پخش زنده
امروز: -
ماه ذی الحجّه، آخرین ماه سال هجری قمری و ماهی بسیار پربرکت است که بزرگان دین توصیههای ویژهای برای عبادت در این ماه بیان کرده اند.
به گزارش حوزه معارف گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما، برگزاری مناسک حج تمتع از ویژگیهای این ماه است که امسال به دلیل شرایط شیوع جهانی کرونا، زائران کشورهای اسلامی از حضور در سرزمین وحی محروم هستند.
برغم برگزاری محدود مناسک حج در این ماه، اما در روایات بر اهمیت فضائل ماه ذی الحجه تاکید شده، در بعضی از روایات آمده است، شبهای دهگانهای که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شبهای دهه اوّل این ماه شریف است، و این سوگند به خاطر عظمت آن است.
خداوند در سوره حج (آیه ۲۸) ضمن بیان فریضه بزرگ «حج» سخن از «أیّام مَعْلُومات» گفته است که مؤمنان باید در آن به یاد خدا باشند. یکی از تفسیرهای معروفِ «أیّام مَعْلُومات» که در روایات نیز آمده است، ده روز اوّل ماه ذی الحجّه است. بنابراین، هم شبها و هم روزهای آن عزیز است.
در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) میخوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایّامی به اندازه این ایّام (ده روز اوّل ماه ذی الحجّه) فضیلت ندارد.
فضیلت و اعمال ماه مبارک ذیالحجه
ماه ذی الحجه از ماههای مقدس و شریف در نزد مسلمانان است. وقتی این ماه فرا میرسید مسلمانان اهتمام ویژهای به عبادت داشتند به خصوص در دهه اول ماه ذی الحجه که در احادیث پیامبر (ص) بر فضیلت آن تاکید شده است.
چنان که رسول الله در حدیثی میفرمایند: «عمل خیر و عبادت در هیچ ایامی در نزد حق تعالی محبوبتر از دهه اول ذی الحجه نیست.». در بعضی از روایات آمده است، شبهای دهگانهای که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شبهای دهه اوّل این ماه شریف است (تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۴۱۹) و این سوگند به خاطر عظمت آن است.
دهه اول این ماه ” ایام معلومات” نام دارد که در قرآن کریم ذکر آن شده است. از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که عمل خیر و عبادت در هیچ ایامی نزد حق تعالی محبوبتر از این دهه نیست. برای این دهه اعمالی ذکر شده است:
۱- روزه گرفتن ۹ روز اول این دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.
۲- در تمام شبهای این دهه، ما بین نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت بعد از حمد یک بار آیه ” وَ واعَدنا مُوسی ثَلاثینَ لَیلَةً وَ اَتمَمناها بِعَشرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ اَربَعینَ لَیلَةً وَ قالَ مُوسی لأَخیهِ هارونَ اخلُفنی فی قَومی وَ اَصلِح وَ لا تَتَّبِع سَبیلَ المُفسدِین. ”
کسی که این نماز را بخواند با ثواب حاجیان شریک میشود.
۳- از روز اول تا عصر روزعرفه بعد از نماز صبح و پیش از مغرب دعایی که از امام صادق علیه السلام روایت شده، خوانده شود.
” اللهم هذه الایام التی فضلتها علی الایام….
۴- در هر روز از دهه پنج دعایی را که حضرت جبرئیل از جانب خدای تعالی برای حضرت عیسی علیه السلام هدیه آورده، خوانده شود.
” اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له…”.
۵- در هر روز از این دهه تهلیلاتی را که از حضرت علی علیه السلام روایت شده را بخواند.
”لا اله الا الله عدد اللیالی و الدهور ….
۶ ـ امام صادق (علیه السلام) میفرماید: پدرم حضرت امام باقر (علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:
در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را میخوانی، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را میخوانی:
وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ
و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او)
أَرْبَعینَ لَیْلَةً، وَ قالَ مُوسی لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی، وَ أَصْلِـحْ
چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آنها را) اصلاح کن
وَلا تَتَّبِعْ سَبیـلَ الْمُفْسِـدینَ؛ و از روش مفسدان پیروی منما.
اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک میشوی. (اقبال، صفحه ۳۱۷)
اعمال روز اول
۱- روزه که ثواب روزه هشتاد ماه را دارد.
۲- خواندن نماز حضرت فاطمه علیها السلام توصیه شده است که دو نماز دو رکعتی است و در هر رکعت بعد از حمد پنجاه مرتبه توحید خوانده شود؛ و بعد از سلام تسبیحات آن حضرت گفته شود و بعد دعای ذیل خوانده شود:
” سبحان ذی العزّ الشامِخِ المُنیف، سبحانَ ذِی الجَلالِ الباذِخِ العظیم، سبحانَ ذی المُلکِ الفاخِرِ القدیم، سُبحانَ مَن یری اَثَرَ النَملَةِ فی الصَّفا، سُبحانَ مَن یری وَقعَ الطَّیرِ فی الهَواءِ، سُبحانَ مَن هُوَ هکَذا وَلا هکذا غیره. ”
۳- پیش از زوال دو رکعت نماز، در هر رکعت حمد یک مرتبه، و هر یک از توحید، آیة الکرسی و قدر ده مرتبه خوانده شود.
۴- هر کس از ظلم ظالمی میترسد در این روز بگوید:
” حَسبی حَسبی حَسبی مِن سُوالی عِلمُکَ بِحالی. ”
تا خدای متعال او را از شر ظالم کفایت کند.
گفته شده که روز اول ذی الحجه روز میلاد حضرت ابراهیم (ع) پیامبر بت شکن و ازدواج حضرت فاطمه (س) با حضرت علی (ع) است.
روز هشتم
روز ترویه است و روزه اش فضیلت دارد و روایت شده که کفاره شصت سال است.
شب نهم
این شب از لیالی متبرک وشب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. کسی که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. برای این شب اعمالی ذکر شده است:
۱- روایت شده که دعای ذیل خوانده شود که هر کس آن را در شب عرفه یا در شبهای جمعه بخواند، خداوند او را بیامرزد.
اللهم یا شاهد کل نجوی….
۲- هزار مرتبه تسبیحات زیر گفته شود.
”سُبحانَ الذَی فی السماءِ عرشُهُ، سُبحانَ الذَی فی الارضِ حُکمُهُ، سُبحانَ الذی فی القُبُور قَضاؤُهُ، سبحان الذی فی البَحرِسَبیلُهُ، سبحان الذی فی النارسُلطانُهُ، سبحان الذی فی الجَنَّةِ رَحمَتُهُ، سبحان الذی فی القِیامَةِ عَدلُهُ، سبحان الذی رَفَعَ السَّماءَ، سبحان الذی بَسَطَ الاَرضَ، سبحان الذی لا مَلجَاَ وَ لا مَنجا مِنهُ اِلاّ الیه. ”
۳- دعای اللهم من تَعََّبَا وَ تَهَیا وَ اَعَدَّو استـَعدَّ لِوِفادةٍ… که در اعمال شب و روز جمعه نیز وارد شده، خوانده شود.
۴- زیارت امام حسین علیه السلام.
روز عرفه چه روزیست؟
هم صدا شدن با زوّار خانه خدا در این ماه، و یاد و خاطره مراسم باشکوه حج و معنویّت و برکات آن، حال و هوای دیگری به انسان میدهد؛ مخصوصاً برای کسانی که در سلک زوّار سعادتمند خانه خدا قرار گرفته اند، یا با یاد و خاطره آنها همراهند.
وجود دو «عید» مهمّ اسلامی عید قربان (عید اضحی) و عید غدیر (عید ولایت) و روز «عرفه» و خاطره دعای عجیب و بسیار گرانبهای امام حسین (علیه السلام) در عرفات، شکوه و عظمت خاصّی به این ماه بخشیده، و سزاوار است همه مؤمنان (مخصوصاً جوانان پاکدل) از فضای آکنده از معنویّت این ماه غافل نشوند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشند که به پیشرفتهای مهمّی نائل میشوند.