پای دانش بنیانی ها، در بندِ بند و تبصره

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان شرقی، آنها اهل خطرند، بنیان کاری شان دانش است و بر سر اندیشه و دانش شان معامله می کنند؛ در جایی که همه از دارایی و سرمایه شان برای خود، اعتباری به دست آورده اند.

در چشم بر هم زدنی، مرا مسافر کره ماه می کند، مسافر پستی ها و بلندی های کره ای که شبیه به زمین خودمان است و در این کهکشان راه شیری، آب و هوایش بیشتر به ما می خورد.

گویا کره ماه را زیر پای خود داری

 ادعا دارد نخستین انسانی است که تا کنون از روی زمین، اشیای رها شده از انسان را در ماه دیده است.

"آقای متولی"، توانسته تعداد زیادی تلسکوپ بازتابی و آکروماتیک و آپوکروماتیک بسازد، البته قطعات بسیار زیاد و متنوع تلسکوپی نیز ساخته که بعضی از آنها مختص تلسکوپ بزرگ است و در هیچ جا موجود نیست.

تلسکوپ هایی که می توان تصاویری زنده از کره ماه پخش کرد و حتی برنامه های آنرا به شبکه های خارجی عرضه کرد.
با آب و تاب می گوید: کویر بی آب کرمان، نادرترین نقطه جهان است، اگر بالای کوهی در کویر مستقر شوی، گویا کره ماه را زیر پای خود داری.

این تنها یک شمه از توانمندی های شرکتی است که برمبنای دانش، بنیان شده است؛ بماند که می تواند تلسکوپهایی بسازد که می توان با آن ماهواره ها و اطراف آنها را هم رصد کرد.
البته نبود سرمایه گذار، کمبود بازار خرید در داخل، این طرح ها را در حد طرحی نمایشگاهی قرار داده که در مراسم ها پرده از روی آنها برمی دارند.

به نام ایران، به کام دیگران
نشان به آن نشان که ظروفی در قالب کریستال، اما هوشمند با نام ظروف کشت سلولی هوشمند، به نام ایران تمام شد، اما قرار است به کام دیگران تمام شود.
زمان برد تا این ظروف، بومی سازی شوند؛ دو سال پیش، خبر ساختش در یکی از شرکتهای دانش بنیان تبریزی مثل بمب ترکید؛ حالا هم فقط آمریکا و ایران فناوری ساخت این ظروف را دارند، دو کشور در نقطه مقابل سیاسی همدیگر.

ظروفی که می توان با کشت بافت های بدن، بافت های از دست رفته را ترمیم کرد.
به علت تحریمهای ظالمانه، امریکا این ظروف را به ما نمی فروشد، اما کشور همسایه مان ترکیه، یک بسته 5 تایی از این ظروف را با قیمت 600 یورو می تواند خریداری کند. ظروفی که اگر در ایران ساخته می شدند، با فن آوری بالای بومی، هر بسته 5 تایی حداکثر برایمان 300 یورو آب می خورد؛ نصف قیمت جهانی.

دکتر جلیلی مدیر طرح ساخت این ظروف وقتی دید، حمایت های داخلی آن طور که باید دستش را در اجرای این طرح نمی گیرد، به لحاظ ارزش افزوده بالای طرح، دست در دست خارجی ها داد،کانادا طرح را در هوا زد و ثبت اختراع کرد.

البته ناگفته نماند، مکاتبات و رفت و آمدهای بعدی اجرای این طرح در کانادا، با آمدن کرونا همزمان شد و دست و بال شرکت در خارج از کشور نیز به خاطر شیوع این ویروس بسته شد.

حمایت ها، به درد شرکت های دانش بنیان نمی خورد
دکتر جلیلی از دو سال پیش می گوید از وقتی که این طرح، تحت حمایت ستاد توسعه فناوری های سلول های بنیادی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار گرفت.

او ادامه می دهد: همان زمان، برای این طرح، وام های بانکی در نظر گرفته شد؛ وام هایی با درصدهای بالا، از جنس همان وام ها که مردم عادی هم از بانک ها می توانند دریافت کنند؛ با دوره تنفس یک ساله؛ حمایت هایی که به درد شرکت های دانش بنیان نمی خورد.

البته همین شرکت، یک محصول دیگر با نام سطوح یخ بری برای هواپیما نیز در حال اجرا دارد، طرحی که اجرای آن در اروپا برای سیستم های هوایی، 300 تا 400 هزار یورو تعریف شده است، اما در ایران قدمی برای اجرای این طرح برداشته نشده است.

بازار "سکه سبز"، سکه نشد
در جایی دیگر از این خطه زر خیز کشور، برادران دو قلوی "نارونی" سکه ضرب می کنند؛ سکه که چه عرض کنم؛ اولین ارز دیجیتال ملی در ایران و دنیا.
درست زمانی که استخراج ارزهای دیجیتال خارجی با ماینرها، مصرف برق را در تابستان چند برابر و خاموشی ها را بر مردم تحمیل کرد؛ این برادران "سکه سبز" را با طراحی اپلیکیشنی ضرب کردند؛ آن هم با کاهش مصرف حامل های انرژی.

البته ضرب این سکه برای اولین بار در ایران و دنیا، نتوانسته بازار این شرکت را سکه کند، چرا که شرکتهایی مثل توزیع نیروی برق، آب و فاضلاب، شرکت ملی گاز ایران و سازمان پسماند، در حمایت از این طرح زیر لفظی می خواهند.

پشت شرکت، به حمایت های مادی و معنوی دولت گرم نیست
شرکتی دیگر اما تمام تمرکز خود را بر حوزه ژنتیک متمرکز کرده است، برای جدا سازی ملکولهای DNA و پروتئین، برای ساخت کیت استخراج DNA با نانو ذرات مغناطیسی زیر نظر "مهدی حقی" مدیر عامل شرکت.

برای تولید و تجاری سازی محصولی با فناوری بالای زیستی و پزشکی آن هم در سطح گسترده، باید پشت شرکت به حمایت های مادی و معنوی دولت گرم باشد.
محصولی با ارزش افزوده بالا از نظر مادی و فناوری که، با توجه به نیاز کشور به این محصولات، سالانه میلیون ها دلار ارز از کشور برای واردات این محصول، از کشور خارج می شود، البته بدون در نظر گرفتن مشکلات و تاخیرهای مربوط به واردات.

یکه تازی شرکتها، در کارزار کرونا
کارنامه این شرکت های دانش بنیان، وقتی درخشان شد که در کارزار کرونا، درست زمانی که ونتیلاتور یک نیاز حیاتی برای بیماران کرونایی محسوب می شد، یک شرکت دانش بنیان در تبریز ونتیلاتور های پرتابلی را طراحی کرد تا بیماران کرونایی بتوانند نفسی تازه کنند.

اما شد، آنچه که نباید می شد؛ حتی همین طرح حیاتی هم اسیر کاغذ بازی های اداری شد.
معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، نتوانسته به یک نکته نظر واحد در صدور تائیدیه و مجوز برای طرح های حوزه کرونا برسند، و این طرح ها با گذشت 4 ماه، مثل یک توپ فوتبال بین اتاق های این معاونت معاوضه می شوند.

مدیر تجهیزات پزشکی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تبریز به خلاء های قانونی و قوانین دست و پاگیر در این حوزه اشاره می کند، اینکه ونتیلاتورهای ساخت استان موفق به اخذ مجوز از غذا و داروی وزارت بهداشت نشده اند، و چون این مجوزها از تهران صادر می شود، دست و بال دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز در صدور مجوز بسته است.

دکتر هادی همیشه کار می گوید: معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، صدور مجوز را به شرط اخذ نتایج کلینیکی منوط کرده، در حالی که انجام تست های کلینیکی نیز به مجوز غذا و دارو نیاز دارد، شاید بتوان گفت قصه " چه چیزی اول خلق شده، مرغ یا تخم مرغ".

دکتر صومی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز هم که در جریان تولیدات مواد ضدعفونی کننده بر پایه نانو است، می گوید: محلولهای ضدعفونی نانو نیز درگیر و دار بروکراسی های اداری ستاد نانو گرفتار شده است.
ستاد نانو همان ستادی است که با همه این سخت گیری ها، تولید 640 محصول نانو در داخل کشور را تائید کرده است.

طرح هایی که آب و نان دارند
البته برخی از طرح ها و محصولات دانش بنیان نیز، برای سازنده و دولت؛ آب و نان دارند، مثل بزرگ‌ترین پمپ آب در ایران که قابلیت انتقال 2 هزار و 800 مترمکعب آب در ساعت را دارد.

پمپی که برای نخستین بار به دست متخصصان و مهندسان ایرانی در شرکت پمپیران تبریز ساخته شده است، دو لوله مکش همزمان دارد و 2700 کیلووات توان مصرفی آن است و برای طرح انتقال آب خلیج فارس به مناطق مرکزی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شرکت پمپیران به عنوان سازنده این پمپ، تجهیزات پمپاژ مورد نیاز انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان را در دست تولید دارد، برگ برنده این شرکت؛ بازار یابی محصول پیش از تولید محصول است.

 

 

 

تجاری سازی، یعنی نان شرکت در روغن است
یکی دیگر از طرح های فناورانه نیز که بخت با آن یار بوده، ساخت کیت تشخیص سریع پوکی استخوان بود که در مراسم رونمایی، اعلام شد: "این طرح در مرحله عقد قرارداد، برای فروش قرار دارد"، یعنی تجاری سازی.

پوکی استخوان بیماری است که بنا به گفته لاریجانی نایب رئیس کمیته ملی بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت، شیوع آن در منطقه خاورمیانه بسیار زیاد است و هر ساله حدود 6.56 مرگ در هر 100 هزار مرگ را می توان به پوکی استخوان در منطقه نسبت داد.

طبق مطالعات صورت گرفته در سال گذشته بیش از 170 هزار مورد شکستگی در اثر پوکی استخوان در کشور گزارش شده و بیش از 4 هزار مورد مرگ بر اثر این بیماری در کشور رخ داد و این عوارض؛ حدود 32 میلیارد ریال بار مالی برای کشور داشته است که غربالگری، تشخیص زودرس و مداخله به موقع می تواند 20 تا 25 درصد از حوادث را کاهش دهد.

صنعتی بودن، نقطه قوت شرکت های دانش بنیان آذربایجان شرقی
شرکت های دانش بنیان متاثر از فضای صنعتی استان عمدتا دانش بنیان صنعتی هستند، شرکت هایی که به تولید در حوزه قطعه سازی صنایع مختلف از جمله خودرو، تولیدات شیمیایی و قطعات فنی صنایع مختلف، ورود پیدا کرده اند و همین صنعتی بودن شرکتها، نقطه قوت شرکت های ما محسوب می شود.

از مجموع 5 هزار و 534 شرکت دانش بنیان فعال در کشور، بیش از 50 درصد در تهران فعالیت دارند، اصفهان با فعالیت نزدیک به 500 شرکت سهمی 8 درصدی را به خود اختصاص داده است و خراسان رضوی با فعالیت 300 شرکت، در رتبه بعدی قرار دارد.

سهم ناچیز استان، از کجا آب می خورد
اما با همه آوازه صنعتی بودن استان، هم اکنون 164 شرکت دانش بنیان در استان فعال هستند که با سهمی 3 درصدی، سهمی ناچیز از مجموع شرکتهای دانش بنیان کشور را دارند.
در اینکه چرا سهم شرکتهای دانش بنیان در آمار کشوری ناچیز است، چند نکته نظر متفاوت وجود دارد.

"غریب خواجه"مدیر عامل منطقه ویژه علم و فناوری ربع رشیدی می گوید: یک سر این قضیه به این بر می گردد که برخی شرکت های فناور به دلیل ترس از شفافیت های مالیاتی، بیمه ای و گمرکی، حاضر نیستند به دانش بنیان تبدیل شوند.

"واعظی" رئیس پارک علم و فناوری استان نیز، این مشکل را زیر سر کارگزاران ارزیابی غیر بومی شرکت های دانش بنیان می داند.
نقیصه ای که از 2 سال پیش با استقرار کارگزاری ارزیابی بومی شرکتهای دانش بنیان مورد تائید معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، فرایند جذب شرکتهای دانش بنیان تسریع شده است، این را آمارها فریاد می زنند.

واعظی می گوید: افزایش تعداد شرکت ها از 97 شرکت در سال 97 به 158 شرکت در سال 98 نشان از افزایش 65 درصدی این شرکت ها در یک سال است، و با برنامه ریزی های صورت گرفته امید است، طی 2 سال آینده سهم شرکت های دانش بنیان به 6 درصد برسد.

حکایت صندوقی که ناتوان است
البته به عقیده فعالان این شرکت ها، یکی دیگر از چوب های لای چرخ های توسعه کمی و کیفی شرکتهای دانش بنیان، نبود صندوق پژوهش و فناوری در استان است.
گرهی که سال گذشته با افتتاح صندوق پژوهش و فناوری استان در منطقه آزاد ارس تا حدودی باز شد، اما ظرفیت استان فراتر از یک صندوق است.

عمده سهم صندوق از بخش خصوصی تامین می شود، آن هم یا با ارائه تسهیلات برای سرمایه گذاری مشترک یا صدور تضامین با شرکت های دانش بنیان.
تاکنون از محل صندوق ارس 3 میلیارد تومان از منابع خود صندوق و6 میلیارد تومان نیز از محل فناوری و شکوفایی معاونت حمایت شده است که، اعداد خیلی ناچیزی است.

برداشتن سنگ های پیش پای شرکتها، اراده ای در سطح عالی می خواهد
فعالان در این عرصه یک نکته نظر مشترک دارند و آن اینکه، برای برداشتن سنگ های پیش پای این شرکتها باید اراده در سطح عالی وجود داشته باشد، در سطح ملی حمایت ها به نسبت استانی بسیار قوی تر است.

مثلا دکتر بابالو که پیشتر مسئولیت مراکز رشد دانشگاه صنعتی سهند تبریز را داشت و هم اکنون نیز مدیریت یک شرکت دانش بنیان را بر عهده دارد.
20 سالی است در زمینه تولید غشای سرامیکی فعالیت دارد؛ نه تنها در کشور بلکه در کشورهای منطقه خاوریانه نیز یکه تاز این عرصه است؛ و هم اکنون با چند شرکت اروپایی رقابت می کند.

فناوری که در زمینه تسویه آب، پساب و حتی کرونا صنعتی سازی شده و هم اکنون، در تهران، سمنان راه اندازی شده و در تبریز نیز در شرف راه اندازی است، از استاندار به عنوان شخص دانشگاهی توقعی بیش از این دارد.

به چند سال پیش اشاره می کند، از کمیته ای متشکل از کارشناس امور مالیاتی، تامین اجتماعی و نماینده شرکت که قرار بود با استقرار در پارک، باعث شود شرکتها برای اخذ یک مجوز تک برگی به این در و آن در نزنند، صحبت می کند.

حمایت هست، کافی نیست
دکتر بابالو در لابلای صحبت هایش از عملکرد سازمان های استانی گلایه می کند، از حمایت هایی که کافی نیست.
تاکنون 15 میلیارد تومان سرمایه ملی جذب کرده است، معتقد است، در استان صندوق نوآوری و شکوفایی ارس، ظرفیت لازم برای پرداخت وام را ندارد؛ حتی توان پرداخت 200 میلیون تومان وام را نیز ندارد، اگر هم داشته باشد، به خاطر بعد مسافت از مرکز استان، کسی رغبتی برای پیگیری ندارد.

او دل خوشی از امور مالیاتی ندارد؛ با همه معافیت های مالیاتی که برای این شرکت ها در نظر گرفته شده است، هنوز نتواسته بی دردسر از این معافیت ها استفاده کند؛ سال 95 حدود 35 و سال 96 حدود 130 میلیون تومان از آنها مالیات اخذ شده است، حتی سال گذشته با جابجایی جزئی در اظهار نامه، 500 میلیون تومان، مالیات برایشان بریدند.

از سال 94 فعالیت خود را شروع کرده است و اواخر سال 95 دانش بنیان شده است؛ انتظار معافیت مالیاتی ندارد؛ ولی اصرار دارد، نحوه برخورد با شرکت های دانش بنیان اصلاح شود.
او می گوید: با همه دویدن ها، اداره امور مالیاتی تمام قد برای تحقیر ما برخواسته، نشان به آن نشان که کارمند دارایی برایمان خط و نشان می کشد و می گوید: "به قدری مالیات خواهم نوشت که از اینجا بروید".

 

 

 

دنبال بند و تبصره می گردند، تا معافیت اعمال نکنند
"آقازاده" مدیر مرکز توانمند سازی شرکت ها و موسسات دانش بنیان زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، علاوه بر محدودیت های منابع مالی در حمایت از شرکت های دانش بنیان، از حمایت هایی که دولت می گوید، اما در رده های پایین صورت نمی گیرد، گله دارد.

مثلا، سازمان مالیاتی و تامین اجتماعی قانونی بعنوان معافیت شرکت های دانش بنیان را به رسمیت نمی شناسد و هر کجا که معافیتی قرار است دست و بال ما را بگیرد، دنبال بند و تبصره می گردند تا اعمال نکنند.
شرکت ها تا 15 سال، بسته به محصول دانش بنیان می توانند از معافیت مالیاتی استفاده کنند که، هر دو سال یک بار باید آن را تمدید کنند؛ در سایر استانها مثل تهران، اصفهان، یزد، خراسان رضوی و کرمان، دنبال بند و تبصره می گردند، که معافیت را اعمال کنند. ولی اینجا با کوچکترین نقص در پرونده، به همه چیز پشت پا می زنند.

یا در معافیت حق بیمه، طبق قانون؛ قراردادهایی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تائید می کند مشمول ماده 38 قانون تامین اجتماعی نیست و ضرایب حق بیمه نباید شامل آن شود، متاسفانه تامین اجتماعی از تمام شرکتها حق بیمه را دریافت می کند، و به شرط ثابت کردن پرونده ها، مبالغ به حساب شرکت ها عودت داده شود؛ که متاسفانه در اکثر مواقع عودت داده نمی شود.

شرکتها، پای خود را به نسبت گلیم شان دراز کنند
او یک طرفه به قاضی نمی رود، بخشی از مشکلات را هم به پای همین شرکت ها می نویسد، وقتی که با ندانم کاری ها و آشنا نبودن به مسائل قانونی از جمله به موقع تسلیم نکردن اظهار نامه ها یا عدم ارائه مدارک مثبته، به دست ادارات بهانه می دهند.

تعداد شرکتهایی که با این سبک رفتار می کنند، کم نیستند؛ شرکت هایی دانشگاهی که به دلیل درگیری های ذهنی، با کارآفرینی فاصله دارند؛ نه اینکه به فکر دور زدن قوانین باشند، با قواعد تجارت و راهها و بند و تبصره های دررو، ادارات مالیات و تامین اجتماعی آشنا نیستند.

مدیر مرکز توانمند سازی شرکت ها و موسسات دانش بنیان، چند باید را برای شرکتهای دانش بنیان متذکر می شود:
اصل اساسی در توانمند سازی شرکتها، بر آموزش و آگاه سازی شرکت ها استوار است، ابتدا باید شرکتها بدانند که با خود چند چند هستند، تا مطالباتشان نیز به حق باشد و پای خود را به نسبت گلیم شان دراز کنند.

قوانین هر چند ناقص، در حاشیه توجه
شرکتها باید بدانند که همه چیز در هایتک بودن نیست، شرکت های هایتک باید در یک جا به تولید صنعتی وارد شوند و این تولید صنعتی یعنی اشرافیت به مدیریت کسب و کار؛ آشنایی با فروش، بازاریابی، حفظ مدیریت منابع انسانی؛ تا در این بازار سری میان سرها درآورند.

او بر این باور است که شرکت های دانش بنیان باید این موضوع را آویزه گوش خود کنند، تولید در حوزه هایتک بیشتر از اینکه به فناری نیاز داشته باشد به سرمایه نیاز دارد، چون یک کار پر ریسک است؛ اگر ایده خوب داشته باشیم ولی سرمایه جذب نکنیم به یک کار دستی می ماند.
هر چه هست توسعه بدون اقتصاد دانش بنیان امکانپذیر نیست و پایه اقتصاد دانش بنیان، شرکت های فناور و دانش بنیان است.

صندوق های حمایتی، معافیت های مالیاتی، معافیت های بیمه ای و معافیت های گمرکی از جمله زمینه هایی است که در حوزه های مختلف در سیستم رسمی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای شرکت های دانش بنیان لحاظ و طراحی شده است. اما آسیب اینجاست که این قوانین در حاشیه توجه قرار دارند.

حکایت اعتبارات یا حکایت گلوله برف!
مدیر عامل منطقه ویژه علم فناوری ربع رشیدی معتقد است: این بی توجهی به قوانین؛ فقط گریبان شرکت های دانش بنیان را نگرفته است، زنجیری است که پای تولید در بخش های مختلف را لنگ کرده است، حمایت هایی که حالت تزئینی اوراق و اسناد را دارند، تا کلیدی برای حل مشکلات.

شاید اگر بخواهیم موضوع برای عموم ملموس باشد، حکایت گلوله برف است، تا اعتبارات از تهران دست به دست شده و به شرکت های دانش بنیان در استان برسد، فقط دست این شرکت ها را خیس می کند، نه چیز دیگری.

غریب خواجه می گوید: مشکل در شکاف اصلی بین دستورالعمل ها و مجری دستورالعمل هاست؛ وقتی یک سری مصوبات و تسهیلاتی تصویب می شود که فرایند قانونی را طی می کند باید که سازمان های مرتبط مثلا بیمه، مالیات، گمرک و بانکها آن را اجرا کنند.

در یک کلام، شرکت های دانش بنیان قانون جدید نمی خواهند، شاید قوانین نقص داشته باشند، اما شرایطی که لازم است تا این قوانینِ ناقص، اجرا شود وجود ندارد.

زیست بوم، از نان شب واجب تر است
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز که برای رونمایی چند طرح فناورانه به تبریز آمده بود، لزوم حرکت شرکت های دانش بنیان را در وهله اول فراهم کردن زیست بوم شرکت های دانش بنیان می داند، اصلی که برای رونق این شرکتها، از نان شب واجب تر است.

سورنا ستاری می گوید: اعتقاد به این زیست بوم و پشتیبانی از شرکت ها، در عناصر و رده های مختلف باشد؛ از استانداری گرفته تا سازمان ها، گمرکات، بانک ها، صندوق ها، دانشگاهها و حتی خود پارک.
هم راستا با توسعه کمی شرکت ها، توسعه فرهنگی نیز باید صورت بگیرد، تا زمانی که در حوزه فرهنگی رویکرد نسبت به فناوران و شرکت های دانش بنیان تغییر نکند، اگر قانون هم نوشته شود، اجرا نخواهد شد.

ادارات و موسسات، از دست گیری، پا پس می کشند
آلپار یکی از فعالان حوزه شرکت های دانش بنیان نیز سنگ اصلی زیر پای شرکت های دانش بنیان در آذربایجان شرقی را جزیره ای عمل کردن می داند، همان سنگی که، زیر سایه نبود حمایت جدی رسانه ای از سوی صدا و سیما، پایگاههای خبری و روزنامه ها، این شرکتها را در کلافی سردرگم گرفتار می کند.
او می گوید: برخی هنوز به این باور نرسیده اند که شرکت های دانش بنیان، یکی از عناصر شکل دهی توسعه آذربایجان شرقی است.

وی که هم اکنون در چند مناقصه خارج از کشور نیز برنده شده است، می گوید: حالا که شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف کشاورزی بحث های گلخانه ای و انرژی، مدیریت مصرف برق، تصفیه آب، فناوری ها و انرژی های تجدید پذیر، حرف برای گفتن دارند و دست پر هستند، این ادارات و موسسات هستند که از دست گیری آنها، پا پس می کشند.

آلپار این موضوع را نیز یادآور می شود که بعضی سازمان ها آماده خرید خدمات و کالا از شرکت ها هستند، اما یا در تامین اعتبار لازم با مشکل مواجه هستند، یا در پرداخت ها بقدری تعلل می کنند که بعضی شرکت های فناور از تولید و فروش خدمت به موسسات دولتی پشیمان می شوند.

شرکتهای دانش بنیان، پیمانکار نیستند؛ پول نقد می خواهند
"غریب خواجه" مدیر عامل منطقه ویژه علم فناوری ربع رشیدی در تکمیل صحبت های "آلپار" می گوید: بزرگترین جفا در حق این شرکتها زمانی آشکار می شود ک ما هنوز آمار دقیقی از سهم این شرکت ها در تولید ناخالص داخلی نداریم و جای محصولات این شرکتها در سبد خرید مردم، موسسات دولتی و خصوصی خالی است.

غریب خواجه می گوید: یک سر این قضیه که چرا سازمان ها آن طور که باید از شرکتهای دانش بنیان استقبال و حمایت نمی کنند، ریشه در نبود بودجه مشخص برای این کار است.
در یکی دو سال اخیر محدودیت بودجه در سازمان ها، باعث شده تا افرادی که در سازمان ها مسئول خرید هستند، اعتقاد و باوری به این حوزه نداشته باشند.

مدیر عامل منطقه ویژه علم فناوری ربع رشیدی می گوید: شرکت های دانش بنیان پیمانکار نیستند که دهها میلیارد بودجه داشته باشند، ولی بعضا شرکتهای دانش بنیان را با دید پیمانکاران شهرداری می بینند که کار کند و بعد از 4 سال پول آنها پرداخت شود.

غریب خواجه موضوع را از بعدی دیگر نیز بررسی می کند: اینکه بعضا تولیدات این شرکتها براساس نیازهای فناورانه ی سازمان ها، بخش خصوصی و دولتی صورت نمی گیرد و براساس تمایلات شخصی پیگیر طرح های فناورانه هستند.

در حالی که نباید بدون توجه به تحقیق و توسعه و بدون توجه به بازار به کارهای تولیدی اقدام کنند.
شرکت های دانش بنیان ایران باید یک تیم قوی مطالعات بازار داشته باشند و اگر بخواهند فناوری های خود را صادر کند باید ارتباطات ما با سایر کشورها بقدری بالا برودکه از ما نیز خرید کنند.

اینکه این شرکتهای فناور به عنوان موتور محرک اصلی پارک های علم و فناوری، چه سهمی در GDP یا تولید ناخالص داخلی دارند، به تفکیک استانها گزارش نشده است، آماری که واعظی مدیر عامل پارک علم و فناوری استان به آن استناد می کند مربوط به سال 98 است که در آن سال، 500 میلیون دلار از صادرات کشور، به حوزه دانش بنیان مربوط می شد که 120 میلیارد تومان نیز در داخل به فروش رفته است.

مسیر توسعه نه از دودکش کارخانه ها، که از روی یک میز می گذرد
آنها که به وادی پر ریسک شرکت های دانش بنیان وارد شده اند، قبول کرده اند که راه توسعه از دودکش های کارخانه ها نخواهد بود، توسعه از مسیر شرکت های دانش بنیان میسر خواهد شد، شاید از روی یک میز.
اتفاقا یکی از طرح هایی که در چند روز اخیر پای معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری را به تبریز باز کرده بود، امضای تفاهم نامه ایجاد نخستین کارخانه نوآوری شمال غرب کشور در تبریز بود که ستاری از آن، بعنوان بارقه امید در حمایت از شرکت های دانش بنیان یاد می کند.

کارخانه ای که رسالت آن جذب شتاب دهنده ها، استارتاپها و شرکت های دانش بنیان است و در صورت تامین تمام تعهدات طرفین در این تفاهم نامه، تلاش می شود تا شهریور سال آینده راه اندازی شود.
این کارخانه بستری برای توسعه اقتصاد دانش بنیان در استان، ایجاد زیست بوم کارآفرینی برای فناوران و نوآوران و بستری برای اشتغال دانشجویان فارغ التحصیل خواهد بود.

کارخانه‌های نوآوری محل تجمع شرکتهای نوپا و بازیگران جدید اکوسیستم نوآوری و کارآفرینی هستند که مفهوم نوینی را از هم‌افزآیی برای فعالان زیست بوم نوآوری با خود همراه می آورند.

روی خوش بودجه، به شرکت ها
از سال های نخستین دهه 80 که شرکت های دانش بنیان به عنوان پیشران اقتصاد دانش بنیان معرفی شدند، بودجه پارک علم و فناوری، همه ساله با رشد چشمگیری مواجه بوده است، تا اینکه سال گذشته با افزایش متوسط 100 درصدی رکورد این افزایش بودجه زده شد و پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی با 152 درصد افزایش بودجه، بیشترین رقم را به خود اختصاص داد.
از رئیس پارک علم و فن آوری آذربایجان شرقی در مورد سهم کالاهای تولیدی شرکت های دانش بنیان، در سبد خرید موسسات و شرکت های داخلی می پرسم.

 

 

رانت و مافیا، یقه دانش بنیانی ها را گرفته
واعظی می گوید: هر چند قانون وزارت صمت را از واردات محصولات مشابهی که شرکت های دانش بنیان داخلی تولید می کنند منع می کند، اما صمتی ها هم برای پشت گوش انداختن این قانون، توجیه خود را دارند، و سنگ مصرف کننده را به سینه می زنند؛ مثلا اگر این کار را بکنند، قیمت اجناس داخلی بالا خواهد رفت.
البته این موضوع را هم داخل پرانتز می گوید: "منکر رانت و مافیا نهفته در واردات نیستیم، حتی شده رانتی در حد سفرهای خارجی".

غریب خواجه نیز در تکمیل صحبتهای واعظی یادآور می شود: با توجه با فشار تحریم ها، معافیت های گمرکی حتی اگر 100 درصد هم باشد، بیشتر تزئین است تا یک قانون؛ این معافیت ها، زمانی به درد مان می خورد که حداقل کشورهای ترکیه، عراق، افغانستان و ارمنستان از ما کالا خرید کنند.

متاسفانه رانت های اطلاعاتی و رانت های معامله در برخی نهادها و سازمان ها، مانند خوره به جان محصولات این شرکت ها افتاده و وارداتی که به ضرر این شرکت هاست، صورت می گیرد.
برخی حمایت از این شرکت ها را لقلقه زبان کرده اند، اما واقعیت این است که شرکتهای دانش بنیان صدقه نمی خواهند، هر کس می گوید حمایت می کنم دروغ است، حامی واقعی کسی است که محصولات تولیدی این شرکتها را در سبد خرید خود داشته باشد.

رئیس پارک علم و فناوری استان معتقد است: وقتی از شرکتهای دانش بنیان ضمانت نامه ملکی می خواهند، یعنی عملا فکر و ایده را در زنجیر می کشند، سرمایه این شرکتها دانش است، سرمایه ای پر مخاطره و پر ریسک؛ بهتر است بانکها به جای اخذ وثیقه، فناوری شرکتها را ارزش گذاری و بعنوان وثیقه از آن استفاده کنند.

او از افق روشن این شرکت ها در صورت ایجاد شهرک فناوری می گوید، آرزویی که با واگذاری 9 قطعه زمین به این شرکت ها، دست یافتنی شده است.
سند این قطعه زمین ها در حضور معاون فناوری ریاست جمهوری اعطا شد، قرار است، 32 قطعه به ترتیب واگذار شوند، البته این تمام ماجرا نیست؛ پارک علم و فناوری استان مجوزی برای افزایش تملک اراضی در منطقه "آخمقیه"، بعلاوه پیگیری تملک زمین های دانشگاه سراسری تبریز را در دست دارد، تا شهرکهای فناوری اندیشه و خاوران را ایجاد کند.

کشورگرایی در مصرف، آغاز حمایت از شرکت ها
شاید با باز تعریف فرایندها و تاکید بر اینکه مدیران در خرید ها به ایرانی بودن کالا دقت کنند؛ پای ورود کالاهای مشابه خارجی در حوزه دانش بنیان به داخل کشور را لنگ کند.
اما هر چه هست، تمام کشورهای در حال توسعه اعم از کره جنوبی، ژاپن، آلمان و انگلیس در دوره ای از اقتصاد خود به کشورگرایی در مصرف توجه کرده اند؛ یعنی حمایت از تولید داخل، حتی اگر تولید داخل ضعف داشته باشد.

شرکتهای دانش بنیان داخلی ظرفیت های بالایی دارند و تا زمانی که به کشور گرایی در مصرف توجه نکنیم، و از صرف شعار در حمایت، به خرید محصول و خدمات روی نیاوریم، به شرکتهای دانش بنیان اجازه رشد نخواهیم داد.