پخش زنده
امروز: -
کدام اعمال جمعه سفارش شده‌اند؟
اعمال مستحب سفارش شده شب و روز جمعه را بخوانید.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، در منابع حدیثی و کتب ادعیه بر برتری شب و روز جمعه نسبت به دیگر شب‌ها و روزهای هفته تأکید شده است. [۱]
اعمال و عبادات خاصی برای این شب و روز در نظر گرفته شده است. در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:
برخی اعمال شب جمعه
۱. خواندن سوره جمعه در رکعت اول نماز مغرب و عشاء و خواندن سوره توحید در رکعت دوم نماز مغرب و سوره اعلی یا حشر یا منافقین در رکعت دوم نماز عشاء. [۲]
۲. تکرار ذکر‌های "لا اله الا الله"، "سبحان الله" و "الحمدلله". [۳]
۳. تکرار ذکر صلوات بر پیامبر گرامی اسلام صل الله علیه و اهل‌بیت ایشان که برخی روایات تعداد آن را حداقل صد مرتبه بیان کرده‌اند. [۴]
۴. تلاوت قرآن، از جمله: سوره‌های اسراء، کهف، شعراء، نمل، قصص، سجده، ص، احقاف، واقعه، جمعه، یس و دخان. [۵]
۵. قرائت دعای کمیل. [۶]
۶. دعا و استغفار در حق برادران مؤمن و خواهران مؤمنه. [۷]
۷. اقامه نماز‌های مستحبی که برای آگاهی از چگونگی آن می‌توان کتاب‌های ادعیه از جمله کتاب "مفاتیح الجنان" را خواند.
برخی اعمال روز جمعه
۱. توبه و طلب آمرزش از خدا و ذکر استغفار؛ به ویژه قبل از نماز صبح و پس از نماز عصر. [۸]
۲. خواندن سوره جمعه در رکعت اول نماز صبح و سوره توحید در رکعت دوم. [۹]
۳. ادامه تعقیبات نماز صبح و مشغول شدن به دعا تا طلوع آفتاب. [۱۰]
۴. تکرار ذکر صلوات بر پیامبر صل الله علیه و اهل‌بیت که این عمل با فضیلت‌ترین اعمال روز جمعه، بیان شده است. [۱۱]
۵. تلاوت قرآن، از جمله: سوره‌های احقاف، کهف، مؤمنون، نساء، هود، صافات و الرحمن. [۱۲]
۶. قرائت دعای ندبه. [۱۳
۷. زیارت درگذشتگان از جمله پدر و مادر و وابستگان. [۱۴]
۸. غسل جمعه که زمان آن از طلوع آفتاب تا هنگام ظهر است. [۱۵]
۹. گرفتن ناخن و کوتاه کردن شارب (سبیل). [۱۶]
۱۰. استفاده از مواد خوش‌بو کننده و پوشیدن لباس پاکیزه. [۱۷]
۱۱. رسیدگی به خانواده و خرید و تهیه چیز‌هایی که موجب شادی آنها می‌شود. [۱۸]
۱۲. صدقه دادن که این عمل در شب جمعه نیز سفارش شده است. [۱۹]
۱۳. اقامه نماز‌های نافله جمعه. [۲۰]
۱۴. شرکت در نماز جمعه. [۲۱]
۱۵. زیارت پیامبر صل الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم‌السلام اجمعین. [۲۲]
۱۶. قرائت دعای سمات، هنگام غروب آفتاب. [۲۳]
شایسته است به دو نکته توجه شود:
الف. موارد ذکر شده، برخی از اعمال معروف شب و روز جمعه است و علاقه‌مندان جهت آگاهی بیشتر به کتاب‌های فقهی و ادعیه مراجعه کنند.
ب. ممکن است این سؤال به ذهن آید که انجام این حجم از اعمال و عبادات موجب می‌شود یک مسلمان، همه جمعه خود را صرف انجام عبادات کند و از رسیدگی به سایر امور زندگی باز ماند؟
در پاسخ باید گفت: اول این‌که همه اعمال روز جمعه نماز و دعا نیست، بلکه برخی مانند پرداختن به نظافت شخصی، از لوازم و امور زندگی افراد است.
دوم این‌که سفارش به عبادات متعدد و زمان‌های مختلف در مناسبت‌ها (از جمله شب و روز جمعه)، به این جهت است که افراد با توجه به وقت و سایر امور زندگی خویش، سراغ آن عبادات رفته و در انجام آنها به میزان ظرفیت خود توجه کنند؛ طوری که انجام عبادت، ملال‌آور نشود.
البته از برخی روایات معصومین علیهم‌السلام اجمعین [۲۴] چنین بر می‌آید که انسان مؤمن لازم است با برنامه‌ریزی کلی برای روزهای هفته، در شب و روز جمعه از گرفتاری‌های دنیوی فاصله بگیرد و بیشتر به عبادات و کسب معارف دینی بپردازد.
درباره انجام اعمال شب جمعه در شب شنبه، روایتی از امام علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام نقل شده است: «إِنَّ لِلْجُمُعَةِ لَیلَتَینِ؛ ینْبَغِی أَنْ یقْرَأَ فِی لَیلَةِ السَّبْتِ مِثْلُ مَا یقْرَأُ فِی عَشِیةِ الْخَمِیسِ، لَیلَةَ الْجُمُعَةِ» [۲۵] جمعه دارای دو شب است که سزاوار است هر آن‌چه - از نماز و دعا - در پنج‌شنبه شب (شب جمعه) خوانده می‌شود، در شب شنبه نیز خوانده شود.
این روایت مرسله را علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار و محدث نوری در کتاب مستدرک الوسائل به نقل از کتاب "العروس" - که درباره خصائص و فضائل شب و روز جمعه تألیف شده است – آورده اند. صاحب این کتاب "أبا محمد جعفر بن أحمد بن علی قمی" از معاصران شیخ صدوق بوده که هم او از شیخ و هم شیخ صدوق از او روایت نقل کرده اند. همچنین از او به عنوان فردی فقیه و ثقه، یاد شده است. [۲۶]
هر چند، رجال سند حدیث کامل نبوده و روایت در منابع اصلی حدیثی نیامده است اما به جهت وجاهت نویسنده کتاب و بر اساس روایات "مَن بلغ" [۲۷]- که دلالت بر این دارند که در روایت امور مستحبی، به سند روایت چندان توجه نمی‌شود - می‌توان به آن عمل کرد و اعمال و عبادات شب جمعه را مورد سفارش و قابل عمل در شب شنبه نیز دانست؛ همان‌طور که برخی بزرگان مانند محدث قمی در کتاب مفاتیح الجنان، در پایان اعمال روز جمعه به آن اشاره کرده اند.
پی نوشت ها:
[۱]. جهت آگاهی بیشتر در این باره، ر. ک: پاسخ ۵۹۴۲ (فضیلت شب و روز جمعه).
[۲]. ر. ک: مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج. ۸۶، ص. ۳۱۱، باب اعمال لیلة الجمعه، ح. ۱۶، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق.
[۳]. شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، المقنعة، ص. ۱۵۵، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق؛ بحار الأنوار، ج. ۸۶، ص. ۳۱۴.
[۴]. بحار الأنوار، ج. ۸۶، ص. ۳۱۴؛ کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، کافی، ج. ۳، ص. ۴۲۸، باب نوادر الجمعه، ح. ۲، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.
[۵]. ر. ک: شیخ طوسى، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج. ۳، ص. ۸، ح. ۲۶، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق؛ شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص. ۱۱۰ – ۱۱۲، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ ق؛ حرّ عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج. ۷، ص. ۴۰۸، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
[۶]. سید ابن طاووس، رضى الدین، على، الإقبال بالأعمال الحسنة، ج۳، ص. ۳۳۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق.
[۷]. شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه، علل الشرائع، ج. ۱، ص. ۱۸۲، قم، کتابفروشى داورى، چاپ اول، ۱۳۸۶ ق.
[۸]. بحار الأنوار، ج. ۸۶، ص. ۳۵۹؛ ج. ۸۷، ص. ۹۲.
[۹]. سید ابن طاووس، رضى الدین، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص. ۲۲۶، قم، دار الرضی، چاپ اول، بی‌تا.
[۱۰]. همان، ص. ۲۲۸؛ مجلسى، محمد تقى، لوامع صاحبقرانى، ج. ۷، ص. ۲۹۶، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ ق.
[۱۱]. شیخ صدوق، محمد بن على، الخصال، ج. ۲، ص. ۳۹۴، ح. ۱۰۱، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ ش.
[۱۲]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال؛ ص. ۱۱۴؛ وسائل الشیعة، ج. ۷، ص. ۴۱۱، ح. ۹۷۲۰.
[۱۳]. مشهدى حائرى، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، ص. ۵۷۳، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته، چاپ اول، ۱۴۱۹ ق.
[۱۴]. شیخ طوسى، محمد بن الحسن، الأمالی، ص. ۶۸۸، ح. ۱۴۶۲، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
[۱۵]. ر. ک: پاسخ ۴۱۵۶ (غسل جمعه و نپوسیدن بدن در قبر).
[۱۶]. ر. ک: پاسخ ۱۱۰۷۲ (حکم گرفتن ناخن در شب).
[۱۷]. وسائل الشیعة، ج. ۷، ص. ۳۹۶، ح. ۹۶۷۸؛ بحار الأنوار، ج. ۸۶، ص. ۱۲۷.
[۱۸]. کافی، ج. ۶، ص. ۲۹۹؛ تهذیب الأحکام؛ ج. ۹، ص. ۱۰۰، ح. ۴۳۴.
[۱۹]. شیخ مفید، محمّد بن محمد، المقنعة، ص. ۱۵۶، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق؛ وسائل الشیعة، ج. ۷، ص. ۴۱۳، ح. ۹۷۲۹.
[۲۰]. ر. ک: پاسخ ۹۱۹۱۱ (نوافل روز جمعه).
[۲۱]. ر. ک: پاسخ ۸۳۱۳ (وجوب اختیاری نماز جمعه).
[۲۲]. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، ج. ۱، ص. ۲۸۸، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، ۱۴۱۱ ق.
[۲۳]. جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص. ۵۳۳.
[۲۴]. برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج. ۱، ص. ۲۲۵، ح. ۱۴، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۷۱ ق.
[۲۵]. بحار الأنوار، ج. ۸۶، ص. ۳۱۱، باب اعمال لیلة الجمعه، ح. ۱۶؛ نورى میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج. ۶، ص. ۱۱۲، ح. ۶۵۶۸، بیروت، مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ ق.
[۲۶]. ر. ک: شوشترى، محمد تقى، قاموس الرجال، ج. ۲، ص. ۶۴۱ و ۶۴۲، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ ق.
[۲۷]. جهت آگاهی بیشتر در این‌باره، ر. ک: پاسخ ۶۸۶ (حدیث من بلغ).
انتشار یافته: ۱
عالیییییییییییییییییی نظر شما