جست‌وجو برای فسیل‌های مریخ با پرتو ایکس

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ مریخ‌نورد «پرسویِرنس»، به معنای «استقامت»، به اسکن و جست‌وجوی باکتری‌هایی خواهد پرداخت که عامل شکل‌گیری سنگ‌های عجیب و غریبی هستند که مشابه آن‌ها روی زمین نیز وجود دارد.

کاوشگر استقامت ناسا که با استفاده از اشعه ایکس به جست‌وجوی فسیل‌های موجود در مریخ می‌پردازد به سامانه‌های هوش مصنوعی مجهز است. ناسا می‌گوید مریخ‌نورد به «PIXL» (مخفف ابزار سیاره‌ای شیمی‌سنگ‌ها با اشعه ایکس) مجهز شده که به انتهای بازوی دو متری کاوشگر استقامت متصل شده است.

زمانی که این جست وجوگر نمونه مهمی را شناسایی کند - نمونه‌ای در ابعاد یک جعبه غذای ناهار – سطح خاک مریخ را حفاری و نمونه را بر روی سطح مریخ قرار می‌دهد تا نمونه‌ها برای مأموریت‌های آینده جمع‌آوری شوند. در حالی که تقریباً هر مأموریت دیگر هم در مریخ توسط دستگاه اشعه ایکس انجام شده است، اما PIXL به دلیل توانایی اسکن و شناسایی سنگ‌ها با استفاده از یک پرتوی متمرکز تابش با همه آن‌ها متفاوت است. از این طریق می‌توان دریافت که چه عناصر شیمیایی و به چه میزانی در سطح سنگ‌ها تشکیل شده است.

ابیگل آلوود، محقق اصلی PIXL در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در جنوب کالیفرنیا می‌گوید: «پرتوی اشعه ایکس PIXL به قدری باریک و دقیق است که می‌تواند نمونه‌هایی به کوچکی یک دانه نمک را تشخیص دهد. این به ما امکان می‌دهد بتوانیم عناصر شیمیایی شناسایی‌شده را دقیقا به ساختار خاصی از یک سنگ مرتبط کنیم.»

بر روی زمین، سنگ‌های موج‌داری وجود دارد به نام استروماتولیت که از لایه‌های باکتری بسیار کهن ساخته شده است، چنین سنگ‌هایی نمونه‌ای از حیات فسیل شده است که مریخ‌نورد استقامت به دنبال آن می‌گردد. ابزار شناسایی PIXL علاوه براشعه ایکس، از یک روبوت شش‌پا نیز استفاده می‌کند که به بازوی رباتیک آن متصل می‌شود و از هوش مصنوعی برای کمک به هدف مورد جست‌وجو استفاده می‌کند. به این ترتیب که بازوی کاوشگر، سنگی را هدف قرار می‌دهد و سپس پا‌های آن حرکات کوچکی را انجام می‌دهد تا سطح مورد بررسی بهتر اسکن شود. بعضی از این حرکات ممکن است به اندازه صد میکرون یا به عبارتی به اندازه یک ده هزارم سانتی‌متر ظریف و ریز باشند.

آلوود می‌گوید: «روبوت شش پا خودش می‌تواند بفهمد که موقعیت پا‌ها را چگونه قرار دهد و حتی پا‌ها را نزدیک‌تر به سوی سنگ مورد هدف دراز کند. این روبوت شش پا در واقع به نوعی شبیه یک روبوت کوچک است که در انتهای بازوی کاوشگر نصب و مستقر شده است.»

ابزار شناسایی PIXL قبل از هر نوسان و اسکن مجدد، اشعه ایکس را در مقاطع ده ثانیه‌ای از یک نقطه روی سنگ اندازه‌گیری می‌کند. برای تولید نقشه‌ای به اندازه یک تمبر، لازم است این روند هزاران بار در طی هشت یا ۹ ساعت تکرار شود.

به علاوه، از آن جا که ممکن است دما در مریخ بیش از ۳۸ درجه سانتیگراد در طول روز تغییر کند، فلز بازوی کاوشگر استقامت قادر است تا ۱۳ میلی‌متر منبسط و منقبض شود. از این رو مریخ‌نورد کار خود را فقط پس از غروب خورشید انجام می‌دهد. آلوود می‌گوید: «ابزار اشعه ایکس PIXL به نوعی مثل جغد شب است.

دما در شب پایدارتر است و این به ما امکان می‌دهد در زمانی کار کنیم که تاثیرات محیطی کمتری روی کاوشگر وجود دارد.»