جزئیات تازه از سانحه هواپیمای بوئینگ اوکراینی

به گزارش گروه اقتصادی خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بامداد روز چهارشنبه ۱۸ دی ماه ۹۸ یک فروند بوئینگ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین حدود ۶ دقیقه پس از برخاستن از فرودگاه امام خمینی دچار حادثه شد و سقوط کرد.

پیش از این دو گزارش از سوی سازمان هواپیمایی کشوری در باره این حادثه منتشر شد و ساعاتی پیش نیز گزارش دیگری که کامل‌تر و دقیق‌تر ابعاد این حادثه را توضیح می‌دهد از سوی سازمان هواپیمایی کشوری منتشر شد.

در بخشی از گزارش سازمان هواپیمایی کشوری آمده است: حدود ساعت ۴ بامداد روز چهارشنبه ۱۸ دی ۹۸ با توجه به تغییر در سطح آمادگی پدافند هوایی کشور بخش نظامی به بخش غیرنظامی کنترل فضای کشور اطلاع می‌دهد که تنها پرواز‌هایی مجاز به برخاست از باند فرودگاه هستند که از قبل توسط شبکه پدافند هوایی شناسایی شده‌اند و مجوز پرواز آن‌ها توسط این شبکه صادر شده باشد.

در ادامه این گزارش آمده است: پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین اینترنشنال ساعت ۵:۵۱:۲۸ درخواست روشن کردن موتور‌ها را به واحد مراقبت پرواز مربوطه ارائه می‌دهد و در ساعت ۵:۵۲:۳۱ واحد مراقبت پرواز طی تماس با مرکز کنترل فضای کشور درخواست صدور مجوز پرواز هواپیمای اوکراینی را می‌دهد.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: پرواز شماره ۷۵۲ در ساعت ۰۶:۱۰:۲۰ مجوز پرواز را از برج مراقبت فروگاه امام خمینی دریافت کرد و پرواز در مسیر و ارتفاع پیش بینی شده به سمت کریدور پروازی ادامه حرکت داد.

در یکی از سامانه‌های دفاع هوایی تهران پس از جابجایی سامانه که منجر به تغییر مکان جغرافیایی سمت سامانه شده بود، فرایند تنظیم مجدد راستای شمال سیستم در اثر خطای انسانی و اجرا نکردن مراحل الزامی بعد از جابجایی فراموش می‌شود، این سامانه به دلیل تنظیم نکردن صحیح مجدد شمال دچار خطایی برابر با ۱۰۷ درجه می‌شود و در زمان پرواز هواپیمای اوکراینی سمت اهداف و اشیاء شناسایی شده توسط سامانه با افزایشی برابر با ۱۰۷ درجه توسط کاربر سامانه دفاع هوایی مشاهده می‌شود، این رخداد آغاز ایجاد یک مخاطره است که البته در صورت اجرا و پیاده شدن سایر تمهیدات پیش بینی شده می‌توانست کنترل شود.

در ادامه این گزارش آمده است: در ساعت ۶:۱۳:۵۶ کاربر سامانه دفاع هوایی هدفی را در سمت ۲۵۰ درجه نسبت به شمال خود شناسایی کرد که درحال طی کردن مسیر ۵۶ درجه بود. در همین زمان پرواز اوکراینی پس از برخاست از فرودگاه از سمت ۱۴۳ درجه نسبت به سامانه در حال نزدیک شدن به سمت سامانه پدافند بود، هواپیما در حال طی کردن مسیر ۳۰۹ درجه بود، کاربر سامانه دفاع هوایی مشخصات هدف شناسایی شده را در ساعت ۶:۱۴:۲۱ بر روی بستر ارتباطی به مرکز هماهنگی مربوطه اعلام کرد. این هدف همان هواپیمای اوکراینی بوده که از سمت فرودگاه امام در حال نزدیک شدن به سامانه بوده است، ولی توسط سامانه به عنوان هدفی که از ناحیه جنوب غرب در حال نزدیک شدن به تهران بود، شناسایی می‌شود.

طبق این گزارش اطلاعات ثبت شده نشان می‌دهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده است. در این مرحله یک حلقه دیگر زنجیره رویداد شکل می‌گیرد. کاربر سامانه دفاع هوایی به تجزیه و تحلیل اطلاعات قابل مشاهده می‌پذیرد و این هدف را به عنوان یک هدف متخاصم شناسایی می‌کند، هر چند بدون آگاهی از این که سمت قابل مشاهده دارای خطایی ۱۰۷ درجه است احتمال شناسایی این هدف به عنوان هدف متخاصم بسیار بالا می‌رود، با این وجود اگر در این مرحله کاربر سامانه دفاع هوایی هدف را یک هواپیمای تجاری تشخیص می‌داد، شلیک موشک منتفی می‌شد. این شناسایی اشتباه نیز زنجیره دیگری از رویداد است.

طبق این گزارش در ساعت ۶:۱۴:۴۱ کاربر سامانه دفاع هوایی بدون دریافت پاسخ از مرکز هماهنگی یک فروند موشک به سمت هدف متخاصمی که شناسایی کرده بود، شلیک کرد. مطابق دستورالعمل‌های مربوطه در صورتی که سامانه دفاعی موفق به برقراری ارتباط با مرکز هماهنگی نبوده و فرمان شلیک را دریافت نکرده باشد، مجاز به شلیک نبوده است، این تمهید به عنوان یک لایه مراقبتی دیگر پیش بینی شده بود که رعایت نشد، َ حلقه چهارم رویداد‌ها که منجر به شلیک موشک شد در این مرحله شکل گرفته است.

همچنین در بخش پایانی این گزارش آمده است: مسیر حرکت هواپیما و وضعیت آن در زمان شلیک موشک اول عادی بوده است و هیچ نوع عملیات پروازی که موجب گمراه کردن سامانه دفاعی می‌شود تاکنون مشاهده نشده است، خطای سامانه دفاعی از خطای کاربر در فراموش کردن تنظیم مجدد شمال سامانه آغاز شده و با افزوده شدن برخی شرایط به دامنه خطای اولیه افزوده شده تا جایی که منجر به هدف گیری اشتباهی هواپیمای مسافری می‌شود.