فساد اداری چگونه جمع میشود؟
تغییر از روش خدمات رایج گذشته دولتی به روش نوین امروزی، مزیت بسیاری برای کشورها به همراه دارد که یکی از مهمترین جنبههای آن، کمک به کاهش مفاسد اقتصادی است.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، پیشرفت حوزه فناوری در کشور، بخشهای مختلفی را تحتالشعاع خود قرار داده است. یکی از این بخشها خدمات دولتی است که دایره وسعت زیادی را در بر میگیرد.
موضوع الکترونیکی شدن خدمات دولتی در دولتهای مختلف مطرح شده است و هر سال شاهد پیشرفت قابل توجهی در این حوزه بودیم که دولت فعلی نیز هر چند آهسته اما قدمهای مهمی برای پیشرفت در این حوزه برداشته است.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ میلادی، ایران جایگاه ۸۶ دنیا از بین ۱۹۳ کشور مورد بررسی در حوزه خدمات دولت الکترونیک را کسب کرده است.
رئیسجمهور در شانزدهمین جلسه شورای اجرای فناوری اطلاعات با تأکید بر ضرورت گسترش خدمات الکترونیکی دولت بیان کرد که فراهم کردن امکان دسترسی آسان شهروندان به اطلاعات، خدمات دولتی و کاهش هزینههای آنان از راه یکپارچهسازی و حذف سامانههای مازاد به منظور کارآمدسازی عملیات دولت الکترونیک جهت تضمین پاسخگویی سریع به نیازهای شهروندان از مهمترین برنامهها و اقدامات مورد نظر در سال پایانی دولت است.
تغییر به سمت الکترونیکی شدن
تغییر از روش خدمات رایج گذشته دولتی به روش نوین امروزی، مزیت بسیاری برای کشورها به همره دارد که یکی از مهمترین جنبههای آن کمک به کاهش مفاسد اقتصادی است.
الکترونیکی شدن خدمات، کمک بسیار زیادی به امر شفافیت در بخشهای مختلف دولتی میکند که همین موضوع میتواند از بسیاری فسادهای مالی و غیره جلوگیری کند.
دولت نیز معتقد است که با الکترونیکی شدن خدمات، میزان تخلف مسئولان کاهش و مدیریت زمان مردم افزایش پیدا میکند و همچنین فسادهای احتمالی را هم از بین میبرد؛ طبق آمار اخیر، گسترش دولت الکترونیک نسبت به سال قبل حدود ۲۳ درصد رشد داشته است که میتوان آن را گامی بزرگ و مهم جهت تحقق اصل شفافیت دانست.
البته برخی کارشناسان معتقدند در اقدامات صورتگرفته جهت الکترونیکی شدن خدمات، باید تجدیدنظرهایی صورت گیرد و برخی از آنها نیازمند مطالعه بیشتر هستند تا در حوزه جلوگیری از فسادهای اقتصادی، کارآمد باشند.
آیدینمهر، قاضی دادگستری و کارشناس مسائل دستگاه قضا گفت: در حوزه خدمات دولتی در کشور خدمات خوبی صورت گرفته است اما نیازمند مطالعه بیشتر در این زمینه هستیم. ایجاد شفافیت در ساختار دولتی، اصلیترین مزیت الکترونیکی شدن است که به وسیله آن میتوان جلوی بسیاری از جرایم را گرفت.
الکترونیکی شدن همه دولت
موضوع الکترونیکی شدن خدمات دولتی فقط به حوزه شفافیت اقتصادی منتهی نمیشود و در سایر بخشهای مهم دیگر همانند نظام سلامت، حوزهای مختلف تجاری و اقتصادی و خدماتی از جمله اخذ عوارض به صورت الکترونیکی در آزادراهها، به کارگیری اسناد الکترونیکی در مجموعه قوه قضاییه بهویژه دفاتر اسناد رسمی و دادگاهها و توسعه شعب و پیشخوانهای مجازی بانکها و مؤسسات اعتباری نیز اقداماتی صورت گرفته که لازم است با پیگیری گامهای بیشتری در این حوزه برداشته شود.
مبارزه با کرونا اولویت اصلی دولت الکترونیک
از زمستان سال پیش تا امروز که کشور درگیر بیماری کرونا بوده، محدودیتهای گسترده در حوزههای گوناگون ایجاد شده است اما استفاده از ظرفیتهای دولت الکترونیک، بهکارگیری گسترده فروشگاههای اینترنتی، ارائه خدمات الکترونیکی بانکی و غیره توانسته است در خدمترسانی به مردم نقش بهسزایی داشته باشد.
سامانه ۴۰۳۰ سامانهای است که از همان روزهای ابتدایی گسترش ویروس کرونا در کشور از سوی دولت راهاندازی شد. این سامانه، اقدامات غیر حضوری جهت تشخیص و ارائه خدمات درمانی برای بیماران کرونایی را انجام میدهد.
همچنین راهاندازی سامانه "شاد" جهت ارائه خدمات آموزشی در بستر اینترنت، یکی دیگر از اقدامات مهمی بود که دولت برای ارائه آموزش به دانشآموزان کشور طراحی کرد؛ هر چند این سامانه با مشکلاتی مواجه است اما دستاندرکاران این موضوع در تلاش هستند تا معایب این سامانه را برطرف کنند و آموزش به دانشآموزان به بهترین نحو انجام شود.
خلاءهای الکترونیکی شدن خدمات
الکترونیکی شدن عوارض آزادراهها نیز از جمله برنامههایی بوده که چند سالی است در کشور اجرا میشود. این اقدام اگر چه در ابتدا از سوی برخی از مردم با بیمهری مواجه بود اما با گذشت ماهها و فرهنگسازی در این حوزه، توانست جایگاه خود در بین مردم را پیدا کند.
البته موضوع مهم درباره پرداخت عوارض الکترونیکی آزادراهها، نبود اقدامات و زیر ساختهای مناسب در این حوزه است. برخی از کارشناسان این حوزه معتقدند، نبود زیرساختهای کافی، مانع پیشرفت هر چه بیشتر در این بخش شده است.
دبیر کارگروه شرکتهای سرمایهگذار در آزادراهها گفت: زیرساختهای قانونی اجرای این طرح هنوز فراهم نیست؛ این زیرساختها منهای امکانات سختافزاری از قیبل نصب دوربینها و غیره بوده و لازم است قوانینی از اجرای این طرح حمایت کنند که در ایران، این قوانین حمایتی وجود ندارند.
پرونده الکترونیکی سلامت در انتظار توجه جدی مسئولان
طرح ایجاد پرونده الکترونیک سلامت نیز جهت ثبت الکترونیکی اطلاعات سلامت ایرانیان از اواخر دهه ۸۰ در کشور مطرح شد و در دولتهای مختلف، این طرح با چالشهایی روبرو شد تا اینکه در دولت یازدهم، ۱۲ گام جهت اجرایی شدن پرونده الکترونیک سلامت تدوین شد.
این طرح، از تولد تا زمان مرگ را در برمیگیرد. بر این اساس، پرونده الکترونیک سلامت فقط شامل ثبت اطلاعات در سطح یک ارائه خدمات نمیشود، بلکه حتی اگر فرد به بخش خصوصی مراجعه کرده و خدمات تخصصی دریافت کرده باشد یا به بیمارستان، مراکز بهداشتی، مراکز انتقال خون و غیره مراجعه کرده باشد، باید اطلاعات او در پرونده الکترونیک ثبت شود.
وزارت کشور، مجری اصلی اجرای دولت الکترونیک
وزارت کشور به عنوان یکی از مهمترین وزارتخانههای درگیر در موضوع الکترونیکی شدن خدمات دولت، اقدامات مؤثری در این مسیر برداشته است. اهدافی که این وزارتخانه دارد، مربوط به برگزاری انتخابات الکترونیک، تحقق اهداف دولت الکترونیک، توسعه امنیت و زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، هوشمندسازی راهبردی بر اساس آمار و دادههای مکانی دقیق، پایهریزی شده است.
مهمترین این اقدامات، برگزاری الکترونیکی انتخابات بوده که وزارت کشور در این سالها با وجود برخی موانع توانسته است بخشی از فرایند خدمات انتخاباتی را الکترونیکی اجرا کند.
امیر شجاعان، رئیس مرکز توسعه دولت الکترونیک، فناوری اطلاعات و آمار وزارت کشور گفت: تاکنون اقدامات قابل توجهی در راستای تحقق اهداف دولت الکترونیک انجام گرفته است که برخی از آنها سامانه سپند، سیمفا و سامانه اتباع و مهاجران خارجی کشور، به صورت مستقیم در ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده به آحاد جامعه تأثیرگذار هستند.
او معتقد است از میان خدمات وزارت کشور با توجه به مأموریتهای حاکمیتی آنان، خدمات انتخابات از اهمیت و حساسیت بهسزایی برخوردار بوده و در سالهای اخیر تلاش بسیاری در راستای الکترونیکی شدن فرایندهای آن انجام گرفته است.
تجربه موفق احراز هویت الکترونیک افراد در شعب اخذ رأی، نشان داد الکترونیکی شدن این فرایندها، تأثیری مهم در پیشگیری از تخلفات احتمالی این حوزه ایفا میکند.
گامهای مؤثر جهت پیشبرد اهداف دولت الکترونیک با سرعت کمی برداشته شده است. شاید نبود زیرساختهای مناسب، نداشتن آسیبشناسیهای گوناگون و جدی نگرفتن این موضوع از سوی برخی مدیران، دلایل اصلی تعلل در کامل و درست اجرا شدن دولت الکترونیک بوده است.
کارشناسان میگویند استفاده حداکثری از خدمات دولت الکترونیک و فضای مجازی، بسیاری از مشکلات مردم در زمینههای گوناگون را برطرف میکند اما این هدف زمانی تحقق مییابد که همه بخشهای دولت پای کار باشند تا در سالهای آینده، جایگاه ایران در ارائه خدمات الکترونیک به مردم ارتقا یابد.