان رضوی رتبه دوم کاهش جانباختگان حوادث رانندگی را در کشور به دست آورد.

کاهش تصادفات با فرهنگسازی 

اگر چه نمی‌توان در کنار نقش جاده از ضعف استاندارد وسیله نقلیه چه موتورسیکلت و چه خودرو در بروز حوادث رانندگی چشم پوشی کرد؛ به واسطه آن که در رخ دادن سوانح ترافیکی همچنان نقش عامل انسانی پر رنگ است کارشناسان بر نقش آموزش و ارتقا فرهنگ ترافیک در بهبود رانندگی و کاهش آمار تصادفات  تاکید می کنند.

• بر اساس گزارش مرکز تحقیقات تروما دانشگاه علوم پزشکی شیراز با توجه به بالابودن تعداد سال‌های از دست رفته عمر به دلیل حوادث ترافیکی که بیشترین آن مربوط به گروه‌های سنی نوجوان و جوان است و همچنین شایع‌ترین علت مرگ که در هر دو جنس ضربه به سر و شکستگی‌های متعدد بوده است می‌توان با تدوین برنامه‌های آموزشی و بالا بردن فرهنگ رانندگی توسط سازمان‌های مسئول، در کاهش مرگ و میر و سال‌های از دست رفته عمر بر اثر سوانح رانندگی گام‌های موثری برداشت.

سرهنگ دهقانی رییس پلیس راه شمال فارس نیز با تاکید بر این که هر کجا کار فرهنگی کرده ایم هرچند هم زمان‌بر بوده، نتیجه مثبت گرفته ایم؛ می‌گوید ۷۰ درصد از جانباختگان تصادفات در فارس با میانگین سنی ۳۴ سال، از افراد بومی استان هستند که این موضوع نشان می‌دهد در فارس ضعف فرهنگ رانندگی داریم .

• رییس پلیس راهور استان در این خصوص به نکته قابل توجهی اشاره می کند. سرهنگ عباسی می گوید اگر چه آمار تصادفات رانندگی  در فارس طی چند سال اخیر کاهش پیدا کرده که البته نشان از اثر گذاری کارهای فرهنگی بوده است اما متأسفانه در بخش آموزش فرهنگ ترافیک کم و کاستی های بسیاری وجود دارد و یکی از دلایل آن هم این است که در هیچ کجای قانون متولی کار فرهنگ ترافیک مشخص نشده و عملا قانون، هیچ سازمانی را الزام به کار فرهنگی در حوزه ترافیک نکرده است.

سرهنگ عباسی ادامه می دهد آموزش فرهنگ ترافیک در کشور حالت جزیره ای پیدا کرده و اگر اقدامی هم در صدا و سیما، شهرداری ها و رسانه‌ها دیده می شود، برنامه هایی است که خودشان طراحی کرده اند و متناسب با نیاز جامعه این طرح ها را اجرا می کنند. رییس پلیس راهور فارس این مشکل را به دلیل خلاء قانونی در حوزه کار فرهنگی می داند که الزامی هم در اجرای آن دیده نمی شود ؛در حالی که به گفته او اگر  طرح های فرهنگی و آموزشی مدون و برنامه‌ریزی شده باشد، بر طبق  قانون پیش رود سازمان ها و دستگاه هایی که متولی کار فرهنگی هستند پاسخگو می شوند و کارهای فرهنگی در خصوص پیشگیری از حوادث رانندگی اثر بخش تر خواهد شد.

جاده، دوربین، حرکت

در حالی که متوسط سرعت در جاده‌های کشور ۸۰ کیلومتر در ساعت است، سرعت رانندگی در استان فارس ۸۱ کیلومتر در ساعت به ثبت رسیده است. این مطلب را سرهنگ دهقانی رئیس پلیس راه شمال استان فارس می‌گوید و ادامه می‌دهد تخطی از سرعت مطمئنه با ۲۸ درصد و انحراف به چپ با ۱۶ درصد از عوامل اصلی بروز حوادث رانندگی در فارس بوده است.
برای کاهش این تخلفات که در نتیجه کاهش آمار تلفات جاده‌ای را در برداشته اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای فارس به نصب دوربین در جاده‌های فارس اقدام کرده است.

• علیرضا سیاهپور مدیر کل راه ارای و حمل و نقل جاده‌ای فارس می‌گوید ۱۴۲ سامانه ثبت تخلف در استان فارس فعالیت می‌کند که ۱۹ سامانه دیگر نیز در حال تحویل موقت و اخذ کد پلیس است و تا پایان سال نیز ۱۰ سامانه راه اندازی می شود که کاهش هر چه بیشتر حوادث رانندگی در استان را به همراه خواهد داشت.

اما در بروز سوانح رانندگی نمی‌توان سهم جاده را نادیده گرفت. بنابراین ایمن سازی و رفع نقاط حادثه خیزِ راه‌های فارس در کاهش تصادفات نقش به سزایی دارد.با همین هدف اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای فارس از سال ۹۴، شناسایی و اولویت بندی نقاط پر تصادف در این استان را آغاز کرد.
به گفته سیاهپور از مجموع بیش از ۳ هزار و ۵۴۰ نقطه پرتصادف شناسایی شده در کشور، ۱۷۰ نقطه پر تصادف و دارای تصادف مربوط به استان فارس است که از این تعداد ۱۱ نقطه در اولویت اصلاح قرار گرفته است.

• به گفته مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای فارس تا کنون ۸ نقطه اولویت دار ۱۰۰ درصد اصلاح شده، ۲ نقطه با بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجراست و یک نقطه باقی مانده نیز ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد

• از آن جا که بی توجهی به جلو با ۴۱ درصد به عنوان بیشترین عامل حوادث جاده‌ای در فارس اعلام شده اداره کل راهدار‌ی و حمل و نقل جاده‌ای فارس در این زمینه نیز بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر شیار لرزاننده برای افزایش هوشیاری و کاهش تصادفات در استان اجرا کرده است.

نصب سالانه ۳۰ هزار عدد انواع تابلو‌های اخطاریِ انتظامی در طول راه‌های فارس، ایمن سازی دهانه ورودی پل‌ها در همه محور‌های استان با ایجاد دیوار‌های خاکی و خط کشی سالانه راه‌های استان به طول ۵ هزار کیلومتر از جمله فعالیت‌های اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای برای ایمن سازی و کاهش سوانح رانندگی در استان فارس بوده است.
نظارت در کنار امداد و نجات
رییس پلیس راهور فارس می‌گوید زمانی که مثلث مشهور ترافیک یعنی مهندسی ترافیک، آموزش و اعمال قانون را بررسی می‌کنیم؛ هر سه ضلع این مثلث باید با همدیگر و به تناسب نیاز جامعه رشد کنند. یعنی هم باید مهندسی ترافیک خوب کار کرده باشد، هم روند آموزشی درست باشد و در کنار آن اعمال قانون نیز به خوبی اجرا شود. سرهنگ عباسی یکی از عوامل کاهش آمار تصادف در استان فارس را  جدیت پلیس راهور در اعمال قانون ذکر می‌کند. به گفته او از ابتدای  امسال تا پایان آبان ماه بالغ بر ۴ هزار دستگاه خودرو  در چهار چوب قانون برابر ضوابط تعریف شده؛ توقیف شده اند و یک میلیون و ۲۰۰ هزار تخلف ترافیکی نیز در جاده های استان  اعمال قانون شده  که ۸۷ درصد از این تخلفات از نوع حادثه ساز بوده است.

رییس پلیس راهور فارس ادامه می‌دهد وجود روزانه ۲۰ گشت نامحسوس در جاده‌های استان نیز در کنترل رفتار رانندگان و کاهش تخلفات حادثه ساز تاثیر داشته است؛ اگر چه این تعداد گشت برای استان پهناوری چون فارس کافی نیست. زیرا در حالی که به ازای هر ۳۰ کیلومتر باید یک گشت، مستقر باشد، در استان فارس به ازای هر ۲۸۰ کیلومتر یک گشت وجود دارد.

سرهنگ عباسی همچنین هماهنگی و تعامل  سازمان‌های عضو گروه امداد و نجات جاده‌ای در استان را در کاهش آمار تلفات جاده‌ای  امید بخش می‌داند. این گروه شامل پلیس، راهداری، هلال احمر و اورژانس است که نجات و رهاسازی مصدومین را بر عهده دارند.
در نقاط مختلف استان شامل شیراز، آباده، لارستان، جهرم و داراب، بالگردهای اورژانس مستقر هستند و می‌توانند در تصادفات جاده‌ای در صورت نیاز در کمترین زمان ممکن، بیمار را به شیراز و یا بیمارستان های مجهز منتقل کنند.

به گفته مدیر مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی فارس این مرکز با ۵ بالگرد  رتبه نخست کشور را دارد که این موضوع در کاهش آمار فوتی‌های حوادث رانندگی بسیار موثر بوده است.

محمد جواد مرادیان می‌گوید در نیمه نخست امسال ۱۱۴ سورتی پرواز توسط  بالگردهای اورژانس در استان صورت گرفت که ۹۴ مصدوم و بیمار بد حال به مراکز درمانی در مرکز استان و شهر‌های جهرم و لار انتقال داده شدند که در صورت نبود این بالگرد‌ها ممکن بود جان مصدومان به خطر بیفتد.

• مدیر مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی فارس، مدت زمان حضور به موقع اورژانس در حوادث درون شهری را ۸ دقیقه و ۵۰ ثانیه و در جاده‌ها را ۱۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه ذکر می‌کند و می‌افزاید اگر چه در استان ۲۰۶ پایگاه درون شهری و جاده‌ای وجود دارد، اما همچنان به راه اندازی ۱۳۰ پایگاه جدید اورژانس نیاز است تا خدمات رسانی به مصدومین حوادث جاده‌ای در مدت زمان کمتری صورت گیرد و در نتیجه تعداد خانواده‌های کمتری در غم از دست عزیزان خود به سوگ بنشینند.

ایمن رانندگی کن!

تند تند مشغول نوشتن در فضای مجازی است. می گوید چند گروه از دوستان، آشنایان و فامیل را در فضای  مجازی تشکیل داده و پیام های آگاهی بخش برای جلوگیری از تصادف رانندگی به اشتراک می گذارد. بعد به قاب عکس پسرش که با نوار مشکی تزیین شده نگاه می کند و ادامه می دهد حالا که بر اثر تصادف، پسرم را از دست دادم و هم تا پایان عمر از نعمت راه رفتن محروم شده ام؛ دلم نمی خواهد شاهد تکرار چنین اتفاق دردناکی در بین نزدیکانم باشم.

بعد تاکید می کند در گزارشتان بنویسید؛ همه مردم باید پای کار بیایند تا آمار غمبار سوانح رانندگی را کاهش دهند و یادشان باشد وقتی رانندگی می کنند به این فکر کنند که عزیزانشان چشم انتظار آمدن آن ها هستند؛ پس به خاطر آن ها که هم که شده ایمن رانندگی کنند.

گزارش از سیده نصرت شجاعی