یادداشت روز
آمریکا روی صندلی داغ حقوق بشر
به گزارش سرویس بین الملل
خبرگزاری صدا و سیما، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد روز جمعه ۱۹ ژوئن، به صورت اجماع، قطعنامهای را تصویب کرد و در آن ادامه اقدامات تبعیض آمیز نژادی و خشونت آمیز علیه آفریقایی تبارها توسط نیروهای اجرای قانون در آمریکا بویژه نیروهای پلیس این کشور را به شدت محکوم کرد. این اولین بار در تاریخ شورای حقوق بشر سازمان ملل بود که نژادپرستی در آمریکا را مد نظر قرار داد. بسیاری از شرکت کنندگان در این نشست، قتل غم انگیز جورج فلوید، سیاهپوست آمریکایی با خشنترین رفتار را نشانه ریشه دار بودن نقض حقوق بشر در آمریکا توصیف کردند.
در این یادداشت، به بررسی نقض حقوق بشری ساختاری، سیستماتیک و ارزش یافته در آمریکا پرداخته میشود.
حقوق بشر از منظر آمریکا
از منظر آمریکاییهایی که سرزمین بومیان را در قرن شانزدهم اشغال کردند و نام کاشف را به خود یدک کشیدند، هر فرد سفیدپوست مسیحی، یک آمریکایی محسوب میشود. ارزشهای آنها نیز همان ارزشهای اروپایی بود که به نیمکره غربی برده شد تا استعمار و استثمار مردم این سرزمین، محملی داشته باشد. به تدریج هر سفیدپوست، ایالتی را بنا کرد و قوانین خود مبتنی بر ارزشهای اروپایی را بر آن مستولی گردانید. بومیان یا باید این سرزمین را ترک میکردند یا ارزشهای آمریکایی را میپذیرفتند.
با روی کارآمدن جیمز مونروئه و انتشار دکترین وی، استقرار ارزشهای آمریکایی بر نیمکره غربی به مهمترین اولویت سیاست خارجی آمریکا در سراسر قرن نوزدهم تبدیل شد. در قرن بیستم، جنگ جهانی اول و دوم بهترین فرصت برای مرد سفیدپوست مسیحی آمریکایی بود تا ارزشهای آمریکایی را به سراسر جهان بویژه موطن اولیه آن یعنی اروپا بازگرداند. این بازگشت ارزشها با ظهور دلار و طرح مارشال قدرت و سرعت یافت. به تدریج آمریکا به منطقه غرب آسیا و خاورمیانه چشم دوخت و با حمایت از تاسیس دولت جعلی اسرائیل، صهیونیسم را به عنوان ابزاری برای توسعه نفوذ خود در این منطقه قرار داد. از منظر آمریکایی این تلاش برای نفوذ با ابزار حقوق بشر و متهم کردن کشورهای مسلمان به نقض آن تسریع میشود.
ارزشهای آمریکایی، معیار حقوق بشر مد نظر آمریکاست.
براساس ارزشهای آمریکایی، یک فرد سفیدپوست مسیحی، شهروند درجه یک آمریکایی محسوب میشود و سبک زندگی او اعم از هر چه به آن اعتقاد دارد، هر چه میپوشد، از هر چه لذت میبرد و هر چه میخورد، معیار یک زندگی مطلوب انسانی است. به این ترتیب، هر کس به این اندیشهها نزدیکتر شود، شایسته زندگی بهتر است. معیارهای دوگانه حقوق بشری ساختار و حاکمیت آمریکا علیه حتی شهروندان رنگین پوست و اقلیتهای دینی در این کشور از این تفکر نشات میگیرد. این معیارهای دوگانه در رفتار مقامات، مسئولین و مامورین اجرایی، نیروهای امنیتی، نیروی پلیس و نیروهای نظامی و ارتش آمریکا دیده میشود.
رفتار پلیس آمریکا با جورج فلوید، یک مصداق آشکار از نقض حقوق ساختاری و سیستماتیک در آمریکا محسوب میشود. این رفتار که با خشم و اعتراض شدید اقلیتهای رنگین پوست در این کشور مواجه شد، معیارهای دوگانه حقوق بشری در داخل آمریکا را عیان کرد. بعد از مرگ فلوید، اولین بار بود که مردمآمریکا خواستار تغییر ساختاری در رویه بیمار حقوق بشری در آمریکا بودند. با این حال به نظر میرسد این بیماری مزمن در ساختار فعلی آمریکا درمان شود.
در سال ۲۰۱۶، کارگروه کارشناسان حقوق بشر در موضوع آفریقایی تبارها در گزارش خود درباره کشور آمریکا نوشت، قتل آمریکاییهای غیرمسلح آفریقایی توسط پلیس را میتوان نوک کوه یخ در آنچه که یک تعصب نژادی گسترده در سیستم قضایی آمریکا است، دانست. در دو بررسی دوره ای- روندی از وضعیت حقوق بشر که منستلزم بررسی سوابق حقوق بشری همه کشورهای عضو سازمان ملل طی یک دهه گذشته است، وضعیت آمریکا به شدت نگران کننده بود به طوری که این کشور در تبعیض نژادی، مصونیت از مجازات و پاسخگو نبودن، بی اعتنایی به حق زندگی افراد بشر و وحشیگیری در رفتارها در میان کشورهای دیگر جهان با اختلاف بسیار زیادی رکورد زده بود.
افزایش انتشار چنین گزارشهایی درباره وضعیت حقوق بشر در آمریکا باعث شد که آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ از شورای حقوق بشر سازمان ملل خارج شود و از ژانویه ۲۰۱۸ به بعد نیز از پاسخ دادن به درخواستها یا مکاتبات این شورا خودداری میکند.
مصادیق نقض حقوق بشر در آمریکا
براساس گزارش ۲۰۲۰ نهادهای حقوق بشری از جمله عفو بین الملل و دیدبان حقوق بشر، نظام آمریکا در سال ۲۰۱۹ هم از لحاظ رویکردی و هم از لحاظ عملکردی، رفتارهای ضد حقوق بشری غیرقابل اغماضی داشته است. در ذیل به برخی از مهمترین موارد نقض حقوق بشر در آمریکا اشاره میشود:
شکنجه در زندانهای سیاه:
تصاویر منتشر شده توسط مارک دنباو، وکیل ابوزبیده یکی از زندانیان نگهداری شده در خلیج گوانتانامو، تنها بخشی از آنچه است که در این مکان بر بازداشت شدگان میگذشت. این وکیل، در کتاب خود با عنوان آمریکاییها چگونه شکنجه میکنند، که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده، به نقل از ابوزبیده نوشته است: ماموران سازمان سیا از تکنیکهای متعددی برای شکنجه او استفاده کردند که از جمله میتوان دست کم ۸۳ بار غرق کردن مصنوعی وی اشاره کرد.
دیدبان حقوق بشر، در اواخر سال ۲۰۱۹، گزارشی درباره جنایتهای جنگی آمریکا در افغانستان منتشر کرد. سازمان سیا، یکی از نهادهای آمریکایی متهم به نقض سیستماتیک و سازمان یافته حقوق بشر محسوب میشود. گزارشهای متعددی درباره اقدامات ناقض حقوق بشری ماموران سازمان سیا حتی در سطح پزشکان و روانپزشکان این سازمان منتشر شده است. از زندانهای مخفی تا شکنجه در بگرام و ابوغریب و گوانتانامو موارد زیادی از نقض حقوق زندانیان و افراد بازداشت شده وجود دارد.
خشونتهای پلیس آمریکا:
گزارشها از سراسر جهان حاکی از این است که پلیس آمریکا، یکی از خشنترین پلیسهای جهان است. قتل جورج فلوید، یک سیاهپوست آمریکایی در شهر مینیاپولیس ایالت مینه سوتا که در هفتههای اخیر آتش اعتراضات را در پنجاه ایالت آمریکا شعله ور کرد، تصویر عریانی از خشونت پلیس آمریکا علیه مردم این کشور را به جهانیان نشان داد.
تصاویر منتشر شده که به سرعت در سراسر جهان منتشر شد، نشان میداد، افسر پلیس درک شائوین با خونسردی زانوی خود را بر گردن یک سیاهپوست قرار داده و به التماسهای فلوید که در حال خفه شدن بود، توجه نمیکند. وانادا فلباب براون در اندیشکده بروکینگز با اشاره به قتل دردناک جورج فلوید نوشت: خشونت در پلیس آمریکا ساختاری است و عملا، وظایف پلیس در آمریکا به گونهای است که همواره اقلیتهای نژادی و مذهبی در معرض خشونتهای گستردهای قرار میگیرند.
براساس تصویر زیر که منبع آن، مرکز آمار پلیس آمریکاست، تنها ۲۷ روز در سال ۲۰۱۹، پلیس آمریکا، مردم را نکشته است.
نقض حقوق بشر به بهانه مبارزه با تروریسم:
خشونتهای پلیس آمریکا تا قبل از یازده سپتامبر ۲۰۰۱، به صورت پراکنده با اعتراضاتی مواجه شد. بعد از رویدادهای یازده سپتامبر ۲۰۰۱، ناظران حقوق بشر در گزارشهای متعدد، جنگ علیه ترور را به عنوان ابزاری برای خشونت پلیس علیه شهروندان آمریکایی توصیف کردند. خشونت علیه رنگین پوستان و مسلمانان و اتباع آسیایی در دو دهه اخیر به شدت رواج یافته و نیروهای پلیس و همچنین نیروهای اف بی آی، مردم آمریکایی بویژه مسلمانان و آسیاییها را بدون دلیل محکمه پسند بازداشت میکنند.
نقض سیستماتیک حقوق مهاجران و پناهندگان:
بسیاری از مهاجران در آمریکا بویژه پناهجویان با رفتارهای غیرانسانی مواجه میشوند. براساس کنوانسیونهای حقوق بشری، هیچ کس نباید در معرض رفتاری اهانت آمیز یا وحشیانه قرار گیرد. اما مهاجران به آمریکا به صورت سازمان یافته و نهادینه شده روزمره با این رفتار مواجه هستند. جرم اکثر این افراد، مهاجر بودن است.
براساس گزارش ۲۰۲۰ سازمان عفو بین الملل، دولت آمریکا در سال ۲۰۱۹ تدابیر سختگیرانهای علیه مهاجران کشورهای مسلمان و آمریکای لاتین اتخاذ کرده است. براساس این گزارش صدور فرمان اجرایی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکایی مبنی بر ممانعت از ورود مهاجران شش کشور عمدتا مسلمان و کاهش تعداد اردوگاههای پناهندگان، نقض آشکار حقوق بشر محسوب میشود. مقامات آمریکایی همچنین در سال ۲۰۱۹، بیش از ۵۹ هزار پناهجو را از آمریکا به مکزیک بازگرداندند. اجرای این سیاست، پناهجویان را در معرض خطر خشونتهای بالقوه مرگبار و استرسهای روانی از سوی مقامات آمریکایی و مکزیکی قرار داد.
نقض حقوق بومیان:
در سال ۲۰۱۹، نهادهای حقوق بشری از دولت آمریکا خواستند تا روز ۱۴ اکتبر را که به مناسبت ورود کریستوف کلمب به آمریکا به عنوان روز تعطیل جشن گرفته میشد، به روز ”ظلم به بومیان آمریکا“ تغییر نام پیدا کند. این خواسته فعالان حقوق بشری، با واکنش رسانهای بسیار کم رمقی مواجه شد. اما در جریان اعتراضات سراسری در آمریکا که با کشته شدن جورج فلوید، یک مرد سیاهپوست ۴۶ ساله به دست پلیس آمریکا، بسیاری از مجسمههای کریستوف کلمب در شهرهای مختلف آمریکا به زیر کشیده شد. در واقع کریستوف کلمب نماد ساختار ضد حقوق بشری آمریکا است؛ ورود کریستوف کلمب با آغاز اشغال زمین بومیان و رفتارهای غیرانسانی با ساکنان اصلی این سرزمین مواجه شد.
اعمال تحریمهای اقتصادی فلج کننده:
در حالی که آمریکا مدعی حمایت از حقوق بشر است، اما تحریمهای اعمال شده این کشور بر هر دولتی که نمیخواهد پیرو و ذیل آمریکا تعریف شود و مشی مستقلانهای در پیش میگیرد، تاثیرات بسیار زیادی بر وضعیت اقتصاد، رفاه و سلامت مردم آن کشور میگذارد. در حالی که آمریکا مرتبا مدعی است این تحریمها بر دارو و غذا تاثیر نمیگذارد، اما به دلیل اعمال تحریمهای ثانویه بر هر کشوری که با کشور مشمول تحریم معاملات مالی داشته باشد و به دلیل اتخاذ تدابیر سختگیرانه برای انتقال پول، عملا حتی تامین اساسیترین مایحتاج افراد با مشکل جدی مواجه میشود.
آزمایشگاههای پزشکی در خارج از آمریکا:
آزمایشهای خطرناک و رفتار با انسانها به مثابه خوک آزمایشگاهی، در اکثر آزمایشهای خطرناک شیمیایی، بیولوژیکی، تزریق ویروسهای کشنده، پرتوافشانی با تشعشعات خطرناک از جمله اشعههای گاما و رادیواکتیو، تزریق مواد سمی و رادیواکتیو به بدن آن، آزمایشها روشهای بازجویی و شکنجه و خوراندن یا تزریق مواد روان گردان برای آزمایش این موارد خطرناک برای گرفتن اعتراف از افراد تحت شکنجه و مورد بازجویی انجام میوشد. بسیاری از این افراد، بعدها گزارش دادند که در زمان انجام آزمایشها به ما گفته میشد که در حال درمان شدن با داروهای جدید هستیم، ولی حال ما مدام بدتر میشد. بسیاری از افراد تحت آزمایش در داخل آمریکا، افریقا، آمریکای لاتین و حتی آسیا جان خود را بر اثر این آزمایشها از دست دادند.
با شیوع کرونا برخی کشورهای توسعه یافته از جمله آمریکا و فرانسه، در برخی محافل از انجام آزمایشهای انسانی روی آفریقاییها برای دستیابی به واکسن صحبت کردند که با واکنش شدید مواجه شد. در جریان شیوع بیماری ابولا که در سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ در آفریقا شیوع یافت، آزمایشگاههای آمریکایی، فرانسوی و انگلیسی، حدود ۲۵۰ هزار نمونه خون از بیماران جمع آوری کردند. اما هرگز نتایج آزمایش و درمان بیماری ابولا را به کشورهای آفریقایی اعلام نکردند و هیچ کمکی به محققان آفریقایی برای درمان و ساخت واکسن ارائه نکردند. حتی وقتی مقامات پزشکی آفریقایی از آنها خواستن دست کم خونهایی که هنوز نگه میدارند را به آنها بدهند، اعلام کردند که به دلایل امنیت ملی نمیتوانند این کار را انجام دهند.
آزمایش روی آمریکایی ها: در سال ۲۰۱۸، پایگاه اینترنتی APFN گزارش مبسوطی درباره آزمایشهای خطرناک بر روی انسانها در داخل و خارج از آمریکا منتشر کرد. براساس این گزارش در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون بر اساس یک فرمان اجرایی، حتی آزمایشهایی روی سربازان آمریکایی انجام شد. در آن زمان، به دو میلیون و چهارصد هزار سرباز آمریکایی واکسن ضد سیاه زخم تزریق شد. این در حالی بود که این واکسن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید نشده بود. همچنین گزارشها حاکی از این است که شرکتهای داروسازی برخی آزمایشها خود را روی زندانیان آمریکایی بویژه رنگین پوستان انجام میدهند.
نتیجه گیری آمریکا به شکل گسترده و سیستماتیک، حقوق بشر را در داخل آمریکا و در سراسر جهان نقض میکند. این در حالی است که همواره از ابزار حقوق بشر برای تحت فشار قراردادن کشورهای ناهمسو با سیاستهای زیاده خواهانه و مداخله جویانه خود استفاده میکند. این معیارهای دوگانه حقوق بشری بر اعتبار و جایگاه آمریکا در نظام بین الملل و حتی در دیدگاه مردم این کشور درباره ساختار و حاکمیت آمریکا تاثیر بسیار زیادی گذاشته است. بی توجهی آمریکا به حقوق بشر مبتنی بر عقلانیت و اشرف مخلوقات بودن انسان فارغ از رنگ پوست و دین، از زمان ساخت آمریکا در قرن شانزدهم آغاز شد و در تار و پود حاکمیت آمریکا تنیده شده است.
نویسنده : تهمینه بختیاری
کارشناس مسائل آمریکا