اصلاح نگاره‌های پرحاشیه کتاب‌های درسی، سال آینده

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، آقای حسن ملکی  در نشست خبری درباره حذف کتاب قرآن از روی جلد کتاب درسی اول ابتدایی افزود: در یکی از نگاره‌ها، تصویر قرآن پایین تلویزیون بود و برخی کارشناسان بحث داشتند که جای قرآن مناسب نیست و با قداست کتاب مقدس سازگار نیست و به جمع بندی رسیدند و حالا که در متن کتاب درسی به طرق مختلف به محتوای قرآنی توجه شده تصمیم می‌گیرند قرآن را از آن تصویر بردارند، مبادا تصور شود قرآن وسیله زینتی است.

 

 

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش افزود: بنده این اقدام را توجیه نمی‌کنم، اما همکاران ما برای صیانت از قرآن، این کار را کردند گرچه می‌توانستند نگاره دیگری هم طراحی و طور دیگر عمل کنند، اما می‌توان آن را به حساب سهل انگاری گذاشت که ممکن است در حجم بالای کار رخ دهد.

 

آقای ملکی گفت: چاپ سپاری کتاب‌های درسی هفت - هشت ماه زودتر آماده سازی می‌شوند. به عنوان مثال برای سال ۱۴۰۰ از حالا فرایند آماده سازی را شروع کرده ایم و اگر اینگونه عمل نکنیم با تاخیر در چاپ کتاب‌ها مواجه خواهیم شد.

 

 

 

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه مسئولیت بنده از اردیبهشت ۹۹ شروع شده و چهارماه است عهده دار سازمان شده ام و این تغییرات در ماه‌های قبل انجام شده است گفت: در فارسی اول ابتدایی محتوای کتاب چه در قالب متن، تصویر و قصه به گونه‌ای بوده که قرآن در موقعیت‌های مختلف آموزش داده شده است.
وی با بیان اینکه وزیر هم تاکید داشت و ما حتما این اصلاح را انجام خواهیم داد افزود: سال آینده با نگاره بهتری کار را اصلاح می‌کنیم.

 

 

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره حذف تصویر دختران از جلد کتاب ریاضی هم گفت: معتقد نیستیم که به نقش زنان و دختران کم بها بدهیم. در نگاه دینی مان هم چنین چیزی نیست و زن و مرد هر دو انسان اند. آموزه‌های امام راحل و رهبر معظم انقلاب درباره زنان را فراموش نمی‌کنیم و مطلقا چنین چیزی مبنی بر کم توجهی به زنان وجود ندارد.

آقای  ادامه داد: دانش آموزانی که ریاضی سوم را می‌خواند، علوم پایه سوم را هم می‌خواند. روی جلد علوم تجربی همه دختر هستند، چرا مدافعان مردان نگفته اند، روی این جلد تصویر پسران نیست؟ اگر موضع منفی درباره دختران وجود داشته باشد باید همه کتاب‌ها را دربرگیرد در حالی که اینگونه نیست.

 

 

 

آقای ملکی با بیان اینکه چنین رویدادی رویداد خوبی نبود و مذموم است و نباید صورت می‌گرفت گفت:، اما حالا چنین اتفاقی افتاده، اما باید این تصویر را در کنار دیگر کتاب‌ها قرار دهند و مجموعه کتب را مشاهده کنند. البته معتقدم نباید تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی برداشته می‌شد. خوب است که منتقدان کل نگر باشند.
وی افزود: اصل کار را نمی‌پسندیم و از اینکه این کار باعث تاثربخشی از جامعه ما شده است، متاثرم و امیدوارم با اصلاح این تصویر در سال آینده از شرمندگی این قشر بیرون بیاییم، اما در مجموع نه موضع فکری ما اینگونه است و نه آن را تایید می‌کنیم.

 

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا عوامل پنهانی و فشار‌های دیگر روی مولفان، علت بروز چنین حواشی برای کتاب‌های درسی هرچند وقت یکبار نمی‌شود؟ گفت: عوامل پنهانی که کارشناسان برای کار معینی ناچار باشند اقدامی انجام دهند، وجود ندارد. کارشناسانی که حضور دارند ممکن است سبک و سلیقه‌ای داشته باشند که اگر نظارت ضعیف باشد بخواهند سلیقه خود را اعمال کنند.

آقای ملکی ادامه داد: کارشناسانی که تولید کتاب درسی می‌کنند از چند بینش باید برخوردار باشند. باید کارشناسان بینش ارزشی و اعتقادی داشته باشند و بدانند کدام تصاویر و محتوا از لحاظ ابعاد فرهنگی و... مناسب است. کارشناس کتاب درسی باید بداند تصمیماتش چه آثاری در جامعه خواهد داشت، در عین حال نظارت‌ها مهم است و باید نظارت‌ها را تقویت کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه اقدامات تحولی در دستور کار این سازمان است گفت: محور اول بحث پیرامون اقدامات تحولی در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی آغاز و انجام شده است، بخشی به نقطه‌ای رسیده و بخش دیگر تا ماه‌های اینده به نتیجه می‌رسد، اما ما سعی داریم با این تحولات دانش اموزان تحول محور تربیت کنیم.

آقای ملکی اضافه کرد: دوم ساختار تشکیلاتی سازمان پژوهش و برنامه ریزی را تغییر دادیم و متناسب با نیاز‌ها و ضرورت‌های خودمان برنامه ریزی کردیم و با کمک هیئت امنا آن را تصویب کرده ایم.

 

 

آقای ملکی درباره تغییرات کتب درسی گفت: موضوع تحول بر اساس برنامه درسی ملی و سند تحول راهبرد اصلی ماست و درباره راهنما‌های تحولی برنامه درسی، این راهنما‌ها در ۱۱ حوزه تربیت و یادگیری و بخش فنی و حرفه‌ای تولید می‌شوند و در بهمن نهایی خواهد شد و همچنین کار بعدی تغییر ساختار سازمان، متناسب با برنامه‌های تحولی است که در هیئت امنای سازمان به تصویب رسیده است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: طبیعی است که نیرو‌هایی بعد از سال‌ها بازنشسته می‌شوند و اگر سازمان قصد داشته باشد تا بر اساس آرمان‌هایی که دارد پیش برود باید به نیروی مبتکر، خلاق و مومن مجهز شود و همچنین اقدام دیگر، آموزش و تربیت کارشناسان خواهد بود و محور دوم انتشار مجموعه معارف انقلاب اسلامی و کتاب‌های درسی است که هفته گذشته از آن رونمایی شد.

آقای ملکی اضافه کرد: قریب ۳۰ عنوان کتاب درسی ما در بخش نظری و فنی و حرفه‌ای محتوای انقلاب اسلامی را در بر می‌گیرد. پیشرفت‌های کشور و قهرمانان دینی و ملی را در کتاب‌های درسی معرفی کردیم. همچنین معرفی جنایت‌ها و خیانت‌های آمریکا و صهیونیست در کتاب‌ها آمده است. از کارشناسان و روان شناسان برای درج این موارد در کتاب‌های درسی کمک گرفتیم.
رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره موضوع چاپ سپاری کتاب‌های درسی گفت: به طور طبیعی یکی از کار‌های اصلی سازمان آماده سازی و چاپ سپاری کتاب‌های درسی است. امسال تعداد عناوینی که چاپ شده است در دوره ابتدایی ۵۱ عنوان، در متوسطه اول ۵۶ عنوان، در متوسطه دوم‌نظری ۱۳۷ عنوان، در متوسطه دوم شاخه فنی و حرفه‌ای ۳۶۳ عنوان و در متوسطه دوم شاخه کاردانش نیز ۱۳۹ عنوان و در حوزه کودکان استثنایی نیز ۲۴۶ عنوان چاپ شده است که در مجموع ۹۹۲ عنوان می‌شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: در شمارگان ۱۴ میلیون دانش آموز چاپ شده است. در یک چنین حجمی از کار‌ها که در هر مرحله تدوین و تولید و چاپ ده‌ها ضرورت و چالش را به همراه دارد باید هشیار باشیم. در چنین کار عظیمی ممکن است اشتباهاتی صورت بگیرد. شاید در هر مرحله تصمیماتی اتخاذ شود که نباید اتخاذ می‌شد.

 

 

 

آقای ملکی درباره توزیع کتاب‌های درسی گفت: امسال ثبت نام به صورت کامل برای همه مقاطع اینترنتی بود و مطابق آمار دریافتی اقدام و توزیع انجام شد. این شیوه توزیع کتب از چهار سال قبل به تدریج شروع شد و امسال به طور سراسری هدفند بود که آثار مثبتی به دنبال داشت.

وی افزود: به علت شرایط کرونا طبیعی است برخی خانواده‌ها نتوانسته باشند به راحتی ثبت سفارش و به موقع کتب را دریافت کنند. به طرق مختلف اطلاع رسانی کردیم، اما آخرین گزارش‌ها حاکی از آن است که عمده دانش آموزان کتب درسی را دریافت کرده اند و تعداد کمی باقی مانده باشند که در حال پیگیری هستیم تا هیچ دانش آموزی بدون کتاب درسی نماند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به تولید محتوا‌های نوین آموزش غیرحضوری برای مقاطع مختلف گفت: راهنما‌های درسی تولید شده و در اختیار مدارس قرار گرفته است. علاوه بر مواد مکتوب در قالب راهنما‌های آموزشی، مجموعه‌ای از محتوا‌های الکترونیکی و الگو‌های تدریس موفق و دستیار معلم و دانش آموز برای یادگیری موثر آماده شده است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه محتوا‌های الکتروتکنیکی دارای ابعاد مختلف علمی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی هستند و باید عالمانه‌تر ورود کنیم و معتقدیم جای کار بسیار دارد گفت: کارگروهی تشکیل شده است تا این کار برای سال آینده سازمان یافته‌تر انجام شود.
آقای ملکی با اشاره به تغییرات کتاب‌های درسی افزود: کتاب‌های مطالعات اجتماعی، فارسی، آمادگی دفاعی، علوم تجربی و... تغییرات قابل توجهی برای کاربردی کردن محتوای دروس پیدا کرده اند. هدف ما این بود که محتوا عینی‌تر و کاربردی‌تر باشد و دانش آموز احساس کند که به نیاز‌های وی پاسخ داده شده است.
وی ادامه داد: شبکه ملی رشد در حال حاضر آماده ارائه خدمات است و محتوا‌های آماده شده از جمله راهنما‌های برنامه درسی در این شبکه بارگذاری شده است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه موضع ما مخالف سند ۲۰۳۰ است چرا که یک سند سکولاریستی است گفت: خودمان سند تحول بنیادین و برنامه درسی درس ملی را داریم. شواهدی را دال بر اجرای سند ۲۰۳۰ در زمان مسئولیتم مشاهده نکردم.

 

 

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی جزئیات تولید محتوا برای دوره پیش دبستانی و مهد کودک را نیز اعلام کرد و افزود: قانون، تهیه محتوا برای مهدکودک و پیش دبستانی را به وزارت آموزش و پرورش و سازمان ما سپرده است اخیرا نیز رهبری در اجلاس روسای آموزش و پرورش به درستی به آن اشاره فرمودند و آموزش و پرورش را موظف کردند اقدامات موثری انجام دهند.
وی ادامه داد: گروه برنامه ریزی دوره پیش دبستان را فعال کرده ایم و قصد داریم برنامه ریزی درسی لازم را برای این دوره انجام دهیم، منتها نه تولید مستقیم محتوا بلکه از قشر‌ها و کارشناسان جامعه که در این حیطه کار کرده اند دعوت می‌کنیم به ما در تولید محتوا کمک کنند.

آقای ملکی افزود: به احتمال زیاد برای سال ۱۴۰۰ چه برای مهدکودک و چه پیش دبستان، تولید محتوای لازم را که به حکم قانون به ما سپرده شده انجام می‌دهیم. هرچقدر سن پایین‌تر باشد ظرافت و حساسیت تولید محتوا بالاتر می‌رود. این امر مستلزم آن است که از کارشناسان قوی و تربیت شده استفاده کنیم. برای سال تحصیلی آینده محتوای این دوره را هم قطعا آماده خواهیم کرد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در ادامه درباره آموزش در شرایط کرونا گفت: راهنما‌های آموزش در وضعیت‌های مختلف آماده و ابلاغ شد. درباره حجم مطالب درسی، بخشی از کتاب درسی را به عنوان خودخوان انتخاب کردیم، ولی این کار مطلوب ما نیست. برای سال ۱۴۰۰ برنامه ریزی دقیق تری می‌کنیم و آماده خواهیم شد.

آقای ملکی درباره مالکیت حقوقی و معنوی مولفان گفت: وقتی مولف کتاب درسی، کتابی را تألیف می‌کند مالکیت حقوقی و معنوی ندارد و این در قرارداد ذکر شده است سازمان پژوهش این حق را دارد متناسب با شرایط فرهنگی، اجتماعی و مصالح کشور در محتوای کتاب‌ها تغییراتی انجام دهد.

وی افزود: بهتر است که این کار با همفکری و تبادل نظر با مولفان انجام شود تا انتخاب بهتری صورت گیرد و گلایه و نارضایتی رخ ندهد، اما اگر به هر دلیلی مولف در دسترس نبود سازمان این حق را دارد که تغییر را انجام دهد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی همچنین با اشاره به اینکه معتقدیم تربیت بر تعلیم مقدم است گفت: تربیت مسئله بسیار مهمی است. معتقدیم کتاب درسی صرفا وسیله آموزش و مشتمل بر مجموعه‌ای از داده‌ها و اطلاعات نیست، بلکه یک رسانه است و با بعد تربیتی در آمیخته است.

وی اظهار داشت: کتاب درسی باید تربیت علمی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کند. ساحت‌های شش گانه سندتحول باید از همین طریق مورد توجه قرار بگیرد. کتاب درسی مهم است، اما نباید تنها ماده آموزشی باشد، به همین دلیل در حال حرکت به سمت بسته‌های یادگیری بر مبنای راهنما‌های برنامه درسی هستیم.
آقای ملکی افزود: یکی از علائم جایگزینی بسته‌های تربیت و یادگیری به جای کتاب درسی همین است که فضای فراخی برای تربیت همه جانبه فراهم شود.

 

همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید، حذف برخی تصاویر در کتاب‌های درسی دانش آموزان از حدف تصویر کتاب قرآن در درس فارسی اول دبستان و حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان، خبرساز شد.