بازپرسی اینترنتی، پیشرو در کشف حقیقت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداو سیما؛ خیلی از ما شاید بار‌ها فیلم‌های سینمایی پلیسی- جنایی زیادی را دیده باشیم، به خصوص سریال‌های دنباله دار هرکول پوآرو. 

بخشی از جذابیت این فیلم‌ها کشف حقیقت یا سرنخ پرونده توسط کارآگاه یا قاضی است. 

حقیقتی که برخی مواقع به سختی کشف می‌شود و تیم قضایی ممکن است برای یک پرونده یک یا دوسال هم پیگیری کنند. 

کرونا؛ ویروسی که این روز‌ها شرایط سختی را برای همه مردم رقم زده، اما کرونا با وجود همه تلخی ها، درد، بیماری و حتی مرگ و میرهای، یک نقطه محرک و امیدبخش هم برای توسعه فضای الکترونیکی در زندگی همه مردم دنیا ایجاد کرده است. 

در ایران هم شرایط الکترونیکی بیشتر از سال‌های قبل از شیوع کرونا مورد توجه قرار گرفته و البته کاربردی‌تر شده است. 

یکی از فضا‌هایی که بیش از همه تحت تاثیر پیشرفت‌های الکترونیکی قرار گرفته و البته جنبه دربرگیری زیادی دارد، مراجع قضایی و نهاد‌های مرتبط با قوه قضائیه است.

از دادسرا‌ها گرفته تا دادگاه‌های بدوی، تجدیدنظر، دیوان عالی کشور و...؛ اماکنی که روزانه مرکز تجمع افراد زیادی است و قطعا کاهش تجمع در شرایط فعلی بیشتر از همیشه در این مکان‌ها احساس می‌شود.

دستگاه عدلیه در دور جدید فعالیت‌ها در تلاش است به سمت الکترونیکی شدن فرآیند رسیدگی‌های قضایی پیشروی کند و ماحصل آن هم سامانه‌های متعددی است که راه اندازی شده تا با هرکدام بخشی از مطالبات مردم، غیرحضوری پیگیری شود. 

سامانه‌هایی همچون ثنا، پیگیری اعاده دادرسی کیفری، نظرسنجی مردمی، سجام یا همان سامانه جامع ارتباط مردمی، قرارداد‌های حق الوکاله، گواهی عدم سوء پیشینه، شناسایی اموال مسئولین و بسیاری سامانه‌های دیگر که در مجموع به ۲۷ سامانه می‌رسد.

این روز‌ها دستگاه قضا طرح جدیدی را راه اندازی کرده با عنوان بازپرسی آنلاین (برخط) که در این طرح متهم بازداشتی برای تکمیل تحقیقات مقدماتی پرونده از زندان به صورت اینترنتی و از طریق ویدئوکنفرانس به شعب بازپرسی مرتبط می‌شود و فرآیند تفهیم اتهام وی در شرایط کاملا الکترونیکی انجام می‌گیرد.

اما حالا دادسرای عمومی و انقلاب تهران ابن اتفاق خوب را به تازگی در کشور محقق کرده و اولین بازپرسی آنلاین یا اینترنتی همین دو سه روز پیش در شعبه ششم کلید خورد. 

ماجرا از این قرار است که ارتباط دو زندانی با اتهام حمل و خرید و فروش مواد مخدر از زندان قزلحصار به شعبه بازپرسی برقرار شد و این دو متهم در چرخه بازپرسی و تفهیم اتهام قرار گرفتند.

به همین سادگی در شرایط کرونا بخش زیادی از تردد‌های غیرضروری به خصوص از زندان‌های کشور به دادسرا‌ها کاهش پیدا می‌کند همانطور که در ماه‌های گذشته هم در برخی مراکز استان‌ها همچون بیرجند دادرسی‌های قضایی به صورت الکترونیک انجام شده که در برخی از پرونده‌ها متهمان خارج از کشور بودند.

حالا بازپرسی آنلاین فصل جدیدی برای رسیدن به تسهیل در روند رسیدگی ها، کاهش اطاله دادرسی و حتی تامین سلامت زندانی و کادر قضایی در شرایط فعلی است.

آن طور که مهدی مهرانگیز سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب تهران می‌گوید: «در فرآیند تحقیقات مقدماتی پرونده برخی از متهمان برای احضار آن‌ها از زندان به دادسرا مشکلات عدیده‌ای وجود دارد، تامین امنیت زندانی برای رسیدن به دادسرا از یک سو و جلوگیری از پرونده سازی جدید از سوی دیگر».

این مقام قضایی ادامه می‌دهد: «گاهی در حین رسیدگی پرونده زندانی در دادسرا از طریق خانواده اش به مواد مخدر دسترسی پیدا می‌کند و همان را به زندان می‌برد که همین مساله منتهی به شکل گیری پرونده دیگری می‌شود و باز هم بحث اطاله دادرسی پیش می‌آید».

مهرانگیز در ادامه به برخی مزایای بازپرسی‌های آنلاین اشاره می‌کند و می‌گوید: «در چنین شرایطی متهم به راحتی حرف هایش را مطرح می‌کند و از تمامی صحبت‌های رد و بدل شده بین او و بازپرس تصویر برداری می‌شود و در نهایت به صورت سی دی در پرونده نگهداری خواهد شد. در چنین شرایطی تمامی محتویات پرونده ثبت و ضبط شده و تا سال‌های طولانی ۱۰ تا ۱۵ ساله که پرونده در اجرای احکام باقی می‌ماند این صدا و تصویر هم در پرونده خواهد ماند».

مهرانگیز که سال‌های طولانی سابقه بازپرسی از متهمان مختلف را در کارنامه خود دارد می‌گوید: در شرایط فعلی که کرونا شایع شده بازپرسی‌های آنلاین در حفظ سلامت زندانی و بازپرس و کادرقضایی هم تاثیر دارد، اما این طرح خوب منحصر به ایام کرونا نیست و پس از آن نیز ادامه خواهیم داد.

سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب تهران تاکید می‌کند: از نیمه آبان به بعد دیگر زندانی از زندان‌ها به شعبات دادسرا اعزام نمی‌شود بلکه همه زندان‌ها مجهز به سیستم‌های الکترونیکی هستند و از طریق شعب بازپرسی‌ها به صورت ویدئوکنفرانس انجام می‌شود.

آن طور که در این چند سطر اشاره کردیم وقتی سخت‌ترین بخش رسیدگی‌های قضایی یعنی شکل گیری پرونده با تحقیقات مقدماتی را می‌شود به صورت الکترونیکی انجام داد قطعا فرآیند دادرسی در بخش‌های دیگر هم می‌تواند به همین ترتیب دنبال شود تا هم شاهد کاهش زمان رسیدگی‌های قضایی باشیم و هم دادسرا‌ها، دادگاه‌ها و مراجع قضایی مراجعان کمتری را به خود ببینند.

بازپرسی آنلاین که مزیت‌های بی شماری دارد، در حقیقت گامی پیشرو در رسیدگی‌های قضایی است که توسعه آن در سایر نهاد‌های اداری کشور می‌تواند ما را به کاهش تردد مردم در ادارات، حذف مدارک کاغذی در سیستم‌های پیگیری و از همه مهمتر به شفافیت‌های اداری نزدیک‌تر کند.