جاذبه بازار وکیل

بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازار‌های سنتی و تاریخی ایران و شیراز یکی از مهمترین شهر‌های ایران از نظر موقعیت جغرافیایی استراتژیکی، تاریخی و فرهنگی است. نقش و اهمیت این شهر در طول تاریخ ایران را به راحتی می‌توان لمس کرد. بزرگی این شهر در طول تاریخ ارتباط مستقیمی با قدرت اقتصادی شهر داشته و پشتوانه این اقتصاد پویا قطعا بازار‌های شهر بوده است.

 

 

 

 

 

شیراز از دیرباز یکی از مهمترین شهر‌های ایران و فلات جنوبی بوده و در دوره‌های مختلفی همچون آل مظفر مقر حکومتی بود. پس از آن که کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت کشور انتخاب کرد، طی ۲ دهه، آبادانی و رفاه زیادی در شهر زیبای شیراز ایجاد شد. ثبات و امنیت با ساخت حصارها، قلعه ها، کاروانسرا‌ها و... به شهر بازگشت. در میان همه بنا‌های ساخته شده، مجموعه بی نظیر بازار وکیل مانند گوهری درخشید. شروع ساخت این مجموعه بزرگ حدودا از سال ۱۱۳۷ خورشیدی آغاز شد و تا سال ۱۱۵۶ توسعه و تکمیل آن به طول انجامید.

 

به احتمال بسیار زیاد قبل از ساخت بازار وکیل، بازاری در این مکان از زمان صفویه وجود داشته که با احداث بنای جدید، تغییر و توسعه یافته است. این بازار پس از ساخت، قلب تپنده اقتصاد شهر بوده و در راهی که از تنگه الله اکبر (شمالی‌ترین نقطه شیراز) به دروازه اصفهان منتهی است، در داخل حصار شهر ساخته شده و بازرگانان بسیاری به آن رفت و آمد می‌کردند.

 

در دوره‌های متفاوت تعمیرات و تغییرات اساسی در کالبد بازار وکیل صورت گرفته است. برای مثال در سال ۱۳۱۵ خورشیدی با احداث خیابان زند، ارتباط راسته شمالی با ادامه خود تا چهارسوق بزرگ بازار قطع شد و بخشی از راسته شمالی شامل ۸ طاق و کاروانسرای قوامی و قسمتی از کاروانسرای روغنی به ناچار تخریب شد.

 

چندی پیش نیز اسناد تجاری که بیش از ۱۰۰ سال قدمت داشتند، در بازار وکیل کشف شد. در این اسناد لیست قیمت ها، خرید‌ و فروش‌ها و مواردی مربوط به بازار و تجارت وجود داشت. بازار وکیل در ۱۷ تیر سال ۱۳۵۱ ثبت ملی شد.

 

 

 

 

 

بازار وکیل در قسمت مرکزی شهر شیراز و در ضلع شرقی میدان شهرداری قرار گرفته است. با گذشت سال‌ها از تأسیس این مکان، بازار وکیل همچنان کارایی اقتصادی خود را حفظ کرده و هنوز مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.

 

بنای بازار از جنس گچ و آجر و آهک ساخته شده است و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم‌ترین بنا‌های ساخته شده در عهد خود تبدیل کرده است. سقف چهارسوق بازار پیش از این ارتفاعی در حدود ۱۱ متر داشت که هم اکنون به دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به ۱۰ متر کاهش پیدا کرده است و از این سقف چهار بازار منشعب می‌شود.

 

پیش از این زیر سقف چهارسوق بازار حوض مرمرین بزرگی قرار داشته و آب آن از یک آبراه تأمین می‌شد، در حال حاضر حوض مرمرین به دلیل بالا آمدن سطح بازار از بین رفته، اما آبراهه همچنان وجود دارد.

 

مانند همه بازار‌های سنتی، بخش‌های مختلف بازار وکیل هم در قدیم به نسبت مشاغلی که در هر بخش بازار تجمع کرده بودند به نام‌های خاصی مثل بازار بزازان، بازار مسگرها، بازار کلاهدوز‌ها و اسامی از این دست شناخته می‌شدند.

 

در حال حاضر با وجود جریان داشتن امور اقتصادی و داد و ستد در بازار وکیل روح اصلی بازار حفظ شده، اما قسمت‌های مختلف بازار با نام‌هایی مثل بازار وکیل جنوبی و بازار روح الله روی تابلو‌های راهنما نشان داده شده است.

 

 

 

 

 

معماری این بنا برگرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس است، اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارها است. همچنین ۷۴ دهانه تاق ضربی بازار با بلندای بیش از ۱۱ متر بلندتر از تاق سایر بازارها است که البته به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق‌ها به ۱۰ متر تقلیل یافته است.