شناسایی 18 نوع مارمولک در کردستان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان گفت: براساس مطالعات انجام شده تاکنون ۱۸ گونه مارمولک یا سوسمار در مناطق مختلف این استان شناسایی شده است.

مارمولک‌ها از لحاظ اکولوژیک یکی از گونه‌های بسیار ارزشمند برای محیط زیست و طبیعت هستند و نقش مهمی در کنترل عنکبوتیان، حشرات و بندپایان دارند، اما به نظر می‌رسد هنوز بخش زیادی از دنیای وسیع آن‌ها کشف نشده و این نگرانی وجود دارد که قبل از شناخته شدن، به علت تخریب زیستگاه‌ها و سایر عوامل از بین بروند.

استان کردستان با قرار گرفتن در امتداد رشته کوه‌های زاگرس و تنوع زیستگاه‌های خشکی و آبی و توپوگرافی‌های منحصر به فرد از تنوع زیستی بالای برخوردار است، البته به دلایل مختلف این تنوع زیستی در معرض خطر است که باید تمامی مردم در حفظ و نگهداشت این سرمایه‌های ژنتیکی تلاش کنند.

باور‌های اشتباهی از این گونه جانوری همچون سمی بودن آن (وجود سیانور در دُم آن) در بین مردم جامعه ما ایجاد شده که به گفته کارشناسان امر هیچ مارمولک سمی در کشور وجود ندارد هر چند دو گونه سمی آن در دنیا شناسایی شده، ولی تاکنون در ایران این گونه‌ها مشاهده نشده است.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان گفت: مارمولک‌ها (سوسمارها) گروهی از مهره داران هستند که به مانند سایر خزندگان موجوداتی خونسردند این بدان معنی است که دمای بدن آن‌ها تابع درجه حرارت محیط بوده و با هر تغییری در درجه حرارت محیط اطراف تغییر می‌کنند.

حیدر ویسی افزود: این گونه جانوری در درجه حرارت‌های پایین بویژه در پاییز و زمستان به خواب زمستانی و در روز‌های گرم تابستان به خواب تابستانی فرو می‌روند.

وی با اشاره به اینکه مارمولک‌ها بواسطه دو ویژگی خون سرد بودن و پوشیده شدن بدنشان از پولک و یا صفحات شاخی از سایر مهره داران جدا می‌شوند، افزود: سوسمار‌ها دارای چهار دست و پا هستند، برخلاف دوزیستان فاقد مرحله لاروی آبزی هستند و بیشتر تخم گذارند و تخم آن‌ها دارای پوسته محافظی است که آن‌ها را قادر می‌سازد در مکان‌های خشک نیز تخم‌گذاری کنند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان اظهار داشت: مارمولک‌ها در دنیا از اندازه ۲ سانتی متر (گکو‌های پلنگی) تا حدود ۵/۳ متر (اژد‌های کومودو) دیده می‌شوند.

ویسی یادآور شد: نباید مارمولک‌هایی مانند اژد‌های کومودو را که دارای اندازه درشتی هستند با تمساح و کروکودیل اشتباه گرفت ضمن اینکه تقریبا سوسمار‌ها در همه جای ایران پراکندگی دارند.

وی با بیان اینکه بیشتر سوسمار‌ها حشره خوارند و بسته به اندازه و جثه‌شان از بندپایان و گاهی جوندگان تغذیه می‌کنند، گفت: از آنجایی که مارمولک‌ها از بندپایان تغذیه می‌کنند، بنابراین یکی از فاکتور‌های طبیعی کنترل کننده جمعیت بندپایان به حساب می‌آیند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان تأکید کرد: از لحاظ اکولوژیکی در هرم انرژی دارای ارزش بالایی هستند و انسان با از بین بردن مارمولک‌ها از چرخه طبیعت یکی از فاکتور‌های اصلی را حذف خواهد کرد.

ویسی گفت: امروزه متخصصان علوم کشاورزی و محیط زیست به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر از سموم آفت کش برای مبارزه با حشرات آفت استفاده نکنند، زیرا این سموم آثار مخربی را بر محیط زیست وارد می‌کند از این رو به فکر پرورش و استفاده از انواع مختلف بندپایان، مارمولک‌ها و پرندگانی مانند جغد به قصد مبارزه با آفات مزارع افتاده‌اند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان با اشاره به اینکه این روش مبارزه، باعنوان مبارزه بیولوژیک امروزه در بسیاری از کشور‌ها رواج پیدا کرده است، افزود: مارمولک‌ها با کنترل جمعیت حشرات، بشر را در جهت برداشت محصول بیشتر و سالمتر از زمین یاری می‌کنند.

ویسی گفت: در استان کردستان طبق مطالعات انجام شده تاکنون ۱۸ گونه سوسمار (مارمولک) شناسایی شده که با توجه به تنوع زیستی استان این آمار بیشتر هم خواهد بود.

وی در موررد خطرات این گونه‌های زیبا و مفید در حیات وحش گفت: انقراض پدیده‌ای طبیعی است که به طور منظم در میان گونه‌ها رخ می‌دهد، اما فعالیت‌های انسانی ممکن است سرعت آن را افزایش دهد.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان تأکید کرد: مهمترین خطراتی که سوسمار‌های استان را تهدید می‌کند فعالیت‌های انسانی از جمله تخریب مراتع و جنگل‌ها، شکار و امور کشاورزی است.

ویسی افزود: تغییر، تخریب و قطعه قطعه شدن زیستگاه مهمترین عامل کاهش جمعیت حیات وحش از جمله سوسمار‌ها در سطح جهانی است و حتی در برخی موارد باعث انقراض گونه‌ها در سطح منطقه‌ای شده است.

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه انواع زیادی از مواد آلاینده محیط زیست مانند فلزات سنگین، سموم و پسماند‌های رادیو اکتیو اثرات مستقیم و غیر مستقیم زیادی بر روی خزندگان دارند، افزود: تاثیراین آلاینده‌ها به خصوص بر روی لاک پشت‌ها و کروکودیل‌ها شناسایی شده و تخم‌های بزرگ آن‌ها شانس بیشتری برای آلوده شدن دارد.

ویسی گفت: همچنین کیسه‌ها و ورقه‌های پلاستیکی در آب ممکن است توسط لاک پشت‌های دریایی یا عروس دریایی که یکی از غذا‌های اصلی آنهاست اشتباه گرفته و بلعیده شود

این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه شکار و برداشت خزندگان از طبیعت از دیگر عوامل تهدیدکننده حیات وحش است، گفت: بسیاری از مردم بدلیل ترس از مار‌ها و سوسمار‌ها به محض مشاهده آن‌ها را می‌کشند و این در حالیست که تقریبا تمام سوسمار‌ها و بیشتر مار‌ها کاملا بی خطر هستند.