پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب
کام قاتل شیرین چگونه تلخ می‌شود؟
دیابت، بیماری خاموشی که روندِ افزایشی آن در سال‌های اخیر دغدغه مهم نظام بهداشت و درمان بوده، اما امسال، همه گیریِ کرونا بر این نگرانی‌ها افزوده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز اصفهان؛ ۲۹ سالی می‌گذرد که درگیری بیماری اش است، از همان روزها، شیرینیِ کودکی به کامش تلخ و مجبور شد برای حفظ زندگی اش با انسولین یارِ مهربان شود که این دوستی تا الان که ۳۸ سالش شده ادامه دارد، همراهی که بر تمام لحظه‌های زندگی اش اثر گذاشته است. «راضیه» این خانم جوان اصفهانی سالهاست با دیابت می‌جنگد.
روزگار سخت دیابتی‌ها
با راضیه در درمانگاه دیابت تامین اجتماعی اصفهان آشنا شدم، او می‌گوید: «از سوم ابتدایی متوجه بیماری ام شدم:دیابت نوع ۲ دارم و وابسته به انسولین هستم این بیماری اعتماد به نفسم را گرفته، هر جا که تنها می‌روم استرس و اضطراب هم دنبال من است که مبادا قند خونم بیفتد»او درباره عوارض جانبی بیماری اش می‌گوید: «دیابت بر روی استخوان‌ها و بافت بدنم هم اثر گذاشته، کمردرد شدید دارم و دیگر جایی از بدنم سالم نیست که بتوانم انسولین تزریق کنم.»
راضیه ادامه می‌دهد: «جدا از هزینه‌های جانبی معاینات ماهانه، دیابت به چشمانم هم آسیب زد، آب مروارید گرفت و آن را عمل کردم، روی اعصابم هم اثر گذاشته و گویا تمام اعضای بدنم با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند.»
همسرش جواد آقا هم یک بیمار دیابتی است و او نیز از ۱۱ سالگی به این بیماری دچار شده جواد آقا می‌گوید: «۱۲ سال پیش به خاطر رژیم غذایی نادرست و مصرف زیاد فست فود‌ها کلیه ام را از دست دادم و دیالیز کردم که چهار سال طول کشید تا پیوند کلیه جواب دهد.»
راضیه و همسرش سالهاست که با این بیماری خو گرفته اند و خوب دیابت را می‌شناسند به طوری که حالا می‌توانند حتی بدون آنکه تست قند بگیرند از روی چهره یکدیگر حال هم را بفهمند. وقتی قند خونشان بالا می‌رود از روی گِزگِز دست‌ها و پاهایشان می‌دانند باید قندشان را کنترل کنند، اما به گفته آقا جواد «این روزها قیمت نوار تست قند مثل همه چیز بالا رفته و آنها هم مجبورند صرفه‌جویی کنند.»
او می‌گوید: «بسته‌های ۵۰ عددی نوار تست قند خون ۶۵ هزار تومان است که یک روز در میان به آن نیاز دارند در حالی که هزینه آن پارسال بین ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان بود.»اما همه دغدغه راضیه خانم و آقا جواد تهیه نوار تست قند نیست، آنها دغدغه بزرگتری دارند و آن تامین انسولین است. راضیه می‌گوید: «ماهانه ما ۱۶ انسولین قلمی نیاز داریم که اگر از طریق دفترچه نتوانیم آن را تامین کنیم مجبور هستیم آن را آزاد و با هزینه بالا تهیه کنیم.»
جوادآقا این نکته را هم اضافه می‌کند: «هزینه تهیه آزاد انسولین قلمی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان است، ولی با دفترچه حدود ۱۱ هزار تومان.» و ادامه می‌دهد: «خانواده‌های بیماران دیابتی هر روز نگران‌تر از قبل هستند، چون هم قیمت دارو بالا می‌رود و هم انسولین قلمی در داروخانه‌ها به میزان کافی نیست.»
راضیه هم می‌گوید: «تغییر انسولین قلمی به انسولین ویالی برای افراد دیابتی سخت است، چرا که بدن به انسولین قلمی عادت کرده و ممکن است با تغییر انسولین نتواند به درستی قند خون خود را کنترل کنند، همچنین نوع تزریق انسولین ویالی سخت‌تر از قلمی است»
علائم شاخص دیابت به صورت پرخوری، پرنوشی و پرادراری ظاهر میشوداو از نگرانی‌های یک دیابتی می‌گوید: «اگر انسولین نباشد، ما هم نخواهیم بود، کرونا ما را با کمبود انسولین مواجه کرده و مدام در داروخانه‌ها دنبال انسولین هستیم و سهمیه کامل داروهایمان را نمی‌توانیم تهیه کنیم»
راضیه همچنین خانه‌نشینی کرونایی را عامل تحرک کم این روز‌های بیماران دیابتی می‌داند و می‌افزاید: «کاهش تحرک برای دیابتی‌ها سم است و باعث اضافه وزن و کاهش اعتماد به نفس شده و حتی ترس از ابتلا به کرونا باعث شده تا بسیاری از افراد مبتلا به دیابت از رفتن به پزشک و انجام برخی آزمایش‌های مهم خودداری کنند و روند درمان خود را به تعویق بیندازند».
قاتل شیرین را بهتر بشناسیم
برای اینکه بدانیم چگونه فرد دچار دیابت می‌شود به درمانگاه تخصصی دیابت تامین اجتماعی اصفهان رفتم و با آقای دکتر دانا دانشمند متخصص بیمار‌های عفونی و رییس این مرکز بهداشتی گفتگو کردم.او می‌گوید: دیابت هنگامی بوجود می‌آید که هورمون انسولین - عامل تنظیم‌کننده قند خون - یا به اندازه کافی در بدن تولید نمی‌شود یا بافت‌های بدن به آن به درستی پاسخ نمی‌دهند؛ در نتیجه قند خون از حد طبیعی خود بالاتر می‌رود.
دکتر دانشمند با اشاره به اینکه علائم شاخص دیابت به صورت پرخوری، پرنوشی و پرادراری ظاهر می‌شود می‌افزاید: دیابت به دو گروه نوع ۱ و ۲ تقسیم می‌شوند که نوع ۱ یا دیابت نوجوانان، تخریب نابجای سلول‌های مولد انسولین بوسیله دستگاه ایمنی بدن رخ می‌دهد و این بیماران مجبورند از همان ابتدا با تزریق انسولین، قند خود را در حالت عادی نگه دارند و نوع ۲ یا دیابت بزرگسالان هم زمینه ارثی در ایجاد آن نقش دارد که چاقی عامل مهم دربالارفتن قند خون در این بیماران است.
به گفته وی کنترل دقیق دیابت و طبیعی‌کردن قند خون در هر دو نوع این بیماری از بروز عوارض درازمدت تهدید کننده حیات بیمار جلوگیری و عمر طبیعی او را تضمین می‌کند.
میانگین ابتلا در نصف جهان بیش از همه جا
در حال حاضر ۴۸۳ میلیون نفر در دنیا و ۵.۵ میلیون نفر در ایران به بیماری دیابت مبتلا هستند یعنی از هر ۱۱ نفر در دنیا یک نفر به بیماری خاموش دیابت مبتلاست و متاسفانه از هر ۲ نفر دیابتی یک نفر از دیابت خود بی خبر است، آمار تلخ دیگر اینکه هر سال هم ۴.۲ میلیون نفر در جهان بر اثر بیماری دیابت فوت می‌کنند؛ شیوع این بیماری در استان اصفهان هم نگران کننده است.مسئول برنامه پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت مرکز بهداشت استان اصفهان می‌گوید: در کشور شیوع دیابت بر اساس مطالعه سال ۹۵ حدود ۱۱ درصد بوده، اما احتمالاً تاکنون درصد شیوع دیابت در کشور بالاتر رفته و در استان اصفهان هم ۱۱.۷ درصد و بالاتر از میانگین کشوری بوده است.
رامش حسین‌خانی پیش‌بینی می‌کند:۳۵۰ هزار نفر از افراد بالای ۳۰ سال در این استان به بیماری دیابت مبتلا باشند هر چند تاکنون توانسته‌ایم حدود ۱۴۲ هزار بیمار دیابتی را در استان شناسایی کنیم.
به گفته وی شهرستان‌های اردستان، نطنز و برخوار از نظر شیوع دیابت در اصفهان بالاتر از میانگین استانی است و ۱۲.۲ درصد خانم‌ها و ۱۱.۵ درصد آقایان اصفهانی دیابت دارند، همچنین ۱۰ درصد از شهروندان استان دارای دیابت نوع ۱ و ۹۰ درصد دیابت نوع ۲ دارند.
دیابت، اول چاق ها را انتخاب می کند
در دنیا بیش از ۱۲۴ میلیون کودک و ۶۷۰ میلیون افراد بالغ دچار چاقی هستند که می‌تواند زمینه‌ساز بروز دیابت باشد.یک‌چهارم جمعیت کشور هم از چاقی رنج می‌برند که شیوع چاقی در زنان ۳۳ و در مردان ۲۰ درصد گزارش شده است و براساس پیش بینی ها، اگر سیر شیوع چاقی به همین روال ادامه یابد تا سال ۱۴۰۴ در مردان ۲۷ و زنان ۴۰ درصد از چاقی رنج خواهند برد.
مسئول امور بیماری‌های غیرواگیر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان چاقی و اضافه وزن را مهمترین عامل ابتلای افراد به دیابت نوع دو می‌داند و می‌گوید: ۷۰ درصد مردم استان اصفهان و ۲۱ درصد دانش آموزان اضافه وزن دارند که تغذیه نامناسب و کم تحرکی مهمترین علت این امر است.
دکتر حسین خانی با اشاره به اینکه ۲۲ درصد کودکان زیر ۲ سال، چاقی بی‌جهت دارند می‌گوید: کم‌تحرکی، مصرف غذا‌های پرانرژی، ژنتیک و دخانیات هم عوامل دیگر ایجاد دیابت هستند.
وی تاکید می‌کند: افراد بالای ۳۰ سال و افراد کمتر از ۳۰ سالِ دارای اضافه وزن حتماً باید هر سه ماه یک بار فشار خون خود را کنترل کنند و سالانه آزمایش خون دهند.
حسین‌خانی می‌افزاید:همه افراد دیابتی بالای ۴۰ سال باید قرص چربی استفاده کنند.
دیابت با ما چه می کند و ما با دیابت چه کنیم؟
عفونت پوست، بهبود نیافتن سریع زخم‌ها، کاهش قدرت بینایی، آسیب دیدن اعصاب، ریزش موها، سکته مغزی، بیماری‌های گوارشی، قلبی و عروقی و آسیب به چشم‌ها و عروق خونی و کلیه‌ها از جمله از مهمترین عوارض ابتلا به دیابت است.مسئول امور بیماری‌های غیرواگیر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان عوارض قلبی عروقی و کلیوی را از شایع‌ترین علل مرگ و میر بیماران دیابتی می‌داند و می‌گوید: اگر کسی بعد از ۱۵ سال دیابت داشته باشد تا ۸۵ درصد احتمال درگیری چشم و ۲ درصد نابینایی خواهد داشت.
به گفته دکتر الهه ایزدی خواه، درگیری شبکیه در دیابت باعث بروز عوارض چشمی می‌شود، به همین خاطر دیابتی‌ها باید حتما سالانه معاینه شوند.
وی قطع عضو را یکی دیگر از عوارض دیابت برشمرده و می‌افزاید: مراقبان سلامت و پرستاران می‌توانند به کاهش بروز عارضه زخم و قطع پای بیماران دیابتی کمک کنند.
اما آمار‌ها نشان می‌دهد تنها ۷۰ درصد بیماران دیابتی از داروی مناسب استفاده می‌کنند و ۳۰ درصد بیماران یا دارو مصرف نمی‌کنند و یا اطلاع خوبی درخصوص مصرف آن ندارند.
درمان بیماری خاموش در درمانگاه های تخصصی
به گفته مسئول امور بیماری‌های غیرواگیر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در حال حاضر ۲۴ کلینیک دیابت در استان به بیماران دیابتی خدمات ارائه می‌دهند.برای نمونه به دو درمانگاه تخصصی دیابت تامین اجتماعی اصفهان و موسسه خیریه دیابت که به بیماران دیابتی تقریبا رایگان خدمات رسانی می‌کنند سر می‌زنم.
درمانگاه شهید شعبانی در خیابان چهارباغ بالای اصفهان به عنوان مرکز تخصصی بیماران دیابتی مجهز به داروخانه، آزمایشگاه، الکتروکاردیوگرافی، تزریقات و پانسمان است و متخصصان کودک، داخلی، قلب و عروق، مغز و اعصاب، چشم، فوق تخصص کلیه و روان پزشکی هم در کنار پزشک اصلی بیمار به روند درمان مراجعه کنندگان کمک می‌کنند.
رییس این درمانگاه می‌گوید: ۱۴ هزار پرونده بیماران دیابتی در این واحد درمانی تشکیل شده که ۱۰ هزار پرونده فعال است که تعداد مراجعه کنندگان قبل از شیوع کرونا روزانه ۴۰۰ نفر بود و حالا به ۲۰۰ نفر رسیده و قرار است بیشتر خدمات مجازی شود.
دکتر دانا دانشمند با بیان اینکه روزانه ۳ تا ۴ بیمار جدید دیابتی به این مرکز مراجعه می‌کنند می‌گوید:خدمات و دارو‌های ارائه شده در این درمانگاه برای بیماران دیابتی تقریبا رایگان است و فقط انسولین قلمی در این مرکز توزیع نمی‌شود.
موسسه خیریه دیابت اصفهان دیگر مرکز پزشکی است که خدمات خوبی به مراجعه کنندگانش ارائه می‌دهد، با توجه به اینکه دیابت یکی از گران‌ترین بیماری‌های غدد در جهان است نیاز به همراهی خیران برای درمان بیماران دیابتی ضروری است؛ رییس این موسسه خیریه می‌گوید: هزینه ماهانه یک دیابتی ۱۴۰ دلار است و هدف از راه اندازی این خیریه هم علاوه بر آموزش و کنترل دیابت، حساس سازی جامعه و کمک برای بیماران نیازمند است.محمدعلی عطاری با اشاره به اینکه در مرکز خیریه دیابت شش هزار و ۶۰۰ پرونده مربوط به شهر اصفهان وجود دارد با توجه به ارائه خدمات مختلف به بیماران نیازمند در این موسسه، از خیران و مردم نوع دوست خواست برای کمک به بیماران نیازمند دیابتی با شماره ۰۳۱۳۲۲۵۸۴۴۴ (امور مشارکت ها) تماس بگیرند.
دست دوستی کرونا و دیابت
امسال هفته ملی دیابت در کشور (۲۴ تا ۳۰ آبان) در حالی روز‌های پایانی اش را سپری می‌کند که تلخی این بیماری در این روز‌های
کرونایی بیشتر شده چرا که اطلاعات اولیه به دست‌آمده نشان می‌دهد که دیابتی‌ها یا بیماران دارای هر بیماری زمینهای دیگر، بیشتر در معرض ابتلا به نوع شدید کرونا هستند.مسوول پیشگیری و کنترل دیابت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: اگر مبتلایان به کرونا بیماری زمینهای و خاص نداشته باشند احتمال فوت در آنها ۲.۳ درصد است، اما این احتمال برای بیماران دیابتی سه برابر است.
دکتر حسین‌خانی با بیان اینکه حدود ۶۵ درصد از مرگ و میر‌های کرونا در استان اصفهان مربوط به بیماران زمینهای است، افزود: دیابت به تنهایی سهم ۲۳ درصدی در این مرگ و میر‌ها دارد و این آمار اهمیت کنترل دیابت را در مواجهه با کرونا گوشزد می‌کند.
به گفته وی دیابت در سال ۹۷ حدود چهار درصد از کل مرگ و میر‌ها را به خود اختصاص داده بود و امروز سهم آن نیز در مرگ و میر‌های ناشی از ویروس کرونا چشمگیر است.
مسوول کنترل دیابت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه از اسفند پارسال تا کنون سه مرحله غربالگری کووید ۱۹ بین بیماران دیابتی در استان اجرا شده اضافه می‌کند: این غربالگری‌ها با توجه به اینکه میزان مراجعه بیماران دیابتی به مراکز بهداشت کاهش یافته در کنترل بیماری آنها، شناسایی موارد مشکوک و پیشگیری از موارد یا عوارض جدید بیماری موثر است.دکتر حسین‌خانی تاکید می‌کند اگر بیماران دیابتی به موقع مراقبت‌های پزشکی و کنترلی را انجام ندهند به زمینه سازی بیشتر برای ابتلا به کرونا و ایجاد عوارض مختلفی در آنها منجر می‌شود.
الهه ایزدی خواه مسئول امور بیماری‌های غیرواگیر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هم به بیماران دیابتی در این روز‌های کرونایی توصیه می‌کند: بیماران مبتلا به دیابت در این روزها تا زمانی که ضرورت پیدا نکند از خانه خارج نشوند، بطور مرتب قند خون خود را کنترل و با رعایت توصیه‌های پزشکان از حضور در دورهمی‌ها و تجمع‌ها خودداری و شیوه‌نامه‌های بهداشتی را رعایت کنند.
تکرارِ یک توصیه: پیشگیری بهتر از درمان
پیروی از یک برنامه غذایی مناسب شامل مصرف سبزی‌ها و میوه‌ها، حبوبات، نان و غلات سبوس‌دار و همچنین لبنیات کم چرب در اندازه مناسب باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت می‌شود.
رئیس دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: تغذیه یک فرد دیابتی تفاوت چندانی با دیگران ندارد و برخلاف تصور عموم باید مواد غذایی پروتئینی، قندی و چربی‌ها را به اندازه و با برنامه غذایی صحیح به ویژه در روز‌های کرونایی استفاده کنند.حسن انتظاری ادامه می‌دهد: افراد مبتلا به دیابت از مواد غذاییِ دیر جذب مانند نان‌های سبوس‌دار و حبوبات مصرف و از میوه‌ها به عنوان میان وعده استفاده کنند.
وی بر نوشیدن آب فراوان و افزایش تعداد دفعات وعده‌های غذایی در طول شبانه روز برای کمک به تجزیه بهتر مواد غذایی و کنترل قند خون در دیابتی‌ها تاکید دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان نیز تغذیه صحیح را مهمترین روش پیشگیری از بیماری دیابت می‌داند که در این زمینه نقش مادران در خانواده‌ها بسیار پر رنگ است.
حمید صانعی می‌افزاید: زنان با تربیت سالم و تهیه غذای سالم برای فرزندان خود می‌تواند در پیشگیری از این بیماری تاثیرگذار باشند.
این فوق تخصص غدد معتقد است: مقرون به صرفه‌ترین مداخله در کنترل دیابت، آموزش است که اگر آموزش‌های لازم در زمینه نحوه فعالیت صحیح و تغذیه سالم داده شود، این بیماری کنترل می‌شود.
گفته می‌شود یک و نیم برابر تعدادِ دیابتی ها، پیش‌دیابتی داریم یعنی کسانی که قند غیر طبیعی دارند و از طرفی هم تا ۱۵ سال آینده ۳۰ درصد ایرانی‌ها دچار این بیماری می‌شوند و این‌ها همه هشداری است که گوشزد می‌کند پیشگیری بهتر از درمان است.
نگارنده:مرضیه قاسمی
انتشار یافته: ۱
مفید و خوب نظر شما