همه دانستنی‌ها درباره امام حسن مجتبی (ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالصالح شمس اللهی کارشناس علوم قرآنی درباره سیره شخصیتی «امام حسن مجتبی (ع)» گفت: صحبت کردن از شخصیت بزرگوار و عظیم «امام حسن مجتبی (ع)» کار ساده و راحتی نیست. شخصیتی که در ابعاد مختلف قابل توجه و بررسی است، باید به زندگی «ائمه معصومین (ع)» به عنوان یک جریان عینی نگاه کنیم و از اعمال آن‌ها الگوبرداری کنیم.

 

 

 

 

 

وی افزود: در بعد اجتماعی باید گفت بالاترین مسئله‌ای که در زندگی «امام حسن مجتبی (ع)» وجود داشت توجه به معیشت جامعه بود، با این که ایشان قدرت را در دست نداشتند زمانی که طی چهار سال و نه ماه، چند جنگ بر «امیرالمومنین (ع)» تحمیل شد «امام حسن مجتبی (ع)» نیز در این جنگ‌ها حضور داشتند، بنابراین بحث قدرت و حکومت ایشان مطرح نبود بلکه ایشان در مورد اطرافیان خود احساس مسئولیت داشتند.

 

این کارشناس مذهبی درباره اهمیت حضور «امام حسن مجتبی (ع)» در جامعه اظهار داشت: «امام حسن مجتبی (ع)» پس از شهادت پدر بزرگوارشان شش ماه خلافت در اختیار داشتند، که دائما کشمکش در جریان خلافت ایشان وجود داشت، که در نهایت به صلح انجامید. ایشان در آن زمان با وجود تمام مشکلات، جامعه را رها نکردند و تا جایی که برایشان ممکن بود سعی داشتند نیاز‌های اولیه یتیمان و مستمندان را برآورده سازند و طوری نباشد که نیازمندی در اطراف ایشان باشد و گرسنه بخوابد.

 

شمس اللهی در همین راستا ادامه داد: امام دوم به همه فقرا مانند یتیمان و در راه‌ماندگان محبت و توجه داشتند. در زمان «امیرالمومنین (ع)»، ایشان خود به دنبال رفع نیاز نیازمندان می‌رفتند و حتی بعد از «امیرالمومنین (ع)» مطابق وصیت ایشان، رسیدگی به فقرا به «امام حسن مجتبی (ع)» سپرده شد.

 

 

این کارشناس علوم قرآنی پیرامون توجه «امام حسن مجتبی (ع)» به نیازمندان و چگونگی حمایت ایشان از آن‌ها افزود: ایشان شب‌ها مانند پدرشان کیسه‌های نان، خرما و مایحتاج را روی دوش می‌گذاردند و به خانه فقرا و یتیمان رفته و اغذیه را تقسیم می‌کردند، امام دوم درست مانند همان شیوه پدر، بدون اینکه کسی متوجه شود این کار را انجام می‌دادند.

 

وی در همین راستا ادامه داد: اهتمام «امام حسن مجتبی (ع)» در رسیدگی به فقرا وجود داشته است، در تاریخ نقل شده که ایشان دو مرتبه تمام دارایی خود را در راه خداوند انفاق کردند، «اهل بیت (ع)» همه اهل تلاش و کار بودند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌اللهی درباره انفاق «امام حسن مجتبی (ع)» بیان کرد: وقتی امام دوم شیعیان می‌دیدند با نگه داشتن مال خود، مالی که با تلاش به دست آمده، عده‌ای در جامعه گرسنه هستند و با اموال ایشان دردی از جامعه کاسته می‌شود انفاق می‌کردند نه اینکه برای خودنمایی دست به چنین عملی بزنند. ایشان متوجه بودند که جامعه بیش از ایشان به دارایی شان نیاز دارد و توجیهی نمی‌دیدند این دارایی را نزد خود نگه دارند.

 

 

این کارشناس مذهبی با اشاره به روایات متعدد از کرامات حضرت «امام حسن مجتبی (ع)» بیان کرد: «ابن صباغ مالکی» درباره کرم و بخشندگی امام دوم می‌نویسند «کرم وجود در واقع یک مولفه‌ای بود که در وجود ایشان کاشته شده بود».

 

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌اللهی درباره سیره سیاسی «امام حسن مجتبی (ع)» و شجاعت ایشان توضیح داد: علاوه بر زندگی اجتماعی، زندگی سیاسی «امام حسن مجتبی (ع)» نیز بسیار قابل توجه است. متاسفانه عده‌ای به امام دوم جفا کرده و وجود ایشان را به دلیل صلح‌نامه نادیده می‌گرفتند. ایشان در شجاعت و شهامت چیزی کمتر از «امام حسین (ع)» نداشتند.

 

وی تصریح کرد: در جنگ صفین «امام دوم (ع)» مبارزات شجاعانه‌ای داشتند، اما شاید بزرگ‌ترین و بالاترین شجاعت «امام حسن مجتبی (ع)» این بود که ایشان برای دفاع از حریم اسلام و باقی ماندن اسلام حاضر شدند ناسزای اطرافیان را بشنوند، اما در بعد سیاسی، سیاست و کیاست به خرج بدهند، «امام حسن مجتبی (ع)» زمانی که به معاویه اعلام جنگ کردند چهار هزار نفر را در نخیله آوردند، معاویه مکر کرد و آن چهار هزار نفر را از امام دور کرد و به سمت خود کشاند.

 

این کارشناس علوم قرآنی بیان کرد: «امام حسن مجتبی (ع)» وقتی تشخیص دادند که در آن شرایط جنگیدن و ریختن خون فایده‌ای ندارد با معاویه صلح‌نامه را امضاء کردند، مظلومیت امام همین جا است که نمایان می‌شود، برای ایشان تقدیم کردن جان و شهید شدن که راحت‌تر بود نهایتا شهید می‌شدند، اما ایشان منفعت و مصلحت اسلام را در امضای این صلح‌نامه دیدند و در همان صلح نامه شرایطی قرار دادند که اگر معاویه به آن شرایط عمل می‌کرد آینده به نفع اسلام بود، اما معاویه شرایط را مراعات نکرد.

 

 

وی تصریح کرد: «امام حسن مجتبی (ع)» نشان دادند چیزی که برای ایشان ملاک است بقای دین اسلام و زمینه سازی برای تعالی انسان است. «ائمه معصومین (ع)» به دنبال جنجال و کار فریبانه نیستند بلکه به دنبال انسانیت ساخته شدن و کمال انسان‌ها هستند. «امام حسن مجتبی (ع)» تشخیص دادند در آن برهه موظف به صلح هستند بنابراین طعنه دوستان را تحمل کردند و برای بقای اسلام این کار را انجام دادند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌اللهی ابراز کرد: جوانان زندگی «امام حسن محتبی (ع)» و دیگر «ائمه معصومین (ع)» را در تمام ابعاد مطالعه کنند تا نکات خوبی را در پیروی کردن که معنی واقعی شیعه است دریافت کنند.

 

 

محمدمهدی بهداروند کارشناس مسائل مذهبی نیز در خصوص رویکرد سیاسی ایشان و پیرامون صلح‌نامه‌ای که بین «امام حسن مجتبی (ع)» و معاویه منعقد شد گفت: بی شک یکی از رویکرد‌های ارزشمند و مدبرانه در زمان امامت «امام حسن مجتبی (ع)» صلح نامه‌ای بود که به خاطر اقتضائات زمانی و شرایط آن روزگار منعقد شد، همان‌گونه که «امام حسین (ع)» با شهادت خود دین اسلام را حفظ کردند؛ «امام حسن (ع)» نیز با صلح‌نامه‌ای که با معاویه منعقد کردند اسلام را از ضعیف شدن نجات دادند.

 

بهداروند با اشاره به علل انعقاد صلح نامه بین معاویه و «امام حسن (ع)» ابراز کرد: پس از رحلت «پیامبر (ص)» جهالت در بین مردم گسترش پیدا کرده بود، تا حدی که بسیاری از مردم کوفه به ظاهر با «امام حسن مجتبی (ع)» بیعت کردند، اما در زمان مقتضی و لازم هرگز به همراهی این امام بزرگوار نیامدند.

 

وی با تأکید بر این که اگر «امام حسین (ع)» نیز با چنین شرایطی روبرو می‌شدند چه اقدامی را انجام می‌دادند، افزود: اقتضائات زمانی در دوره امامت هر یک از ائمه معصومین متفاوت بود، همین امر بود که تعیین می‌کرد چه سیاستی در قبال جامعه باید اتخاذ شود تا دین اسلام همچنان پابرجا باقی بماند. اگر «امام حسین (ع)» نیز در دوران امامت «امام حسن مجتبی (ع)» قرار داشت قطعاً صلح‌نامه را می‌پذیرفت.

 

 

بهداروند به خصوصیات اخلاقی و عبادی «امام حسن مجتبی (ع)» اشاره و ابراز کرد: «امام حسن مجتبی (ع)» برترین مردم در زمان خودش بود، ایشان در سیره اخلاقی و رفتار سر آمد همگان شناخته می‌شد، برخورد و محبت «امام حسن مجتبی (ع)» در زمان امامتش بسیار زیاد بود و همین امر سبب شده بود تا بسیاری از افرادی که مشکلات مالی داشتند به سوی «امام حسن مجتبی (ع)» بیایند و دست خالی هم از در خانه ایشان نمی‌رفتند.

 

وی سخاوت را یکی از ویژگی‌های بارز سیره «امام حسن مجتبی (ع)» دانست و ابراز کرد: این امام بزرگوار همواره دستی بخشنده برای مردم داشتند، تمامی نیازمندان د نیاز خود را به سوی این امام بزرگوار می‌برند، زیرا می‌دانستند که نیازشان برآورده خواهد شد، سخاوت ایشان در دوره زندگی‌شان قابل بررسی است، زیرا «امام حسن مجتبی (ع)» دو بار تمام دارایی‌اشان را در راه رضای خداوند به نیازمندان بخشید.

 

این کارشناس علوم قرآنی با اشاره روایت‌های تاریخی که در خصوص بخشش «امام حسن مجتبی (ع)» آمده، بیان کرد: روایت‌های متعدد تاریخی در مورد بخشش و سخاوتمندی «امام حسن مجتبی (ع)» وجود دارد، در یکی از این روایت‌های تاریخی آمده است، هنگامی که یکی از فقرا به درب خانه «امام حسن مجتبی (ع)» آمد به این امام بزرگوار ابراز داشت یا حسن کمکم کن، زیرا دشمنی سخت به من حمله کرده، هنگامی که «امام حسن مجتبی (ع)» در خصوص دشمن از وی پرس و جو کرد مرد فقیر ابراز کرد این دشمن فقر است که مرا در مقابل خانواده‌ام سرافکنده کرده است، «امام حسن مجتبی (ع)» نیز چهار هزار درهم به این مرد فقیر داد و به وی تأکید کرد چنان‌چه بار دیگر این دشمن به سراغت آمد باز پیش من بازگرد تا کمکت کنم. 

 

 

نویسنده کتاب کریم «اهل‌بیت (ع)» به گذشت و مبارزه‌های اخلاقی ارزشمند «امام حسن مجتبی (ع)» اشاره و بیان کرد: «امام حسن (ع)» گوسفندانی داشتند که توسط غلامان مورد رسیدگی قرار می‌گرفت، روزی «امام حسن (ع)» در حال رسیدگی به گوسفندان متوجه شد، پای یکی از این گوسفندان شکسته و هنگامی که علت این حادثه را پرسید، یکی از غلامان با جسارت به ایشان گفت من پای گوسفند را شکستم، زیرا به این حیوان علاقه داشتید، «امام حسن مجتبی (ع)» در مقابل به این غلام گفت: تو عملی انجام داده‌ای که شیطان را خشنود کرده‌ای و من می‌خواهم کاری را انجام دهم که شیطان ناراحت شود لذا از خطای تو می‌گذرم و تو را آزاد می‌کنم. «امام حسن (ع)» همواره تاکید داشتند که کبر، حسد و حرص انسان را هلاک می‌کند.

 

وی به غربت «امام حسن (ع)» در میان یارانش اشاره و ابراز کرد: «امام حسن (ع)» در میان یاران خود نیز غریب بودند، ایشان دشمنانی حتی در میان لشکریان خود داشتند، این دشمنی به حدی بود که قبل از جنگ با معاویه به واسطه یکی از همین کینه توزان مجروح شدند، سپاه «امام حسن مجتبی (ع)» را دنیاپرستان تسخیر کرده بودند.

 

وی معاویه را دشمن حیله‌گر «امام حسن (ع)» توصیف و تأکید کرد: معاویه فردی بسیار حیله‌گر بود و با نیرنگ بار‌ها مردم را فریب داده بود، معاویه با کمک جهالت مردم توانست در مقابل «امام حسن (ع)» ایستاده و لشکرکشی کند، در این میان مردم کوفه نیز از همراهی با «امام حسن (ع)» دوری کردند، حتی برخی از این افراد نیز در قبال پول معاویه در صدد ترور «امام حسن (ع)» بودند. تهدید‌ها برای جان امام دوم تا جای پیش رفته بود که حتی در زمان اقامه نماز نیز ایشان زره به تن داشتند.

 

 

بهداروند مهم‌ترین دستاورد ارزشمند دوره امامت «امام حسن (ع)» را صلح‌نامه دانست و خاطرنشان کرد: امام دوم برای حفظ اسلام ناب محمدی (ص) و با توجه با شرایط زمان و مکان مدبرانه عمل کردند و با قبول صلح‌نامه‌ای که مفاد ارزشمندی برخوردار بود تلاش کردند تا شرایط را به نفع حفظ دین اسلام تغییر دهند، هر چند معاویه به این صلح نامه وفادار نماند و در اولین گام یزید فرزندش را به عنوان جانشین برگزید.