با فرزند تنبل خود چه کنیم؟

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ بسیاری از والدین با تنبلی‌های فرزندان خود مشکل دارند به ویژه در زمان گذر از نوجوانی به جوانی که به طور ناگهانی با افزایش وسیع سطح مسؤولیت ها، گسترش روابط اجتماعی و تغییرات هورمونی مواجه می‌شوند.
البته بخش مهمی از چگونگی رخ دادن فرآیند تنبلی نیز متوجه سیستم فرزند سالاری امروزی است! "توجه بیش از حد" به جای "وضع قوانین مشخص برای فرزندان و متعهد کردن آن‌ها به انجام این قوانین"، موجب تشویق کودکان و به ویژه نوجوانان به تنبلی می‌شود. هم اکنون می‌خواهیم به سوال اغلب والدین پاسخ دهیم؛ با فرزند تنبل خود چه کنیم؟

+ گام نخست؛ برقراری ارتباط موثر با فرزند

۱. خوب گوش کنید و با فرزند خود با صبر و حوصله برخورد کنید

از قطع کردن صحبت‌های وی حین مکالمه و پریدن میان حرفش خودداری کنید. در واقع هدف صحبت‌های شما باید مکالمه‌ای صمیمی و مهربان و در نهایت یادداشت برداری از پاسخ‌های وی و همچنین افکارش باشد. فرزندتان باید بتواند به صورت آزادانه آن چه را که فکر می‌کند، بیان کند.

در واقع بهتر است مکالمه‌ای دو طرفه داشته باشید، به تفکرات او احترام بگذارید و اعتماد به نفس و راحت بودن را به فرزند خود منتقل کنید. آن‌ها باید حس کنند که برایتان مهم هستند و به اتفاقاتی که برایشان می‌افتد، اهمیت می‌دهید. این، زیر ساخت حل هر مسأله‌ای درباره فرزندان تان است.

۲. با فرزند خود در مورد برنامه خواب وی گفتگو کنید

ممکن است بسیاری از نوجوانان تنبل به نظر برسند در حالی که اغلب مشکل چیز دیگری است و آن عدم خواب با کیفیت و کافی است. دلیل این موضوع نیز تمایل آن‌ها برای دیر خوابیدن و به تبع آن، دیر بیدار شدن است. این امر منجر به برهم خوردن سیکل نرمال خواب می‌شود و به دنبال آن احساس کسل بودن، بی انگیزگی و نشانه‌های کمبود خواب بروز می‌کند. از این رو لازم است که با فرزند خود در مورد الگوی خواب وی صحبت کنید. اگر عادت اشتباهی را دنبال می‌کند باید معایب متعدد آن را یادآور شوید. خواب کافی شبانه از مهم‌ترین مواردی است که نشانه‌های تنبلی را از بین می‌برد. در بسیاری از مواقع، مشکل با تنظیم ساعات خواب حل می‌شود. (در درس‌های بعدی سواد زندگی، به موضوع خواب به طور تخصصی‌تر خواهیم پرداخت.)

۳. ارزش "مسؤولیت پذیری" و "همکاری در امور" را برای فرزند خود شرح دهید

بسیاری از فرزندان از این دو ویژگی فراری هستند! اما به راستی علت چیست؟ دلیل این است که ارزش حقیقی که در پس این‌ها نهفته است را نمی‌دانند (واقعاً نمی‌دانند)؛ پس چه دلیلی دارد وقتی بر چیزی آگاه نیستند، بدان عمل کنند؟ به عنوان والدین وظیفه مهم شما، آگاه کردن آن‌ها از ارزش اساسی این ویژگی‌های مثبت شخصیتی است. آگاهی، زیرساخت بسیاری از رفتارهاست.

۴. بررسی کنید که آیا مشکل دیگری در خانه، مدرسه یا وضعیت روحی و جسمی فرزندتان وجود دارد؟

تنبلی گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از موارد دیگری از جمله استرس، افسردگی یا درگیری‌های ذهنی دیگر باشد. اگر احساس می‌کنید که فرزندتان نسبت به گذشته تنبل‌تر شده و دیگر علائم روحی روانی را نیز نشان می‌دهد، لازم است که با وی صحبت کنید. اگر ضروری می‌بینید با یک روانپزشک یا مشاور هم مشورت کنید. حتی ممکن است در موارد خاص، یک مشکل جسمانی مانند اختلال در ترشح برخی هورمون‌ها یا کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند علت سستی فرزندتان باشد و او را باید نزد یک متخصص ببرید.

+ گام دوم؛ وضع قوانین پایه‌ای

۱. برنامه‌ای مشخص و محکم تهیه کنید

متعهد ساختن فرزند برای عمل به قواعد و قوانین خاص، آموزشی بی نظیر از مسؤولیت پذیری و تمرین همکاری و مشارکت خواهد بود. این قوانین باید روزمرگی وی را در هم بشکند و او را ملزم به انجام یک سری کار‌ها کند، از این رو توصیه می‌شود در اجرای برنامه خود، ثابت قدم باشید و دلسوزی بیجا نکنید. برنامه شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تمیز کردن اتاق شخصی وی

تمیز کردن حمام

کمک کردن در آشپزی

تمیز کردن اتاق نشیمن

کمک به دیگر اعضا خانواده در انجام کار‌ها

خرید

۲. استفاده از بازی‌های کامپیوتری را محدود کنید

به لغت "محدود کردن" توجه داشته باشید! منظور قطع کامل استفاده از گوشی همراه، تماشای فیلم و کارتون و یا بازی‌های تلویزیونی نیست بلکه مقصود اختصاص دادن "زمانی خاص" به آن‌ها است. برای مثال عدم استفاده از گوشی همراه حین وعده‌های غذایی و یا محدودیت بازی‌های رایانه‌ای از ساعت ۹ شب به بعد. اجرای چنین زمان بندی هایی، تمرکز فرزندان بر مسؤولیت‌ها و فعالیت‌های مفید را افزایش می‌دهد و به جای روز و شب بازی کردن، می‌توانند خوابی با کیفیت را تجربه کنند. اما اگر چنین قوانینی وضع می‌کنید، خود گوشی همراه تان را بر سر میز شام نیاورید! این نشان می‌دهد که شما نیز به اصول خود پایبند هستید و از فرزندتان توقع بیجا ندارید.

۳. عواقب رفتار‌های نادرست را صراحتاً اعلام کنید

اگر فرزندتان به هیچ کدام از قوانین گفته شده پایبند نیست و سر آن‌ها بحث و دعوا می‌کند، باید محکم و استوار باشید و او را نسبت به عواقب رفتار هایش مطلع کنید. این عواقب نیز محدوده‌ای از ملایم تا شدید را به خود اختصاص می‌دهند که می‌تواند از یک روز بیرون نرفتن تا یک هفته عدم استفاده از کامپیوتر متغیر باشد. اگر چه ممکن است فرزندتان ابتدا بیشتر عصبانی شود، با این حال مجبور می‌شود بار دیگر به رفتار خود و نتایجی که متحمل خواهد شد، فکر کند. با این حال توصیه می‌شود که تناسب بین عمل و تنبیه را همواره رعایت کنید و شدید‌ترین عواقب را به خاطر بحث‌هایی کوچک اعمال نکنید. سنجیده عمل کنید.

۴. کنترل خود را از دست ندهید

فرزند شما به طور طبیعی برای وضع قوانین مشخص و تغییر شرایط مقاومت می‌کند، پس باید قبل از آن خود را برای بحث و مشاجره آماده کنید. اما این اصل را همیشه به یاد داشته باشید: نباید کنترل خود را از دست دهید. هرگز داد نکشید. به جای آن بر پاسخ دهی منطقی و خردمندانه متمرکز شوید. فرزند به والدینی که از آرامش برخوردارند بهتر از والدین عصبانی پاسخ می‌دهد. ممکن است در ابتدا تصور کند که شما فردی غیر منطقی و آزار دهنده هستید، اما به تدریج متوجه می‌شود که محدودیت‌ها تا زمانی ادامه دارند که تنبلی را کنار بگذارد.

+ گام سوم؛ ایجاد انگیزه و تقویت آن در فرزند

۱. بررسی کنید که فرزندتان چگونه اوقاتش را سپری می‌کند

به رفتار‌های فرزند خود دقت کنید تا دریابید که چگونه دچار تنبلی شده است. آیا تمام روز را با گوشی خود سپری می‌کند؟ و یا به جای عمل به مسؤولیت هایش مثلاً تلویزیون می‌بیند یا می‌خوابد؟ پیش از آن که بتوانید انگیزه کافی برای وی فراهم کنید، باید چگونگی بروز تنبلی او را متوجه شوید.

۲. از یک سیستم عمل _ پاداش استفاده کنید

از رفتار‌هایی که مورد بررسی قرار داده اید برای تکمیل یک سیستم عمل-پاداش استفاده کنید. برای مثال اگر فرزندتان تنها کارش بازی با گوشی همراه است، به او بگویید پس از آن که به وظایفش عمل کرد، حق استفاده از گوشی همراهش را خواهد داشت. در واقع استفاده از گوشی باید تبدیل به بخشی از پاداش مسؤولیت پذیری شود.

در مورد انتخاب پاداش‌ها دقیق و هوشیار عمل کنید. استفاده از عادت‌های وی که منجر به تنبلی شده اند و عرضه کردن آن‌ها در قالب پاداش، انگیزه زیادی برای عمل به قوانین شما را به فرزندتان می‌دهد.

۳. فرزندتان را به ورزش و فعالیت‌های فوق برنامه تشویق کنید

استعداد و علاقه فرزند خود را کشف کرده و او را برای دنبال کردن رویایش تشویق کنید. برای مثال ممکن است به بسکتبال علاقه داشته باشد و یا عاشق پژوهش باشد. این زمینه را پیدا کنید و به او برای دست یابی به آن کمک کنید. این امر سبب می‌شود که علاوه بر لذت بردن از کاری که می‌کند، تنبلی اش را نیز رها کند!

۴. با فرزند خود در فعالیت‌های مورد علاقه اش همکاری کنید

همراه شدن با فرزند و انجام فعالیت‌های دو نفره می‌تواند حس تنبلی را از هر دو شما دور کند! برای مثال می‌توانید آشپزی کنید، غذایی را بپزید که او دوست داشته باشد و بگذارید بیشتر کار‌ها را خودش انجام دهد.

۵. از فرزندتان برای دستاوردهایش در راهی که برای غلبه بر تنبلی طی کرده است، تقدیر کنید

زمانی که میل به تغییر را در فرزند خود مشاهده کردید، به خاطر ارزشی که به آن دست یافته است، از او تقدیر و تشکر کنید. لازم نیست که این تقدیر، آزادی و یا در اختیار گذاشتن زمان بازی بیشتر باشد، تنها چند کلمه محبت آمیز کافی خواهد بود. با این کار، تغییراتی که برایشان تلاش کرده است را بدون نتیجه نمی‌پندارد و روز به روز برای بهبود خود تلاش خواهد کرد.