رونق تولید و اشتغال با "فرآوری سیر"

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان، کوهستان الوند با سرسبزی بی مانندش مهد پرورش دردانه سفید پوشی است که آوازه و شهرتش مرز نمی شناسد. از خواص این گیاه شگفت انگیز بسیاری از محققان و پزشکان بزرگ همچون بوعلی سینا حکیم هزاره ها سخن ها به میان آورده اند.گفته می شود از سیر۷۰ نوع دارو تهیه می‌شود که برای بیماری‌هایی مانند آسم مورد استفاده قرار می‌گیرد و درمان بسیاری از مریضی های صعب العلاح همچون سرطان است.

 

خواص سیر به قدری زیاد است که با خواندن فواید و خواص آن شاید خود را مجبور به استفاده از آن در هر وعده غذایی و در طول روز کنیم .سیر سرشار از فولیک اسید ، ویتامین C، کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم و مقدار کمی روی و ویتامین های B2، B1 و B3 است که برای تسکین دندان درد، سینوزیت ،فشارخون، درمان انواع باکتری‌ها، برخی از ویروس‌ها، عفونت‌های قارچی و حتی انگل‌های روده‌ای کاربرد دارد. اسیدهای آمینه موجود در این محصول از نوع اسیدهای آمینه شاخه‌دار به مقدار بسیار زیاد بوده و در عضله‌سازی و بدن سازی موثر است. همچنین به علت خاصیت بالای سیر از آن در محصولاتی مانند شامپو نیز استفاده می شود که موجب رشد و نمو مو و همچنین درمان آسیب های آن می شود.

جایگاه ایران در تولید سیر
بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد "فائو" کشور چین با تولید بیش از 21 میلیون تن سیر نخستین کشور تولید کننده این محصول در دنیاست ؛ کشورهای هند و بنگلادش نیز هر کدام با تولید یک و چهار دهم میلیون تن و 381 هزار تن در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.کشور ایران نیز با تولید 54 هزار تن محصول سیر در جایگاه 25 دنیا قرار گرفته است.

همدان، رتبه نخست تولید سیر کشور
شرایط مناسب آب وهوایی ،بارندگی ، موقعیت جغرافیایی و حاصلخیزی زمین های همدان سبب شده تا این منطقه یکی از مستعدترین استان ها در زمینه انجام کارهای کشاورزی و پرورش محصولات گیاهی مختلف باشد. در این میان سیر همدان به علت طعم و مزه برتر و کیفیت بالا در میان مصرف‌کنندگان از شهرت بالایی برخوردار است. در حال حاضر حدود۲۸۰۰ هکتار از اراضی استان همدان زیر کشت محصول سیر رفته به طوری که به طور متوسط سالانه۴۰ هزار تن از آن برداشت می شود و رتبه نخست تولید سیر را در کشور به خود اختصاص داده است.

تولید 70 درصد سیر کشور در همدان
" علی بایگانه" ،"مدیرامور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه پارسال۵۰ هزار تن سیر در استان تولید شد می گوید:" پیش بینی می شود امسال ۳۸ هزار تن سیر خشک و ۸ هزار و۵۰۰ تن سیر ‌تر در این استان برداشت شود."

 

او با اشاره به اینکه عملیات برداشت این محصول از اواخر تیر آغاز و تا اواسط مرداد ادامه خواهد یافت می افزاید:"۷۰ درصد سیر کشور در استان همدان تولید می‌شود."

استان همدان بخش زیادی از سهم تولید سیر کشور را داراست و روستای سولان در شهرستان همدان به تنهایی بیش از 60 درصد از تولید سیر استان را از آن خود کرده است.

اشتغال ناچیز در تولید سیر
تولید سیر موجب اشتغال تعدادی از کشاورزان استان شده است ، اشتغالی که با ایجاد کارخانه های فرآوری به چند ده برابر هم قابل افزایش بود.

 

آقای "فضلی"، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان همدان با بیان اینکه متوسط برداشت سیر در هر هکتار از مزارع این شهرستان 16 تن و در استان 12 تن است می گوید:" حتی دربرخی مزارع 20 تا21 تن هم برداشت شده است."

او ادامه می دهد:" یک هزار و 300 هکتار در شهرستان همدان زیر کشت سیر قرار دارد و حدود 800 نفر به طور مستقیم و دوهزار و 100 نفر نیز غیر‌مستقیم در تولید و فر‌آوری این محصول اشتغال دارند. وجود کشاورزان توانمند و با تجربه ، تولید و استفاده از ادوات مکانیزه سیر در استان همدان و همچنین استقبال از کشت مکانیزه و کیفیت بالای سیر از مزیت‌های استان در کشت این محصول است . استان همدان با وجود آنکه در تولید سیر در کشور رتبه برتر دارد اما در زمینه صنایع تبدیلی و فرآوری آن حرفی برای گفتن ندارد که این موضوع موجب شده است این محصول با ارزش به صورت خام به فروش برسد و استان از ارز آوری و اشتغال خوبی که در این بخش می توانست داشته باشد برخوردار نباشد.

" حسن محمدی"، معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می گوید :" اگر استان موفق به ایجاد شهرک فرآوری سیر شود میتواند حداقل 1000 اشتغال مستقیم و3000 اشتغال غیر مستقیم را در بخش های بازرگانی، فروش،ح مل ونقل و تامین مواد اولیه بسته بندی ایجاد کند."

کم آب بر بودن سیر
سیر از جمله محصولات کم آب بر به شمار می رود که نیاز به آب کمی برای رشد دارد . با وجود کاهش سطح آبهای زیر زمینی کشت چنین محصولاتی هم به صرفه است و هم دارای ارزش افزوده بالایی است.

 

" علی صمدی" ، کشاورز سیرکار صالح آبادی با بیان اینکه در مزرعه خود سالانه 5 تن سیر برداشت می کند می گوید:" کم آب بر بودن، زودبازده نسبت به دیگر محصولات و مقاوم در مقابل آفات از مزایای کشت این محصول است." او می افزاید :"بیش از 15 سال است که وارد کشت محصول سیر شده است و سالانه بیش از 30 میلون تومان درآمد دارد."

این کشاورز صالح آبادی می گوید:" قیمت سیر سر زمین کشاورزی بین ده تا ۱۱ هزار تومان است و قیمت این محصول در بازار بین ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار تومان به فروش می رسد."

صادرات فله ای سیر همدان
این دردانه های سفید علاوه بر تامین نیاز داخلی در سبد خرید کشورهای خارجی نیز قرار گرفته و به عنوان محصولی مهم در کشور مورد توجه مسئولان قرار دارد.

از طرف دیگر ماندگاری بالای سیر همدان به صورت خشک و قابلیت قابل توجه آن در مصارف صنایع تبدیلی و غذایی، جایگاه خاصی به این محصول در دنیا داده است.

 

عراق، ترکیه، آسیای میانه و کشورهای حاشیه خلیج فارس به علت طعم، مزه و کیفیت منحصر به فرد سیر همدان خواهان این محصول هستند. گفتنی است صادرات سیر در سال گذشته به بیش از 3 هزار تن رسید و این درحالی است که این میزان صادرات به ارزش 4 و 4 دهم میلیون دلار بوده و با توجه به وضعیت تحریم ها و کمبود ارز در جای خود مهم است.

افزایش صادرات سیر از همدان
" داریوش سرحدی "، کارشناس مسئول توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به افزایش چشمگیر صادرات محصول سیر از استان می گوید: "رشد صادرات سیر به علت افزایش حجم تقاضا از کشورهای هدف به خصوص کشورهای افغانستان، پاکستان و ترکیه بوده است. "

او با بیان اینکه پاکستان سیر ایران را برای تولید ادویه و مصرف کشور خود خریداری و مقداری از آن را هم به هندوستان صادر می‌کند ادامه می دهد: "ترکیه از صادر کنند‌گان سیر در دنیا به شمار می آید اما در سال گذشته با توجه به شرایط آب و هوایی ایجاد شده تولید سیر در این کشور به مشکل برخورد کرد که این امر موجب افزایش صادرات سیر از ایران به این کشور شد".

فرآوری 11 هزار تن سیر در همدان
آقای" رضوانی‌جلال "،رئیس سازمان جهادکشاورزی استان همدان با اشاره به فرآوری 11 هزار و 400 تن از سیر تولیدی استان می گوید:" سیر تولیدی در واحدهای شوری و ترشی استان جذب می شود به‌ طوری که 77 واحد با ظرفیت جذب 6 هزار تن مواد اولیه در استان فعالیت دارند."

 

او با اشاره به وجود 3 واحد بسته‌بندی و نگهداری سیر در استان می افزاید:"دو واحد بسته‌بندی سیر با ظرفیت 900 تن و یک واحد نگهداری و درجه‌بندی سیر با ظرفیت 4500 تن در استان وجود دارد."

گفتنی است 50 درصد سیر تولیدی استان مازاد است و این درحالی است که به گفته رئیس سازمان جهادکشاورزی استان همدان 25 درصد سیر تولیدی استان مصرف خانگی و تازه‌خوری می شود.

با وجود همه ظرفیت هایی که محصول سیر برای رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال دارد این بخش با مشکلات متعددی روبروست که موجب شده سیر همدان به جایگاه واقعی خود نه تنها در کشور ، بلکه در دنیا نرسد.

کشاورز می‌کارد ، دلال برداشت می کند
وجود واسطه‌ها و دلال های فراوان در روند تولید و البته در مقیاس بیشتر در زمینه فروش محصولات کشاورزی، مدت‌های طولانی است که موجب نابسامانی بازار محصولات کشاورزی شده است و محصول سیر نیز از این قاعده مستنثی نیست .درحالی‌که کشاورز به علت نبود شرایط نگهداری و جلوگیری از خشکی سیر مجبور به فروش ناعادلانه محصول خود است، دلالان سیر خریداری‌شده را نگه‌داشته و در زمان‌های مناسب باقیمت بالایی در بازار عرضه می‌کنند که این امر موجبات نارضایتی کشاورزان و همچنین افزایش قیمت این محصول را در پی دارد.

کمبود صنایع تبدیلی سیر در همدان
یکی از مشکلات بخش سیر کمبود صنایع تبدیلی مناسب است . بی توجهی به صنایع تبدیلی وبسته بندی موجب شده تا تولیدکنندگان سیر در همدان نتوانند بهره لازم را از این محصول ببرند.آقای" شهسواری فرجاد " ، مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می گوید:" سیر همدان تا حدود مشخصی در واحدهای ترشی و شوری استفاده می شود اما با این وجود واحدی که به صورت تخصصی و عمده در زمینه فرآوری سیر کار کند، نداریم."

 

او می افزاید : "با و جود آنکه حدود 100 واحد صنعتی در استان از محصول سیر در کنار سایر محصولات تولیدی خود استفاده می کنند اما این ماده غذایی به عنوان ماده اولیه اصلی مورد استفاده این صنایع قرار نمی گیرد."

"سعید نجف زاده " دیگر کشاورز سیرکار اهل سولان همدان نیز می گوید:"اگر کارخانه پودر سیر یا صنایع تبدیلی بیشتری در استان وجود داشت سود واقعی به جیب کشاورزان زحمتکش سرازیر می‌شد، اما فقدان کارخانجات راه را برای دلالان این محصول هموار کرده است."

ضرورت توسعه صنایع تبدیلی
"حمیدرضا حاجی بابایی"، نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه توسعه صنایع تبدیلی در استان و کشور یکی از راه های توسعه صادرات به شمار می آید معتقد است:" باید در استان هم لوازم بسته بندی محصولات تولید شود و هم با آن بسته بندی سیر را به اروپا صادر کنیم."

 

نبود واحدهای فرآوری و بسته‌بندی سیر همواره یکی از مشکلات سیرکاران به‌شمار می‌رود که موجب شده است واسطه‌ها و دلالان بیشترین سود را از این شرایط ببرند زیرا کشاورز نمی‌تواند به‌طور مستقیم اقدام به فروش محصول خود کند.

بی علاقگی سرمایه گذاران به بخش سیر
آقای "محمدی"، معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه بیشترین استفاده سیر در واحدهای ترشی جات و شوری جات است می گوید:" سرمایه گذاران تاکنون رغبتی به سرمایه گذاری در این بخش نشان نداده اند."
او با اشاره به اینکه از سرمایه گذاران در بخش سیر حمایت می شود می افزاید :"پرداخت تسهیلات کم بهره 6 درصد و 8 درصد از جمله حمایت هایی است که از سرمایه گذاران می شود."

به گفته وی درحال حاضر امکان سرمایه‌گذاری برای فرآوری گیاهان دارویی در همه شهرهای استان فراهم شده است .

جای خالی واحد تولید گیاهان دارویی در استان
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ابن سینا با بیان اینکه سه کارخانه تولید دارو در استان فعالیت می کند می گوید:" از این تعداد کارخانه داروسازی هیچ کدام از محصول سیر در تولیدات خود استفاده نمی کنند."

آقای " خدادادی"، با بیان اینکه یکی از بخش‌هایی که نیاز به سرمایه گذاری در همدان دارد صنعت تولید داروهای گیاهی است می افزاید:"با وجود گونه‌های متنوع گیاهی که در استان وجود دارد، تاکنون در زمینه تاسیس کارخانه تولید داروهای گیاهی اقدامی صورت نپذیرفته است."

فرصت خوب بازار ترکیه برای ایران
" داریوش سرحدی"، کارشناس مسئول توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه ترکیه حجم وسیعی از سیر اروپا را تامین می‌کند می گوید:" سیری که از ایران به ترکیه صادر می‌شود از آنجا که به لحاظ کیفیت یک سر و گردن بالاتر از سیر صادراتی به عراق و پاکستان است در این کشور دوباره بسته بندی شده و با بسته بندی جدید از ترکیه به اروپا می‌رود."
او معتقد است: "بازرگانان باید بازار هدف نهایی را شناسایی کنند و با شناسایی بازار هدف نهایی محصول را با ارزش افزوده بالاتری به آن کشور صادر کنند".

تلاش برای ثبت بین‌المللی سیر همدان
با توجه به مرغوبیتی که محصول سیر دارد می تواند به عنوان محصول کشاورزی به ثبت جهانی برسد که در صورت محقق شدن آن کمک زیای به کسب و تثبیت جایگاه سیر استان و کشور خواهد کرد. تاکنون برخی اقدامات برای ثبت جهانی محصول سیر انجام شده است.

" حمیدرضا حاجی بابایی"، "نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تاکنون جلسات مختلفی در راستای ثبت ملی سیر انجام شده است می گوید:" برای ثبت بین‌المللی و شناساندن این محصول به جهان و تشکیل انجمن سیرکاران به صورت ملی و با محوریت استان همدان برنامه‌ریزی شده است تا بتوانیم سیر همدان را به جایگاه واقعی خود برسانیم."

عرضه سیر در بورس
یکی از راههای رونق بازار خرید و فروش سیر و شفاف سازی و جلوگیری از دلال بازی ، ورود سیر به بازار بورس کالاست.

 

در سال گذشته برای جلوگیری از ورود دلالان به بخش سیر مقرر شد این محصول در بورس کالا عرضه شود. به گفته آقای"میرزایی" رئیس انجمن سیرکاران استان همدان هم اکنون مراحل انجام این کار همچون دایر کردن انبارها انجام شده و به محض برداشت محصول ، سیر همدان در بورس عرضه خواهد شد.

ارائه منابع ارزان قیمت به سرمایه گذاران
" محمدرضا شهسواری فرجاد " ، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با اینکه این سازمان با هموار کردن راه سرمایه گذاری در صدد ایجاد صنایع مختلف سیر در استان است می گوید :" در صورت تمایل سرمایه گذاران برای ورود به این بخش طرح پیشنهادی با اولویت بررسی و ضمن مشاوره و پرداخت تسهیلات بانکی از منابع ارزان قیمت مطرح و پیگیری می‌شود. "

جهش تولید با رفع موانع
" منصور رضوانی‌جلال "،"رئیس سازمان جهادکشاورزی استان همدان بابیان اینکه امسال سال جهش تولید نامگذاری شده است می گوید:" این نهاد آمادگی کامل را برای کمک به سرمایه گذاری در گسترش صنایع تبدیلی، فرآوری، بسته بندی ونگهداری مواد غذایی دارد و نهایت همکاری را در زمینه های مختلف توسعه و رفع موانع تولید نظیر پرداخت تسهیلات وغیره انجام خواهد داد."

سخن آخر
از نگاه کارشناسان، سیر یکی از محصولات مهم و با ارزش استان همدان به‌شمار می‌رود. این استان ظرفیت صادرات و بهره‌مندی ارزی از صادرات سیر را داراست، اما آنچه مسلم است اینکه این روزها جای خالی صنایع تبدیلی سیر برای تولید محصولاتی از جمله عصاره، چیپس،خلال، پودر ، دارویی و ترشی سیر و غیره... بیشتر احساس می‌شود تا در کنار ایجاد بازار فروش مناسب، ارزش‌افزوده بیشتری را برای کشاورزان شاهد باشیم . با فرآوری این محصول هم ایجاد اشتغال مناسبی در این بخش صورت می گیرد و هم درآمد مناسبی نصیب کشاورزان می شود و از هدر رفت آن هم جلوگیری می شود.