زردقناری محصولی از افکارشریف

به گزارش خبرگزاری صداو سیما،مرکز اصفهان؛هیچ وقت فکر نمی کردم،گوجه ربی، انگیزه ای برای انتخاب سوژه این گزارش ام شود؛ از وقتی یادم هست، تابستان که نیمه را رد می کرد،زمزمه های مادر بزرگ برای پختن رب شروع و هر سال تعداد دیگ ها هم به واسطه ازدواج نوه و نتیجه ها و به قول مادر بزرگ" برکتش " بیشتر می شد.
تا سه سال پیش که پدربزرگم به رحمت خدا نرفته بود،همراه با مادر بزرگ تا کیلومترها دور از حاشیه شهر برای خرید بهترین گوجه ربی می رفتندودرپاسخ اینکه گوجه های بازار چه عیبی دارند ،می گفتند:" گوجه ربی باید گوشتی و کود و سم شیمیایی کمی دیده باشد"
و انصافا هم درست بود، قیمه های خوشرنگ،آبگوشت های جا افتاده و ماکارونی های دلچسب بچه ها،ریشه در رب های مادر بزرگ پَز داشت و غذاهای خوش رنگ ولعاب خانواده تا یکسال طعم، رنگ و بوی انتخاب درست آنها را می داد.
تا پارسال خودم همراه با مادربزرگ برای انتخاب گوجه مناسب رب تا مزارع حاشیه شهر می رفتم اما امسال به واسطه کرونا،محدودیت داشتیم.
از هفته پیش برای رفع دغدغه مادربزرگ شروع به جستجو در اینترنت برای پیداکردن مزرعه گوجه سالم کردم و به نام "حسین محمدی شریف " رسیدم.
کشاورزی از دیار قزوین که چهارسال پیش طبق آموزش های کشاورزی که از قبل دیده بود،خاک حاصلخیزگلپایگان را بهترین مکان برای کشت محصولات کشاورزی ازجمله گوجه فرنگی دید وخبرهای اینترنتی هم حکایت ازانتخاب درستش داشت واین سوژه گزارش پیش رویم شد.
                 رکوردار تولید گوجه فرنگی در کشور
پیداکردن شماره تلفن آقای محمدی شریف کشاورز نمونه کشوری زیاد سخت نبود و پس از هماهنگی های لازم،راهی گلپایگان،شهر تاریخ و طبیعت،کباب و لبنیات در ۱۵۶ کیلومتری شمال غربی اصفهان شدم و از آنجا به سمت روستای نیوان نار محل مزارع این کشاورز نمونه حرکت کردم.
چندساعتی به ظهر مانده بود که به جالیز رسیدم تا چشم کار می کرد اطراف روستا پر از مزرعه و با نظم خاصی کرت بندی شده بود و سرسبزی

مزارع پراز محصول و جنب و جوش کارگران در حال برداشت صیفی در کنار تمیزی محیط ،خودنمایی می کرد.
در تحقیقات اینترنتی ام دیده بودم که مزارع اینجا با حداقل مقدار مصرف ،آبیاری می شود و سرسبزی اش در کنار پر محصولی اینجا جای تعجب داشت.
آنچنان اینجا آقای محمدی شریف معروف شده بود تا از اولین مزرعه دار که سراغش را گرفتم ،دقیق مرا به محل فعالیت وی راهنمایی کرد؛زن و مرد،پیرو جوان،کودک و بزرگ با رعایت دستورالعمل های بهداشتی (زدن ماسک و رعایت فاصله گذاری اجتماعی) در حال برداشت انواع صیفی بودند.
سراغ "محمدی شریف" را که از کارگرانش گرفتم ،به سمت جالیزگوجه اشاره کردند؛ در فاصله کمتر از نیم متر سبدها خالی،نیمه خالی و پر از گوجه چیده وآن سوتر هم ،سبدهای خالی روی هم انباشته شده بودند.
این کشاورز نمونه ۵۰ساله همراه با خانواده اش که در حال فعالیت بودند به استقبالم آمدن،درحال صرف شربت و خاطره گویی از پختن رب مادربزرگ و رویدادهای در مسیر ،چشمانم نظاره گر کارگرانی بود که در این هوای گرم با زدن ماسک در حال پرکردن سبد بودند و زوجی که همراه با سه کودکش،فارغ از گرما و خستگی و کمردرد ناشی از خم رو راست شدن، می گویند و می خندند و کارشان را همراه با بازی بچه ها انجام می دهند.
آقای  شریف هم شروع به گفتن کرد از خودش گفت: خاک حاصلخیز و آب و هوای خوب گلپاگان مرا حدود چهار سالی است از دیارم قزوین به اینجا کشانده و هم اکنون وسعت جالیزم،۱۶۰ هکتاربا روش آبیاری قطره ای است که سالانه ۱۰هزار تن انواع هندوانه ،ملون و گوجه فرنگی از اینجا برداشت می شود.
امسال از این وسعت،۴۵ هکتار انواع ملون،۳۵ هکتار گوجه فرنگی،۳۰ هکتار انواع مختلف هندوانه و بقیه هم ،بادمجان،کدو،خیار و بامیه کشت شده است و ۱۰۰کارگر دائمی و۵۰ کارگر روزمزد در مزارع هندوانه و ملون فعالیت دارد.
به گفته وی ،همچنین مرداد و شهریور ،۱۵۰کارگر زن ،مرد ، کودک و بزرگ مشغول گوجه چینی هستند و بخشی از محصول در بازار محلی،بخشی درکشور و با توجه به سالم بودن محصول حتی به خارج از کشورهم صادر می شود.
وی همانطور که بوته های گوجه فرنگی را نشانم می دهد می گوید: گوجه فرنگی محصولی است که نیاز به آب فراوان دارد و برای جبران آن،ضمن انتخاب بذرهای خوب ،بوته های این محصول خوشرنگ به بادمجان کم آب بَر، پیوند خورده وآبیاری اش هم نیم ساعت در روز، آن هم یک روز در میان است.
این کشاورز نمونه توضیح می دهد :پارسال همین جا حدنصاب تولید گوجه کشوررا با برداشت ۲۴۳  تن در هکتاربدست آورده و اظهار امیدواری می کند با توجه به وضع پیش رو ،این میزان امسال به ۳۰۰تن در هکتاربرسد.همانجا عکسی از گوجه های قرمز خوشرنگ گرفتم و در گروه خانوادگی که مادربزرگ عضوش بود فرستادم تا خیالش را بابت گوجه های ربی امسال راحت کنم.
                           محصولی جالیزی صادراتی که دیگر آب بَرنیست
بر اساس تحقیقات فائو(سازمان کشاورزی ملل متحد)ایران جزو پنج کشور تولید کننده هندوانه، رکورددار تولید محصولات کشاورزی آب بر در جهان است و متأسفانه بیشترین محصولات از این دست مانند هندوانه نیز در استان های کم آب کشت می شود.
هر عدد هندوانه از زمان کشت تا برداشت به۵۰۰ لیتر آب نیاز دارد، مصرف این میزان آب برای فروش هر عدد هندوانه یا صادر کردن آن با بهایی ناچیز به هیچ وجه به صرفه نیست و حتی تداوم آن به نابودی کامل ته مانده منابع آبی کشور منجر خواهد شد.
اما با روش های جدیدی که در کشت دیم هندوانه ایجاد شده است، می توان این محصول آب‌بر را با کمترین میزان مصرف آب تولیدکرد و جالیز هندوانه محمدی شریف یکی از این الگوهای موفق کشور در این زمینه است.
به سوژه اصلی گزارش برگردیم و همراه شویم در جالیزاز شریف ، همراه با همسر،ملیکای ۱۰ ساله و پارسای هفت ساله ،اعضای خانواده این کشاورز نمونه که از۲۰ روز قبل از عید از محل زندگیشان قزوین،برای کمک به اینجا آمده اند، قدم زنان و خداقوت گویان به کارگران به سمت مزرعه هندوانه می رویم که با چشم هم می توان پرمحصول بودن آن را تخمین زد.
محمدی شریف،همانطور که بوته های هندوانه که با کدو پیوند خورده( ریشه کدو بود و از ساقه به بعد هندوانه با برگ های پنجه ایی شکل سبز) را نشانم می دهد ،می گوید: چون مقاومت ریشه کدو در برابر کم آبی و بیماری های قارچی بالاست طبق آموزش هایی که در کشور و خارج از کشورفرا گرفته ، این شیوه را برای کشت هندوانه،خربزه و ملون انتخاب کرده که در کنار این مزایا،محصول سالم عاری از سم و کود شیمیایی ،پربازدهی ،درشت، خوشمزه و آبدار بودن آن را هم باید اضافه کرد.
این را تاحدودی ازظاهر هندوانه های قاچ شده دست کارگران که تعارف می کردند هم می شد متوجه شد.
کارگرانی که می گفتند چهارماه است در اینجا مشغول کارند و روزانه تولیدو صادر کننده نمونه هندوانه درگلپایگان با اشاره به روش کشت هندوانه تونلی که سه سال پیش اولین باردراستان اصفهان همین جا اجراکرده وامسال هم وسعت ۱۰هکتاری اش را شامل می شود می گوید: باتوجه به اینکه دریک دوره یک ماهه، نشاء درگلخانه تولید می شود ازنظرآفات وقارچ ها کنترل می شود.
همه این مزایا به یک طرف، با استفاده کشت تونلی هندوانه، این محصول ۲۰روز زودتر نسبت به کشت های رایج برداشت و در بازار عرضه و سوید بالاتری عاید کشاورز می شود به موازی آنکه مصرف کننده هم محصولی سالم را زودتر از موعد نوش جان می کند.
                                   زردقناری
پس از گذر از هندوانه های خاص اینجا ،در چند سانتیمتری مزرعه هندوانه به سمت صیفی دیگری می رویم، مزرعه ایی که به فاصله هر نیم متری ملون هایی زرد رنگ و تعدادی هم سفید چیده و روی هم انباشته شده است.
از۱۸رقم صیفی که در این مزرعه امسال کشت شده،6 نوع آن نخستین بار بوده که هم از نظر کمی و کیفی نتایج صدردرصد مثبت داشته به طوریکه از یک بوته ،۱۰تا۱۲ عدد صیفی برداشت شده است و سالم بودن محصولات هم قابل است .
از خیار تلخ دیگر محصول جدید اینجا هم نباید گذشت که برای درمان بیماران دیابتی کاربرد دارد و این کشاورز نمونه، اولین باردر کشورآن را در هوای آزاد کاشته است.                              افزایش صادرات محصولات جالیزی کشاورز نمونه 
شهرت محصولات سالم" محمدی شریف" آن قدر جهانی شده که نیمی از محصولاتش شامل پنج نوع هندوانه،۱۴ نوع ملون بویژه زردقناری ، خربزه و گوجه فرنگی به کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس صادر می شود و سفارش های صادراتی اش امسال بیشتر بوده و چند روزی از آغاز صادرات محصولاتش(سه هزار تن)به وین پایتخت اتریش ، فرانکفورت یکی از پنج شهر بزرگ آلمان ،امارات، عمان،کویت بحرین و قطر می گذرد.
این کشاورز نمونه استفاده از کود مرغی و کاهش مصرف کود شیمیایی بدون استفاده از سموم شیمیایی را که صفر تا صد کار زیر نظر کارشناسان جهاد کشاورزی است علت این افزایش سفارش های خارجی می داند.

                       گلپایگان شهرستان پیشرو در کاشت محصولات سالم
اذان ظهر را داده بودند که حیدر علی گل محمدی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان گلپایگان با هماهنگی قبلی در جالیزار شریف،به جمعمان می پیوندد و از همان آغاز گفت و گو ،از رمز و رازهای موفقیت های این کشاورز نمونه می گوید.
گفته هایی که در حین تأیید صحبت های نقش اول گزارشمان،تکمیل کننده آنها هم هست.
یکی از شیوه های نوین صیفی کاری پیوند هندوانه،خربزه و ملون به پایه کدواست که باعث می شود میزان آبیاری کمتر از شیوه های عادی و میزان محصول هم پربازده باشد.
کشت تونلی یکی از روش های افزایش بهره وری در بخش کشاورزی است که دراین روش نشاء هندوانه در گلخانه تولید و سپس در زمان معین به زمین منتقل می شود و دیگر در مزرعه نیازی به استفاده کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نیست.
کشت آزاد هندوانه هر دو روز یکبار نیاز به آبیاری دارد اما در روش تونلی هر شش روز یکبار و بهره وری تولید هم به ۱۰۰ تن در هکتار می رسد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان گلپایگان در این گفت و گو به عرضه این محصولات سالم در دو شعبه بازار محلی هم اشاره و اضافه می کند: محصولات از مزرعه به خانه کمتر از قیمتی که این کشاورز نمونه می توانست صادر کند،عرضه شد.
وی ازشکستن حدنصاب کشوری قبلی تولید گوجه فرنگی که ۲۱۰ تن در هکتار بود و پارسال این کشاورز نمونه آن را به میزان ۲۴۳ تن در هکتار رساند هم صحبت هایی کرد.
و نکته آخر اینکه می گوید:آقای شریف، زمینه اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ۶۰۰نفر را فراهم کرده است،آن هم در شهری خارج از محل تولد و سکونتش.
مدیریت علمی ناشی از کسب تجربه و آموزش کشورهای پیشرفته همراه با همت خستگی ناپذیر خانواده حسین محمدی شریف که بلافاصله بعد از طلوع آفتاب تا پاسی ازغروب گذشته در مزرعه فعالیت داشتند رمز موفقیت وی بود.
هنگام خداحافظی از این کشاورز نمونه و خانواده اش و قبل از سوارشدن به خودروم،با اکبر اسماعیلی یکی از رانندگان ۱۵خودروی سنگینی که در حال بارگیری هستند گفت و گو می کنم.
وی که خرسند از افزایش محصولات و به دنبال آن بار گیری و درآمد بیشتر برای خانواده است می گوید: هفت سالی است آقای شریف را می شناسم و این هندوانه ها را پس از بارگیری به سردخانه ای در کرج منتقل می کنم تا صادر شود.
در حین گفت و گو به کامیون هایی اشاره می کند که یک روز در میان بارگیری دارند تا هندوانه ها و ملون ها را پس از انتقال به سردخانه هایی در کرج و شیراز ،صادر کنند.
آب و هوای و مزارع سرسبز در کنار محصولات خوشرنگ و سالم اینجا که               اصفهان،نخستین استان تدوین کننده سند ملی الگوی کشت
چگونگی مدیریت در مصرف آب، تغییر نگرش کشاورزان در روش آبیاری، حذف آبیاری غرقابی و تغییر الگوی کشت گمشده های امروز ما در بخش کشاورزی است.
برای آگاهی از وضع الگوی کشت استان اصفهان، با مهرداد مرادمند رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان تلفنی گفت و گو کردم.
به گفته وی، اصفهان نخستین استانی است که حسب نیاز، سند ملی الگوی کشت را تدوین کرده که لازمه اجرای این طرح تدوین اطلس نیاز آبی است.
مرادمند با بیان اینکه اطلس نیاز آبیاری گیاهان زراعی وباغی استان اصفهان به منظور مدیریت بهینه تقاضای آب بخش کشاورزی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان تهیه و تدوین شده است می گوید: در این اطلس بر اساس اطلاعات نرم افزاری نقشه‌های پراکنش جغرافیایی، نیاز خالص آبیاری۳۷محصول زراعی و باغی مشخص شده است.
وی به تدوین تغییرالگوی کشت برای اجرا درافق پنج ساله اشاره و اضافه می کند: افزایش سالانه یک درصد به بهره وری آبیاری براساس برنامه، توسعه کشت دانه‌های روغنی از جمله برنامه هاست.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با اشاره به رتبه اولی استان با بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن محصولات حوزه دام، طیور و آبزیان در کشور می گوید: محصولات کشاورزی تولیدی استان از نظر کیفیت(محصولات سالم) هم در رتبه نخست کشور است و استان‌های زیادی را پوشش می‌دهد که البته در صادرات هم جایگاه ویژه‌ای دارد.
هم اکنون طرح تغییر الگوی کشت در استان اصفهان برای تصویب در اختیار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قرار گرفته است تا به عنوان نقشه راهی در اختیار فرمانداران و مدیران مربوطه قرار گیرد.
این طرح علاوه بر کاهش مصرف آب و بهره‌وری بیشتر، هواشناسی، اقلیم، خاک و بحث‌های اقتصادی در منطقه‌های مختلف را در نظر گرفته است.
تاکنون در استان اصفهان با دارا بودن ۵۶۸ هزار هکتار زمین کشاورزی معادل پنج درصد از مساحت استان و حدود چهار درصد از زمین های کشاورزی کشور با توجه به خشکسالی‌های مداوم در استان اصفهان طرح های مختلف کشاورزی در راستای سازگاری با کم آبی به اجرا درآمده است که اجرای آبیاری نوین در نیمی از سطح کشت فعلی از آن جمله است.

                اصلاح الگوی کشت؛کلید حل چالش‌های کشاورزی
بازار محصولات کشاورزی، به علت رشد جمعیت و اقبال عمومی برای استفاده ازمحصولات آن، بازار پررونقی به شمار می‌رود،اما وجود بحران کم آبی و کاهش ذخایر آبی و سفره‌های زیر زمینی ، این حوزه را با مخاطرات جدی رو به رو کرده است.
در شرایط اقلیمی امروز و بحران کم آبی،الگوی کشت صیفی حسین محمدی شریف یکی از بهترین گزینه ها برای کاهش مصرف آب کشاورزی و افزایش بهره وری تولید نسبت به آب مصرفی است هر چند از منافع ارز آوری (افزایش صادرات غیر نفتی) و اشتغالزایی آن هم نباید غافل بود.
الگوی کشت جانمایی صحیح تولید بر اساس پتانسیل‌های طبیعی، اصول اقتصادی و سیاست‌های راهبردی کشور ،یک نظام برنامه ریزی برای تحقق آمایش سرزمین در بخش کشاورزی و از الزام های نظری توسعه این بخش است.
الگوی کشت طی سالهای اخیر یکی از چالش برانگیزترین مباحث مطرح شده در حوزه کشاورزی کشور بوده است و بسیاری از کارشناسان، نابسامانی‌های تولید و حتی بازارمحصولات کشاورزی را ناشی از اجرا نشده الگوی کشت مناسب می‌دانند.
با توجه به اینکه رهبرمعظم انقلاب، امسال را «جهش تولید» نام گذاری کرده‌اند، اجرای یک الگوی کشت مناسب با بهره گیری از علم پیشرفته و به روز کشاورزی در دنیا و کشور، می‌تواند در تحقق این سیاست ، تأمین امنیت غذایی کشورهمچنین ساماندهی حضور محصولات ایرانی در بازارهای صادراتی موثر باشد.
                                                                                             در پایان ناگفته ها  پیشنهاد می کنم خوردن "ملون زرد قناری" یکی از محصولات ناشی از الگوی کشت خوشمزه شیرین را ازدست ندهید.
  نویسنده: سیده پروین امامی