جوانان و استقلال سیاسی کشور

از نظر واژه شناسی کلمه استقلال از باب استفعال و به معنی آزادی داشتن، به آزادی کارکردن و بدون مداخله کسی کار خود را اداره کردن، آزادی دولت‌ها در اداره أمور کشور، تصمیم گیری و قانونگذاری است. (لغتنامه دهخدا ذیل کلمه استقلال)
کشور‌ها در حوزه مفهومی استقلال سه دسته اند: مستقل، منزوی، تحت سلطه؛ که هر یک البته درجاتی دارد. به تعبیر دیگر استقلال امری نسبی است.

عوامل موثر بر استقلال کشور‌ها عبارتند از: نظام فرهنگی، اعتقادی و دینی، نخبگان سیاسی، شکل و وضعیت جغرافیایی، نظام تعلیم و تربیت، توان بالقوه و بالفعل اقتصادی، قدرت نظامی، همبستگی ملی، توان علمی و مهارتی و دانشی، ویژگی‌های تاریخی، پرستیژی، فرهنگی و ...

با توجه به این مباحث مردمان یک کشور اعم از نخبگان و صاحبان علم و دانش و ثروت و توده های مردم در تعیین حدود و استقلال موثرند. جوانان به عنوان مهمترین بخش سرمایه انسانی یک کشور، نقش بسیار موثری در استقلال اقتصادی سیاسی اجتماعی و فرهنگی دارند. اگر محدوده سنی ۱۸ تا ۴۰ سال را جوان فرض کنیم کمیت و کیفیت این بخش مهم از جامعه، نوع آموزش و تربیت این قشر و خصیصه‌های رفتاری اخلاقی و فرهنگی آن‌ها می‌تواند بر نسبت استقلال کشور اثرگذار باشد.

جوانان با خلاق، تلاشگر، دانشمند، اندیشمند، جهادگر، مومن و متعهد می توانند راه استقلال و سرافرازی ملت را هموار کنند. انقلاب اسلامی ایران از قبل از استقرار بر سه مفهوم کلیدی استقلال آزادی و جمهوری اسلامی تاکید داشته است و عمده‌ترین منادیان این شعار‌ها جوانان جان برکفی بودند که با خروش خود بر طاغوت ندای استقلال و آزادی سر دادند.

آنچه در عرصه انقلاب برای مردم ایران و رهبر عظیم الشأن انقلاب مهم بود و به عنوان سلسله جنبان حرکت انقلابی از سال ۱۳۴۲ شکل گرفت اعتراض امام خمینی و گروهی از مردم انقلابی به قانون کاپیتولاسیون و لوایح ایالتی و ولایتی بود که حاکمیت سیاسی ملت ایران را خدشه دار می‌کرد. تبعید امام خمینی، شهادت عده ای از دانش آموزان در سالگرد تبعید امام خمینی و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، هرسه حادثه‌ای بود که در جهت استقلال سیاسی جامعه و حاکمیت ایران اتفاق افتاد.

امام خمینی(ره) از آغاز نهضت اسلامی بر مبانی فکری خود از جمله استقلال کشور پافشاری و تاکید داشته اند و در حوزه روابط خارجی و ارتباط با دنیای خارج بر شعار نه شرقی نه غربی پایبند بودند و در کلام و عمل نشان می‌دادند که سربازان سه عرصه مبارزه مذکور جوانان و نوجوانان انقلابی بودند. مبارزان دهه چهل جوانان انقلابی بودند و شهادت دانش آموزان به دست رژیم سفاک پهلوی در ۱۳ آبان سال ۵۷ نیز حماسه‌ای بود که به دست نوجوانان رقم خورد و تسخیر لانه جاسوسی را دانشجویان پیرو خط امام رقم زدند که همه در سنین نوجوانی و جوانی بودند.

امام در عبارت کوتاهی می‌فرمایند «هدف، اسلام و استقلال مملکت است» (صحیفه امام، ۲۱/۱/۱۳۴۳) و یا در سال ۱۳۵۷ می‌فرماید «در همه حال شعار ما قطع ایادی اجانب راست و چپ از کشور است، زیرا رشد و استقلال و آزادی با وجود دخالت اجنبی از هر جنس و مسلک و مکتب در هر امری از أمور کشور اعم از سیاسی و فرهنگی اقتصادی و نظامی خواب و خیالی بیش نیست و هرکس در هر مقامی و به هر صورتی اجازه دخالت اجانب را در وطن عزیز ما چه با صراحت چه با وسیله حرف‌هایی که لازمه اش ادامه تسلط اجنبی یا ایجاد تسلط تازه‌ای باشد، بدهد خائن به اسلام و کشور است» (همان، ۱۶/ ۷ /۵۷)

امام خمینی(ره) در مورد اهمیت حضور جوانان و تاثیر فعالیت آن‌ها در عرصه‌هایی انقلاب و مبارزه با استکبار جهانی می‌فرماید: عوامل و ایادی استعمار که می‌دانند با آشنایی ملت‌ها به خصوص نسل جوان تحصیلکرده به اصول مقدس اسلامی، سقوط و نابودی استعمارگران و قطع دست آنان از منافع ملت‌ها وکشور‌های استعمارشده قطعی خواهد بود، به کارشکنی پرداخته می‌کوشند با سمپاشی و آلوده ساختن اذهان و افکار جوانان از جلوه گر شدن چهره تابناک اسلام جلوگیری کنند و با عناوین فریبنده و یکتای رنگارنک جوانان ما را منحرف کنند. اینجانب در این نفس‌های آخر عمرم امیدم به طبقه جوان عموما و دانشجویان خارج و داخل اعم از روحانی و ... می‌باشد. (همان، منبع)

پس در نگاه امام خمینی(ره)، دو مقوله اصلی انقلاب و حاکمیت مردم که استقلال و آزادی است، در گرو بیداری و تلاش همه جانبه فکری و فرهنگی و عملی نسل جوان است. نمونه بارز آن مبارزات دوران انقلاب و جنگ تحمیلی و امروز نیز میدان علم و دانش است که پرچمدار اصلی این میادین جوانان هستند. جوانان مهمترین بخش ظرفیت انسانی کشورهستند که مورد نظر دشمنان قرار دارند.

جوانان مایة پویایی و سرزندگی جوامع هستند و غالب نوآوری ها، خلاقیت‌ها و نیز جهش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی توسط نیرو‌های جوان به منصه ظهور می‌رسد. وجود جمعیت جوان کارآفرین یکی از مهمترین فرصت‌های یک کشور برای حفظ استقلال است و پیشرفت‌های جوانان در عرصه‌های علمی و نقش جوانان در سازندگی کشور بر کسی پوشیده نیست. از همین روست که جوانان مخاطبان اصلی بیانیه گام دوم انقلاب و مورد توجه ویژه مقام معظم رهبری هستند.

فریفته هدایتی؛ پژوهشگر اداره پژوهش خبری