در روز جهانی علم در خدمت توسعه و صلح
بیستمین اجلاس سازمان شانگهای در سایه جهان کرونایی
بیستمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، امروز سه شنبه به صورت ویدئویی و با حضور حسن روحانی در روسیه برگزار میشود.
به گزارش
سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما ، این نشست روز سه شنبه دهم نوامبر ساعت دو و نیم بعد از ظهر به وقت روسیه با حضور نارندرا مودی، نخست وزیر هند، شی جین پینگ رئیس جمهور چین، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، عمران خان نخست وزیر پاکستان، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران و سران دیگر کشورهای عضو و ناظر به صورت مجازی برگزار میشود.
در حال حاضر، روسیه، ریاست این سازمان را برعهده دارد.
قرار است در این نشست در مورد جهان کرونایی و مهمترین موضوعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقهای و بین المللی مورد تبادل نظر روسای جمهوری کشورهای عضو اصلی و ناظر بحث و بررسی شود.
نوزدهمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای ۲۳ و ۲۴ خرداد ماه سال ۹۸ در شهر بیشکک قرقیزستان با حضور سران ۱۱ کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر برگزار شد.
تاریخچه سازمان همکاری شانگهای (SCO)
سازمان همکاریهای شانگهای (Shanghai Cooperation Organization - SCO) یک سازمان بین المللی بین دولتی است که با عضویت شش کشور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان ازبکستان در ۲۶ آوریل ۱۹۹۶ در شهر شانگهای و با عنوان ”گروه شانگهای پنج“ تاسیس شد. در آن زمان، همکاری در مسایل امنیتی آسیای مرکزی به ویژه مقابله با تروریسم، جدایی طلبی و بنیادگرایی از جمله اهداف اصلی این سازمان تعریف شد. در سال ۲۰۰۱، با پذیرش عضویت ازبکستان این سازمان ارتقا یافته و با عنوان سازمان همکاری شانگهای و با تعریف اهداف جدید، کار خود را ادامه داد. در ژوئن سال ۲۰۰۲، رهبران کشورهای عضو این سازمان در دیداری در سنپیترزبورگ روسیه منشور SCO را که به تفصیل اهداف، اصول، ساختار و نحوه عملکرد آنرا نشان میدهد به امضا رساندند و بدین ترتیب سازمان همکاری شانگهای به طور رسمی و بر اساس قوانین و حقوق بینالملل تاسیس شد.
لوگوی سازمان شانگهای
در سال ۲۰۰۵ سه کشور ایران، هند و پاکستان به عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم آن درآمدند. ایران نیز در سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ درخواست عضویت دائم را ارائه کرد.
افغانستان، مغولستان و بلاروس نیز از اعضای ناظر این سازمان هستند. از ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ کشورهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان، نپال، کامبوج، ترکیه و سریلانکا نیز به صف متقاضیان عضویت در این سازمان پیوستهاند.
سازمان همکاری شانگهای درابتدا به عنوان مرجعی برای حل مسائل مرزی میان اعضا و مبارزه با تروریسم فعالیت خود را آغاز کرده است. درپی تهاجم آمریکا به افغانستان، مقابله با نفوذ آمریکا درآسیای مرکزی نیز به صورت ضمنی، در دستورکار این سازمان بین المللی قرار گرفت.
مقابله با یکجانبه گرایی غربی بویژه آمریکایی در جهان و تاثیرگذاری بر تعدیل هژمونی اقتصادی غرب، ازاهداف اصلی این سازمان بین المللی است.
محدوده جغرافیایی سازمان شانگهای حدود ۶۰ میلیون کیلومتر مربع و جمعیتی آن حدود ۳ میلیارد نفر است. یعنی حدود یک سوم مساحت و جعیت جهان را در بر گرفته است. افزایش تعداد اعضاء بر این وسعت جغرافیایی و جمعیتی خواهد افزود. تصمیمات این اجلاس پهنه وسیعی معادل ۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومتر مربع از کره زمین، یعنی حدود ۲۳ درصد از کل وسعت خاکی و جمعیتی افزون بر سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر که نزدیک به ۴۲ درصد مجموع جمعیت جهان را در بر میگیرد، ضمن آنکه ۲۰ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی جهان در قالب این پیمان منطقهای به عنوان بزرگترین سازمان همکاری متمرکز است.
رنگ سبز تیره: اعضا رنگ آبی: اعضای ناظررنگ بنفش: کشورهای در حال مذاکره رنگ فیروزه ای: درخواست برای ناظر بودن رنگ سبز روشن:مناطق مورد مناقشهوضعیت ایران در سازمان همکاری شانگهای
اگرچه جمهوری اسلامی ایران از نخستین کشورهایی بود که بعد از کشور مغولستان به عنوان ناظر به عضویت این سازمان در آمد و درخواست عضویت رسمی خود را ۱۳ سال قبل به این سازمان ارائه کرد و با وجود مواففت بیشتر اعضای رسمی بخصوص روسیه و چین، اما هنوز این عضویت قطعی نشده است.
روسیه از عضویت ایران در شانگهای حمایت میکند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه ژانویه ۲۰۲۰ در اجلاسی در دهلی نو اظهار داشت: ما از درخواست ایران برای عضویت کامل حمایت میکنیم. وی تاکید کرد: ”همچنین اکثر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از درخواست ایران حمایت میکنند و من اطمینان دارم که این درخواست محقق خواهد شد”.
این امکان وجود دارد که این دوره یا دوره بعدی، درخواست ایران برای عضویت پذیرفته شود؛ چرا که به نظر نمیرسد کشورهای موسس این پیمان در آسیای مرکزی از جمله ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان مخالفتی با پیوستن ایران به سازمان شانگهای داشته باشند.
نویسنده: تهمینه بختیاری
کارشناس مسائل بین الملل